Morgunblaðið - 15.06.1989, Blaðsíða 20

086! IKUL .31 auo^nujivij
MORGUNBLAÐÍÐ FIMMTUÐ.
ggA.IímUOHOM
«r,
1989
KÚPÓNISTAR
eftir Ásgeir Hannes
Eiríksson
Ný stétt manna er að taka landið
í sínar hendur. Það eru kúpónist-
arnir. Þeir eru mennimir sem ráða
hvað við hin borgum háa vexti af
lánum. Átta milljón króna menn.
Hér verður sagt frá þessari nýju
stétt í stuttu máli og tökum hennar
á þjóðfélaginu.
Vísitöluflokkarnir fímm
Alþingi íslendinga em stundum
mislagðar hendur. Þrátt fyrir góð-
an vilja þingmanna sleppa öðm
hvom lög frá Alþingi sem valda
þjóðinni ómældum sársauka. Í
þeirra hópi era lög um vexti og
verðtryggingu skulda. Lög um vísi-
tölu.
Sérfræðingar fundu á sínum
tíma upp mælistiku sem þeir kalla
visitölu til að mæla breytingar á
þjóðfélaginu eins og nafnið bendir
raunar til. í dag er hún ekki lengur
notuð sem málband á þjóðfélagið
heldur sem stýrishjól til að ráða
vaxtatekjum helstu lánardrottna
fólksins í landinu. Og það sem verra
er: Þetta stjórntæki hefur fallið í
hendur manna sem nota það hik-
laust til að skara eld að sinni köku.
í dag er svo komið að allt at-
vinnulíf í landinu er um það bil að
falla á fjóra fætur undan of háu
verði á peningum. Okurvextir era
ekki bara að leggja fyrirtækin í
rúst heldur líka heilu byggðarlögin
og mörg heimilin. Eðli sínu sam-
kvæmt eiga peningar að vera
safinn í þjóðfélaginu og í honum á
að lauga allar framkvæmdir lands-
manna. En nú hafa peningar breyst
í tjöra og fíður á allt heilbrigt at-
hafnalíf. Þökk sé visitölunni.
Enginn einn maður eða félag eða
flokkur á sök á vísitölunni. Hún
er niðurstaðan af rangri peninga-
stefnu hjá fimm gömlu flokkunum
á Alþingi. Hjá vísitöluflokkunum
fimm.
Slagsíða á frelsinu
Frelsið er stórt orð. Menn kveða
sér hljóðs á hátíðum til að tala
fallega um gildi þess fyrir okkur
íslendinga og hafa nokkuð til síns
máls. En frelsið hefur aðeins sann-
að gildi sitt þegar það nær jafn
langt á báða bóga. Það er engin
skekkja eins ömurleg og slagsíðan
á frelsinu.
Þannig er frjáls álagning á pen-
ingalán aðeins möguleg þegar tekj-
ur manna era líka fijálsar. Annars
kemur slagsíða á frelsið. Því allur
okkar útflutningur selst á því verði
sem kaupendur úti í hinum stóra
heimi greiða fyrir hann. Þeir pæla
ekki í vaxtakjöram hér uppi á
Fróni. Sama gildir um lán vegna
húsnæðiskaupa. Fólkið ræður ekki
við hraðann á vísitölunni á meðan
tekjur heimilanna dragast saman.
Það er borin von. Þama er slagsíða
á frelsinu.
Vísitalan er að mylja allt eðlilegt
athafnalíf undir sig. Með því skipta
ekki bara óhemju auðæfí um eig-
endur heldur hverfur líka oft kjark-
ur fólksins til að takast á við verk-
efnin. En hveijir ráða svo ferðinni
í þessari hrikalegu peningamyllu?.
Það er kúpónistarnir. Og hveijir
era þeir?
Þetta eru kúpónistar
Kúpónistarnir era ríkiskapítal-
istarnir. Þeir ráða yfir stofnunum
og fyrirtækjum.í eigu hins opinbera
eða á þess vegum. Hlutafélögum
almennings og öðram rekstri í eigu
fjöldans. Bönkum og sjóðum og
gráum okurmarkaði. Þeir hafa
komið sér upp einokun í skjóli ríkis-
valdsins og vísitöluflokkanna fimm
sem ganga erinda þeirra á Al-
þingi. Eða leitað skjóls undir pils-
faldi samtaka um atvinnurekstur
og sölu afurða til sjávar og sveita.
Þeir hafa aldrei hætt sínu eigin fé
í atvinnurekstur heldur þiggja væn
laun fyrir að ráðskast með annarra
manna fé. Þeir era átta milljón
króna menn.
Kúpónistarnir hafa hvorki fram-
kvæði né taka áhættu eða láta slag
standa. Þeir velja sér öryggi laun-
þegans og þiggja margföld laun
atvinnurekandans. Axla þó aldrei
beina ábyrgð í atvinnulífmu og því
gætir ekki sjávarfalla taps og gróða
í launaumslögum þeirra eins og hjá
einkaframtakinu. Þeir þurfa þvi
aldrei að herða sultarólina hvemig
sem árar. Enda þekkja þeir ekki
samkeppni og era vanir að láta
ríkisvaldið og vísitöluflokkana
fimm koma henni jafnóðum fyrir
kattarnef. Þeir era átta milljón
króna menn.
Kúpónistarnir era bakfiskurinn
í öllum fimm vísitöluflokkunum en
koma sjaldan fram fyrir opnum
tjöldum. Þeir era flokkseigendurn-
ir. Þeir passa uppá fjársjóði flokk-
anna og gersemar en era í staðinn
áskrifendur að því sem flokkarnir
geta útvegað: Embættum og lóðum
og lánum og sjóðum. Þeir rétta
flokksskírteini sín áfram til barn-
anna sem biða vatnsgreidd eftir
því að verða kúpónistar með litlum
staf. Þeir era fyrir löngu búnir að
eignast allt sem hugurinn gimist
og því safna þeir miklum auði á
hveiju ári. En þeirra peningar
Ásgeir Hannes Eiríksson
„Kúpónistamir em
ríkiskapítalistarnir.
Þeir ráða yfir stoftiun-
um og fyrirtækjum í
eigu hins opinbera eða
á þess vegum. Hlutafé-
lögum almennings og
öðmm rekstri í eigu
flöldans. Bönkum og
sjóðum og gráum okur-
markaði.“
renna ekki til að byggja upp at-
vinnureksturinn sem þeir stjóma
því þeir eru vanir að láta aðra sjá
um þá áhættu. Þeir leita því að
háum vöxtum til að ávaxta sitt
pund og því kemur þeim vísitalan
í góðar þarfir. Þess vegna er borin
von að lækka vexti með því að
afnema vísitöluna á meðan kúpón-
istarnir safna á bók. Þeir era átta
milljón króna menn.
Klippa sína kúpóna
Þannig fengu kúpónistamir
nafnið sitt. Þeir lifa ekki á því að
hætta sér og sínum út í atvinnulíf- ■
ið heldur á því að klippa arðmiða
og aðra kúpóna í skjóli vísitöiu-
flokkanna fimm. Þess vegna heita
þeir kúpónistar. í hvert skipti sem
fyrirtæki leggur upp laupana und-
an vaxtaokrinu klippa kúpónistarn-
ir nýjan miða fyrir sig og sína.
Þannig færast eignir landsmanna
til á milli manna. Þeir era að taka
landið í sínar hendur.
Nú vill undirritaður ekki láta
saka sig um sérstaka smámuna-
semi við stétt kúpónista en hér er
breytinga þörf. Tryggja verður
landsfólki öllu sæmilegan lífeyri
með sparifénu en það verður að
gera á annan hátt en yfir moldum
atvinnulífsins. Sparifjáreigendum
verður að þykja fýsilegt að leggja
fé sitt beint í atvinnurekstur lands-
manna án meðalgöngu banka og
sjóða og kúpónista.
En kúpónistar era ekki slæmir
menn þó þeir haldi fast um sitt.
Það er ekki þeim að kenna þó að
misjöfn lög hafi lagt auðæfi þeirra
í hendur bönkum og sjóðum sem
höfuðstól fyrir okurvexti handa
atvinnulífinu að borga. Þeir gengu
hins vegar á lagið og lái þeim hver
sem vill. Því þetta eru kúpónistarn-
ir og þeir era um það bil að taka
landið í sínar hendur.
Kveðjum vísitöluflokkana
En ef við ætlum að losna undan
okurvöxtunum þá verðum við fyrst
að losna undan Kúpónistunum. Og
það geram við aðeins með því að
kveðja vísitöluflokkana fimm. Svo
einfalt er það nú. Átta milljón króna
menn.
Höfundur er varaþingmaður
BorgaraBokksins í Reykjavík.
Fræðslustarf Krabbameinsfélagsins:
Margir reyklausir
skólar og bekkir
Krabbameinsfélagið stendur
sem kunnugt er fyrir viðamiklu
tóbaksvamarstarfi í grannskólum
landsins. Skipulag þess og megin-
framkvæmd er í höndum Krabba-
meinsfélags Reykjavíkur og starfs-
manna þess sem fóra í vetur í 97
grunnskóla víðs vegar um landið
með fræðslu um skaðsemi tóbaks
og gildi heilbrigðra lífshátta.
Starfsmaður Krabbameinsfélags
Akureyrar, sem ráðinn var til þess
félags í haust, tók ennfremur mik-
inn þátt í fræðslustarfinu á Akur-
eyri og í Eyjafirði. í heild náðu
heimsóknimar til meira en eitt
hundrað skóla og tæplega 14 þús-
und nemenda, einkum í 5.-8. bekk.
Auk þess voru mörgum skólum
lánaðar fræðslumyndir og útvegað
fræðsluefni.
Flestir reyklausir 9. bekkir
á Norðurlandi eystra
Mikilvægur þáttur í þessu starfí
Krabbameinsfélagsins er að fylgj-
ast með ástandi tóbaksmála í skól-
um. Meðal annars leitar félagi
upplýsinga um reyklausa bekki og
reyklausa skóla. Komu þær að
þessu sinni úr 89 skólum, Eins og
í fyrra var leitað sérstaklega eftir
reyklausum 9. bekkjum og voru
þeir verðlaunaðir. Aðalverðlaun
voru nokkrar bekkjarferðir í Þórs-
mörk sem Bifreiðastöð íslands,
Krabbameinsfélag Reykjavíkur og
Tóbaksvarnanefnd gáfu, en auk
þess gaf BSI tveimur nemendum
í hveijum reyklausum 9. bekk
„hringmiða" með áætlunarbifreið-
um sínum.
Bekkirnir, 40 talsins, vora þess-
ir eftir fræðsluumdæmum:
Reykjavík: 9.Á.P. Hlíðaskólá.
9.E.G. og 9.E.St. Réttarholtsskóla.
9. A.S.Þ. Tjarnarskóla. 9.H.S.,
9.M.Þ. og 9.S.H. Ölduselsskóla.
Reykjanesumdæmi: 9.Z Digra-
nesskóla. 9.2 Snælandsskóla.
Vesturlandsumdæmi: 9. bk.
Grannskólanum í Borgamesi. 9.
bk. Grannskóla Eyrarsveitar,
Grandarfírði. 9. bk. Gunnskólanum
á Hellissandi. 9. bk. Grannskólan-
um í Stykkishólmi. 9. bk. Klepp-
járnsreykjaskóla. 9. bk. Laugar-
gerðisskóla. 9. bk. Varmalands-
skóla.
Vestfjarðaumdæmi: 9. bk.
Grannskólanum Flateyri.
Norðurlandsumdæmi vestra:
9. bk. Laugarbakkaskóla.
Norðurlandsumdæmi eystra:
9.A, 9.B, 9.E og 9.G Gagnfræða-
Skóla Akureyrar. 9. bk. Gagn-
fræðaskóla Ólafsljarðar. 9.J, 9.JE
og 9.Ú Glerárskóla, Akureyri. 9.
bk. Grenivíkurskóla. 9. bk. Grann-
skólanum í Lundi, Öxarfírði. 9. bk.
Síðuskóla, Akureyri. 9. bk. Stórut-
jamaskóla.
Austurlandsumdæmi: 9. bk.
Grannskólanum Djúpavogi. 9. bk.
Grunnskóla Reyðarfjarðar. 9.X
Heppuskóla, Höfn.
Suðurlandsumdæmi: 9. bk.
Bamaskólanum á Eyrarbakka. 9.A
og 9.B Gagnfræðaskólanum
Hvolsvelli. 9.S.J. Gagnfræðaskó-
lanum á Selfossi. 9. bk. Grannskó-
lanum í Þorlákshöfn. 9. bk. Lauga-
landsskóla í Holtum. 9. bk. Víkur-
skóla.
Dregið var um Þórsmerkurferð-
imar 8. maí og komu jiær í hlut
eftirtalinna bekkja: 9.A.P. Hlíða-
skóla, 9. bk. Grannskóla Eyrar-
sveitar, 9. bk. Grunnskólanum á
Hellissandi, 9.B Gagnfræðaskóla
Akureyrar, 9. bk. Grenivíkurskóla,
9.S.J. Gagnfræðaskólanum Sel-
fossi og 9. bk. Laugalandsskóla.
46 reyklausir skólar
Nú fékkst staðfest vitneskja um
46 skóla þar sem enginn nemandi
reykti. Skólamir era teknir á skrá
án tillits til aldurs nemenda. Þeir
skiptast þannig á fræðsluumdæmi:
Reylgavík: Tjarnarskóli.
Vesturlandsumdæmi. Anda-
kilsskóli, Grannskólinn 5 Borgar-
nesi, Grannskóli Eyrarsveitar,
Grannskólinn á Hellissandi,
Grunnskólinn í Stykkishólmi,
Kleppjámsreykjaskóli, Laugar-
gerðisskóli, Varmalandsskóli.
Vestfjarðaumdæmi: Finnboga-
staðaskóli, Grunnskólinn á Borð-
eyri, Grannskóli Mýrahrepps,
Grunnskólinn Suðureyri, Grunn-
skólinn í Súðavík, Grannskólinn
Þingeyri.
Norðurlandsumdæmi vestra:
Barnaskóli Staðarhrepps (V-Hún.),
Grunnskóli Akrahrepps, Grunn-
skólinn að Hólum í Hjaltadal,
Laugarbakkaskóli.
Norðurlandsumdæmi eystra.
Grannskóli Hríseyjar, Grunnskól-
inn í Lundi, Öxarfírði, Grannskóli
Saurbæjarhrepps, Grannskóli
Svalbarðshrepps, Grannskólinn á
Svalbarðsströnd, Oddeyrarskóli
Akureyri.
Austurlandsumdæmi: Brúa-
rásskóli, Fellaskóli, Grannskólinn
á Bakkafírði, Grannskólinn í Breið-
dalshreppi, Grunnskólinn Djúpa-
vogi, Grannskólinn á Eiðum,
Grannskóli Reyðarfjarðar, Hall-
ormsstaðaskóli, Hrollaugsstaða-
skóli, Nesskóli, Skjöldólfsstaða-
skóli.
Suðurlandsumdæmi: Barna-
skólinn á Eyrarbakka, Gagnfræða-
skólinn Hvolsvelli, Grannskóli
Fljótshlíðar, Grannskólinn Skeiða-
hreppi, Hvolsskóli, Ketilsstaða-
skóli, Laugalandsskóli Holtum,
Seljalandsskóli, Villingaholtsskóli,
Víkurskóli.
Frá 28 skólum bárust þær upp-
lýsingar að enginn kennari
reykti, a.m.k. ekki þeir fastráðnu,
og í 39 skólum (af þeim 89 sem
svöraðu) er alls ekki reykt innan
dyra, a.m.k. ekki meðan skóla-
starf fer fram.
Reyklausir 6.-8. bekkir í
öðrum skólum
Frá skólum sem ekki voru með
öllu reyklausir bárast tilkynningar
um reyklausa 6.-8. bekki svo sem
hér segir:
Reykjavík: 7.Þ.Þ. Hlíðaskóla.
7. G og 7.K Hvassaleitisskóla. 7.-
8. E.P.H., 8.J.Á. og 8.J.B. Réttar-
holtsskóla.
Reykjanesumdæmi: 6.K, 6.L,
7.K, 7.L og 8.L Digranesskóla,
Kópavogi. 7.E.K., 7.H.S. og 8.Á.Á.
Grannskólanum í Mosfellsbæ. 6.
bk. og 7. bk. Gerðaskóla, Garði,
6.Á.B., 6.S.D.G., 7.H.A. og 7.H.E.
Grunnskólanum Sandgerði. 6.A,
6.B, 6.C, 6.D, 7.5, 7.6 og 7.H
Holtaskóla Keflavík. 6. bk. og 7.
bk. Klébergsskóla, 6.R, 6.T, 7.D
og 7.K Kópavogsskóla. 6.H, 6.J,
7.1, 7.2, og 8.2 Snælandsskóla
Kópavogi, 8.A Þinghólsskóla
Kópavogi.
Vesturlandsumdæmi: 6. bk.,
7. bk. og 8. bk. Heiðarskóla. 6.
bk., 7. bk. og 8. bk. Laugaskóla.
Vestfjarðaumdæmi: 6. bk. og
7. bk. Grannskóla Bíldudals. 6. bk.
og 7. bk. Grannskóla Bolungarvík-
ur. 6. bk. og 7. bk. Grannskólanum
á Hólmavík.
Norðurlandsumdæmi vestra:
6. bk. Grunnskólanum á Blöndu-
ósi. 6. bk. og 7. bk. Grannskóla
Hvammstanga. 6. bk., 7. bk. og
8. bk. Húnavallaskóla.
Norðurlandskjördæmi eystra.
6. bk. 6. st. og 6. bk. 8. st. Bama-
skóla Húsavíkur. 7.A og 7.X Fram-
haldsskóla Húsavíkur, grsk. deild.
7. A, 7.B, 7.C, 7.D, 7.E, 7.F, 7.G,
8. A, 8.B, 8.C og 8.G Gagnfræða-
skóla Akureyrar. 6. bk. og 7. bk.
Gagnfræðaskóla Ólafsjarðar. 6.17,
6.18, 7.H, 7.M, 7.St, 8.F og 8.S
Glerárskóla, Akureyri. 6.1, 6.2,
7.1, 7.2, og 8.1 Síðuskóla, Akur-
eyri. 7. bk. og 8. bk. Skútustaða-
skóla. 6. bk. og 7. bk. Stórutjarna-
skóla.
Austurlandsumdæmi. 6. bk.
Egilsstaðaskóla. 6.A og 6.Á Hafn-
arskóla. 7. bk. og 8.S Heppuskóla,
Höfn. 6. bk. Nesjaskóla.
Suðurlandsumdæmi: 6. bk., 7.
bk. og 8. bk. Flúðaskóla. 7.B.R.,
7.G.Þ.G., 7.J.F., 7.J.H., 8.G.I. og
8.1. Þ.M. Gagnfræðaskólanum á
Selfossi. 6. bk. og 7. bk. Grunnskó-
lanum Hellu. 6. bk. og 7. bk.
Grannskóla Stokkseyrar. 6. bk.
Grunnskóla Þorlákshafnar. 6. bk.
og 7. bk. Kirkjubæjarskóla á Síðu.
7. bk. Skógaskóla.
Þess skal að lokum getið að
Happdrætti Krabbameinsfélagsins
er aðalundirstaðan undir fræðslu-
starfsemi krabbameinssamtak-
anna, bæði í skólum og meðal al-
mennings.
(Frá Krabbameinsfélaginu)