Morgunblaðið - 15.06.1989, Qupperneq 14

514
C MOTQUNBJADIDFIMM WQAG jJQ /15?, JÚyÚ ^89
Á ferð og flugi með
Jóhannesi Páli páfa
JÓHANNES Páll páfi II brá út af venju sinni síðasta kvöldið í Norð-
urlandaferð sinni og borðaði kvöldverð með fylgdarliði sínu úr
Vatíkaninu í húsakynnnum Birgittu-systra í Stokkhólmi. Það lá vel
á honum og hann tók undir með föruneytinu þegar ein systranna
tók fram gitar og spilaði og söng. Navarro-Vals, talsmaður páfa,
sagði þetta sýna að hans heilagleiki væri ánægður með Norðurlanda-
ferðina og sérstaklega daginn í Uppsölum. „Hópurinn lék á als
oddi og Casaroli kardínáli spurði hvar vinir mínir, fréttamennimir,
væm. Hinn heilagi faðir var með okkur fram eftir kvöldi. Hann
bauð ekki góða nótt fyrr en klukkan tíu.“
Fréttamennimir fimmtíu voru landi. Þar voru ráðamenn þjóðar-
að skemmta sér annars staðar í innar famir að spjalla við frétta-
borginni og flestir vöktu eitthvað
iengur fram eftir en páfinn. Páfa-
hirðin gisti öll hjá Birgittu-systrum
í Svíþjóð en annars bjó páfi í húsa-
kynnum kirkjunnar — í biskupa-
stofum í Noregi, Finnlandi og á
íslandi og hjá nuntiusi, sendiherra
páfa, í Kaupmannahöfn — hirðin
var á fyrsta flokks hótelum. Frétta-
mönnum var komið fyrir á stórum,
góðum hótelum í hæfilegri fjarlægð
frá þjónum kirkjunnar. Þeir fengu
fá sem engin tækifæri til að sjá
arftaka Péturs postula nema þegar
hann söng messur eða tók þátt í
samkirkjulegum bænastundum.
Fulltrúar fjölmiðlanna þrettán á
Norðurlöndum, sem vom í ferð-
inni, fengu reyndar að spytja páfa
fáeinna spuminga áður en hann
heimsótti lönd þeirra en síðan ekki
söguna meir. Jóhannes Páll II
kvaddi ekki einu sinni áður en hann
flaug með þyrlu frá Ciampino-
flugvelli í Róm heim í Vatíkanið
síðdegis á laugardag.
Taugatitringnr í kringum
nægjusaman mann
Hann var líklega þreyttur. Páfi
er 69 ára gamall og hafði flogið
alls 11.986 km á samanlagt 25
tímum og 25 mínútum á aðeins 10
dögum og heimsótt 10 staði í 5
þjóðlöndum. Hann naut góðrar
þjónustu og umönnunar í allri ferð-
inni en það er þreytandi að flytja
38 ávörp og ræður, sjá sífellt ný
andlit og þurfa að heilsa og hlýða
á fjölda fólks. Fréttamennimir
héldu í vonina um að hann birtist
óvænt í aftasta farrými vélar Alit-
alia-flugfélagsins. Lars Rooth,
sænskur starfsmaður Vatíkanút-
varpsins, var búinn að fara fram í
og kveðja. Hans heilagleiki hafði
hneppt páfahempunni frá niður á
bringu og slappaði af. — Mig
gmnar að hann hafí líka verið bú-
inn að fá sér Campari-sóda og
vínglas með matnum. Flugþjónarn-
ir hlupu nefnilega allt í einu upp
til handa og fóta þegar þeir vom
að bera fréttamönnum drykki af
því að sá sem vann fremst í vélinni
bað um flösku af Campari og sóda-
vatni. Sami taugatitringurinn greip
um sig og þegar talsmaðurinn lét
norrænu fréttamennina vita að
þeir ættu að hitta páfa núna! Þá
varð að bregðast strax við og troð-
ast fram hjá kollegunum sem kusu
iðulega að standa í gangvegi vélar-
innar. Það mátti ekki láta hans
heilagleika bíða eitt andartak.
Spennan og allt tilstandið í
kringum páfann virðast í hróplegri
mótsögn við einstaklinginn sem
gegnir embættinu nú. Hann vill
frið og ró, er nægjusamur og djúp-
hugull og virkar eins og hann sé
upphafinn.
I upphafi ferðar fengu frétta-
mennimir að ganga inn í Alitalia-
vélina að framanverðu og sjá að-
búnað páfa. Fjögur fremstu sætin
voru frátekin fyrir hann einan og
öðm megin gangvegarins stóð lit-
skrúðug blómaskreyting á borði.
Ég ímyndaði mér að hann sæti
þeim megin, en hafði rangt fyrir
mér. Hann sat auðvitað þar sem
hann gat séð móttöku- og kveðju-
sveitirnar á áfangastöðunum. Þær
stóðu í formlegri röð þegar vélin
renndi í og úr hlaði. Nema á ís-
menn áður en vélin mjakaðist af
stað, eins og páfi væri löngu flog-
inn sína leið.
Jóhannes Páll II hefur væntan-
lega kunnað að meta hversu Flug-
leiðir lögðu sig fram um að gera
honum til hæfis þegar hann flaug
með flugfélaginu frá Tromsö til
Keflavíkur. Hann hafði sérsmíðað
hjólaborð með bleikum dúk fyrir
framan sig og ísaumaða servíettu
til að halla höfðinu að á stólbak-
inu. Jón Sigurðsson yfírmatreiðslu-
maður hafði útbúið hádegisverð
fyrir hann og tveir flugþjónar sáu
um að hann vanhagaði ekki um
neitt. En páfi vildi fyrst og fremst
frið og nartaði bara í matinn. Hann
hefði varla veitt því athygli þótt
dúkinn, borðið og servíettuna hefði
vantað.
Betri þjónusta í lofti en á
iandi
Flugleiðir gerðu líka vel við
fylgdarliðið. Það var vel veitt með
matnum, sem var humar og soðinn
lax, og strax fyrir flugtak var boð-
ið upp á kampavín og ávaxtasafa
eins og hver viidi. Stemningin í
vélinni var því ágæt og ekki síðri
frammi í hjá páfahirðinni en aftur
í hjá fréttamönnunum. Hinir síðar-
nefndu voru hins vegar ekki jafn
ánægðir með þjónustuna sem þeir
fengu þegar þeir þurftu að fara
að vinna á íslandi. Það fórst fyrir
að afhenda þeim skírteini í tæka
tíð svo að þeir kæmust hindrunar-
laust að fréttamannastúkunni á
Þingvöllum. Nokkurt þóf varð því
við innganginn að afgirtu svæði á
Efri völlum. Lögreglan var föst
fyrir en gaf sig þegar fulltrúi ut-
anríkisráðuneytisins áttaði sig á
mistökunum. En þá voru nokkrir
blaðamenn þegar orðnir reiðir og
búnir að lýsa því yfir að þeir æt-
luðu sko ekkert _að skrifa um heim-
sókn páfa til íslands. Þar næst
komu vandræðin með fréttamið-
stöðina í Valhöll í ljós. Fyrst var
sagt að engar rútur ækju þangað
en það reyndist vera misskilningur.
Kona frá TT-fréttastofunni í
Svíþjóð lagði af stað fótgangandi
en var stöðvuð af lögreglunni og
send aftur í fréttastúkuna. Hún
mátti ekki fara út fyrir afgirta
Jóhannes Páll II um borð í Alitalia-vélinni við upphaf fyrstu
Norðurlandaferðar páfa í sögunni.
svæðið. Hún ákvað þá að taka rútu
en sagan endurtók sig. Rútan var
stöðvuð og konan send til baka.
Hún varð bálreið og hneyksluð en
komst að lokum í miðstöðina í fylgd
með starfsmanni ráðuneytisins.
Henni tókst að senda frétt en kol-
legi hennar frá DPA í Vestur-
Þýskalandi var ekki jafn heppinn.
Hann komst reyndar árekstralaust
í Valhöll en gat ekki hringt af því
að starfsfólk Pósts og síma tók
ekki við venjulegri greiðslu; frétta-
mennirnir áttu að hafa síma-
greiðslukort eða hringja kollekt.
Sá þýski hafði ekki slíkt kort og
það má ekki hringja kollekt til hei-
malands hans. Hann varð fokvond-
ur. — Hann hefði betur setið heima
á Sögu, horft á guðsþjónustuna í
sjónvarpinu og hringt fréttina
vandræðalaust úr hótelherberginu.
Það kom nefnilega á daginn þegar
erlendu fréttamennimir borguðu
reikningana á sunnudagsmorgun
að símtölvukerfi hótelsins var í
ólagi og allir höfðu hringt ókeypis.
„Verst að ég vissi þetta ekki fyr-
ir,“ sagði fréttaritari Aftonbladets
sænska. „Ég hefði þá talað miklu
lengur við konuna mína í Róm og
hringt í bróður minn í Miami.“
Útflutningsráð bauð frétta-
mönnum í síld og saltfisk kvöldið
sem þeir voru í Reykjavík. Salt-
fískurinn mæltist vel fyrir en
fréttaritari Reuters sá eftir að hafa
þegið útvatnaðan fisk í loftþéttum
umbúðum að gjöf. Pokinn rifnaði
í ferðatöskunni hans og hann varð
að hella heilli ilmvatnsflösku í tösk-
una til að fela lyktina. Linda Pét-
ursdóttir fegurðardrottning tróð
upp við kvöldverðinn. Flestum þótti
hún falleg en ekki sérlega góður
ræðumaður. „Aumingja stúlkan,"
sagði einn. „Hún var látin lesa
texta sem hún hafði auðheyrilga
engan áhuga á. Það hefði verið
gáfulegra að láta hana bara brosa.“
Danir voru þeir einu sem buðu
fréttamönnum ekki upp á neitt en
Norðmenn voru mestu höfðingjam-
ir. í Osló var veittur grillaður og
grafinn lax úti í lítilli eyju og í
Tromsö var kalt sjávarréttaborð og
síðan farið í miðnæturveiðiferð á
báti úti á firði. Það var bjart sem
að degi klukkan þijú að nóttu og
veiðin gekk vel. Fiskurinn var soð-
inn og borðaður glænýr um borð á
leiðinni í land. Finnar efndu til
Heimsókn páfa vakti athygli í
og Baldur Sveinbjörnsson voru
Tromsö sem annars staðar. íslensku námsmennirnir Gísli Gíslason
meðal þeirra sem hlýddu á kvöldbæn hans þar.
kvöldverðar við komuna frá íslandi
en flestir voru of þreyttir til að
þiggja boðið. Svíar reiddu fram
hlaðborð og buðu skoðunarferð í
Ráðhúsinu. Gestrisnin var vel met-
in en skilar sér varla í landkynning-
argreinum. Fréttamennirnir höfðu
nóg með að skrifa um páfann þótt
flestir kvörtuðu undan litlum áhuga
á Norðurlandaferð hans í skugga
atburðanna í Kína og andláts Kho-
meinis.
Ólíkleg hugmynd varð að
veruleika
Jóhannes Páll páfi II fer víða.
Undirbúningur að Asíuferð í haust
stendur sem hæst og ferðadagskrá
hans er fullbökuð tæp tvö ár fram
í tímann. Nýjasta heimsóknarboðið
er til Kúbu. Norðurlandaferðin var
merkileg vegna þess að hún var
fyrsta heimsókn hans til kristinna
þjóða þar sem Lúters-trúarmenn
eru í yfirgnæfandi meirihluta. Sam-
kirkjuleg málefni settu því sterkan
svip á ferðina. Biskupamir í Dan-
mörku urðu sér til skammar með
því að leyfa leiðtoga 870 milljóna
kristinna manna ekki að tala í dóm-
kirkjunni í Hróarskeldu sem upp-
haflega var reist sem kaþólsk
kirkja. Páfínn sýndi lítillæti sitt og
auðmýkt með því að sækja bæna-
stund þeirra og þeir bættu gráu
ofan á svart með því að lesa síðar
yfir honum harðorða ræðu um
deilumál trúfélaganna. Hann
hlýddi alvarlegur og íhugull á orð
Kaupmannahafnarbiskups en það
var flestum ljóst að þetta var hvorki
staður né stund til að þræta um
trúmál. Gestgjafar halda yfirleitt
nærgætnar ræður yfir gestum
sínum; deilumál eru rædd á öðrum
vettvangi. Erkibiskupinn í Svíþjóð
fór ekki í grafgötur um að hann
óskaði þess að trúfélögin færðust
nær hvert öðru og samkirkjulega
hreyfingin bæri árangur þegar
hann-ávarpaði páfa í dómkirkjunni
í Uppsölum. En hann var kurteis
og bænastundin var hin hátíðleg-
asta. Kvenprestur sat næstur hans
heilagleika í kómum í Uppsölum
og það var áberandi í ferðinni
hversu oft konur Iásu úr ritning-
unni við samkirkjulegu guðsþjón-
usturnar.
Navarro-Vals sagði á leiðinni til
Rómar að páfa hefði þótt ferðin til ■
Norðurlandanna afar ólíkleg þegar
hana bar fyrst á góma. „En nú
hefur hann stigið þetta stóra skref.
Það er beint framhald af öðru
Vatíkanþinginu sem lauk 1965.
Það tók yfir 20 ár að stíga það en
hver hefði trúað því að Rómarbisk-
up ætti eftir að fara í hirðisheim-
sókn til Norðurlanda og vera tekið
svo innilega?"
Móttökurnar voru alls staðar
góðar þótt mannfjöldinn sem fagn-
aði páfa væri ekki alltaf mikill.
Nokkur þúsund manns voru þó
saman komin á stórtorginu í
Tromsö, 670 km fyrir norðan
heimsskautsbaug, þegar hann las
kvöldbæn. 250 íbúar bæjarins eru
kaþólskir. Ung kona á torginu
sagði að flestir væru komnir til að
sjá páfann en ekki til að heyra
boðskap hans: „Það koma ekki
margir frægir gestir til Tromsö."
Páfinn hitti þjóðarleiðtoga allra
Norðurlandanna sem leiðtogi Páfa-
garðs. Konungsfjölskyldurnar tóku
honum sérstaklega vel. Sænsku
konungshjónin voru viðstödd
bænastundina í Uppsölum. Margr-
ét Danadrottning og Hinrik prins
fylgdu honum út í dómkirkjuna í
Hróarskeldu og páfi var kynntur
fyrir þeim. Ólafur Noregskonungur
brá út af venju sinni og steig með
Jóhannesi Páli II út á hallarsvalirn-
ar og veifaði mannfjöldanum sem
hafði safnast saman til að sjá hans
heilagleika og konung. Fólkið hélt
ró sinni en veifaði á móti. Kaþólsk
kona geislaði af gleði og hélt á
lofti peningaveski með myndum af
ættingjum sínum í Asíu svo að
þeir gætu notið stundarinnar með
henni. Þetta var stór stund í lífi
hennar. Hún hafði séð trúarleið-
toga sinn. Lúters-trúarmenn eiga
sér engan slíkan. Þeir litu öðrum
augum á páfaheimsóknina en hinir
fámennu kaþólsku söfnuðir sem
arftaki Péturs postula gerði sér
ferð til að hitta á Norðurlondum.
TEXTI OG MYNDIR:
Anna Bjarnadóttir