Morgunblaðið - 22.12.1988, Blaðsíða 68

68
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1988
Prófessor Guðmund-
urBjömsson verk-
fræðingur- minning
í dag kveðjum við hinztu kveðju
Guðmund Björnsson, verkfræðing,
sem lést í Englandi þann 13. þ.m.
Árið 1963 stofnaði Guðmundur,
ásamt Kristjáni Flygenring, föður
mínum, Verkfræðistofu Guðmund-
ar og Kristjáns og hafa þeir unnið
sleitulaust og af mikilli ósérhlífni
að uppbyggingu verkfræðistofunn-
ar, sem í dag er meðal þeirra
stærstu á landinu. Hefur samvinna
þeirra verið til fyrirmyndar alla tíð
og einkennst af gagnkvæmu trausti
og virðingu.
Fregnin um fráfall Guðmundar
kom sem reiðarslag. Einmitt nú,
þegar hann hafði ákveðið að minnka
við sig vinnu og gefa áhugamálun-
um meiri tíma er hann hrifinn svona
fyrirvaralaust á brott. Guðmundur
og Guðlaug kona hans, höfðu nýver-
ið fest kaup á landi og ætluðu sér
að byggja sumarbústað þar. Hafa
þau nú þegar gróðursett mikinn
fjölda ttjáplantna þar, en Guðmund-
ur var mikill áhugamaður um tijá-
rækt. Var auðheyranlegt að hann
hlakkaði til að geta sinnt þessu
áhugamáli og öðrum með fjölskyld-
unni.
Guðmundur Bjömsson er ein sú
heilsteyptasta persóna sem ég hef
kynnst. Hann var sérlega vandað-
ur, heiðarlegur og góður maður,
skarpgáfaður, með sterka réttlætis-
kennd, fágaður og kurteis í allri
framkomu og nákvæmur í öllum
sínum gerðum. Hann var dulur
maður sem flíkaði ekki tilfinningun-
um sínum og sumum kann að hafa
fundist hann þurr á manninn stund-
um. Það kann að stafa af því, að
allt smjaður og óþarfa orðagjálfur
voru honum ekki eiginleg.
Guðmundur var mjög góður
vinnuveitandi, því kynntist ég er
ég hóf störf á verkfræðistofunni
fyrir nokkrum árum. Hann veitti
starfsfólki sínu gott aðhald og var
óspar á réttmæta gagnrýni. Hann
krafðist þess af starfsfólki sínu að
það skilaði fyrsta flokks vinnu og
sýndi heiðarleika í starfi, líkt og
hann gerði ávallt sjálfur. Munum
við, sem með honum unnu, ávallt
búa að því er hann miðlaði okkur.
Guðmundar verður sárt saknað
af okkur starfsfólkinu á verkfræði-
stofunni og þó sérstaklega af þeim
Kristjáni Flygenring, sem nú sér á
eftir nánum starfsfélaga og vini í
gegnum 30 ár og Runólfí Maack,
meðeiganda þeirra sem starfað hef-
ur við við hlið Guðmundar undan-
farin ár.
Elsku Gulla, ég votta þér, böm-
um ykkar og fjölskyldum þeirra sem
og öðmm aðstandendum mínar
dýpstu samúðarkveðjur og bið al-
góðan Guð að styrkja ykkur.
Ema Flygenring
Guðmundur frændi er dáinn!
Þetta virðist ótrúlegt. Við máttum
ekki missa hann, sem var aðaldrif-
flöðrin í því, sem við unnum sam-
an. Maður verður gangtekinn ein-
hveijum dofa við að fá svo harða
áminningu um hve dauðinn er
ávallt nálægur.
Okkar samvinna var við fiskeld-
isfyrirtækið Árlax hf. þar sem hann
var stjómarformaður frá upphafi,
auk þess að vera hönnuður þess og
tæknilegur ráðgjafí. Á stuttum ferli
þessa fyrirtækis hafa fjölmörg
vandamál komið upp og sum þess
eðlis, að einhveijum hefði fallið all-
ur ketili í eld. Hann sagði alltaf að
vandarþálin væru til þess að leysa
þau og að lítið væri varið í þetta
líf, ef ekki þryfti að beijast. Hann
lá heldur ekki á liði sínu og lét aldr-
ei bilbug á sér finna. Stundum
grunar mig þó að áhyggjur hafi
haldið fyrir honum vöku.
Þegar leitað var til hans með
einhver mál þagði hann gjaman
svolitla stund, eftir að hafa hlustað
á erindið, og horfði beint fram,
sínum haukfrán augum. Byijaði
síðan að greiða úr flækunni, eins
og honum var lagið. Hann var kenn-
ari, fyrst og fremst, og vel máli
farinn.
Guðmundur var strangur maður
og kröfuharður. Mestri hörku beitti
hann þó sjálfan sig. Hann vann
heill að öllum verkum og var sístarf-
andi. Vandur var hann að virðingu
sinni og samviskusamur, dulur og
flasaði ekki um sjálfan sig. Með
honum er genginn leiðtogi, sem bjó
yfir ómetanlegri reynslu og kunn-
áttu og taldi aldrei eftir sér að miðla
öðrum.
Hann var störfum hlaðinn og
þegar eitthvað sérstakt stóð til, svo
sem að undirbúa aðalfund með
vandaðri ársskýrslu, unnum við oft
heilu nætumar. Það var dýrmætur
skóli að fá að starfa með Guð-
mundi þessi rúmlega 3 ár.
Fyrir aðeins nokkurum vikum
sagði hann okkur Markúsi Stefáns-
syni að eiginlega væri hann búinn
að breyta um lifnaðarhætti. Hann
hefði nýleg kennt lasleika og tæki
nú lyf þess vegna.
Þessi léttstigi ákafamaður þurfti
nú stundum að hvíla sig á leiðinni
þaðan sem hann lagði bflnum sínum
á morgnana og einnig á leiðinni upp
stigana þar sem skrifstofan hans
var á 4. hæð, en þetta hafði hann
hlaupið nokkrum mánuðum áður.
Hann sagði okkur frá þessu eins
og hann væri að tala um einhvem
annan mann og ekki hef ég trú að
því að hann hafi, frekar en okkur,
grunað að svo stutt væri eftir.
Við, sem næst honum störfuðum,
erum nú öll vængbrotin, en þegar
við náum áttum á ný veit ég að
krafturinn, sem hann miðlaði okk-
ur, leiðir okkur ótrauð til að ljúka
því verki, sem hann hafði lagt
grunninn að.
Að leiðarlokum þakka ég honum
samfylgd og leiðsögn.
Gullu og bömunum sendi ég inni-
legustu samúðarkveðjur.
GÞL
í dag verður jarðsettur frá Dóm-
kirkjunni Guðmundur Bjömsson
verkfræðingur.
Mikill sjónarsviptir er að Guð-
mundi mjög um aldur fram. Hann
dó skyndilega 13. des. sl. á Eng-
landi þar sem hann var í heimsókn
hjá dóttur sinni. Með honum er
genginn ötull og hreinskiptinn at-
hafnamaður sem lagði gjörva hönd
á flesta þætti sérsviðs síns í verk-
fræði. Sviplegt fráfall hans kom
okkur vinum hans í opna skjöldu
og skilur eftir sig stórt skarð sem
erfitt verður að fylla.
Guðmundur var Þingeyingur,
fæddur 2. nóvember 1925 á Kópa-
skeri. Foreldrar hans voru Bjöm
Kristjánsson, alþingismaður og
kaupfélagsstjóri þar, frá Víkinga-
vatni, látinn 1973 og Rannveig
Gunnarsdóttir frá Skógum í Öxar-
firði, hún dvelur nú á Borgarspítal-
anum í Reykjavík. Guðmundur átti
því til gáfaðra og duglegra að telja,
enda sór hann sig í ættimar.
Við urðum sambekkingar er Guð-
mundur kom til náms í Menntaskól-
anum á Akureyri 1940. Hefur sá
hópur haldið saman síðan og kveðj-
um við hann nú með söknuði.
Guðmundur var framúrskarandi
námsmaður og lauk stúdentsprófi
með ágætiseinkunn 1945. Hann
hélt síðan til náms í vélaverkfræði
í Stokkhólmi og lauk þaðan mast-
ersprófi 1949. Eftir heimkomu
sama ár kenndi hann við MA. Jafn-
framt því sem hann vann hjá vél-
smiðju KEA að verkfræðistörfum.
1953 ræðst hann til Landssmiðj-
unnar í Reykjavík og starfar þar
tii 1960, lengst af sem yfirverk-
fræðingur. Á þessum árum dvaldist
hann eitt ár hjá sænska fyrirtækinu
Finnshyttan við gerð vatnshverfla.
Meðal verkefna sem unnin voru
undir hans stjórn má nefna smíði
og uppsetningu sfldarverksmiðja og
framleiðslu á litlum vatnshverflum
sem víða voru settar upp. Um tíma
starfaði Guðmundur hjá Asíufélag-
inu hf. en 1963 stofnsetti hann
ásamt Kristjáni Flygenring verk-
fræðisstofu Guðmundar og Krist-
jáns sf. sem starfað hefur síðan á
sviði vélaverkfræði og hefur lengi
verið öflugasta verkfræðistofan
hérlendis á sínum sérsviðum.
Guðmundur kenndi við verk-
fræðideild HÍ 1955-1956 og síðar
samfellt 1962-1975, síðustu 6 árin
sem prófessor. Á þessum árum var
kennslan og stjómsýsla henni tengd
hans aðalstarf. 1968-1970 var hann
formaður undirbúningsnefndar að
BS-námi í vélaverkfræði við HÍ sem
í framhaldi af því var hrundið í
framkvæmd. Síðustu tvö árin sem
hann kenndi var hann forseti verk-
fræði- og raunvísindadeildar HÍ.
Frá 1975 til dauðadags var aðal-
starf Guðmundar á verkfræðistofu
VGK. Af störfum hans síðasta ára-
tuginn ber hæst verkefnisstjóm og
yfimmsjón við hönnun og byggingu
jarðvarmavirkjana á háhitasvæðum
í Kröflu, Svartsengi og á Nesjavöll-
um. Þessi mannvirkjagerð er á
ýmsan hátt einstök þar sem lausn
ýmissa vandamála sem tengjast
virkjun jarðhita var óþekkt. Hafa
Guðmundur og samstarfsmenn
hans unnið merkilegt brautryðj-
endastarf við byggingu þessara
virkjana, sem ástæða er að halda
á lofti. Þá hefur Guðmundur jafnan
sinnt sérgrein sinni í smíði og við-
haldi vatnshverfla fyrir orkufyrir-
tæki landsins. Hann var oft kvadd-
ur til meðdómarastarfa við bæjar-
þing Reykjavíkur og gerðardóm
VFI, og til matsgerðar á vegum
margra aðila, m.a. sat hann í
þriggja manna nefnd 1974-1976
sem mat eignir Flugfélags íslands
hf. og Loftleiða hf. þegar fyrirtæk-
in voru sameinuð.
Guðmundur tók þátt í stofnun
nokkurra fyrirtækja. 1954 stofn-
setti hann ásamt fleirum bygginga-
fyrirtækið Verklegar Framkvæmdir
hf., en það fyrirtæki hefur nú hætt
starfsemi. 1982 stofnaði hann
ásamt fleirum til tilraunareksturs á
Iaxeldi í Kelduhverfí. Eftir góðan
árangur af þeim rekstri var fyrir-
tækið Árlax hf. stofnað 1984. var
hann stjómarformaður þess fyrir-
tækis frá upphafí til dauðadags og
sá um verklega hönnun og fram-
kvæmdir á þess vegum. 1969 var
Guðmundur einn af stofnendum
Virkis hf. og tók virkan þátt í starf-
semi þess fyrstu árin. Hann var
stjómarformaður 1969-1971 ogátti
síðar sæti í stjóm þess.
Ekki fór hjá því að til Guðmund-
ar yrði leitað um störf að félagsmál-
um. Hann átti sæti í stjóm Félags
íslenskra stúdenta í Stokkhólmi
1946—1947. Fyrir Stéttarfélag
verkfræðinga starfaði hann í samn-
inganefndum um kjaramál og var
formaður félagsins 1956—1957 og
1959—1960. Hann átti sæti í stjóm
Verkfræðingafélags íslands
1963—1965 og var formaður þess
1974-1976.
Guðmundur ávann sér mikils
trausts sinna viðskiptavina og fé-
laga úr stétt verkfræðinga. Hann
bar gæfu til að vinna uppbyggjandi
starf bæði við uppfræðslu verðandi
verkfræðinga og á svið hagnýtrar
verkfræði. I samstarfí sínu við aðra
var hann afar hreinskiptin og þoldi
mönnum illa ef þeir brugðu út af
siðareglum stéttarinnar eða fóru
sínar leiðir án samráðs við sam-
starfsaðila.
Guðmundur kvæntist Guðlaugu
Ólafsdóttur 1948. Böm þeirra eru:
Borghildur arkitekt gift Roger
Stanton, búsett á Englandi, þau
eiga tvö böm. Rannveig skrifstofu-
maður gift Bjama Ólafssyni mark-
aðs- og sölustjóra, þau eiga eitt
bam. Bjöm matvælafræðing
kvæntur Sigrúnu Guðjónsdóttur
sjúkraþjálfara, þau eiga þrjú böm.
Guðrún arkitekt ógift. Ólafur jarð-
eðlisfræðingur kvæntur Bryndísi
Bimir lífeðlisfræðingur, nú búsett
í Bandaríkjunum, þau eiga eitt
bam.
Við bekkjarsystkin og starfsfé-
lagar Guðmundar munum sakna
hans lengi. En sárastur harmur er
þó kveðinn að fjölskyldu hans, Guð-
laugu og bömum þeirra, aldraðri
móður og systkinum. Vottum við
þeim okkar innilegustu samúð og
biðjum þeim Guðs blessunar.
Jóhann Indriðason
Nokkur fátækleg orð til að minn-
ast eins traustasta manns, sem ég
hef kynnzt á lífsleiðinni, Guðmund-
ar Bjömssonar verkfræðings frá
Kópaskeri, manns, sem í öllu dag-
fari sínu og starfi var lýsandi dæmi
um það bezta, sem prýða má ein-
stakling í lýðræðisþjóðfélagi, yfir-
vegaðan, vel að sér um flesta hluti,
ákveðinn en þó þjáll og velviljaður.
Ég kynntist honum fyrst í
Menntaskólanum á Akureyri fyrir
margt löngu, þar sem hann var
afburðanámsmaður og þar sem við
nutum uppfræðslu og uppeldis
hinna ágætustu manna undir hand-
leiðslu öldungsins Sigurðar skóla-
meistara, manna eins og dr.
Trausta Einarsson, Halldórs Hall-
dórssonar, svo að raunvísindamaður
og húmanisti séu til nefndir, að
ekki sé minnzt á Þórarin Bjömsson,
frænda Guðmundar. Ég veit, að það
var um Guðmund eins og fleiri, að
hann kunni æ betur að meta sína
gömlu kennara sem lengra leið á
ævina.
Hann var alvarlega hugsandi
maður, en þó glaður á góðri stund,
og við áttum margar skemmtilegar
stundir saman hér áður, þar til
bömin stækkuðu, og verkefni hins
daglega lífs tóku meiri og meiri
tíma. Alltaf hittumst við þó við og
við og ræddumst við, en sjálfsagt
hefðu fundimir orðið fleiri, ef mann
hefði órað fyrir því, að hans af-
markaði timi var á enda runninn.
Maður ætti vist aldrei að fresta
ræktun vináttunnar til morguns.
Þegar ég nú kveð vin minn og
svila, minnist ég hans með ánægju
og gleði, minnist velunninna starfa
hans á ýmsum vettvangi og þakka
samfylgdina. Guðlaugu, bömunum
og bamabömunum sendum við
Katrín innilegar samúðarkveðjur,
en ég legg áherzlu á, að góðs drengs
er gott að minnast.
Guðni Guðmundsson
Guðmundur Bjömsson verkfræð-
ingur andaðist að morgni 13. þ.m.
á sjúkrahúsi í Englandi, eftir að
hann veiktist skyndilega í heim-
sóknarferð til dóttur sinnar og
tengdasonar sem þar eru búsett.
Guðmundur fæddist 2. nóvember
1925 á Kópaskeri. Faðir hans var
Bjöm Kristjánsson alþingismaður
og kaupfélagsstjóri á Kópaskeri,
ættaður frá Víkingavatni í Keldu-
hverfi. Móðir hans var Rannveig
Gunnarsdóttir frá Skógum í Öxar-
firði. Hann var kominn af kunnum
þingeyskum ættum.
Eftir stúdentspróf á Akureyri
1945 hélt Guðmundur til náms í
vélaverkfræði í Stokkhólmi og lauk
prófí 1949. Eftir heimkomuna var
hann kennari við Menntaskólann á
Akureyri í tvö ár, en sumarið 1953
gerðist hann verkfræðingur hjá
Landssmiðjunni, þar sem hann
starfaði til 1960. Síðan var hann
hjá Asíufélaginu til ársins 1963 er
hann ásamt Kristjáni Flygenring
stofnaði Verkfræðistofu Guðmund-
ar og Kristjáns.
Guðmundur var kennari við Há-
skóla íslands 1955-56 og 1962-66,
en þá varð hann dósent og skipaður
prófessor 1969.
Hann var forseti verkfræði- og
raunvísindadeildar Háskólans
1973-1975, en þá hætti hann þar
og hóf störf á ný í atvinnulífi þjóðar-
innar við sitt gamla fyrirtæki, sem
hann veitti forstöðu til dauðadags.
Guðmundi voru falin mörg trún-
aðarstörf og var hann t.d. formaður
Verkfræðingafélags íslands 1974-
1976.
Ég kynntist Guðmundi Bjöms-
syni fyrst, þegar hann réðst til
Landssmiðjunnar sumarið 1953.
Þar voru smíðuð ýmis tæki og
vélbúnaður fyrir atvinnuvegina,
einkum sjávarútveg og landbúnað.
Guðmundur hafði m.a. lagt stund
á hönnun vatnsaflsvéla í skóla, en
nú varð að samkomulagi að hann
færi til starfa og framhaldsnáms á
þessu sviði til Svíþjóðar og dvaldi
hann þar næsta vetur við verk-
fræðistörf hjá Finnshyttans Bruk
AB.
Á næstu árum voru smíðaðir
margir litlir vatnshverflar af ýms-
um gerðum og stærðum í Lands-
smiðjunni og hefur það glatt mig
að rekast á þessar rafstöðvar Guð-
mundar víðs vegar um landið allt
fram á þennan dag. Margt annað
var smíðað í Landssmiðjunni, hey-
blásarar, beina- og sfldarverksmiðj-
ur, frystitæki, soðkjamatæki, lýsis-
bræðslur, bíiavogir, skip og bátar
og ótal margt annað.
Guðmundur varð yfirverkfræð-
ingur smiðjunnar eftir eins árs starf
þar og hafði stjóm og umsjón með
allri hönnun og verkefnaþróun.
Hann reyndist einstaklega góður
verkfræðingur. Öll verkefni voru
leyst af hendi af tæknilegri kunn-
áttu og öryggi. Verkefnaskýrslur
Guðmundar vom svo skýrar og
nákvæmar sem frekast varð á ko-
sið. Þar var þó ekkert málæði að
fínna og engri tölu ofaukið. Með
honum var gaman að vinna.
Eftir að Guðmundur hætti hjá
Landssmiðjunni höfðum við minna
saman að sælda, en hittumst þó
stöku sinnum. Þegar ég átti sæti í
nefnd til endurskoðunar tækni- og
verkfræðimenntunar í landinu, var
Guðmundur deildarforseti í Háskól-
anum. Þá kynntist ég á ný hinum
vönduðu vinnubrögðum hans við
skipulag verkfræðikennslunnar, en
þau störf hvfldu að mestu leyti á
herðum hans á meðan hann sinnti
kennslustörfum við Háskólann.
Fyrirtæki hans hefur unnið að
mörgum veigamiklum verkefnum,
m.a. hönnun orkuvera. Helst ber
þar að nefna Kröfluvirkjun, orkuver
við Svartsengi, Laxárvirkjun,
hraunhitavirkjun í Vestmannaeyj-
um og Nesjavallavirlq'un. Við
síðasttalda verkefnið hittumst við
Guðmundur aftur þótt báðir höfum
við nú skilað því í hendur annarra.
Guðmundur var með afbrigðum
greiðvikinn og hjálpsamur við þá,
sem til hans leituðu. Hann var góð-
ur kennari og fús að miðla öðrum
af kunnáttu sinni og reynslu og dró
þá ekkert undan, sem skipti máli.
Hann var maður kurteis og hleypi-
dómalaus.
Ungur að árum kvæntist Guð-
mundur gáfukonu, Guðlaugu dóttur
Ólafs Sveinssonar kaupmanns á
Eskifirði og síðar verslunarstjóra
Áfengisverslunar ríkisins í
Reykjavík og Guðrúnar Ingvars-
dóttur frá Norðfirði. Afar Guðlaug-
ar, heiðursmennimir Sveinn í Firði
og Ingvar Pálmason, voru alþingis-
menn Sunnmýlinga á fyrri hluta
þessarar aldar. Þeir eru mér minnis-
stæðir frá bemskuárum mínum.
Þau hjónin eignuðust fimm
myndarböm, sem öll eru uppkomin.
Stórt skarð er höggvið í raðir
verkfræðinga á íslandi með dauða
Guðmundar Bjömssonar fyrir aldur
fram. Hans mun lengi minnst sem
framúrskarandi verkfræðings og
góðs drengs.
Við hjónin vottum konu hans,
bömum og öðrum aðstandendum
innilega samúð.
Jóhannes Zoega
í dag er til moldar borinn Guð-
mundur Bjömsson, verkfræðingur.
Guðmundur fæddist á Kópaskeri,
sonur hjónanna Bjöms Kristjáns-
sonar, kaupfélagsstjóra þar, og