Morgunblaðið - 17.05.1989, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. MAÍ 1989
Urðum imdir í erföastríði
Guðjóns B. Olafssonar
- segir Geir Magnússon um brottrekstur sinn
og Eysteins Helgasonar frá Iceland Seafood
„ÉG get ekki legið lengur
óbættur Iqá garði eins og hver
annar hundur. Sannleikurinn
þarf að koma í þ'ós. Við brott-
rekstur minn frá Iceland Sea-
food, dótturfyrirtæki Sam-
bandsins í Bandaríkjunum, fyr-
ir rúmu ári var það gefíð í skyn
að við Eysteinn Helgason hefð-
um framið mikinn glæp. Svo
er ekki. Ástæða brottrekstrar-
ins var aldrei sögð, en hún var
fyrst og fremst eins konar
erfðastríð og einræðistilhneig-
ing fyrri framkvædastjóra.
Guðjón B. Ólafsson vildi að son-
ur sinn tæki við af sér. Eysteinn
var ráðinn í óþökk hans. Ég
lagðist gegn hugmynd sonar
Guðjóns um tilraun til smásölu,
sem kostaði fyrirtækið óhemju
fé. Guðjón hafði þvi horn í síðu
okkar beggja og fyrir þessar
sakir vorum við reknir. Við
urðum undir í erfðastríði hans
,“ sagði Geir Magnússon, fyrr-
um aðstoðarframkvæmdastjóri
Iceland Seafood, í samtali við
Morgunblaðið. Máli þeirra hef-
ur nú aftur skotið upp vegna
átaka á aðalfíindi Iceland Sea-
food nýlega.
Uppgjöri vegna brottrekstrar
Geirs lauk í fyrra, en uppgjör við
Eystein hefur dregizt á langinn.
Meðal annars vegna þess var á
aðalfundi Iceland Seafood kosin
tveggja manna nefnd til að ljúka
því máli, enda var yfirlýstur vilji
yfírstjómar Sambandsins og upp-
gjörinu við Eystein yrði hraðað
eins og kostur væri. Geir Magnús-
son starfar nú við fasteignasölu.
Hann hóf störf þjá Coldwater
1960, en 1974 réðst þá til starfa
fyrir Álafoss vestan hafs og fór
þaðan til Iceland Seafood 1. marz
1975. Eysteinn Helgason kom
fyrst vestur 1984 og var þá í eitt
og hálft ár í sérstökum markaðs-
athugunum á ýmsum sviðum,
meðal annars fyrir Iceland Sea-
food. í júní 1986 réðst hann til
Iceland Seafood og Guðjón fór
heim um haustið. Eysteinn og
Geir voru báðir reknir í febrúar á
síðasta ári.
„Uppgjöri við mig vegna brott-
rekstrarins lauk í fyrra, enda var
ég ekki á ráðningarsamningi og
ekki var farið í mál, heldur samið
um uppgjör," sagði Geir Magnús-
son. „Hvað yfírstjóm Sambands-
ins varðar, er einkennilegt að ekki
skuli enn vera lokið uppgjörinu
við Eystein Helgason, en hún
ákvað þó á sínum tíma að því
skyldi lokið með hraði. Ég heyrði
aldrei neitt frá yfírstjóminni eftir
brottrekstur minn og Guðjón B.
Ólafsson talaði ekki við mig í eitt
og hálft ár. Það er verst að hvergi
hefur komið fram hvers vegna
okkur Eysteini var sagt upp. Guð-
jón sagði á sínum tíma heima að
hann vildi ekki, okkar Eysteins
vegna, segja hvers vegna „nauð-
synlegt" hefði verið að segja okk-
ur upp. Svo virðist að „glæpur"
okkar hafí verið svo hroðalegur
að nauðsynlegt væri að hlífa fólki
við sannleikanum. Fyrir vikið
heldur fólk líklega að við höfum
lagzt í mannát eða eitthvað álíka
skelfílegt. Svo er auðvitað ekki.
Ástæða brottrekstrar okkar er
eins konar erfðastríð. Guðjón vildi
að sonur sinn tæki við fyrirtæk-
inu, en Eysteinn var ráðinn gegn
vilja hans. Guðjón hafði því frá
upphafí hom í síðu Eysteins.
Það fóm mikil verðmæti í súg-
inn vegna tilráunar til smásölu,
sem sonur Guðjóns, Guðjón Jens
Ólafsson, fékk að gera. Sú tilraun
varð mér einnig að falli, því ég
gagnrýndi hana. Það var í októ-
ber 1986, sem mér var ýtt til hlið-
ar og Eysteini sagt að reka mig.
Ég fékk aldrei neina skýringu á
því en var loks rekinn í febrúar
1988. Eysteinn fór sama dag og
ég og kúnstimar við brottrekstur-
inn vora eins og í bananalýðveldi
og ástæðan aldrei nefnd. Það
barst bara telexskeyti frá Guðjóni
B. Ólafssyni vestur um haf, þar
sem okkur var sagt upp störfum
samstundis og ætlunin var að
meina okkur aðgang að skrifstof-
um okkar.
Vald spillir - algjört vald gjör-
spillir. Éysteinn var skínandi
stjórnandi og afkoma fyrirtækis-
ins var góð undir stjórn hans.
Hann stokkaði upp stjórnkerfíð
innan fyrirtækisins, þannig að
allir í yfírstjóm þess fengu ákveð-
ið verksvið og þar með ábyrgð á
ákveðnum þáttum starfseminnar.
Þessi breyting hafði í för með sér
eins konar vorblæ á starfsemina
og jók áhuga manna á starfínu.
Þessu var öllu kippt til baka með
brottrekstri Eysteins.
í þessu tilfelli vaknar upp sú
spuming hveijir eigi þessi fyrir-
tæki og hveijir eigi að stjóma
þeim. Fisksala Iceland Seafood
og Coldwater er stór hluti af
launaseðli þjóðarinnar og þessi
fyrirtæki höfðu sérstakt einka-
leyfi frá íslenzkum stjómvöldum
til útflutnings á Bandaríkin. Að
auki era þessi fyrirtæki í eigu fjöl-
margra frystihúsa um allt Island.
Samt var þeim stjómað eins og
litlum einkafyrirtælqum. Stjóm-
armennimir eru dugnaðarmenn
heima fyrir og reka frystihúsin
sín vel, en eðli málsins samkvæmt
bera þeir ekki nægilegt skynbragð
á rekstur fyrirtækja vestan hafs,
fyrirtækja, sem rekin era við allt
aðrar aðstæður en fyrirtækin
heima. Vegna þessa þurfa, auk
þeirra, að sitja í stjóminni menn,
sem hafa sérþekkingu á markaðn-
um, það þarf bandarískan sér-
fræðing á þessu sviði í stjóm fyrir-
tækjanna og hann þarf auðvitað
ekki að vera hluthafí, einfaldlega
á launum fyrir ómakið. Slíkur
Geir Magnússon
maður gæti spurt nauðsynlegra
spuminga og efast um ágæti
áætlana og rekstrarmarkmiða
vegna þekkingar sinnar. - Seta
lögfræðings Iceland Seafood í
stjórn þess hefur ekkert með slík
markmið að gera. - Einnig mætti
hugsa sér að ríkið tilnefndi mann
í stjóm fyrirtækjanna, þar sem
þau starfa á vissan hátt f skjóli
þess.
Smásölutilraun Guðjóns yngri
var andvana fædd. Menn sem
höfðu þekkingu á markaðnum
vissu það. Það var gjörólíkur
markaður þeim, sem Iceland Sea-
food starfaði á og því skorti nán-
ari útfærslu og þekkingu til að
geta tekið vitræna ákvörðun. Slík
ákvörðun var aldrei tekin, heldur
má líkja þessu við nýju fötin keis-
arans, þar sem enginn þorði að
nefna sannleikann nema saklaust
bamið. Guðjón vill ekki gagnrýna
menn við hlið sér heldur jábræður
og viðhlæjendur. Páfinn hefur á
sínum snæram mann, sem oft er
kallaður lögfræðingur andskot-
ans. Honum er ætlað það hlutverk
að efast um ágæti þeirra, sem
rætt er um að taka í dýrlingatölu
og véfenga allar frásagnir um
kraftaverk og yfirskilvitlega hluti.
Það er gert til þess að koma í veg
fyrir að loddarar séu gerðir að
dýrlingum. Sambærilegar aðferðir
vildi ég nota við ákvarðanatöku
innan Iceland Seafood, en á það
var ekki hlustað. Þessi tilraun til
framleiðslu í smásölupakkningar
hefði vafalaust aldrei verið gerð,
hefði hún ekki verið hugarfóstur
sonar Guðjóns. Ákvörðun um
hana var tekin og síðan unnið að
því að réttlæta hana, sem sagt
alveg öfug leið farin. Þeir, sem
sitja í stjóm fyrirtækisns, era
prýðismenn, en skortir þekkingu
til að spyija af gagnrýni. Hagnað-
arvon var hafin upp til skýjanna,
en rökin skorti. íslendingum þykir
gaman að því að sitja í stjóm
fyrirtækja eins og þessa, en það
hefur glögglega komið í ljós, að
hafí menn leyft sér að gagnrýna
eitthvað, hefur Guðjón ratt þeim
úr stjóminni. Það sýnir fall þeirra
Þorsteins Sveinssonar og Gísla
Jónatanssonar. Það sýnir líka
meira en margt annað, að aðal-
fundur Iceland Seafood skuli
þurfa að samþykkja sérstaka
nefndarskipan til að framfylgja
samþykkt yfírstjómar Sambands-
ins, sem forstjórinn hefur hunzað
mánuðum saman.
Erfðastríð og einræðistilhneig-
ing eins manns hefur því skaðað
þetta fyrirtæki veralega. Saga
Guðjóns innan Sambandsins
minnir mig á samskipti Ögmundar
Pálssonar byskups í Skálholti og
skjólstæðings hans Gissurs Ein-
arssonar, sem varð fyrsti lútherski
byskupinn hér á landi. Ögmundur
tók Gissur að sér fátækan í æsku
og kom honum til manns og
mennta. Gissur launaði það með
því að selja hann blindan og ör-
vasa í hendur danskra óvina hans.
Svipuð er sagan af samskiptum
Erlends Einarssonar og Guðjóns
B. Ólafssonar.
Ég vil síður liggja óbættur hjá
garði eins og hver annar hundur.
Því fínnst mér rétt að sannleikur-
inn komi í ljós svo og afstaða mín
til þessa máls. Ég var ánægður
með minn hlut hjá Iceland Sea-
food, þó laun mín væra ekki jafn-
há og hjá sumum. Ég kostaði
bömin mín í skóla, gerði við kynd-
inguna í húsinu mínu á eigin
kostnað og hef keypt bíl handa
konunni minni án þess að ganga
með betlibauk á torg,“ sagði Geir
Magnússon.
Kammertónleikar
á kirkjulistahátíð
, Morgunblaðið/Þorkell
Björn Steinar Sólbergsson, Margrét Bóasdóttir, Lilja Hjaltadóttir, Rut Ingólfsdóttir, Sara Bucley og
Gary McBretney. Richard Kom vantar á myndina.
Tónlist
JónÁsgeirsson
Upphaflega hafði verið ætlunin
að flytja eingöngu verk eftir Moz-
art en vegna veikinda varð að fella
aðalverk tónleikanna af efnis-
skránni, nefnilega Klarinettukvint-
ettinn K. 581, sem er eitt mestu
listverkum snillingsins og þá var
bætt við tveimur smáverkum eftir
Haydn, Benedictus úr „litlu orgel-
messunni" og ’Konsert fyrir tvær
fiðlur, orgel/cembalo óg bassa H-
18, nr. 7. Nokkrir konsertar, sem
gefnir vora út á árunum 1950 til
1976 og fundust í ýmsum söfnum
víðsvegar í Evrópu, voru af útgef-
endum taldir vera eftir Haydn. Við
frekari eftirgrennslan, telja sér-
fræðingar þessa konserta ýmist eft-
ir önnur tónskáld eða í besta falli
mjög ólíklega eftir Haydn. H-18,
nr. 7 var gefínn út í Ámsterdam,
1962 og er talinn geta verið eftir
Wagenseil.
Margrét Bóasdóttir söng Bene-
dictus Haydns en einnig Ergo inter-
est K. 143, Kommet her K. 146 og
Laudate Dominum úr Hátíðarkvöld-
söngvum K. 321, eftir Mozart.
Margrét hefur sérstaklega fengist
við barokkSönglist og náð þar á
góðum tökum og flutti viðfangsefni
sín af öryggi. Rut Ingólfsdóttir og
Lilja Hjaltadóttir skipust á að
„leiða“ í konsert Haydns og þremur
kirkjusóntötum eftir Mozart.
Til eru 17 kirkjusónötur eftir
Mozart sem Iéika skyldi á milli
Gloríu og Credo þáttanna í mess-
unni og máttu þessi verk ekki vera
mikið lengri en tvær til þijár minút-
ur, samkvæmt ósk erkibiskupsins
yfír Salzburg, er var yfirmaður
Mozarts á þessum tíma. Verk þessi
teljast vera meðal þeirra skyldu-
verkefna, sem Mozart var fegnastur
að losna við, þó hann hafi stolist
til að leika sér með tónmálið og
stundum megi heyra þar geíslándi-
fallegar línur.
Þeir sem fluttú kirkjusónöturnar
og léku undir hjá Margréti voru auk
Rutar og Lilju, Sara Bucley, Gary
McBretney, Richard Korn og orgel-
leikarinn Björn Steinar Sólbergs-
son. Flutningurinn i heild var
þokkalegur en helst var að nokkuð
skorti á nákvæmni 1 „intónasjón",
fyrirbæri sem verður aðeins gott
með langvarandi samstarfí, ekki
síst ef einnig er reynt að líkja. eftir
flutningi eldri tónlistar, auk þess
sem þá þarf aðstoð sérfræðinga í
öllu er varðar t.d.. tónflutning á 18.
ÖÍd. *___________:____:____:-----—
í efnisskrá er þess getið að leikið
sé á eftlrlíkingar hljóðfæra frá
tímum Mozarts og hvort sem það
stenst að öllu leyti, bæði hvað varð-
ar hljóðfæri og boga, þarf einnig
að huga að þeirri leiktækni sem þá
var kunn, til að sæmræmi sé þarna
á milli. Sé hins vegar blandað sam-
an hljóðfærum frá ólíkum tíma er
hætta á að „intónasjónin" verði erf-
ið. Miklar framfarir urðu í hljóð-
færatækni um og eftir aldamótin
1800 en síðari árin hafa sérfræðing-
ar eins og Harnoncourt staðið fyrir
flutningi eldri tónlistar og stuðst
við það sem vitað er um tónflutn-
ingstækni á tímum höfundanna.
Menn hafa ekki verið sammála um
svonefndan sögulegan flutning tón-
listar, jafnvel þar sem hann er best-
ur, nema að því leyti sem slíkur
flutningur er áhugavert rannsókn-
arefni fyrir þá sem leggja sig eftir
gamalli tónlist.