Morgunblaðið - 21.11.1989, Blaðsíða 4

4
eset aasMigvoK .F2irjDAauMiia«i ŒeAjaMUDflQM
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 1989
Morgunblaðið/Sigurður Steinar Ketilsson Guðjón Gíslason
Myndin er tekin yiír leitarsvæðið skaiámt undan Akranesi á sunnu-
dag og sýnir 14 báta við leit.
Talinn af eftir víðtæka leit
MAÐURINN, sem saknað hefur
verið af smábáti frá Akranesi
síðan á föstudagskvöld, er tal-
inn af. Hann hét Guðjón Gísla-
son, til heimilis að Hjarðarholti
17 á Akranesi. Hann var fimm-
tugur og lætur eftir sig eigin-
konu og þrjú börn.
Víðtæk leit var gerð að mannin-
um um helgina með þátttöku
fjölda skipa og báta af Akranesi
og björgunarsveita. Leitað hefur
verið á Faxaflóa og fjörur hafa
verið gengnar, allt án árangurs.
VEÐUR
I/EÐURHORFUR íDAG, 21. NÓVEMBER.
YFIRLIT í GÆR: Hæð er yfir Grænlandi og hæðarhryggur suð-
austur um ísland.
SPÁ: Suðvestangola og lítilsháttar súld á Vestfjörðum, annars hæg
breytileg átt og bjart veður að mestu. Fremur kalt áfram, éinkum
inn til landsins.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGA:
HORFUR Á MIÐVIKUDAG OG FIMMTUDAG: Hæg breytileg átt.
Hætt við smáéljum á stöku stað vestanlands, annars þurrt og viða
bjart veður. Frost 0-8 stig, kaldast í innsveitum norðaustan- og
austanlands.
•J Q Hitastig:
10 gráður á Celsíus
y Skúrir
*
V E'
= Þoka
— Þokumóða
’, ’ Súld
OO Mistur
—j- Skafrenningur
Þrumuveður
TÁKN:
Alskýjað
s, Norðan, 4 vindstig:
* Vindörin sýnir vind-
stefnu og fjaðrirnar
vindstyrk, heil fjöður
er 2 vindstig.
/ / /
/ / / / Rigning
/ / /
* / *
/ * / * Slydda
/ * /
* * *
* * * * Snjókoma
* * #
VEÐUR VÍÐA UM HEIM
kl. 12:00 í gær að ísl. tíma
hiti veður
Akureyri +4 léttskýjað
Reykjavík +4 hálfskýjað
Bergen 6 súld
Helsinki 4 alskýjað
Kaupmannah. 4 þokumóða
Narssarssuaq 7 skýjað
Nuuk 0 skafrenningur
Osló 4 skýjað
Stokkhólmur 2 rigning
Þórshöfn 3 skýjað
Algarve 16 skúr
Amsterdam 8 mistur
Barceiona 17 þokumóða
Berlín 1 þokumóða
Chicago 7 heiðskírt
Feneyjar vantar
Frankfurt S místur
Glasgow 9 mistur
Hamborg +3 mistur
Las Palmas 23 skýjað
London 11 mistur
Los Angeles 18 skýjað
Lúxemborg 7 skýjað
Madríd 14 skýjað
Malaga 16 súld
Mallorca 20 skýjað
Montreal 0 snjókoma
New York 7 alskýjað
Orlando 13 skýjað
Paris 12 skýjað
Róm vantar
Vln 3 mistur
Washington 9 skýjað
Winnipeg +1 skýjað
Utanríkisráðherra um viðræður EFTA og EB:
Fríverslunarbanda-
lag 18 ríkja sem gætí
orðið tollabandalag
JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra lagði í gær fram skýrslu
til Alþingis um könnunarviðræður EFTA-ríkjanna við Evrópubanda-
lagið. I höfuðatriðum fjölluðu viðræðurnar um stofnun evrópska efha-
hagssvæðisins, EES, og er í skýrslunni gerð grein fyrir helstu samn-
ingsatriðum og fyrirvörum. EES yrði sameiginlegt efiiahagssvæði
18 ríkja, 12 EB-ríkja og 6 EFTA-ríkja. EFTA er nú fríverslunarbanda-
lag, en EB toliabandalag. í skýrslunni kemur firarn, að ef af stofhun
EES verður, yrði um fríverslunarsvæði að ræða sem gæti þróast í
að verða tollabandalag. Könnunarviðræðum er nú iökið og verður
ákvörðun tekin 19. desember á sameiginlegum ráðherrafundi EFTA
og EB um hvort grundvöllur sé til að hefja samningaviðræður á
næsta ári.
Málefnin sem rætt var um flokk-
ast í vörusvið, þjónustu- og fjár-
magnssvið, atvinnu- og búseturétt,
jaðarmálefni og loks réttarreglur og
stofnanir, Um síðastnefnda flokkinn
segir í skýrslu ráðherra að EFTA-
ríkin hafi lagt áherslu á að í ljósi
þess þunga sem innri ákvarðanataka
EB hefði við töku ákvarðana varð-
andi allt evrópska efnahagssvæðið,
væri óhjákvæmilegt að gera ráð fyr-
ir þátttöku EFTA í innra starfi EB
að mótun ákvarðana sem vörðuðu
málefni evrópska efnahagssvæðisins.
Varðandi töku ákvarðana um sam-
eiginlegar reglur fyrir allt evrópska
efnahagssvæðið var það álit bæði
framkvæmdastjórnar EB og EFTA-
ríkjanna að markmiðið ætti að vera
að ná sameiginlegri ákvörðun, tek-
inni samhljóða af samningsaðilum.
Báðir aðilar taki þar þátt á jafnræðis-
grundvelli og hafi sama rétt til frum-
kvæðis um setningu nýrra reglna.
Þegar sameiginleg stofnun EFTA
og EB hefði náð samkomulagi um
efnisatriði tillagna myndi hvor aðili
um sig afgreiða málin endanlega,
EB í ráðherraráði sínu og EFTA-
ríkin í löggjafarstofnunum sínum eða
ráðuneytum. Með þessu móti myndi
hvor samningsaðila halda sjálfstæði
sínu til töku ákvarðana, segir í
skýrslunni. Hugsanleg deilumál
vegna reglna og framkvæmdar
þeirra yrðu leyst af sameiginlegum
úrskurðaraðila, sem yrði væntanlega
EES-dómstóll með þátttöku dómara
frá EB-dómstólnum og dómara frá
öllum ríkjum EFTA. Dómstóllinn
ætti einnig að tryggja samræmda
túlkun EES-reglna.
Þar sem þær viðræður sem fram
hafa farið voru bráðabirgðakönnun
á ýmsum kostum, þar sem hvorugur
aðila tók á sig skuldbindingar, verða
mörg hinna veigamestu mála ein-
göngu rædd til hlítar í formlegum
samningaviðræðum, segir í skýrsl-
unni. Meðal þeirra atriða eru þau sem
varða fisk og aðrar sjávarafurðir og
lýstu EFTA-ríkin því yfir að tryggja
ætti fríverslun með þær afurðir. Full-
trúar framkvæmdastjómar EB lýstu
því, að varðandi bandalagið væri
fríverslun með fisk tengd öðrum
þáttum hinnar sameiginlegu fiski-
málastefnu þess. Fulltrúar EFTA
lögðu áherslu á að slík tenging mundi
ganga gegn grundvallar þjóðarhags-
munum. Aðilar urðu sammála um
að af þessum ástæðum yrði nákvæmt
innihald þessara ákvæða að vera
samningsatriði.
Varðandi óhindruð vöruviðskipti
almennt, segir að ræða þurfi um þá
tvo kosti sem vinnuhópur um vöru-
viðskipti hefur lýst: tollabandalag
annars vegar og fríverslunarsvæði,
endurbætt í grundvallaratriðum, hins
vegar. „í því sambandi kemur einnig
til álita að gera ráð fyrir að úr
fríverslunarsvæði gæti á síðara stigi
þróast tollabandalag," segir þar. Þá
segir að leita þurfi leiða til að ein-
falda landamæraeftirlit, þar sem ekki
sé gert ráð fyrir að það leggist niður
á milli EFTA-ríkja og EB.
Utanríkisráðherra nefnir í skýrslu
sinni nokkur atriði, sem varða ísland
sérstaklega og huga þarf að, auk
fríverslunar með fisk. Fram kemur
að þjónustujöfnuður íslands við út-
lönd á síðasta ári var óhagstæður
um 8,9 milljarða. Útflutningstekjur
af þjónustu námu þá 23,6 milljörðum,
en á sama tíma hafi íslendingar
greitt fyrir þjónustu erlendis 32,B
milljarða. í báðum tilvikum er ferða-
mánnaþjónusta stærsti liðurinn. í
skýrslunni segir: „Æskilegt er að
auka sölu á þjónustu íslenskra fyrir-
tækja í öðrum ríkjum og stefna þarf
að því, að fjármagnstekjur og tekjur
af fjármálaþjónustu erlendis stuðli í
auknum mæli að jafnvægi í gjaldeyr-
ismálum okkar.“ Þá er lögð áhersla
á að flutningamarkaðurinn innan
EES verði sameiginlegur og opinn
fyrirtækjum og einstaklingum í öllum
ríkjunum, með því móti yrði íslensk-
um flugfélögum til dæmis ekki mis-
munað í samkeppni við evrópsk og
skipafélögin gætu keppt á jafnréttis-
grundvelli um flutninga milli banda-
lagsríkjanna.
Settur er fyrirvari af íslands hálfu
um fjármagnshreyfingar og varðar
hann kaup á fasteignum og fyrir-
tækjum er varða nýtingu auðlinda
hér á landi, það er á sviði fiskveiða
og orkumála. Þar sem rætt var um
sameiginlegan vinnumarkað settu
fulltrúar íslands sérstakan fyrirvara
um að sérákvæði þyrfti til að koma
í veg fyrir hugsanlega röskun vegna
smæðar vinnumarkaðarins. Hvað
varðar sjálfstætt starfandi fólk og
rétt til að hefja. starfsemi, yrði að
gera vissa fyrirvara í sambandi við
nýtingu á þeim auðlindum sem lífsaf-
koma þjóðarinnar byggist á.
Um atvinnu og búseturétt almennt
segir svo: „Fijáls atvinnu- og búsetu-
réttur er tengdur frelsi á öðrum svið-
um sem eru talin forsenda sameigin-
legs markaðar. Óvíst er því hversu
víðtæk önnur þátttaka Islands á evr-
ópska efnahagssvæðinu getur orðið,
ef gi-undvallarreglan um fijálsan at-
vinnu- og búseturétt verður ekki
samþykkt, með þeim sérákvæðum
sem nauðsynleg eru.“
Lögð er áhersla á það í skýrslunni
að réttur til náms innan EES verði
tengdur fijálsum atvinnu- og búsetu-
rétti. Fjöldi íslendiriga hafi stundað
nám í aðildarríkjum EFTA og EB
og nauðsynlegt að hafa stöðu þeirra
í huga. Mikilvægt sé að íslendingar
eigi kost á menntun í öðrum ríkjum.
„Með því gefst kostur á flölbreyttari
menntun og minni hætta verður á
einangrun," segir í skýrslunni.
EES yrði það sem í skýrslunni er
kallað tveggja stoða bandalag, það
er bandalag EB og EFTA. Eitt helsta
vandamálið í því sambandi er sagt
ólíkt eðli bandalaganna og rnikill
stærðarmunur. Meginreglan innan
EFTA er að engar ákvarðanir eru
teknar í EFTA-ráðinu nema með
samþykki allra aðildarríkjanna. Það
þýðir að framkvæmdastjóri EFTA
" og aðrir starfsmenn hafa ekki sjálf-
stætt ákvörðunarvald, andstætt því
sem gildir um framkvæmdastjórn
EB. Þá er stærðarmunurinn sá, að
innan EB eru um 320 milljónir íbúa,
eh innan EFTA aðeins tíundi hluti
þess fjölda. Af þessum sökum hafa
EB og EFTA-ríkin orðið sammála
um að innan EES þurfi ákvarðana-
taka að vera sameiginleg. Stofnana-
uppbyggingin þurfi að vera í jafn-
vægi og hún þurfi að rúma trúverð-
uga sameiginlega stjórnarstofnun,
eftirlitskerfi og dómstól. Þátttaka
þjóðþinga og aðila í atvinnulífinu
þurfi jafnframt að vera tryggð.
Þá segir í lok skýrslunnar að í
niðurstöðum stjómarnefndar hátt-
settra embættismanna EFTA-ríkj-
anna og EB frá 20. október hafi
verið lögð áhersla á að ekki yrði
hreyft við sjálfræði aðila til sjálf-
stæðrar ákvarðanatöku í þeim lausn-
um sem lagðar yrðu til grundvallar
frekari umræðu um nánara samstarf.