Morgunblaðið - 08.02.1990, Qupperneq 1

64 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
32. tbl. 78. árg.
FIMMTUDAGUR 8. FEBRÚAR 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Sögulegur miðsljórnarfundur í Moskvu:
Samþykkt að aftiema valda-
einokun kommúnistaflokksins
Þegar miðstjórnarfulltrú-
arnir komu út af fundinuin
þyrptust blaðamenn að
þeim til að heyra nýjustu
fréttir. Hér hafa þeir um-
kringt einn þeirra, Júríj
Shatalín, foringja í hern-
um, og svörin voru þau, að
70 ára valdaeinokun sov-
éska kommúnistaf lokksins
heyrði brátt sögunni til.
Moskvu. Reuter, dpa.
MIÐSTJÓRN sovéska kommúnistaflokksins samþykkti í gær að af-
nema valdaeinokun flokksins, sem hann hefur haft í 70 ár, og búa
þar með í raun í haginn fyrir hugsanlegu fjölflokkakerfi í Sovétríkj-
unum. Þykir þessi niðurstaða mikill sigur fyrir Míkhaíl Gorbatsjov,
forseta Sovétríkjanna, enda voru tillögur hans samþykktar nær
óbreyttar þrátt fyrir ásakanir harðlínumanna um að hann væri kom-
inn með land og þjóð Iram á brún efhahagslegs gjaldþrots og stjórn-
leysis. Hefiir þessu nýjasta frumkvæði Gorbatsjovs verið fagnað víða
um lönd og eru fiestir sammála um, að nú hafi hann stigið skref,
sem ekki verði aftur tekið.
TASS-fréttastofan sovéska sagði,
að miðstjórn kommúnistaflokksins
hefði samþykkt með öllum atkvæð-
um nema tveimur róttækar tillögur
Gorbatsjovs um „mannúðlegan, lýð-
ræðislegan sósíalisma" en í þeim
segir, að kommúnistaflokkurinn geri
ekki tilkall til valda né krefjist þess,
að hlutverk hans sé sérstaklega skil-
greint í stjórnarskránni. Þá er í tillög-
unum einnig kveðið á um nýja mið-
stjórn, skipaða 200 mönnum, og
nýtt stjómmálaráð þar sem sitji full-
trúar allra lýðveldanna 15.
„Sjötta grein stjómarskrárinnar
verður afnumin. Hér verður komið á
fjölflokkakerfi og eðlilegu lýðræði,"
sagði Svjatoslav Fjodorov, kunnur,
sovéskur augnlæknir, sem var
áheymarfulltrúi á fundi miðstjórnar-
innar, en í sjöttu grein sovésku
stjórnarskrárinnar er kveðið á um
„forystuhlutverk" flokksins eða öllu
heldur einkarétt hans á völdunum.
Nokkrir harðlínumenn réðust
harkalega að Gorbatsjov og sökuðu
hann um vera að stefna landi og
þjóð í glötun en TASS sagði, að þess-
ar raddir hefðu þó verið fáar og í
máli allra annarra hefði það verið
rauði þráðurinn, að flokkurinn yrði
nú að taka sjálfum sér tak eða horf-
ast í augu við að vera rutt í burtu í
því pólitíska umróti, sem nú væri í
Sovétríkjunum. Vadím Medvedev,
hugmyndafræðingur kommúnista-
flokksins, og Edúard Shevardnadze
utanríkisráðherra sögðu í ræðum
sínum, að ánnaðhvort reyndist flokk-
urinn þess verðugur að stjórna eða
hann sogaðist inn í hringiðu stjórn-
leysisins þar sem „einræðisherrar“,
smáir og stórir, reyndu að taka völd-
in í sínar hendur. Jafnvel Jegor
Lígatsjov, sem hefur verið talinn
oddviti harðlínumannanna, virtist á
sama máli og Níkolaj Ryzhkov for-
sætisráðherra sagði, að nú hefði
raunveruleikinn og lífið sjálft kvatt
dyra og krefðist afdráttarlausra
Að undanförnu hefur þess verið
krafist af æ meiri þunga, að sams
konar breytingar verði í Sovétríkjun-
um og orðið hafa í Austur-Evrópu-
ríkjunum en á síðasta hausti vísaði
Gorbatsjov á bug tillögum um afnám
sjöttu greinarinnar og sagði, að það
væri ekki til umræðu. Með sam-
þykktinni í gær er hún þó ekki þar
með úr gildi fallin því að það er full-
trúaþingið, sem hefur síðasta orðið.
Enginn efast þó um, að niðurstaðan
verði sú sama þar.
A Vesturlöndum hefur þessum
tíðindum verið fagnað og sérfræðing-
ar í sovéskum málefnum segja, að
enn einu sinni hafi Gorbatsjov tekið
frumkvæðið í sínar hendur. Að þessu
sinni þó ekki í alþjóðamálum, heldur
í málefnum Sovétríkjanna sjálfra,
sem séu miklu erfiðari viðfangs.
Efnahagsmálin taki ekki stakka-
skiptum á einni nóttu og lýðræðisleg-
ar umbætur einar sér leysi ekki þann
vanda, sem eru sjálfstæðiskröfur ein-
stakra þjóða innan Sovétríkjanna.
Sjá „Gorbatsjov. . . á bls. 24.
Reuter
Ríkissljórn Kohls býður Austur-Þjóðveijum myntbandalag:
Vestur-Þjóðveijar telja að nýtt
eftiahagsundur sé í uppsíglingu
Bonn. Reuter.
RÍKISSTJÓRN Vestur-Þýskalands
ákvað í gær að bjóða Austur-
Þjóðverjum myntbandalag. Að-
stoðarforsætisráðherra Austur-
Þýskalands fagnaði þessu tilboði
í gær og sagðist vonast til að það
myndi draga úr fióttamanna-
straumnum vestur á bóginn. Skil-
yrði fyrir því að vestur-þýska
markið verði tekið í notkun í Aust-
Gata í Ósló nefiid
efltir íslenskri konu
Ósló. Frá Rune Timberlid, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÁKVEÐIÐ hefur verið að nefha götu í Ósló
eftir íslenskri konu, Ólafiu Jóhannsdóttur, en
á fyrri helmingi þessarar aldar vann hún
mikið og gott starf að málefiium fátæks fólks
í hverfunum Vaterland og Grönland í mið-
borginni.
Vaterland var verkamannahverfi, sem var jafn-
að við jörðu eftir stríð, en í nýja Vaterlands-
hverfinu á ein gatan að heita „Olafia-gangen".
Ólafía, sem lést árið 1924, var kölluð „Móðir
Vaterlands“ vegna síns fórnfúsa starfs í þágu
meðborgara sinna.
Ólafín Jóhannsdóltir
ur-Þýskalandi er talið að þar verði
komið á markaðshagkerfi.
Helmut Haussmann, efnahags-
málaráðherra Vestur-Þýskalands,
sagði að næðist samkomulag þá
mætti búast við nýju efnahagsundri.
Það myndi auðvelda ijárfestingar
vestrænna fyrirtækja og sannfæra
Austur-Þjóðveija um að þeir fengju
laun sín greidd með raunverulegum
verðmætum. Helmut Geiger, yfír-
fnaður samtaka sparisjóða, spáði því
að Vestur-Þjóðveijar þyrftu að
greiða fyrir myntbandalag með tug-
um milljarða marka. Vestur-þýskir
ráðherrar sögðust í gær búast við
samkomulagi um myntbandalag og
umbyltingu austur-þýska hagkerfis-
ins fljótlega eftir kosningar í Aust-
ur-Þýskalandi 18. mars. Afleiðing
slíks samkomulags yrði að Austur-
Þjóðveijar myndu afsala sér sjálf-
stæði í peningastjórnun til seðla-
banka Vestur-Þýskalands. Jafnaðar-
menn í Vestur-Þýskalandi hafa lýst
yfir stuðningi' við áform um mynt-
bandalag.
Lothar de Maiziere, aðstoðarfor-
sætisráðherra Austur-Þýskalands og
formaður flokks Kristilegra demó-
krata þar í landi, sagði að vega
þyrfti og meta tilboð vestur-þýsku
ríkisstjórnarinnar. Það hefði bæði
kosti og galla en væri til þess fallið
að draga úr flóttamannastraumnum
vestur. Á þessu ári hafa 70.000
Austur-Þjóðveijar flust til Vestur-
Þýskalands. De Maiziere sagði að
hingað til hefði austur-þýska ríkis-
stjórnin ekki rætt myntbandalag
nema í sambandi við sameiningu
Þýskalands á öllum sviðum. De Ma-
iziere fagnaði engu -að síður tilboð-
inu: „Að hika er sama og tapa.“
Framkvæmdanefnd Evrópubanda-
lagsins ræddi á fundi sínum í gær
afleiðingar þess fyrir bandalagið að
tekin yrði upp sama myntin í báðum
þýsku ríkjunum. Ónefndir heimildar-
menn í framkvæmdanefndinni sögðu
að þar væru menn smám saman að
gera sér grein fyrir því að sameining
þýsku ríkjanna yrði ekki stöðvuð og
að hún gengi mun hraðar fyrir sig
en samruni Evrópubandalagsríkj-
anna. Nú væri nokkuð ljóst að til
þess myndi ekki koma að Austur-
Þýskaland sækti um aðild að EB sem
sjálfstætt ríki eins og menn reiknuðu
með í fyrstu.
Sameinað Þýskaland í NATO?
Moskvu. Reuter.
EDÚARD Shevardnadze, utanríkisráðherra Sovétríkjanna, sagði í
gær, að sovésk stjórnvöld væru reiðubúln að ræða við vestur-þýsku
stjórnina þá tillögu hennar, að sameinað Þýskaland yrði aðili að
Atlantshafsbandalaginu.
Shevardnadze gaf þessa yfirlýs-
ingu í upphafi viðræðna sinna við
James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sem kom til
Moskvu í gær til viðræðna við sov-
ésk stjórnvöld., Var hann spurður
um þá hugmynd Hans-Dietrichs
Genschers, utanríkisráðherra Vest-
ur-Þýskalands, að sameinað
Þýskaland yrði í NATO en her-
mönnum bandalagsins bannað að
vera í austurhlutanum. „Mér þykja
hugmyndir Genschers um margt
skynsamlegar og við erum reiðu-
búnir að ræða þær við hann,“ sagði
Shevardnadze.