Morgunblaðið - 29.11.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1988
Bretland:
Vextir hækkaðir
vegna ótta við
aukna verðbólgu
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgnnblaðsins.
ÁHYGGJUR vegna vaxandi verðbólgu voru raunveruleg ástæða
vaxtahækkunar Englandsbanka síðastliðinn föstudag, en ekki við-
skiptahallinn í október. Launahækkanir hafa verið 9,5% að jaíh-
aði á þessu ári.
Á föstudaginn hækkaði Eng-
landsbanki vexti í níunda sinn frá
því í júlí á þessu ári. Hækkunin
nam einu prósenti. í júlí voru vext-
ir 7,5%, en eru nú 13%. Síðastlið-
inn fostudag voru einnig birtar
töiur, sem sýndu, að viðskiptahalli
Breta við útlönd í október hafði
verið 2,5 milljarðar punda, og hef-
ur aldrei verið meiri.
Viðskiptahalli Breta stefnir nú
í að verða 13 milljarðar punda eða
meiri á yfírstandandi ári, og búist
er við, að verðbólga í janúar fari
í 7,6% og lækki síðan, þegar líður
á árið. Hún er nú 6,4%. í forsend-
um fjárlagafrumvarpsins í mars
síðastliðnum var gert ráð fyrir
fjögurra milljarða punda við-
skiptahalla og ríflega 4% verð-
bólgu á árinu.
Fjármálaráðherrann, Nigel
Lawson, hefur afgreitt viðskipta-
hallann í október sem tímabundna
hækkun, en hefur sætt hörðum
árásum frá talsmönnum Verka-
ERLENT
mannaflokksins. Nú virðist ljóst,
að ríkisstjórnin hafí verið búin að
ákveða hækkun vaxta fyrr í vik-
unni og notað tölumar um við-
skiptahallann í október sem tilefni
til vaxtahækkunarinnar.
Ríkisstjómin óttast fyrst og
fremst aukna verðbólgu, en það
er mesta afrek stjómar Thatchers
á síðustu tíu árum að hafa náð
tökum á verðbólgunni. Nú hefur
stjómin miklar áhyggjur af því,
að verulegar launahækkanir, sem
samið hefur verið um að undanf-
ömu, stefni þessum árangri í voða.
Hækkun vaxta dregur úr svigrúmi
fyrirtækja til launahækkana.
Árangur af þessari hækkun veltur
á því, að stjómir fyrirtækja séu
reiðubúnar að beita sér gegn
launahækkunum.
Þessi vaxtastefna hefur tvær
hættur í för með sér: í fyrsta lagi
að gengi pundsins hækki of mikið
og geri mörg útflutningsfyrirtæki
gjaldþrota. 1 öðm lagi að hús-
næðismarkaðurinn hrynji. Þetta
hvort tveggja gæti valdið sam-
drætti í efnahagslífínu.
Stjómvöld telja ekki ástæðu til
að óttast hrun á húsnæðismark-
aðnum og benda á, að iðnaður
Breta hafí vaxið hraðar en helstu
keppinauta að undanfömu, og
telja, að útflutningsiðnaðurinn sé
samkeppnisfær, þótt vextir hafi
hækkað.
Reuter
Aðgangur takmarkaður
Kínveijar hyggjast takmarka aðgang ferðamanna að keisarahöllinni í Peking, sem nefíid hefur
verið Forboðna borgin. Er það gert til þess að koma í veg fyrir (jón á mannvirkinu. Verður að-
eins 25.000 manns leyft að fara inn i höllina daglega frá næstu áramótum, en þeir eru nú að
meðaltali 30.000. Reyndar hafa allt að 100.000 menn flykkst inn í höllina á frídögum.
Israel:
Reynt til þrautar að
mynda nýja þjóðstíóm
Jerúsalem. Keuter.
MOSHE Katzav, atvinnumála-
ráðherra ísraels, segir að flokk-
ur sinn, Líkúd-flokkurinn, sé
reiðubúinn að bjóða Verka-
mannaflokknum tvö mikilvæg
ráðuneyti til að greiða fyrir nýrri
samstjórn flokkanna. Chaim
Corfú, samgönguráðherra úr
Líkúd-flokknum, segir að takist
ekki að mynda stjórn með Verka-
Palestínumenn kyarta
undan ranglæti í ísrael
Tel Aviv. Reuter.
LEIÐTOGAR palestínska minni-
hlutans í ísrael sögðust í gær
hafa kvartað yfir því við Samein-
uðu þjóðirnar að arabískir rikis-
borgarar í ísrael væru órétti
beittir. „Við ákváðum að koma
orðsendingu á framfæri við Sam-
einuðu þjóðirnar og ef engar
breytingar verða til batnaðar
næstu mánuðina munum við gera
út sendinefind til New York,“
sagði Abed-el Wahab Darawshe,
einn af fulltrúum araba í Kness-
et, ísraelska þinginu.
Leiðtogar 600.000 Palestínu-
manna sem búa í j ísrael og njóta
þar borgaralegra réttinda kvarta
undan því að þeir séu meðhöndlaðir
sem annars flokks þegnar og að
bæjarfélög þeirra fái minna fé en
samfélög gyðinga. Þeir segja að
aröbum sé stundum neitað um
vinnu „af öryggisástæðum" og að
lögregla gangi út frá því að þeir
séu hliðhollir skæruliðasamtökum
Palestínumanna.
Fyrr í mánuðinum reiddust Pa-
lestínumenn í ísrael mjög þegar
ríkisstjómin fyrirskipaði að 15 hús
í bænum Taibe skyldu rústuð vegna
þess að leyfí skorti fyrir byggingun-
um. í þijá daga geisuðu óeirðir í
bænum og Palestínumenn efndu til
allsheijarverkfalls um allt ísra-
elsríki vikuna á eftir.
Moshe Arens, sem fer með sam-
skipti fsraela og Palestínumanna {
ríkisstjóminni, sagðist líta svo á að
kvörtunin sem send hefur verið til
Sameinuðu þjóðanna jafngilti því
að leiðtogar Palestínumanna viður-
kenndu ekki lengur ísrael og að
þeir væru ekki lengur réttmætir
fulltrúar araba í ísrael.
„Minnihlutahópar víðs vegar um
heim senda kvartanir til Sameinuðu
þjóðanna," sagði Darawshe þegar
ummæli Arens voru borin undir
hann, „hvers vegna skyldum við
ekki gera það? ísraelsk stjómvöld
mótmæla ekki þegar Kúrdar eða
Armenar senda sendinefndir til
Sameinuðu þjóðanna. Við erum
þjóðarbrot í Israel og aðgerðir okk-
ar beinast ekki gegn ríkinu sem
slíku."
mannaflokknum í dag eða á
morgun verði gengið til stjórnar-
samstarfs víð smáflokka heittrú-
armanna.
Talið er að Líkúd-flokkurinn hafi
boðið Verkamannaflokknum að
Shimon Peres yrði áfram utanríkis-
ráðherra og Yitzhak Rabin héldi
vamarmálaráðuneytinu. Verka-
mannaflokkurinn hefur tekið sér
frest til morguns til að svara tilboð-
inu en hann sleit stjómarmyndunar-
viðræðum í síðustu viku meðal ann-
ars vegna ágreinings um ráðherra-
embætti.
Harðlínumenn í Líkúd-flokknum
eins og Ariel Sharon, viðskiptaráð-
herra, hafa lagst gegn nýrri sam-
stjóm tveggja stærstu flokkanna.
Sharon telur að Verkamannaflokk-
urinn muni torvelda fsraelum að
ráða við tæplega ársgamla uppreisn
Palestínumanna á hemumdu svæð-
unum. Líkúd-flokkurinn hefur hald-
ið viðræðum gangandi við smá-
flokka heittrúaðra gyðinga sem
unnu á í kosningunum 1. nóvem-
ber. Hins vegar hafa gyðingar í
Bandaríkjunum lagst gegn sam-
steypustjóm Líkúd-flokksins og
heittrúarmanna vegna þess að hinir
síðastnefndu vilja þrengja skilgrein-
ingu á hugtakinu „gyðingur".
Fjölmiðlar í ísrael segja að Shim-
on Peres, formaður Verkamanna-
flokksins og utanríkisráðherra ísra-
els, sé æfur vegna þess að hann
var ekki látinn vita af för Avrahams
Tamirs, ráðuneytisstjóra utanríkis-
ráðuneytisins, til Sovétríkjanna um
helgina. Tamir fór til Moskvu til
að kanna árangur starfsemi ísra-
elskrar sendinefndar sem verið hef-
ur í borginni frá því í sumar. Tals-
maður utanríkisráðuneytis ísraels
segir að Tamir hafí farið til Moskvu
sem almennur ferðamaður og hann
hefði ekki í hyggju að hitta sovéska
embættismenn. Engu að síður væri
Tamir hæst setti ísraelinn sem far-
ið hefði til Moskvu frá árinu 1967.
Sovétríkin rufu stjómmálatengsl
við ísrael það ár en samskipti
ríkjanna hafa batnandi undanfarin
tvö ár og þau hafa skipst á sendi-
nefndum.
Bandaríkjasljórn gagnrýnd fyrir
að synja Arafat um vegabréfeáritun
Washington. Reuter.
SÚ ÁKVÖRÐUN bandariskra stjórnvalda að neita Yasser Arafat,
formanni Frelsissamtaka Palestínu (PLO), um vegabréfeáritun til
Bandaríkjanna til að ávarpa Allsheijarþing Sameinuðu þjóðanna 1.
desember hefiir sætt mikilli gagnrýni víða um heim. Perez de Cuell-
ar, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, sagði á sunnudag að
ákvörðun bandarískra sljórnvalda færi ekki saman við hlutverk
þeirra sem gestgjafar Sameinuðu þjóðanna og myndi flækja umræð-
ur um Miðausturlönd. í rökstuðningi utanríkisráðuneytis Banda-
ríkjanna er vitnað í þau orð Georges Shultz, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, að Arafat standi fyrir hryðjuverkum, m.a. gegn Bandaríkja-
mönnum.
Talið er að Arafat hafí áformað
að fara fram á það að hið nýstofn-
aða ríki Palestínumanna fengi sæti
í Allsheijarþinginu. Sarneinuðu
þjóðimar höfðu beðið utanríkis-
ráðuneyti Bandaríkjanna að flýta
fyrir afgreiðslu vegabréfsáritunar
fyrir Arafat. Umsókn um vega-
bréfsáritun og vegabréf Arafats var
afhent ræðismanni Bandaríkjanna
í Túnis á föstudag. Gyðingasam-
félagið í Bandaríkjunum og 51 öld-
ungadeildarþingmaður lögðust
gegn því að Arafat fengi vega-
bréfsáritun og á laugardag var því
synjað.
Arafat heimsótti Sameinuðu
þjóðirnar árið 1974. Þá var hann
fluttur með leynd í þyrlu frá
Kennedy-flugvelli til höfuðstöðva
Sameinuðu þjóðanna í New York.
Samkvæmt samkomulagi ber
Bandaríkjunum að hindra ekki ferð-
ir manna til höfuðstöðvanna sem
eiga löglegt erindi þangað. Hins
vegar halda bandarísk stjómvöld
því fram að þau hafí ætíð áskilið
sér rétt til að veija eigið öryggi.
Ronald Reagan, Bandaríkjafor-
seti, sagðist styðja ákvörðun Shultz
en talsmaður George Bush, varafor-
seta, sagði að hann hefði engan
hlut átt að máli og ekki hefði verið
leitað álits hjá forsetanum tilvon-
andi.
Beittu ekki þrýstingi
Stjómvöld í ísrael fögnuðu því
um helgina að Arafat skyldi ekki
fá vegabréfsáritun. „Þetta knýr
heimsbyggðina til að velta því fyrir
sér hvem mann Arafat hefur að
geyma," sagði talsmaður ísraelska
utanríkisráðuneytisins. Hins vegar
neituðu ísraelar því að hafa beitt
þrýstingi á bandarísk stjómvöld í
þessu efni.
„Arafat er jafnmikill hryðjuverk-
maður og , George Washington
[fyrsti forseti Bandaríkjanna],"
sagði Bassam Abu Sharif, ráðgjafí
leiðtoga PLO, við fréttamenn þegar
Arafat kom til Amman í Jórdaníu
á laugardag frá írak. Leiðtogar
arabaríkja hafa fordæmt ákvörðun
bandarískra yfirvalda og utanríkis-
ráðherrar Iraks og Egyptalands
frestuðu för sinni til Bandaríkjanna
á fund Allsheijarþingsins um Pal-
estínumálið. Hussein Jórdaníukon-
ungur segir að Bandaríkjamenn
ætli sér að kæfa raddir hófsemdar-
manna í PLO með því að neita
Arafat um vegabréfsáritun.
i
Stjómvöld margra rílq'a í Austur-
og Vestur-Evrópu hafa lýst furðu
sinni vegna ákvörðunar utanríkis-
ráðuneytis Bandaríkjanna einkum
vegna þess að Arafat hefur áður
fengið að heimsækja Sameinuðu
þjóðimar. Jacques Delors, formaður
framkvæmdanefndar Evrópu-
bandalagsins, sagðist vera „hissa
og vonsvikinn vegna þess að menn
telja að framfarir hafí orðið innan
hreyfíngar Palestínumanna."