Morgunblaðið - 22.12.1988, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1988
Máleftii aldraðra:
Heimilishjálp fyrir aldr-
aða — hvflík Guðs gjöf
eftir Þóri S.
Guðbergsson
Margt hefur verið ritað um heim-
ilishjálp aldraðra á undanförnum
árum — ýmist jákvætt, neikvætt
eða hvorttveggja. Hver horfir á
þjónustuna út frá sínum sjónarhóli,
en of fáir eru þeir sem reyna að
horfa á málin í heild og skoða þau
frá mörgum sjónarhólum.
Jákvætt tala þeir um heimilis-
hjálp sem hafa hlotið hjálp á réttum
og hagkvæmum tíma og þjónustan
verið veitt af starfsfólki, sem hafði
„hjartað á réttum stað“, eins og
það er stundum orðað, þ.e. af fólki
sem hafði reynslu og þroska til að
skilja mannlegar tilfínningar, meta
og virða reynslu, visku og sjálfs-
ákvörðunarrétt hinna öldruðu, af
fólki sem reyndi að meta aðstæður
á heimilinu, fara gætilega í alla
hluti og virða þannig eignarrétt og
skoðanir þeirra sem það vann fyrir
hveiju sinni.
Ótrúlega margir starfsmenn hafa
þannig verið vandanum vaxnir, sótt
námskeið og þroskast við vaxandi
verkefni, en því miður hafa margir
þeirra horfíð síðar til annarra starfa
af margvíslegum ástæðum. Þannig
er einnig reynsla annarra Norður-
landa á þessu sviði. Starfíð er
vandasamt, oft afar erfítt og þung-
vinnt, oft vanþakklátt, st'undum
verulega flókið og erfítt og nýtur
ekki þeirrar virðingar sem skyldi
og ekki heldur launalega séð.
Stundum kemur það fyrir að fólk
talar neikvætt um heimilishjálp
Reykjavíkurborgar, einkum þeir,
sem hafa þurft að bíða um óákveð-
inn tíma vegna mikilla erfíðleika
með starfsfólk og afleysingar vegna
veikinda — og stundum þeir sem
hafa verið svo óheppnir að fá fólk
inn á heimili sitt sem ekki hefur
verið vandanum vaxið og ekki
reyndist unnt að styðja eða styrkja
til dáða vegna ýmissa erfiðleika og
anna.
Miðað við reynslu annarra Norð-
urlanda á þessu sviði virðast hlut-
fallslega litlir erfíðleikar koma upp
á öllum þeirra fjölda heimila sem
notið hafa hjálpar frá Reykjavíkur-
borg á undanfömum árum.
Undirritaður og starfsmenn elli-
máladeildar hafa unnið í náinni
samvinnu við Heimilishjálp
Reykjavíkurborgar um áratuga-
skeið og í raun má það teljast með
ólíkindum, að starfsmenn hafa með
mikilli vinnu, hagsýni og langri
reynslu í heimilishjálp komið um
1500-1700 heimilum til hjálpar á
undanfömum ámm. Reykvíkingar
67 ára og eldri em um 11.000 og
er því meiri eða minni hjálp sem
berst inn á heimili 14—16% allra
Reykvíkinga 67 ára og eldri, sem
er ótrúlega hátt hlutfall. Og þessi
hjálp er þá fyrir utan þá þjónustu
sem veitt hefur verið að undanförnu
í formi heimsendingar heitra mál-
tíða til þeirra sem ekki hafa notið
heimilisþjónustu í nægilegum mæli
og þeirrar félagslegu þjónustu sem
veitt er í félags- og þjónustumið-
stöðvum Reykjavíkurborgar í hár-
snyrtingu, fótsnyrtingu, aðstoð við
böð fyrir hreyfíhamlaða og sjúka
og allrar kennslu á ýmsum sviðum
tómstunda og verkmennta.
Þessi fáu orð em aðeins rituð af
því eina tilefni að margir gera sér
ekki fýllilega grein fyrir þeirri gífur-
lega miklu vinnu og mjög svo
vandasamri sem heimilishjálp er í
höfuðborg sem telur á 12. þúsund
lífeyrisþega með allri þeirri neyð,
volæði og vandræðum sem koma
upp í svo miklum fjölda. Stjómun,
skýrslugerðir, heimsóknir, skipu-
lag, launaútreikningar, móttaka
beiðna, samskipti við aðrar deildir
og stofnanir, ritarastörf o.s.frv.
Þórir S. Guðbergsson
„Það er ósk okkar og
von að allar breytingar
sem miða að því að auka
og bæta þjónustu við
aldraða nái fram að
ganga.“
hafa verið unnin af starfsfólki í
rúmlega 7 stöðugildum með um 600
starfsmenn í vinnu í allri Reykjavík.
Oft hafa góðir og reyndir starfs-
meifti í heimilishjálp og ellimála-
deild rætt um það hversu mikils
virði það væri að raunveruleikinn
væri annar en hann er. Auðvitað
vilja bæði félagsráðgjafar á bráða-
sjúkrahúsum, hjúkrunarfræðingar,
idpuþjálfar, læknar o.fl. í öldrunar-
þjónustu, að engir biðlistar væru
fyrir hendir og nægilegt starfsfólk
væri ætíð til staðar svo að unnt
væri að skipuleggja starfíð á enn
hagkvæmari hátt. Auðvitað vilja
allir að ekki þyrfti að koma til lok-
ana margra deilda á sjúkrahúsum
vegna starfsmannaeklu þannig að
ekki þyrfti að útskrifa veikt, gam-
alt og lasburða fólk heim til sín,
oft við hinar erfíðustu aðstæður svo
vægt sé til orða tekið. Auðvitað er
það markmið sem við öll viljum
stefna að — að aldraðir sem hafa
byggt upp þjóðfélag okkar geti
fengið þá hjálp og aðstoð þegar það
þarf á því að halda, einmitt á réttum
og hagkvæmum tíma, þegar neyðin
knýr dyra.
Heimilishjálp Reykjavíkborgar
hefur vaxið með ótrúlegum hraða
á undanfömum árum. Stjómunar-
og skipulagsþáttur hefur þó að
mínu mati ekki vaxið í hlutfalli við
umfang þessa mikilvæga starfs í
þjónustu við aldraða. Forstöðumað-
ur hefur í hvívetna reynt að skapa
góð og jákvæð tengsl við starfsfólk
sjúkrahúsa, dagvistardeilda og ann-
arra stofnana. Hann hefur komið
með tillögur um hverfaskiptingu
líkt og gerist á öðrum Norðurlönd-
um og stutt allar hugmyndir sem
mættu verða til þess að auka sess
og virðingu þessa þýðingarmikla
starfs og bæta þjónustu við aldraða
svo sem mögulegt hefur verið.
Stjómendur í heimilishjálp hafa því
svo ekki fer á milli mála lagt að
baki hina ótrúlegustu vinnu, mjög
oft við erfíðar aðstæður.
Við megum aldrei gleyma að
enginn er fullkominn. Engin stofn-
un, engin deild og engin félagasam-
tök eru fullkomin. Engin stjóm,
ekkert skipulag af neinu tagi hefur
náð svo langt að ekki megi gera
betur. Það er mannlegt að skjátl-
ast. En vitur og þroskaður er sá
sem lærir af reynslunni oer vill
gjama takast á við vandann, horf-
ast í augu við raunveruleikann og
bæta þjónustuna og starfíð eins og
unnt er hveiju sinni.
Margt hefur verið gert gott í
þjónustu við aldraða á undanföm-
um ámm. Þróunin hefur verið ör á
mörgum sviðum. Fyrir einum og
hálfum áratug rak Reykjavíkurborg
aðeins eina félags- og þjónustumið-
stöð í höfuðborginni. Nú er rekið
starf á tíu stöðum víðsvegar um
borgina og tvær nýjar þjónustumið-
stöðvar eru í smíðum í Vesturbæn-
um sem væntanlega verða tilbúnar
innan 12—14 mánaða. Enn eru því
málefni aldraðra í deiglunni og
margt er enn eftir ógert. Við horf-
um fram á bjartari tíma. Við lærum
af reynslunni. Áætlað er að hverfa-
skipta allri heimaþjónustu á næstu
ámm og heíja framkvæmdir vænt-
anlega á næsta ári. Það ríður á að
allur undirbúningur sé góður. Alla
starfsmenn þarf að undirbúa vel.
Alla þarf að upplýsa og fræða. Það
þarf að leita í smiðju til reyndra
og viturra. Allir verða að vita að
hveiju gengið er og í hveiju breyt-
ingamar em fólgnar.
Stjómmálamenn sem vilja vel og
fylgjast með tímanum verða að eiga
gott og náið samstarf við reynslu-
ríka starfsmenn. Breyting til góðs
getur oltið á framkvæmdum, upp-
lýsingum og aðgerðum sem fara
fram áður en skipulagsbreytingam-
ar eiga sér stað í raun.
Sennilega verður aldrei ofmentin
sú reynsla og viska sem reyndir og
góðir starfsmenn hafa hlotið með
vinnu sinni og starfi sem þeir hafa
lagt að baki og reynt eftir bestu
getu að sinna af heilum hug. Ef til
vill fínnst okkur yngra fólkinu að
við vitum gjama betur en hinir
gömlu og reyndu á mörgum sviðum
og gleymum að taka með í reikning-
inn þá miklu miklu þekkingu sem
góðir starfsmenn hafa öðlast með
langri reynslu.
Það er ósk okkar og von að allar
breytingar sem miða að því að auka
og bæta þjónustu við aldraða nái
fram að ganga og starfsmenn verði
samtaka í því að að styðja og
styrkja allt sem jákvætt er á þessu
sviði, hinum öldmðu til velfamaðar
og hagsbóta.
Höfundur er ellimálafuUtrúi
Reykja víkurborgar.
Oðeinsum
eina helgi
ARFURINN
Erik Nerlöe
Hún er ung og fátæk og
ferðast til aldraðrar frænku
sinnar til að aðstoða hana í
veikindum hennar. Alveg
síðan hún var barn hafði
hana dreymt um að fá
einhvern tíma tækifæri til þess
að búa á óðalssetri. Þessir
draumar hennar höfðu fengið
hana til að gleyma dapurlegri
og erfiðri bernsku sinni. Nú
virtust óskir hennar mjög
óvænt vera að rætast — en
ungi maðurinn í draumum
hennar elskar aðra . . .
GYLI3TJ SKORNIR
Else-Marie Nohr
Móðir hennar var kona, sem
var erfið í umgengni, og
hugsaði aðeins um sjálfa sig.
Og bróðir hennar var
eiturlyfjasmyglari, sem
eftirlýstur var af lögreglunni.
Eitt kvöldið fer hún frá
heimili sínu og eftir það
fréttist ekkert af henni. Þegar
hún sást síðast, var hún
klædd hvítum hlíralausum
kjól, með gula slá og var í
gylltum skóm. Lögreglan er á
þeirri skoðun, að henni hafi
verið rænt af samtökunum,
sem bróðir hennar er í.
AST OG ATOK
Sigge Stark
Þær höfðu farið upp í selkofa,
sem var úr alfaraleið uppi í
skóginum. Þær voru dálítið
óttaslegnar, því að þær höfðu
frétt af því, að smyglarahópur
héldi til í nágrenninu. Þær
voru taugaóstyrkar, og enn
meir eftir að hundur þeirra
hafði fundið bakpoka falinn
bak við stóran stein í
skóginum. í bakpokanum var
samanvafinn frakki, fjórir
elgsfætur og bréfmiði, sem á
var skrifað „Miðvikudag kl.
11". Enhvað átti að gerastá
miðvikudag klukkan ellefu?
SKUGGSJA - BOKABUÐ OIIVERS STíINS SF
ORLAGAÞRÆÐIR
Barbara Cartland
Idona Overton hafði orðið
furðu lostin, þegar hún komst
að því, að faðir hennar hafði,
áður en hann var drepinn í
einvígi, tekið þátt í veðmáli.
Og það sem hann hafði lagt
undir var húseign hans, allt
sem í húsinu var — og þar
með talin dóttir hans. Þetta
hafði hann lagt undir í
vcðmáli við markgreifann af
Wroxham. En vegir örlaganna
eru órannsakanlegir, og þegar
heitar tilfinningar leysast úr
læðingi milli tveggja persóna,
getur hvað sem er gerst —
einnig það, sem síst ^föllu
var hægt að láta sér detta í
hug...
AÐEINS UM EINA HELGI
Theresa Charles
Morna, eldri systir Margrétar
Milford, hafði tekið fyrstu ást
Margrétar frá henni og gifst
honum. Og síðan hafði Morna
sagt við Margréti: „Gleymdu
eiginmanni mínum — og
komdu ekki nálægt okkur!"
Þetta hafði sært Margréti ,
mikið. Nú var Morna sjúk af
einhverri dularfullri veiruveiki
og gat ekki hugsað um börnin
sín þrjú — og það var erfitt
fyrir Margréti að neita hinni
örvæntingarfullu beiðni um
hjálp. Það er aðeins yftr
helgina fullvissaði Margrét
hinn góða vin sinn, Hinrik,
um. Það getur nú ekki margl
gerst áeinni helgi.