Morgunblaðið - 19.11.1988, Blaðsíða 35

35
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1988
ÞINGBREF STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Steftiir í verulega lækkun ráð-
stöfunartekna heimilanna?
Ráðgerð flárfesting 1989 sú minnsta í
Þjóðarskútan — íslenzkur þjóðarbúskapur — sýnist sigla inn í
nokkra efiiahagslægð.
í þjóðhagsáætlun fyrir árið 1989, sem forsætisráðherra lagði
fram á Alþingi 1. nóvember sl., er reiknað með þvi að heildar-
afli dragizt saman um 4,5% á næsta ári. Reiknað er með nokkrum
samdrætti í þorskafla, óbreyttum feng úr öðrum bolfisktegund-
um, en minnni rækju- og loðnuveiði. I stuttu máli standa spár tíl
3% minni útflutningsframleiðslu sjávarvöru 1989 en í ár.
Hinsvegar er reiknað með auknum útflutningsverðmætum hjá
orkufrekum iðnaði, almennum iðnaði og fiskeldi, þann veg að
heildarframleiðsla útflutningsgreina rýrni ekki milli ára. Engu
að síður er gert ráð fyrir 2% samdrætti í heiidar-vöruútflutningi
1989 vegna minni útflutnings skipa og flugvéla og birgðasöfhun-
ar í fiskeldi.
40 ár
Stjórnarráðshúsið í Reykjavík.
Gífurlegur viðskiptahalli við
umheiminn er hluti af efnahags-
vanda íslenzks þjóðarbúskapar.
Forsætisráðherra segir í þjóð-
hagsspá ríkisstjómarinnar, að það
sé „sem fyrr eitt af meginmark-
miðum ríkisstjómarinnar að
stöðva vöxt viðskiptahallans og í
framhaldi að skapa forsendur fyr-
ir lækkun hans". Þetta hefur að
vísu verið sagt áður — og ekki
gengið eftir, fremur en fjárlagaá-
kvæði um tekjuafgang hjá ríkis-
sjóði, sem oftlega hafa endað í
hrikalegum ríkissjóðshalla.
I þjóðhagsspá hinnar nýju ríkis-
stjómar stendur samt sem áður
skýrt og skorinort:
„Áætlun ríkisstjómarinnar um
að viðskiptahalli aukizt ekki á
árinu 1989 byggist á því að þjóð-
arútgjöld í heild dragizt saman
um 2,5%.“ Þessi stefnumörkun
hefur hinsvegar ekki haft afger-
andi áhrif á fjárlagastefnuna eða
ríkisbúskapinn. Framlagt fjár-
lagafrumvarp gerir ráð fyrir
nokkurri aukningu ríkissjóðsút-
gjalda sem og stórauknum al-
mennum sköttum.
II
Svokölluð einkaneyzluútgjöld
vega lang þjmgst í þjóðarútgjöld-
um, nema nálægt tveimur þriðju
hlutum þeirra. Þjóðhagsspá for-
sætisráðhera segir einkaneyzluút-
gjöld „ráðast að verulegu leyti
af ráðstöfúnartekjum heimil-
anna“.
Algjör óvissa ríkir um hveijar
þessar „ráðstöfunartekjur heimil-
anna“ verða á næsta ári, eftir að
frystingu samningsréttar og
„verðstöðvun" lýkur 15. febrúar
næstkomandi. Launa- og kaup-
máttarþróun í landinu verður þá
væntanlega að nýju samningsat-
riði „aðila vinnumarkaðarins",
nema ætlunin sé að hin miðstýrða
forsjárhyggja sitji áfram á þeim
réttindum, sem á stundum eru
flokkuð undir almenn mannrétt-
indi.
En hvemig hyggur ríkisstjórn
Alþýðuflokks, Alþýðubandalags
og Framsóknarflokks að „ráðstöf-
unartekjur heimilanna“ þróist í
hennar höndum annó 1989? Svar-
ið er að finna í þjóðhagsspá henn-
ar, en þar stendur:
„í þessari áætlun er reiknað
með að ráðstöfunartekjur í heild
verði 5-6% minni að meðaltali
1989 en á árinu 1988 . . . Á'þess-
um forsendum verður reiknað með
því að einkaneyzla verði 3,5%
minni árið 1989 en á þessu ári.“
Þetta er sú áætlaða kaupmátt-
arþróun komandi árs sem er
grundvöllur þjóðhagsspár, efna-
hagsstefnu og fjárlagafrumvarps
ríkisstjórnarinnar.
III
Stundum er því haldið fram að
ríkisvaldið eigi að halda að sér
höndum um framkvæmdir þegar
gróska er í atvinnulífinu og eftir-
spum eftir vinnuafli er meiri en
framboð. Ríkisvaldið eigi hinsveg-
ar að auka framkvæmdaskrið í
samdrætti, þegar bryddi á at-
vinnuleysi.
Sjálf segir ríkisstjómin að þjóð-
arskútan sigli nú inn í efnahags-
lægð og færir að sumu leyti fram
gild rök: aflasamdrátt og minni
þjóðartekjur en björtustu vonir
stóðu til. Ljóst er og öllum að
atvinnugreinar og fyrirtæki
standa höllum fæti rekstrarlega.
Gjaldþrot em daglegt brauð.-Upp-
sagnir starfsfólks tíðari en um
langt árabil. Kringumstæður af
þessu tagi höggva að almennu
atvinnuöryggi. Kringumstæður af
þessu tagi réttlæta ekki umtals-
verða tilfærzlu fjármuna frá At-
vinnuleysistryggingasjóði í
skömmtunarhítir fyrirgreiðslu-
stjómmála. Og sízt af öllu rétt-
læta þær aukna skattheimtu á
fólk og fyrirtæki.
En hvemig ætlar hin nýja
vinstri stjóm að mæta versnandi
horfum um almennt atvinnuör-
yggi 1989, sem bitna harðast á
þeim er sízt skyldi? í þjóðhagsspá
hennar segir:
„Áætlað er að heildarfjárfest-
ing dragizt saman um rúmlega
3% á næsta ári. Gert er ráð fyrir
því að opinberar framkvæmdir
minnki að raungildi um tæplega
4% frá 1988. Munar þar mestu
um verulegan samdrátt í sam-
gönguframkvæmdum, eða um
10%... Að venju ríkir mikil
óvissa um fjárfestingar í atvinnu-
vegunum. Hér er reiknað með því
að fjárfesting atvinnuveganna
dragizt saman um 4%. Gert er ráð
fyrir samdrætti í öllum atvinnu-
greinum nema flutningastarf-
semi. Samkvæmt þessum áætlun-
um verður fjárfesting í heild á
næsta ári 17% af landsframleiðslu
sem er lægra hlutfall en verið
hefur í fjörutiu ár.“
Þetta er þjóðhagsspá sjálfrar
ríkisstjómarinnar. Og þar á bæ
leikur allt á reiðiskjálfi þegar ýjað
er að því að nýta betur þriðju
auðlind þjóðarinnar, orku vatns-
falla, með byggingu nýs álvers,
og auka þann veg skiptahlutinn á
þjóðarskútunni.
Á kortinu er sá hluti Bláftallaleiðarinnar sem kynntur verður í Úti-
vistarferðinni.
Útivist:
BláQaUaleiðin kynnt
Nýlistasafiiið:
Sýning á skúlptúr, út-
saumi og lágmyndum
KRISTINN Guðbrandur Harðarson verður með sýningu á skúlptúr,
útsaumi og lágmyndum í Nýlistasafiiinu við Vatnsstíg 19. nóvember
til 4. desember næstkomandi. Sýningin verður opin virka daga frá
klukkan 16 til 20 og um helgar frá klukkan 14 til 20, segir í frétta-
ÚTIVIST efitir á sunnudaginn,
20. nóvember, til gönguferðar
um hluta af gönguleiðinni úr
BláQöllum til Reykjavíkur sem
nýlega hefúr verið nefnd Blá-
fjallaleiðin.
Brottför er frá BSÍ, bensínsölu,
kl. 13 og verður ekið upp að Rauð-
hnúkum við Bláfjallaveginn. Þaðan
verður gengið eftir endilöngu Sand-
felli og að Selfjalli en síðan liggur
leiðin jrfir hrauntotu úr Hólms-
hrauni yflr I Heiðmörk. Þetta er
skemmtileg leið sem vert er að
kynnast. Hugsanlega getur þarna
orðið hentuð skíðagönguleið ef
snjóalög reynast hagstæð. Þetta er
gönguferð ætluð almenningi til
ánægju, fróðleiks og heilsubótar
eins og aðrar gönguferðir Útivistar.
Rétt er að minna hér einnig á ár-
lega aðventuferð Útivistar í Þórs-
mörk helgina 25.-27. nóvember.
(Fréttatilkynning:)
tilkynmngu.
Verkin á sýningunni eru unnin i
margvísleg efni og sett saman úr
Ijölda ólíkra hluta, til dæmis viði,
gifsi, rusli úr ryksugupokum, kaffí-
korgi, mold, plastílátum, glerkrukk-
um, vatnsmálningu, herði, lýsispill-
drykkjumennirnir sem valda mestu
um hina miklu þörf fyrir sjúkra-
rými. Svokallaðir „meðalneytendur"
eru svo miklu fleiri að úr þeirra röð-
um koma þeir sem fylla biðraðir eft-
ir sjúkrahússvist. Ríkisstjóm, sem
vill bæta heilbrigði þjóðar sinnar,
verður að taka á áfengisneyslu því
að engir einstakir þættir hafa jafn
mikil áhrif á heilsufar fólks. Með
þetta í huga verður að meta það
takmark Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar að minnka áfengis-
neyslu um fjórðung fyrir næstu alda-
um, lyklum, ljósmyndum, tindátum,
bronshesti, rakvélablöðum, stein-
stejrpu, teikningum, tröllasúmsultu,
gleri, sandi og vatnsrömm, segir í
fréttatilkynningu.
mót.
Norræna bindindisráðið telur að
virk heiibrigðisstefna í áfengismál-
um verði að fela í sér takmörkun á
neyslu. Reynslan hefur leitt í ljós
að eftirfarandi leiðir em áhrifaríkar:
1. Verðlagning. Verð á áfengi verður
að fylgja almennri verðlagsþróun.
2. Aðgengi. Fylgja þarf eftir aldurs-
mörkum til kaupa á áfengi, auk
stjómunar á fjölda vínveitingahúsa
og sölustaða áfengis. 3. Upplýsing-
ar. Veita þarf upplýsingar um
líffræðilegan og félagslegan skaða
af áfengisneyslu og reykingum.
Kvenfélag1 Kristskirkju:
Kaffisala
KVENFÉLAG Kristskirkju,
Landakoti, verður með kaffisölu,
happdrætti og basar í Safiiaðar-
heimili kaþólskra á Hávallagötu
16 á morgun, sunnudaginn 20.
nóvember kl. 15.00.
Öllum hagnaði af þessari starf-
semi verður varið til styrktar kirkj-
unni og starfí hennar.
Kaffisalan, happdrættið og bas-
arinn er í Safnaðarheimilinu, Há-
vallagötu 16, en ekki í Landakots-
skólanum eins og verið hefur und-
anfarin ár.
Stykkishólmur:
Fundað um
bæjarmálin
Stykkishólmi.
Atvinnumálanefiid og ferða-
málanefiid staðarins stóðu fyrir
morgunverðarfúndi um bæjarmál-
in í félagsheimilinu i Stykkishólmi
10. október. Á fúndinn voru boðn-
ir aðilar vinnumarkaðarins og fyr-
irtækja í bænum og mættu 36
manns.
Sigurður Skúli Bárðarson hótel-
stjóri sagði að ætlunin væri að halda
fundi sem þennan fyrsta flmmtudag
hvers mánaðar, næst 1. desember.
- Ami
Fjórðungnr rekstrarQár
sjúkrahúsa í sjúkdóma
tengda áfengisneyslu
SJÚKDÓMAR tengdir áfengisneyslu taka til sín um 25% þess fjár-
magns sem fer til reksturs sjúkrahúsa, segir í ályktun ráðstefnu Norr-
æna bindindisráðsins sem haldin var í Kaupmannahöfii 20. til 21.
október síðastliðinn. Á ráðstefnuninni var fjallað um heilbrigði, áfengi,
markað, Alþjóðaheilbrigðismálastofiiunina og Evrópubandalagið, seg-
ir í fréttatilkynningu frá ráðinu.
í ályktuninni segir einnig, meðal
annars: Það eru ekki verst fömu