Morgunblaðið - 21.11.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 1989
Frjáls verslun
segir fréttir
eftirRagnar
HalldórHall
Forsíðugrein í tímaritinu Fijáls
verslun, 10. tbl. 1989, ber yfirskrift-
ina Útfararstjórar atvinnulífsins.
Er þar fjallað um tiltekin atriði
varðandi skiptameðferð þrotabúa í
Reykjavík. I greininni eru settar
fram aðdróttanir um ýmis efni með
þeim hætti að ekki verður hjá því
komist að freista þess að koma á
framfæri frekari skýringum fyrir
þá sem hugsanlega hafa lesið um-
rædda grein.
Aðalefni greinarinnar er þóknun
bústjóra og skiptastjóra þrotabúa
og hvemig staðið er að ráðningu
þeirra og ákvörðun launakjara.
Umijöllun greinarhöfundar um
þessi efni er með þeim hætti að
virðist með öllu óhugsandi að hann
hafí við samningu greinarinnar
hugsað sér að fara með rétt mál.
Um gjaldþrotaskipti hér á landi
gilda lög nr. 6/1978. Þar eru
ákvæði þess efnis að við upphaf
skiptameðferðar á búi skuli skipta-
ráðandi ráða bústjóra að þrotabúi
til bráðabirgða nema eignir þess séu
svo litlar að þær hrökkvi vart fyrir
kostnaði við skiptin. Bústjóri til
bráðabirgða hefur ýmsum skyldum
að gegna, en formlega lýkur hlut-
verki hans á fyrsta skiptafundi i
viðkomandi þrotabúi, en þá ber að
kjósa búinu skiptastjóra. Um kosn-
ingu skiptastjóra segir í 90. gr. lag-
anna að skiptaráðandi skuli á þess-
um fundi bera fram tillögu um til-
tekinn skiptastjóra (einn eða fleiri)
og skal greiða um hana atkvæði.
Hafa kröfuhafamir einir atkvæðis-
rétt og fer atkvæðisréttur þeirra
eftir kröfufjárhæðum. Um þá at-
kvæðagreiðslu eru í greininni nán-
ari fyrirmæli, sem ekki þykir þörf
á að útlista hér frekar.
Af þessu ætti að vera ljóst að
skiptaráðandi hefur ákvörðun um
þetta málefni ekki alfarið í sínum
höndum, svo sem látið er liggja að
í umræddri grein. Það er að vísu
staðreynd að á skiptafundum í
þrotabúum í Reykjavík hafa aldrei
komið fram mótmæli eða tillögur
um annan eða aðra skiptastjóra en
skiptaráðendur hafa gert tillögur
um. Það bendir væntanlega til þess
að kröfuhafamir, sem fara með
atkvæðisréttinn, hafi síður en svo
verið óánægðir með tillöguna hveiju
sinni.
Þóknun bústjóra
og skiptastjóra
I umræddri grein íjallar höfund-
urinn mikið og fijálslega um launa-
kjör bústjóra og skiptastjóra. Geng-
ur hann svo langt að fullyrða að
skiptaráðendur séu einráðir um
þessi kjör og greiði eftir geðþótta
sínum útvöldum lögmönnum millj-
ónir króna sem þeir hafi ekki unnið
til. Hér er um ótrúlega ósvífín og
rætin ósannindi að ræða. Sam-
kvæmt 138. gr. gjaldþrotalaga
ákveður skiptaráðandi þóknun bú-
stjóra og skiptastjóra. Við þá
ákvörðun er hann ekki bundinn af
gjaldskrá Lögmannafélags íslands
eða annarra, en þóknunin greiðist
af fé búsins. Undirritaður telur það
augljóst af ákvæðum 128. gr. gjald-
þrotalaganna að kröfuhafar, sem
teija þóknunina of háa, geta krafist
úrskurðar um hana og skotið slíkum
úrskurði til Hæstaréttar ef þeir
ekki vilja una niðurstöðu hans. Það
hefur hins vegar aidrei komið fyrir
í skiptarétti Reykjavíkur að kröfu-
hafar hafi gert athugasemdir út af
ákvörðunum um þóknun bústjóra
eða skiptastjóra.
Undirritaður telur ástæðu til að
geta þess hér að ákvarðanir sem
hann hefur tekið um þóknun bú-
stjóra og skiptastjóra hafa almennt
ekki byggst alfarið á gjaldskrá Lög-
mannafélags íslands. Hins vegar
hefur verið höfð hliðsjón af ákvæð-
um hennar varðandi þóknun fyrir
málflutning og þess háttar verkefni.
Greinarhöfundur fjallar í löngu
máli um þóknun skiptastjóra þrota-
bús Hafskips hf. og er réttu máli
þar hallað í verulegum atriðum. Þar
er því meðal annars haldið fram
að skiptaráðandi hafi gert samning
við viðkomandi skiptastjóra þess
efnis að þeir gætu skrifað reikninga
á búið fýrir tíma sem þeir hafi ekki
unnið að málefnum þess. Dylgjum
og aðdróttunum af þessum toga er
vísað til föðurhúsanna. A skipta-
fundum í þrotabúi Hafskips hf. voru
lagðar fram ítarlegar skýrslur bú-
stjóra og skiptastjóra þess um störf
þeirra að málefnum búsins. Þar
gerðu skiptastjórar rækilega grein
fyrir því hvernig þóknun þeirra
hafði verið ákveðin og komu ekki
fram neinar athugasemdir af hálfu
kröfuhafa um þau efni.
Um framsetningu þessa hluta
greinarinnar, framreikning fjár-
hæða til núgildandi verðlags og
hugleiðingar greinarhöfundar um
fánýti starfa skiptastjóranna er í
sjálfu sér óþarft að hafa langt
mál. Vegna aðgerða skiptastjór-
anna voru dregnar undir skiptin
eignir sem námu að miklum mun
hærri ijárhæðum en þóknun skipta-
stjóranna. Framreikningur fjár-
hæða er byggður á ágiskun um
dreifingu þóknunar milli ára og sú
ágiskun er röng.
Þóknun skiptastjóra þrotabús
Hafskips hf. nam háum fjárhæðum.
Þær íjárhæðir voru ákveðnar í sam-
ræmi við fyrirmæli laga og voru
að mati undirritaðs ekki óhæfilega
háar miðað við vinnuframlög. Sam-
anburður greinarhöfundar við
launatekjur ýmissa stétta, t.d.
kennara, er auðvitað algerlega út
í loftið. Þóknun skiptastjóra er ekki
hreinar launatekjur þeirra, ekki
fremur en greiðslur til verktaka
almennt. Eða eru allar tekjur
Fijálsrar verslunar laun aðstand-
enda þess blaðs? Ég hef verulegar
efasemdir um að svo sé, þótt auðvit-
að séu þeir alls góðs maklegir.
í greininni er sérstaklega vakin
athygli á því að einn af skiptastjór-
um þrotabús Hafskips hf., Gestur
Jónsson, er sonur Jóns Skaftasonar
yfirborgarfógeta. Greinarhöfundur
segir að Gestur sé „ótvíræður kon-
ungur skiptastjóranna á íslandi hin
síðari ár“. Undirrituðum er ekki
kunnugt um hvemig eða hvenær
sú útnefning fór fram, en svo ótví-
ræður sem titillinn ,er mætti ætla
að hún hafi farið fram með sama
hætti og kosning eins af blöðum
Fijáls framtaks hf. um best klædda
karlmanninn hér um árið. Öllum
sem til þekkja má vera ljóst að
þessi framsetning ritstjómarfulltrú-
ans er eingöngu til þess ætluð að
gera þessa menn tortryggilega í
augum lesenda.
Dylgjur FV um
afskipti yfirborgarfógeta
Yfírborgarfógeti er forstöðumað-
ur borgarfógetaembættisins og út-
hlutar verkefnum til þeirra sem þar
starfa. Frá árinu 1980 hefur hann
falið undirrituðum að vera í fyrir-
svari fyrir þeirri deild embættisins
sem fæst við skiptamál. Síðustu
árin hafa tveir borgarfógetar starf-
að við skiptarétt Reykjavíkur og
samkvæmt lögum nr. 74/1972
starfa þeir sjálfstætt og á eigin
ábyrgð að þeim dómaraverkum sem
Afmæliskveðja:
Ing-ibjörg- Jónsdóttir
Ingibjörg fæddist 18. ágúst
1909. Foreldrar hennar vora hin
mætu hjón Þórunn Jóhanna Óla-
dóttir og Jón Ingvar Jónsson. 10
ára flyst Ingibjörg með foreldrum
sínum til Reykjavíkur. 20 ára
skrapp hún til móðurömmu sinnar
í hálfan mánuð, sem var búsett á
Eskifirði. En enginn ræður sínum
næturstað, því Ingibjörg kynntist
ungum, fallegum, góðum og mikl-
um athafnamanni, Ingólfi Fr.
Hallgrímssyni, og átti hún heima á
Eskifirði í 60 ár samfleytt. Hún
giftist honum 1. október 1932. Ingi-
björg og Ingólfur eignuðust fjórar
dætur. Dæturnar eru taldar eftir
aldri: Greta gift Guðmundi Guð-
mundssyni; Þórunn sem lést 5 ára;
Friðný og er sambýlismaður hennar
Helgi Hannesson; Auður gift Braga
Michaelssyni. Dætumar búa allar á
stór-Reykjavíkursvæðinu fig eiga
glæsileg heimili og myndarbörn eins
og þau eiga kyn til. Svo tóku Ingi-
björg og Ingólfur uppeidisson, korn-
ungan, og heitir hann Ingólfur Frið-
geirsson. Hann er mesti efnismaður
sem hefur alltaf reynst fósturfor-
eldrum sínum til sóma og ánægju.
Ingibjörg missti mann sinn 24.
mars sl. en þá voru þau nýflutt í
íbúð í Kópavogi. Ingólfur var búinn
að vera veikur í fjögur ár, en reyndi
að komast á æskustöðvar sínar til
Eskifjarðar eins oft og hann gat
en varð loks að láta í minni pokann
fyrir sjúkdómi eins og svo margir
aðrir. Ingólfur var jarðaður frá
Eskifjarðarkirkju að viðstöddu
miklu fjölmenni. Ingibjörg hélt upp
á 80 ára afmæli sitt 18. ágúst sl.
og komu börn hennar, makar og
barnabörn að samgleðjast henni á
fallegu heimili hennar á Strandgötu
45, Eskifirði, ásamt fleiri kunningj-
um hennar, því Ingibjörg og Ingólf-
ur voru vel kynnt.
Oft var ég hissa á því hvað Ingi-
björg gat afkastað og komið miklu
í verk, þessi prúða og jafnlynda
kona sem aldrei skipti skapi og fór
sér alltaf hægt að mér fannst, en
henni vannst allt svo vel, því verkin
töluðu svo. Mikið hafði Inga gott
lag á barnabörnum sínum, en þau
voru oft hjá þeim á Eskifirði á sumr-
in, dáðist ég að því sem móðir hvað
þau höfðu gott lag á þeim og gerðu
þau að stilltum en fijálslegum börn-
um. Bamaböm Ingu og Ingólfs em
12 og áttunda bamabarnabarnið
er að fæðast um þesar mundir er
ég rita þessar línur. Innilegustu
hamingjuóskir með bjarta framtíð
elsku vinkona. Guð og gæfa fylgi
lífi þínu og niðjum þínum í nútíð
og framtíð.
Regína Thorarensen, Selfossi
Ragnar H. Hall
„Ég tel að það sé fyrir
löngu orðið tímabært
fyrir yfirvöld dómsmála
í þessu landi að taka af
skarið um það hvenær
þau telji ástæðu til þess
að láta á það reyna
hvort starfsmenn dóm-
araembætta njóti æru-
verndar.“
þeim em falin. Þessu hefur verið
fylgt í öllum atriðum við skiptarétt
Reykjavíkur. Öll mál sem berast
skiptaréttinum koma inn á mitt
borð og ég ákveð hver skuli annast
meðferð þeirra. Auk borgarfóget-
anna starfa við skiptaréttinn þrír
löglærðir fulltrúar. Þeir starfa á
ábyrgð yfirborgarfógeta en í sam-
ræmi við áðurgreinda ákvörðun
hans lúta þeir daglegri verkstjóm
undirritaðs.
Ég fullyrði að Jón Skaftason yfir-
borgarfógeti hefur ekki í eitt ein-
asta skipti reynt að hafa á það
áhrif eða haft hin minnstu afskipti
af því hveijir yrðu ráðnir til starfa
í þjónustu þrotabúa. Á það jafnt
við um þau bú sem ég hef haft til
skiptameðferðar sem önnur, er aðr-
ir starfsmenn skiptaréttar
Reykjavíkur hafa annast. Skipta-
meðferð þeirra allra hefur verið á
mína ábyrgð að öllu leyti og aðrir
ekki reynt að hafa af þeim nein
afskipti. Allar aðdróttanir þess efn-
is að Jón Skaftason hafi í krafti
embættis síns hlutast til um að
Gestur sonur hans fengi að sitja
að verkefnum sem gefi miklar tekj-
ur em tilhæfulausar með öllu.
Búsljóraarstörf
Gests Jónssonar
Gestur Jónsson hefur í tveimur
tilvikum verið fenginn til bústjórn-
arstarfa á vegum skiptaréttar
Reykjavíkur og hef éjg haft með
bæði þau mál að gera. I fyrra tilvik-
inu var um að ræða þrotabú Haf-
skips hf., sem tekið var til gjald-
þrotaskipta 6. desember 1985. Við
upphaf skiptameðferðar þess var
ákveðið að ég mundi annast skipta-
meðferðina ásamt Markúsi Sigur-
björnssyni borgarfógeta, og eftir
að hann fór í leyfi frá störfum 1.
febrúar 1988 hef ég farið með búið
sem skiptaráðandi. í hinu síðara
tilviki var um að ræða þrotabú
Nesco framleiðslufélags hf., sem
tekið var til gjaldþrotaskipta 7. jan-
úar 1988. Markús Sigurbjörnsson
þorgarfógeti fór með skipti á því
búi fyrsta mánuðinn, en er áðurn-
efnt leyfi hans frá störfum hófst
tók ég við því máli einnig. Hvort
tveggja þessara mála var mjög flók-
ið og umfangsmikið og hefur Gest-
ur Jónsson leyst störf sín þar af
hendi með mikilli prýði. Um aðgerð-
ir hans fyrir þrotabú Nesco fram-
leiðslufélags hf. segir í greininni:
„Mjög er um það deilt hvört bú
hafi hag af höfðun riftunarmála,
sérstaklega ef um riftun lítilla
krafna er að ræða. Dæmi um
þrotabú, þar sem höfðuð voru mörg
riftunarmál án árangurs, er þrotabú
Nesco-Manufactoring (sic). Skipta-
stjórinn, Gestur Jónsson, höfðaði
fjölda riftunarmála án árangurs, á
kostnað búsins. Lögmaður, sem
þekkir til í því máli, sagði í sam-
tali að kröfuhafar hefðu tapað
stórfé á þessum riftunum en skipta-
stjórinn haft talsvert upp úr krafs-
inu.“
Hið rétta í þessu máli er að
nokkrir af stærstu kröfuhöfum í
þessu þrotabúi óskuðu eftir því þeg-
ar við upphaf skiptameðferðar á
búinu að gengið yrði eins langt og
frekast væri unnt í að rifta ráðstöf-
unum fyrirsvarsmanna þessa fé-
lags, sem átt hefðu sér stað fyrir
gjaldþrotið og buðust til að ábyrgj-
ast greiðslu á kostnaði við máls-
höfðanir í því sambandi. Var enda
ljóst að félagið hafði verið svo rúið
eignum að þrotabúið gat á engan
hátt staðið undir þeim kostnaði. I
beinu samráði við þessa kröfuhafa
hóf Gestur Jónsson þegar í stað
athugun á málefnum þessa gjald-
þrota félags og tilefnum til höfðun-
ar riftunarmála vegna ráðstafana
fyrrum fyrirsvarsmanna þess. Á
fyrsta skiptafundi í búinu var hann
kosinn skiptastjóri búsins og gerði
þá grein fyrir fyrirætlunum sínum
um höfðun riftunarmála, sem voru
samþykktar í einu og öllu. Lagði
hann drög að höfðun 21 riftunar-
máls. Sjö aðilar kusu að ganga til
samninga við þrotabúið og sam-
þykktu riftunarkröfurnar, en 14
mál gengu til dóms. Hafa fengist
úrslit í þeim öllum í héraði. Þrota-
búið vann 12 þessara mála að öllu
leyti, 1 vannst að hluta og 1 tapað-
ist. Dómum undirréttar í flestum
þessara mála var áfrýjað til Hæsta-
réttar og eru þau nú til meðferðar
þar.
í umræddri grein er þess getið
að Gestur Jónsson sé einn af skila-
nefndarmönnum Verðbréfasjóðs
Ávöxtunar hf. og Rekstrarsjóðs
Ávöxtunar hf. Aðstandendum FV
til hugarhægðar skal tekið fram að
borgarfógetaembættið hefur ekkert
með ráðningu skilanefndarmanna
að gera, heldur eru þeir kosnir á
hluthafafundum • í viðkomandi
hlutafélögum. Störf Gests Jónsson-
ar á þeim vettvangi eru þess vegna
borgarfógetaembættinu alfarið
óviðkomandi.
Lokaorð
í greininni er varpað fram ýms-
um spurningum sem greinarhöf-
undur segir að ekki fáist svarað “í
kerfinu". Mörgum þeirra er að
nokkru svarað hér að framan. Aðr-
ar eru þess efnis að aðrir verða að
gera það upp við sig hvort þeir telji
greinina nægilegt - tilefni til ein-
hverra skoðanaskipta, t.d. hvort
dómsmálaráðuneytið eigi að hafa
meira eftirlit með störfum skiptar-
áðenda. Höfundurinn freistast hins
vegar til að geta sér til um svör
við mörgum sinna eigin spurninga
og ferst þar vægast sagt heldur illa.
Kemur það einkum til af því að
hann hefur ekki haft fyrir því að
kynna sér þau lagaákvæði sem við
eiga og virðist að auki hafa hæpnar
heimildir fyrir ýmsu því sem hann
lætur frá sér fara. í þvi sambandi
skal það sérstaklega tekið fram að
það hvarflar ekki að mér að heimild-
armaður hans og hvatamaður að
skrifum hans sé ritstjóri blaðsins
og ábyrgðarmaður, Helgi Magnús-
son löggiltur endurskoðandi, en svo
vill til að hann er einn hinna ákærðu
í svonefndu Hafskipsmáli.
Ég hef lengst af kosið að taka
ekki þátt í neins konar áróðurss-
tríði við fjölmiðla eða aðra um
frammistöðu mína í starfi. I þessu
sérstaka tilviki hef ég séð ástæðu
til að gera tilraun til að bera blak
af öðrum, sem veist hefur verið að
ómaklega í tengslum við embættis-
færslu mína. Með birtingu þessarar
greinar er lokið opinberri umfjöllun
af minni hálfu um ofangreinda
tímaritsgrein.
í lokin skal þess getið að ég tel
að það sé fyrir löngu orðið tíma-
bært fyrir yfirvöld dómsmála í
þessu landi að taka af skarið um
það hvenær þau telji ástæðu til
þess að láta á það reyna hvort
starfsmenn dómaraembætta njóti
æruverndar samkvæmt 108. gr.
almennra hegningarlaga nr.
19/1940.
Reykjavík 17. nóvember 1989.
Höfundur er borgarfógcti.