Morgunblaðið - 29.11.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1988
Tónleikar Tón-
listarfélagsins
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Aðrir tónleikar Tónlistarfélagsins,
sem haldnir voru á laugardaginn
var, í íslensku Óperunni, voru helg-
aðir nútímatónlist og þar flutt tón-
verk eftir Messiaen, Debussy og
frumflutt verk eftir Hafliða Hall-
grímsson, samið við enska þýðingu
á nokkrum ljóðum Önnu Akhmatovu.
Flytjendur voru, auk Hafliða, söng-
konan Jane Manning og píanóleikar-
inn David Mason. I
Tónleikamir hófust á lokaþættin-
um á kvartettinum sem Messiaen
samdi í fangabúðum Þjóðveija árið
1940, en í því verki fjallar hann um
„endalok tímans". Um kvartett þenn-
an ritar Howard Taubman í The New
York Times. Þar stendur m.a.:
„Ógerlegt er að segja til um hvort
hið huglæga eða tónhugmyndimar
séu forsenda sköpunarinnar hjá
Messiaen, en þó er ljóst að í tónsköp-
un sinni sækir hann beinlínis örvandi
kraft í helgar lindir trúarinnar." Það
gefur því ekki rétta mynd af þessu
verki að leika aðeins einn þátt þess
og þrátt fyrir ágætan leik hjá Haf-
liða og David Mason vantar í raun
of mikið til þess að hægt sé að fram-
kalla þá stemmningu, sem þetta sér-
kennilega verk býr yfir.
Síðasta verkið var svo Harawi-
lagaflokkurinn en þar blandast ein-
læg kaþólsk trú höfundar saman við
heiðna galdradulúð og á þar bæði
við um áhuga hans á tónlist indíána
og Austurlandabúa, eins og kemur
fram í mörgum verka hans. Þetta
sambland heiðinnar dulhyggju og
kristinnar trúar mótar alla tónsköpun
hans með sérkennilegum hætti en
þó á einstaklega einlægan máta.
Jane Manning flutti þennan langa
og magnaða lagaflokk með glæsi-
brag og sömuleiðis var leikur David
Mason góður, en á köflum er hlut-
verk píanósins mjög erfitt.
Jane Manning frumflutti einnig
lagaflokk Hafiiða við nokkur ljóða
Akhmatovu og lék Hafliði undir á
Hafliði Hallgrímsson
selló. Ljóðin voru prentuð í efnis-
skrána, en ljósin í salnum voru nær
alveg slökkt svo að ekki var les-
bjart. Þetta var til baga, þar sem
tónsmíð Hafliða er í raun tónræn
túlkun á texta en ekki lagasmíði, þar
sem vel má komast af án þess að
skilja eða heyra texta. Flutningurinn
í heild var sannfærandi og vel út-
færður, þó sellóundirleikur sé einum
of einlitur. En eins og tónskáldið
kynnti verkið á tónleikunum, valdi
hann þá leið m.a. til að túlka ein-
manaleikann í skáldskap Akh-
matovu.
Sellósónatan eftir Debussy var
hins vegar dauflega flutt en þar þarf
að leika mjög með alls konar blæ-
brigðum, þ.e. mála með sterkum lit-
um en fínlega dregnum línum og hið
ýkta ávallt að vera hamið og aðeins
gefið í skyn en ekkert sagt beint út.
Það er fengur í því að heyra verk
eins og Harawi-lagaflokkinn eftir
Messiaen en mjög hefur vantað á
að verk þessa meistara hafí verið
flutt hér á landi. Erlendis eru starf-
andi mikilhæfír listamenn sem sér-
staklega leggja rækt við tónlist
Messiaens og væri það þarft verk
að fá þá til landsins, bæði til lærdóms
og ánægju.
Hreint ekki vitleysa, Snjólfiir!
UNSÚNMDÍILD
.EIKrÉtRSS^
tFNAEP9A«UMÍ(.
Leiklist
Jóhanna Kristjónsdóttir
Unglingadeild Leikfélags
Hafnarfjarðar frumsýndi í
Bæjarbíói:
Þetta er allt vitleysa, Snjólfiir.
Leikstjóri, handiit, leikmynd
og söngtextar:Guðjón Sigvalda-
son
Lýsing: Helgi Bragason
Búningar og leikmyndavinna:
Leikhópurinn
Hljóð: Hilmar Þór Árnason
Á vegum Leikfélags Hafnar-
fjarðar hefur nú verið sett á lag-
girnar unglingadeild fyrir nem-
endur efstu bekkja grunnskólanna
og var Guðjón Sigvaldason feng-
inn til að halda námskeið fyrir
unglingana og síðan var ráðist í
að semja og setja upp þessa sýn-
ingu.
Skemmst er frá því að segja
að hér eru unglingar vitanlega
að fjalla um unglinga, vandamál
þeirra, gleði og sorgir. Krakkam-
ir eru mörg löt og hyskin í skólan-
um, þau laumast til að bragða á
víni, þau verða ástfangin, sum
leiðast út í eiturlyf. Tilfinningarót
unglingsára þegar ekkert kemur
heim og saman, enginn skilur
þau, foreldramir hafa steingleymt
hvernig er að vera unglingur og
sýndarmennska og töffheit em
allsráðandi.
Snjólfur kemur inn í þetta
umhverfi, nýr nemandi, klæðir sig
öðmvísi og fellur ekki inn í heild-
ina. Unglingamir ráðast gegn
honum og hæða hann og smá, en
innst inni em þau þó aðeins að
grípa til þess sem hópur, innan
um og saman við em einstakir
krakkar sem hugnast hann ágæt-
lega. Stelpunni Anitu líst til að
mynda piýðilega á hann, eini gall-
inn er að hann sker sig úr hópn-
um. Tveir ungir töffarar, Gutti
og Brandur, koma honum til liðs,
en samt er sýnilegt að hann verð-
ur ekki tekinn í samfélagið fyrr
en hann lagar sig að þeirra hátt-
um.
Ungmennin Rósa og Brandur
fikta við eiturlyf og það magnast
fljótlega og síðan tekur Brandur
of stóran skammt í fávísi sinni
og deyr og verður unglinginum
meira en illa við eins og gefur að
skilja.
Þetta er hressandi sýning, Guð-
jón Sigvaldason hefur af lagni og
dugnaði skilið unglingana og veit-
ir þeim frelsi til athafna en heldur
þráðum samt í hendi sér, svo að
ekkert fari að ráði úr böndum.
Vel gert hjá Guðjóni og textinn
er ágætur og segir lýsandi sögu.
Mér finnst framtak Leikfélags
Hafnarfjarðar með því að gefa
unglingunum á þennan hátt kost
á að koma fram til fyrirmyndar.
Enda sýna mörg skemmtilega til-
burði og allir skemmtu sér eins
og best var á kosið.
Meinlaust grín en blóðlaust
Leikfélag Keflavíkur sýnir í
Glóðinni
Erum við svona?
Revía eftir Huldu Ólafsdóttur
Búningar og leikmunir:
Hjördís Árnadóttir
Leikmynd: Unnur Þórhalls-
dóttir og Inga Stefánsdóttir
Leikstjóri: Hulda Ólafsdóttir
Revíuleikur þessi eftir Huldu
Ólafsdóttur er nokkuð sérkenni-
legur. Hefst á fjöldasöng leikara,
þar sem flestir, einkum konumar,
eru í búningum sem undirstrika
þykkt vaxtarlag, en það gæti ver-
ið liður í fyndninni. Svo kemur
stuttur þáttur þar sem ungling-
amir þrír eru að fara í skólann
og fá sér prins póló og kók í
morgunmat, að hvatningu móður-
innar. Rífast og heimta peninga
af pabbanum. Svo fara allir í
vinnu og skóla og húsmóðirin
syngur um hvað er leiðinlegt að
gera húsverk. Eitt atriðið gerist
á heilsuræktarstöð, þar sem er
nýr leiðbeinandi og mjög þokka-
fullur. Reynist líklega vera
hommi. Æ, æ.
Þá er að taka fyrir landbúnað-
armálin í tengslum við fegurðar-
keppni eða gripasýningu eða
kynningu á nýju kjöti. Nokkrar
stúlkur dilluðu sér og hurfu síðan
á brott. Enn eitt atriði, líklega
um ríkisstjómarmyndun. Inn á
milli eru fluttir gamlir slagarar,
það var sumt vel gert.
Ofmælt er að kalla þetta revíu,
þetta er einhvers konar uppákoma
með gömlum lögum. Leikstjóm
er mjög væg. Ritgerð um ísland
eftir danskan skólakrakka, sem
var lesin í upphafi, kom málinu í
sjálfu sér ekkert við, en var það
áheyrilegasta í „sýningunni."
Sjálfsagt er að taka fram að
Keflvíkingar troðfylltu salinn á
efri hæð Glóðarinnar og skemmtu
sér vel.
Form og hausteidar
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
■ '.o
Margir málarar hafa haft þann
háttinn á að vinna fyrst í klippi-
myndum en yflrfæra þær svo á
stærri málaða dúka.
Leikurinn er mjög áhugaverður
en getur um leið orðið í senn ein-
hæfur og varasamur.
Það er langur vegur frá sýn-
ingu Björgvins Björgvinssonar
í Ásmundarsal og þeirrar sem
hann heldur í norræna húsinu
þessa dagana og fram til sunnu-
dags.
I millitíðinni hefur hann víða
farið og m.a. numið við listastofn-
unina í Lahti í Finnlandi og stund-
um sent okkur sem heima sitjum
fróðleg fréttabréf af sýningunum
1 Finnlandi og þá helst þeim al-
þjóðlegu — trúr uppruna sínum,
en fínnsk nútímalist í breiðu sam-
hengi er þó einmitt flestum hér-
lendum lokuð bók, nema helst sú,
sem er í takt við tónsprota Iist-
páfanna í Köln og New York.
Björgvin vill líka vera alþjóðleg-
ur í list sinni og myndir hans á
sýningunni spegla einmitt hina
nýju upphefð hreinflatalistarinnar
í heiminum. Hann færist mikið í
fang því að slík list gerir miklar
kröfur til iðkenda sinna um þekk-
ingu á lögmálum myndflatarins —
þekkingar, sem einungis fæst með
áralangri og þrotlausri þjálfun.
En ýmsar myndir á sýningunni
lofa þó góðu svo sem nr. 1, „Eftir-
vænting", sem er fjölþætt í formi
en þó rökrétt, „Hausteldar" (5)
sem er sér á báti hvað útfærslu
og myndhugsun snertir, „Samein-
ing“ (12) þar sem er einna líkast
að eldstólpar gengi þvert yfír flöt-
inn og „Formaleikur" (14), sem
án vafa er hnitmiðaðasta myndin
á sýningunni um samspil heitra
lita og stórra einfaldra forma.
Þrátt fyrir ýmsa hnökra og
misjafna útkomu er margt sem
gefur til kynna, að hér sé á ferð
fijóangi, er hafí fullan hug á því
að festa rætur . . .
Orgeltónleikar í Seljakirkju
________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Seljakirkja sem fyrir stuttu var
vígð er falleg bygging og sl. sunnu-
dagskvöld voru haldnir tónleikar,
þar sem leikið var á orgel það, sem
fyrrum var í Hóladómkirkju. Selja-
kirkjusókn hefur þama eignast gott
og lítið notað 12 radda orgel en
uppsetningu þess annaðist Ketill
Siguijónsson orgelsmiður. Lítið
mun hafa þurft að breyta útliti org-
elsins og er merkilegt hversu vel
það fellur að sérkennilegum bygg-
ingarstfl hússins. Raddir orgelsins
eru mjúkar og fallegar og hvað
hljómstyrk varðar hæfa þær kirkj-
unni vel, sem er einstaklega vel
hljómandi hús, trúlega vegna þess
að hvolf þess er eingöngu af viði
gjört.
Það þarf að kanna hljómgæði
kirkjunnar og líkur eru á því að þar
megi halda kammertónleika, því
auk ágætrar hljómunar komast um
350 hljómleikagestir fyrir f sæti.
Orgelleikari kirkjunnar er Kjart-
an Siguijónsson, sem hefur um 30
ára skeið starfað sem orgelleikari
víða um land. Á efnisskránni voru
verk eftir Froberger, Pachelbel, Clé-
rambault, Buxtehude, J.S. Bach og
Reger, allt höfundar sem setið hafa
á orgelbekknum og spannar saga
þeirra rétt 300 ár. Froberger fædd-
ur 1616 og Reger dáinn 1916.
Kjartan er traustur orgelleikari
og var leikur hans yfirvegaður og
skýr. Bestur var leikur hans í Pac-
helbel og Buxtehude og sálmfor-
leikimir eftir Bach voru einstaklega
fallega hljómandi. Líklega er hljóð-
færið nokkuð of hljómmjúkt, að
stærri orgelverkin eftir Bach njóti
sín að fullu. Tónstíll Clérambault
naut sín einkar vel og sömuleiðis
Benedictus eftir Reger, sem Kjartan
lék ágætlega.
Rétt er að óska orgelleikara til
hamingju með sitt „nýja“ orgel og
Seljasókn til hamingju, bæði með
orgelið og fallegt Guðshús og þar
fylgir sú ósk, að það verði einnig
blessað af góðri tónlist.