Morgunblaðið - 21.11.1989, Blaðsíða 46

MÓRGÓNÓLAÍJIÐ ÞRIÐJÚDAGlJR 21. NfÓVEMBER 1989
Minning:
* _________
Oskar Pétursson
Fæddur 2. des. 1906
Dáinn 8. nóv. 1989
Á morgun mánudaginn 20. nóv-
ember verður Garðar Oskar Péturs-
son, járnsmiður og skátaforingi,
kvaddur hinstu kveðju frá Dómkirkj-
unni í Reykjavík. Hann gekk ávallt
undir nafninu Óskar. Hann fæddist
á ísafirði 2. desember 1906, sonur
hjónanna Elínar Eyjólfsdóttur frá
Rauðalæk í Rangárvallasýslu og Pét-
urs Guðmundssonar vélstjóra frá
Holti í Önundarfirði. Óskar ólst upp
hjá foreldrum sínum á Klapparstíg
18 í Reykjavík, ásamt bræðrum
sínum Emil og Arnold, sem nú fylgja
bróður sínum hinsta spölinn. Yngst
var Hjördís, en hún lést fyrir einu
og hálfu ári.
Er Óskar hafði aldur til, hóf hann
jámsmíðanám hjá Vélsmiðjunni
Hamri og stundaði þá iðngrein þar
til hann lét af störfum fyrir aldurs
sakir 70 ára. Eftir það helgaði hann
félagsmálum alla sína starfskrafta.
Um starf Óskars við járnsmíðaiðnina
rek ég ekki nánar, en það munu sjálf-
sagt kunnugri menn gera. Þó vil ég
geta þess að Óskar smíðaði marga
fagra gripi fyrir skátahreyfinguna,
m.a. húna á fánastangir skátafélag-
anna og bera þeir fagurt vitni hvað
handbragð snertir.
Óskar stundaði íþróttir sér til
heilsubótar og skildi gildi íþróttanna.
Hann gekk til liðs við Knattspyrnufé-
lagið Þrótt og var m.a. formaður
félagsins um árabil. Kappróðra
stundaði hann með góðum árangri.
Það vita víst fæstir að Óskar var
íslandsmeistari í kappróðri í 10 ár í
röð og fór m.a. í eina keppnisferð
til Danmerkur, þar sem hann keppti
ásamt félögum sínum og hrepptu
þeir silfurverðlaun.
Óskar kvæntist Sigríði Ólafsdóttur
2. júní 1934 og átti með henni tvo
syni, þá Sverri, tónlistarmann og
bankaráðsmann í Alþýðubankanum
í Reykjavík, og Pétur, skólastjóra á
Siglufirði. Þau slitu samvistir.
I þessum minningarorðum vil ég
sérstaklega koma inn á skátasögu
Óskars, en hann átti allmerka skáta-
sögu að baki og varð einn af þekkt-
ustu skátaforingjum þessa lands.
Þegar ég renni huganum yfir skáta-
feril Óskars er oft erfitt að greina á
milli skátasögu hans og sögu skáta-
hreyfingarinnar á íslandi. Enda er
það svo, að jafn starfsamur og
áhugasamur skátaforingi og Óskar,
sem hefir verið meira og minna í
fremstu „víglínu" í íslensku skáta-
t
Munið
minningarkort
Bandalags
íslenskra skáta,
Skátahúsinu, sími 91-23190.
Btómastofa
FriÖjinns
Suðurtandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
til kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
m
starfi, hlýtur að tengjast hinum ýmsu
þáttum hennar.
Eg kynntist Óskari skáta, eins og
hann var oft kallaður, árið 1932 og
síðan hafa leiðir okkar legið oft sam-
an á skátabrautinni,,eða í 57 ár. Við
skulum líta á skátaferil hans, en
aðeins verður stiklað á stóru.
Óskar gekk í Væringjafélagið 8.
desember 1916. Að ganga í skátafé-
lag var 10 ára afmælisgjöf til hans.
Þar var Ársæll Gunnarsson mikils
metinn og virtur skátaforingi og
byrjaði Óskar hjá honum. Hann varð
aðstoðarflokksforingi vorið 1923 hjá
Sigurði Ágústssyni og 4. október
sama ár flokksforingi, er Sigurður
fór til náms til Danmerkur. Það hef-
ir verið mikilsvert fyrir hann að
kynnast og starfa með Ársæli og
Sigurði, sem voru mjög áhugasamir
og færir foringjar. Ársæll dó ungur
en Sigurður tók aftur upp þráðinn
eftir heimkomuna og var leiðandi
foringi í áratugi.
Á uppvaxtarárum Óskars var
skátastarfið oft erfitt. Þá voru ekki
bílar og reiðhjól ekki heldur. Óskar
eignaðist sitt fyrsta hjól 1927.
Eftir að Væringjaskálinn í Lækjar-
botnum var byggður 1924, var al-
gengt að ganga þangað. Að sjálf-
sögðu fór ðskar á fyrsta landsmótið
sem haldið var í Þrastarskógi árið
1925. Þijú skátafélög, Ernir, Vær-
ingjar og Skátafélag Hafnarfjarðar,
tóku þátt í því. Næsta Landsmót var
haldið í Laugardælum og var Óskar
einnig þar. Síðan hafa Landsmót
verið haldin, venjulega með 4ra ára
millibili, og mun það Landsmót vand-
fundið, sem Óskar hefur ekki tekið
þátt í.
Árið 1924 fékk Óskar það virðu-
lega embætti að vera fánaberi og í
marga áratugi gegndi hann því starfi
t.d. á Surnardaginn fyrsta og við
konungskomur. Þegar Jamboree var
haldið í Englandi 1929 var Óskar
þar í hópi 32ja íslenskra skáta, und-
ir stjórn Sigurðar Ágústssonar. Aftur
fór hann utan á Marathon-jamboree
í Grikklandi 1963 og á Nord-jam-
boree í Noregi 1975.
Árið 1933, þegar gerð var tilraun
til að koma á Gilwell-námskeiði hér
á landi, undir stjórn Mr. E.E. Renold
frá Gilwell í Englandi, tók Óskar
þátt í því. Þetta námskeið þótti tak-
ast sem skyldi og var því ekki fram-
hald á því. En haustið 1958 var
íslenski Gilwellskólinn stofnsettur
undir stjórn Odd Hopp frá Noregi
og þriggja íslenskra Gilwellskáta, er
höfðu fengið Gilwellþjálfun í Dan-
mörku, Noregi og Englandi. Óskar
sótti Gilwellnámskeið 1960, og síðan
hefur hann verið í mörg ár aðstoðar-
maður á Gilwell-námskeiðum á Úl-
fljótsvatni. Hann hefur einnig á
margan hátt verið viðloðandi á Úl-
fljótsvatni og dvaldi þar löngum,
enda átti hann smáskála þar, ásamt
nokkrum vinum sínum.
Óskar gerðist sveitaforingi hjá
Væringjum 1935, auk þess sem hann
gegndi ýmsum trúnaðarstörfum.
Þegar Væringjar áttu 25 ára afmæli
árið 1937 var hann gerður að heið-
ursfélaga. Þegar Væringjafélagið og
Emir voru sameinaðir 1938, var
Óskar þar í foringjaliðinu og þá sem
fylkir. Hann hefir verið í hússtjóm
Skátaheimilisins við Snorrabraut auk
fjölda annarra trúnaðarstarfa. Hann
hefur um árabil verið fulltrúi Banda-
lags íslesnkra skáta í Landssam-
bandinu gegn áfengisböli og einnig
í stjóm þess.
Skíðasveit skáta var starfandi um
langan tíma og var Óskar þar for-
maður. Skíðasveitin hefur verið eini
tengiliður skáta við ÍSÍ. „Gamlir
skátar“ héldu mót að Úlfljótsvatni
1950 og var Óskar þar á meðal þátt-
takanda. Þetta mót var upphaf að
starfi St. Georgsgildanna og var
hann þar mikils metinn félagi. 1986
tók hann þátt í móti þeirra á Dalvík.
Þá rifjaðist upp að hann hafði verið
þar þátttakandi á Landsmóti 1935
eða fyrir 51 ári. Þarna vom og 3
aðrir er vom á mótinu 1935. Óskar
hefir verið starfandi hjá skátafélag-
inu Skjöldungum undanfarin ár og
hafa þeir kosið hann heiðursfélaga.
Til að sýna ofurlítinn þakklætis-
vott hefir skátahreyfingin sæmt
Óskar ýmsum heiðursmerkjum
hreyfingarinnar, eins og Þórshamrin-
um 1936 og fyrstur skáta fékk hann
Skátakveðjuna 1964, og svo var
hann sæmdur æðsta heiðursmerki
íslenskra skáta Silfurúlfinum, er
hann varð áttræður. Þetta var sér-
stakur heiður, sem Óskari var þá
sýndur,_ þar eð engir nema skátahöfð-
ingjar Islands hafa hingað til fengið
þetta heiðursmerki. Af sama tilefni
heiðraði Forseti íslands, frú Vigdís
Finnbogadóttir, Óskar með Fálka-
orðunni.
Við félagar Óskars og vinir höfum
glaðst yfir því, að storf hans skuli
metin að verðleikum. Við munum
sakna góðs félaga, og við munum
minnast hans og reyna eftir megni
að halda starfí hans áfram til gagns
fyrir íslenska æsku.
íslenskir skátar senda aðstand-
endum Óskars innilegar samúðar-
kveðjur.
Óskar er „farinn heim“, megi hann
hvíla í friði.
Franch Michelsen
Það var nokkuð óvænt að lesa í
blaðinu, að Óskar Pétursson, sá
gamli, góði skáti, væri „farinn
heim“, eins og við skátar köllum
það, er menn kveðja þennan heim.
Ég hefi þekkt Oskar allt frá því
að ég gerðist skáti 1936, þá barn
að aldri. Þá var hann þegar orðinn
deildarforingi fyrstu deildar skátafé-
lagsins Væringja, sem sr. Friðrik
hafði upprunalega stofnað innan
KFUM 1913.
Og síðan höfum við alltaf fylgst
að og það hefur verið ánægjulegt
að fá að starfa með Óskari að góðum
málum. Hann hefur verið óþreytandi
að rétta hjálparhönd eftir að eigin-
legu foringjastarfi lauk. Kennsla- á
Gilwell-námskeiðum, undirbúningur
og störf við skátamót eru atriði, sem
koma fyrst í hugann.
Enginn vafi er á, að Óskar var
sá skáti, sem lengst átti samfellt
skátastarf hér á landi og þótt víðar
væri leitað.
Og ekki lét hann það duga, heldur
varð það félagslega uppeldi, sem
hann naut í skátafélagsskapnum,
honum gott nesti í forustustarfi í
íþróttahreyfingunni, eins og er um
marga, sem þar starfa.
Við eldri skátar minnumst forustu
Óskars við fánahyllingar og þeirrar
fyrirmyndar, sem hann var okkur,
sem næst honum -komu. Þeir yngri
minnast leiðþeininga á námskeiðum
og skátamótum, þar sem fylgdi með
hið blíða bros, sem strax kemur upp
í hugann, þegar Óskars er minnst.
Það er staðreynd, að þeir vinir,
sem maður kynnist á unga aldri,
hafa mest áhrif allt lífið. Þeir eru
sjálfsagðir vinir og hver endurfund-
ur, þó að ár skilji að, verða til að
veita ánægju og styrkja mann.
Slíkur vinur var Óskar Pétursson
fjölmörgum skátum, sem honum
kynntust, á meira en hálfrar aldar
skátastarfi hans. Þetta þökkum við
nú allt fyrir.
Minningin um góðan skáta lifir.
Við sendum ættingjum Óskars
hugheilar kveðjur og vottum þeim
samúð okkar.
Páll Gíslason
Fallinn er frá Óskar Pétursson,
járniðnaðarmaður. Óskar var skáti
í áratugi og af fjölmörgum talin góð
fyrirmynd annarra skáta. Hann var
félagi í Hjálparsveit skáta í
Reykjavík og ávallt boðinn og búinn
að Ieggja sveitinni lið þegar á þurfti
að halda.
Það er því miður allt of fátítt að
kynnast manni eins og Óskari Pét-
urssyni. Atorka hans og dugnaður
var einstakur. Hann var óþreytandi
við að taka þátt í verkefnum tengd-
um skátastarfinu. Þrátt fyrir alvar-
lega bæklun, sem hann hlaut í tveim-
ur umferðarslysum, lét hann aldrei
bilbug á sér finna. Hann vár ávallt
til staðar þar sem hann áleit að
hann gæti orðið að liði. Lundarfar
Óskars var létt og aldrei heyrðist
hann kvarta þótt á móti blési. Á
skátamótum sóttust yngri skátar
eftir félagsskap hans. Hann var
maðurinn sem flest kunni og reynsl-
una hafði. Óskar var óþreytandi við
að liðsinna okkur og leiðbeina og
hann hafði frá mörgu að segja. Fyr-
ir það eru margir þakklátir.
Fyrir hönd okkar hjálparsveitar-
manna þakka ég og Óskari fyrir
samfylgdina og allt sem hann hefur
gert fyrir okkur.
Tryggvi P. Friðriksson
Óskar Pétursson var skáti í 73
ár, virkur og gjaldgengur þann tíma
allan. Hann var kominn yfir miðjan
aldur er hann tók þátt í Gilwell-
þjálfun skátaforingja, alþjóðlegri
foringjaþjálfun skáta, árið 1960. Að
því búnu varð hann leiðbeinandi á
Gilwellnámskeiðum og þótti honum
það heiður að fá að tengjast með
þeim hætti hinum alþjóðlega for-
ingjaskóla sem Baden-Powell stofn-
aði í Gilwell Park árið 1919, þegar
Óskar hafði verið skáti í 3 ár. Hann
stjórnaði og kenndi á öðrum riám-
skeiðum á vegum skátahreyfíngar-
innar til hinsta dags. Hann var án
efa einn reyndasti maður skáta-
hreyfingarinnar í öllu sem laut að
ferðalögum og útilegum skáta, og
sömuleiðis skipulagningu og fyrir-
komulagi á skátamótum. Tjaldbúð-
alíf átti nú við hann. Óskar var
sömuleiðis í fararbroddi þar sem
skátar sinntu opinberum störfum.
Oft minntist hann þess hvernig þeir
félagarnir leystu úr vandanum er
austurríski fáninn var fyrr en varði
kominn í hendur þeirra í stað þess
danska á alþingishátíðinni 1930, í
þann mund sem konungur flutti
ávarp sitt. Þessi frásögn fylgdi úr
hlaði eftirminnilegum kennslustund-
um í meðferð íslenska fánans þar
sem virðing hans fyrir landi, þjóð
og sögu kom vel fram. Hann lýsti
skilmerkilega á fögru máli sinnar
kynslóðar þeim gildrum sem varast
ber þegar skipuleggja þarf hátíðleg-
ar opinberar athafnir.
Óskar Pétursson átti bestar
stundir við varðeldinn í hópi ungra
skáta, sem hann átti alltaf auðvelt
með að kynnast og féll í hópinn alla
ævi. Hann hlaut um dagana margs
konar ytri viðurkenningu fyrir starf
sitt, en taldi jafnan sjálfur að sú
viðurkenning sem fólst í brosandi
andliti, þess sem hafði numið nýjan
fróðleik af honum, svaraði öllum
hans óskum.
Á námskeiðum skáta • var ekki
ónýtt að kynna mann sem hafði hitt
persónulega helstu forystumenn
skáta í öndverðu, og verið á tveimur
skátamótum með stofnanda hreyf-
ingarinnar Baden-Powell.
Óskar var maður stálminnugur
og kunni vel að segja frá, og miðl-
aði óspart af þekkingu sinni væri
eftir leitað. Hann var hagur á tré
og járn og má segja að um áratuga
skeið hafi skálar skáta við Úlfljóts-
vatn notið handarverka hans. Ævin-
lega boðinn og búinn til starfa er
kallað var.
Óskar Pétursson var hrókur alls
fagnaðar á síðasta Gilwellnámskeiði
sem haldið var í ágústmánuði. Fáir
sem þar voru áttu von á að heim-
ferð hans væri skammt undan. Ham-
ingja hans var að hann gat tekið
virkan þátt í starfí með ungu fólki
nær til hinsta dags og var ekki þjak-
aður með erfiðri og þungri elli. Hann
var alla ævi sannur skáti og gerði
sér far um að beina störfutn sínum
á jákvæðar brautir. Forystumenn
skátahreyfingarinnar frá fyrri hluta
aldarinnar eru nú óðum að hverfa á
braut og Gilwellskólinn sem þeir
mótuðu af langri reynslu verður af
beinni leiðsögn þeirra, en minningin
um góðan dreng fellur aldrei úr
minni. Verk þeirra eru hvarvetna
sýnileg. Óskar Pétursson er farinn
heim.
Gilwellskátar
Okkur langar til minnast hér örf-
áum orðum skátabróður okkar,
Óskars Péturssonar. Flest okkar
kynntumst honum fyrst á Gilwell-
námskeiðinu á Úlfljótsvatni dagana
26. ágúst til 3. september. Á þessum
örfáu dögum kvnntumst við þessum
þróttmikla og spræka manni, og
óneitanlega snart hann okkur með
lífsgleði sinni. Hress og kátur fór
hann allra sinna ferða með förunaut-
ana tvo, á hverjum morgni var hann
kominn út fyrstur manna til að draga
fánana að húni, alltaf með bros á
vör. Þegar við litum á Óskar og
sáum þennan ótrúlega lífskraft ósk-
aði hvert og eitt okkar þess að við
yrðum eins og hann, að við fengjum
að njóta þeirrar ánægju að starfa
að okkar áhugamálum fram á hinstu
stund.
Nú er stórt skarð fyrir skildi. Við
sjáum á eftir góðum félaga og gam-
alli, viturri Gilwell-uglu.
Með skátakveðju,
Gilwell-ungarnir 1989.
Tengjura fastara bræðralagsbogann
er bálið snarkar hér rökkrinu í
finnum ylinn og lítum í logann
og látum minningar vakna á ný.
I skátaeldi býr kynngi og kraftur
kyrrð og ró en þó festa og þor,
okkur langar að lifa upp aftur
liðin sumur og yndisleg vor.
(H.T.)
Óskar Pétursson er farinn heim,
eins og sagt er á skátamáli, en Óskar
var skáti í þess orðs fyllstu merk-
ingu, og stundum hvarflaði að okkur
hvort hann væri ekki eini ekta skát-
inn?
Á sumrinu 1987 var haldið al-
þjóðamót IFOFSAG (samband eldri
skáta) í Coventry á Englandi, á und-
an mótinu vorum við 5 í hóp sem
eyddum saman viku í þeirri yndis-
fögru borg Canterbury, þar var
Óskar eini herrann og var hrókur
alls fagnaðar, við fórum í 4 skoðun-
arferðir um nágrennið með frábærri
leiðsögn, allt gat Óskar farið þó var
hann með hækjurnar sínar og aldrei
heyrðist hann kvarta um þreytu, en
naut alls sem skoðað var, á sjálfu
mótinu vakti hann athygli fyrir
virðulega framkomu og hlýlega bro-
sið sitt.
Með þessum fáu skilnaðarorðum
viljum við þakka Óskari ógleyman-
lega samfylgd og biðjum guð að
blessa hann og við vitum að brosið
hans bjarta fáum við að sjá síðar.
Við vottum eftirlifandi sonum
hans samúð okkar.
Samferðakonur 1987
Hann Óskar er farinn „heim“.
Á þann veg var mér sagt frá
snöggu andláti Garðars Óskars Pét-
urssonar.
Það eru ekki mörg ár liðin frá því
að ég átti fyrst samskipti við þann
mæta mann, þó ég hafi vitað af
honum um fjölda ára.
Ég tel að vart sé til sá eldri skáti,
sem ekki hefir vitað um tilvist hans.
Óskar Pétursson mun vera sá sem
lengstan samfelldan starfsdag á með
skátahreyfingunni. Segja má að
starfsdagur hans á meðal skáta
spanni allt frá því að skipulegt skáta-
starf hófst hér á landi. Ávallt hefur
Óskar verið með, sístarfandi og öt-
ull þátttakandi. Ég mun ekki með
þessum línum víkja nánar að því
starfi, en þar hefur hann verið fyrir-
mynd eldri skáta hvað snertir vöxt
og viðgang skátahreyfingarinnar.
Þegar starf eldri skáta innan St.
Georgsgilda hófst hér, stóð ekki á
Óskari að ganga þar til liðs. Þar sem
annars staðar var hann ötull liðs-
maður. Hann tók mjög mikinn þátt
í erlendu samstarfi „gildanna" með
því að sækja mót gamalla skáta,
einkum á Norðurlöndum.
Vel minnumst við þátttöku hans
við byggingu skála „Gildisins“ við
Úlfljótsvatn, þó hann gengi ekki allt-
af „heill til skógar". Þar sem annars
staðar stóð ekki á Óskari. Heill hug-
ur og hönd voru þar lögð til verks.
Sannarlega sannaði Óskar fyrir okk-
ur að „orðinn skáti, ávallt skáti“
hefur gildi.
Á kveðjustund er margt að þakka.
Það er mikill sjónarsviptir í okkar
hóp, þegar þessi svipmikli maður
hverfur heim.
Við sendum sonum og venslafólki
Óskars Péturssonar hugheilar sam-
úðarkveðjur.
St. Georgsgildið í
Reykjavík,
Marías Þ. Guðmundsson