Morgunblaðið - 19.11.1988, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1988
Ráðstefiian um öryggi og samvinnu í Evrópu:
Vínarráðstefnan
dregst á langinn
ZUrich. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
ALLT bendir til að Ráðstefiian um öryggi og samvinnu, ROSE, í
Vínarborg dragist enn á langinn. Frönsk stjórnvöld ákváðu nýlega
öllum að óvörum að fara yfir drög að samþykktum ráðstefiiunnar
sem þegar liggja fyrir. Það tekur væntanlega sinn tíma. Auk þess
hefur endanlegt samkomulag um mannréttindaráðstefiiu í Moskvu
ekki náðst en Sovétmönnum er mjög umhugað um að halda slíka
ráðstefiiu.
Unnið er að gerð erindisbréfs um
afvopnunarviðræður austurs og
vestur um hefðbundinn vígbúnað í
Evrópu samhliða Vínarráðstefn-
unni. Ágreiningur hefur ríkt um
hvemig hlutlauöu ríkin, sem eiga
aðild að Helsinki-sáttmálanum, eiga
að fylgjast með framvindu afvopn-
unarviðræðnanna þegar þær heíj-
ast. Frakkar vilja ekki að viðræð-
umar verði aðeins á milli aðild-
arrikja Atlantshafsbandalagsins og
Varsjárbandalagsins, 23 talsins,
heldur að öll aðildarríki Helsinki-
sáttmálans 35 talsins, eigi aðild að
þeim. Talið er að þeir muni nú setja
þess kröfu skýrt fram. Bandaríkja-
menn em sérstaklega andvígir
þessu, samkvæmt frétt Neue
Ziircher Zeitung, og óttast er að
skerist í odda með stjómvöldum í
París og Washington.
Vestrænir fulltrúar á Vínarráð-
stefnunni hafa gagnrýnt stjómvöld
í Tékkóslóvakíu harðlega að und-
anfömu fyrir handtökur andófs-
manna í Prag. Warren Zimmer-
mann, sendiherra Bandaríkjanna,
sagði í þessu sambandi að Banda-
ríkjamenn gætu ekki sætt sig við
að RÖSE-efnahagsráðstefna yrði
Bretland:
350 ferþegar bíða í
tíu tíma í risaþotu
haldin í Tékkóslóvakíu vegna mann-
réttindabrota þar.
Rúmenía, Búlgaría, Austur-
Þýskaland og Tékkóslóvakía standa
í vegi fyrir því að samkomulag tak-
ist um samþykkt um mannréttinda-
mál. Sovétmenn hafa reynt að miðla
málum en án árangurs. Sendiherra
þeirra, Júrí Katsjlev, hrósaði nýlega
tillögum óháðu ríkjanna um búsetu
og trúfrelsi. Það er nýr tónn frá
honum. Hér áður fyrr var viðkvæð-
ið í ræðum hans alltaf að vestrænu
ríkin væru að skipta sér af innanrík-
ismálum þegar mannréttindi bar á
góma.
Bretar og Bandaríkjamenn hafa
enn ekki veitt samþykki sitt við
mannréttindaráðstefnu í Moskvu.
Bandarísk sendinefnd hélt nýlega
til Sovétríkjanna til að kynna sér
ástandið þar. Fulltrúar í henni
sögðu fyrir ferðina að Bandaríkja-
menn myndu ekki sætta sig við
mannréttindaráðstefnu í Moskvu
nema allir pólitískir fangar yrðu
látnir lausir, fleiri ferðaleyfi veitt,
hætt yrði að trufla sendingar er-
lendra útvarpsstöðva og fundir ráð-
stefnunnar yrðu jafn aðgengilegir
og tíðkast á Vesturlöndum. A lista,
sem nefndin hafði með sér til
Moskvu, voru nöfn yfir 150 póli-
tískra fanga. Það eru mun fleiri en
Sovétmenn segja að séu í haldi.
Reuter
Handrit Kafka selt á
80 milljónir króna
HANDRIT rithöfundarins þekkta Franz Kafka að skáldsögunni „Rétt-
arhöldin" var á fimmtudag selt á uppboði Sotheby’s-uppboðsfyrirtækis-
ins í London fyrir eina milljón sterlingspunda (80 milljónir ísl. króna).
Uppboðið tók aðeins tæpa mínútu en handritið var slegið Þjóðveija
einum sem kvaðst hafa verið gerður út af örkinni af stjómvöldum í
Vestur-Þýskalandi. Kafka var Austurríkismaður, fæddur árið 1883 í
Bæheimi, sem nú tilheyrir Tékkóslóvakíu. „Réttarhöldin", sem höfund-
urinn ritaði árið 1914, þykir tímamótaverk í bókmenntasögu 20. aldar
en sagan var ekki gefín út fyrr en að Kafka látnum árið 1925.
Bandaríkjamenn hvattir
til aukinnar fiskney slu
Washington. Reuter.
Hjartaskurðlækna og aðra vísindamenn greinir nokkuð á um hve
hollt sé að taka lýsi i stórum skömmtum en allir eru þeir á einu máli
um, að fiskneysla sé góð og geti dregið úr hjartasjúkdómum. Kom
þetta fram i umræðum á þingi bandarisku hjartaverndarsamtakanna
Lundúnum. Daily Telegraph.
350 farþegar voru nýlega lokaðir
inni í risaþotu í hartnær tíu tima
eftir að ákveðið hafði verið að
lenda þotunni í Prestwick í Skot-
landi vegna þoku á Heathrow-
flugvelli. Farþegarnir voru orðn-
ir þreyttir á að sitja í flugvél-
inni, enda áttu þeir niu tima flug-
ferð frá Miami i Bandarikjunum
að baki og flestir þeirra áttu
ferð fyrir höndum til Miinchen í
Vestur-Þýskalandi.
Ekki er vitað með vissu hvers
vegna farþegamir þurftu að bíða
svo lengi í flugvélinni. Talið er að
fjarskiptakerfið hafí bmgðist og
hafa stjómendur flugvallarins í
Prestwick lofað að bæta það en
hvorki þeir né eigandi risaþotunnar,
bandaríska flugfélagið Pan Am,
segjast bera ábyrgð á biðinni.
Talsmenn flugfélagsins halda því
fíam að stjómendur flugvallarins
beri ábyrgðina. Þeir segja einnig
að breska flugfélagið British Air-
ways, sem þurfti einnig að beina
flugvélum sínum til flugvallarins
vegna þokunnar í Lundúnum, hafi
eitt fengið að nota fjögur af átta
útgönguhliðum flugvallarins. Stað-
fest hefur verið að farþegar British
Airways hafí gengið fyrir.
Farþegar risaþotunnar fengu
hvorki mat né drykk fyrstu sjö
tímana, en þá fengu þeir gos og
kex meðan birgðir entust.
Reykingamenn stóðust ekki mátið
þegar sjö tímar höfðu liðið án þess
að þeir fengju að reykja og sugu
vindlinga af áfergju í sætum sínum
og á salemum. Flugstjórinn neydd-
ist því til að fara fram á að
reykingamennimir fengju að standa
fyrir utan þotuna í hálftíma til að
sinna nikótínþörfum sínum.
á fimmtudag.
í máli sumra vísindamanna kom
fram, að þótt fiskur væri hollur væri
ekki enn fullsannað, að lýsi í stómm
skömmtum kæmi í veg fyrir hjarta-
sjúkdóma og annan krankleika. Aðr-
ir urðu til að mæla þessu í mót og
dr. Mark Milner, læknir við sjúkra-
hús í Washington, sagði til dæmis,
að batahorfur sjúklinga, sem tækju
lýsi eftir aðgerð, væm miklu meiri
en annarra. Ætti það sérstaklega við
um þá, sem gengist hefðu undir
æðablástur, en sú aðferð er í því
fólgin, að leiðari er leiddur að stíflaðri
kransæð og hún síðan víkkuð með
því að blása út örlitla blöðm á leið-
araendanum.
Á árinu 1987 gengust 184.000
Bandaríkjamenn undir þessa aðgerð
en hún er minni en hjartaþræðing,
þegar bijóstholið er opnað og æð úr
fæti grædd í og framhjá stíflu í
kransæð. Sagði dr. Milner, að miklu
minni hætta væri á, að blásnar æðar
lokuðust aftur, væri tekið mikið lýsi
í sex mánuði eftir aðgerð.
Dr. Virgil Brown, forseti Medl-
antic-rannsóknastofnunarinnar,
hvatti í sinni ræðu alla Bandaríkja-
menn til að neyta meiri fisks úr sjó
og sagði, að lýsið ynni gegn skaðleg-
um fitusýmm í daglegu mataræði.
Mikkí mús sextugur:
Kvikmyndastjarna og erind-
reki Bandaríkjastjórnar
Los Angeles. Reuter.
TEIKNIMYNDAMÚSIN Míkki varð sextugur í gær og var haldið
upp á daginn í Disneylandi í Flórída og Kaliforníu. Þar sem
Mikki er teiknimyndamús gat hann verið viðstaddur veisluhöldin
á báðum stöðum. í Kaliforníu var 5000 börnum hvaðanæva úr
heiminum boðið í afinælið og í Flórída voru afinælisgestirnir um
4000, margir frá fátækum Qölskyldum.
og við honum blasti að þurfa að
Heiðursgestir í afmælinu vom
Andrés önd, sem nú er 54 ára,
og Mjallhvít sem varð fimmtug á
þessu ári.
Þrátt fyrir háan aldur er Mikki
mús ennþá grannur og spengileg-
ur og hár hans hefur enn ekki
gránað. Hann hefur aldrei þurft
að standa í stappi við umboðs-
menn eða framleiðendur þó hann
hafi leikið í 120 teiknimyndum.
Walt Disney fékk hugmyndina
að Mikka mús á lestarferðalagi
árið 1928. Hann var þá fjárvana
loka kvikmyndaverum sínum í
Hollywood. Hann ákvað að kalla
músina Mortimer en kona hans,
Lillian, fannst það nafn of hátíð-
legt og lagði til að músin yrði
kölluð Mikki. í Hollywood gerði
Disney fyrstu Mikka mús teikni-
myndina. Hún nefndist „Víðáttu-
bijálaður" (Plain Crazy) og þar
kom lagskona Mikka til sögunn-
ar, Mína mús. Enginn sýndi
myndinni áhuga en Walt Disney
lét það ekki á sig fá heldur gerði
strax aðra teiknimynd. Henni var
líka fálega tekið. Um þessar
mundir lék söngvarinn A1 Jolson
í kvikmyndinni „Jasssöngvarinn"
sem markaði upphaf talmynda og
hlaut myndin feiknagóðar við-
tökur. Walt Disney sá hvert
stefndi og gerði sína fyrstu Mikka
mús teiknimynd með hljóði,
„Gufubáta-Villi" (Steamboat
Willie). Þar með var framtíð
Mikka mús ráðin um ókomna tíð
í rósrauðri tilveru kvikmynda-
stjamanna.
Árið 1932 hlaut Walt Disney
Óskarsverðlaunin fyrir Mikka mús
og í seinni heimsstyijöldinni gekk
teiknimyndamúsin til liðs við
Bandaríkjastjórn og birtist á
veggspjöldum þar sem almenn-
Walt Disney ásamt Mikka mús og Andrési önd.
ingur var hvattur til að kaupa
stríðsskuldabréf. Innrás Banda-
ríkjamanna, Breta og annarra
þjóða í Frakkland árið 1944 gekk
undir dulnefninu „Mikki mús“.
En þrátt fyrir víðtæk áhrif og
skjótan frama voru Mikka mús
nokkrar skorður settar. Frænda
hans, Andrési önd, er fyrirgefið
þó hann sýni af sér skapofsa og
snúi jafnvel óæðri endanum að
áhorfendum. En ef Mikki mús
gerist á einhvem hátt dónalegur,
skrifa foreldrar yfirmönnum Di-
sney-kvikmyndaversins og kvarta
undan ósvífninni og segja að
teiknimyndamúsin skapi ekki gott
fordæmi fyrir böm sín.