Morgunblaðið - 23.02.1990, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 23.02.1990, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1990 Kosningar í Nicaragua: 2.500 sendimenn við eftirlitsstörf Nemendur við listadeild háskólans í Aþenu brenndu verk sín í gær í mótmælaskyni við hörku, sem lögreglan er sögð hafa sýnd við mótmæli stúdenta að undanfömu. Moskvu. Reuter. KOSNINGAR fara fram í Nicaragua nk. sunnudag og verða þær óveivjulegar sakir þess að 2.500 alþjóðlegir eftirlitsmenn munu lylgj- ast með framgangi þeirra og er Jimmy Carter, fyrrum Bandaríkjafor- seti, í þeim hópi. Brenndu listaverkin Reuter Sameinuðu þjóðimar senda rúm- lega 200 manna sendinefnd til að fylgjast með kosningunum og Sam- Blóðbaði af- stýrt í Beirút Beirút. Reuter. SAMIR Geagea, leiðtogi herafla kristinna Líbana, sagði í gær að tekist hefði að binda enda á bar- daga sveita hans og liðsmanna Michels Aouns. Rúmlega 700 manns hafa fallið frá því hersveit- um kristinna lenti saman þann 31. fyrra mánaðar. Geageá lýsti yfir þessu í útvarps- ávarpi er hann flutti og sagði að framvegis yrði gert út um deilumál kristinna manna í Líbanon með við- ræðum en ekki vopnaskaki. „Við erum sannfærðir um að takast megi að leysa öll deilumál okkar setjist menn niður og ræði saman af skyn- semi.“ í síðasta mánuði skipaði Michel Aoun hersveitum Líbana að leggja niður vopn og gaf Samir Geagea til- tekinn frest til að leysa sveitir sínar upp. Þessu vildi Geagea ekki una og brutust þá út bardagar. Fyrr í vik- unni sömdu fylkingamar um vopna- hlé og notuðu þá tækifærið til að treysta stöðu sína enn frekar en hörðustu bardagamir hafa verið í íbúðahverfum í Austur-Beirút og í fjalllendi í nágrenni borgarinnar. Fyrr í gærdag óttuðust menn að vopnahléið yrði rofíð og var talið sýnt að hörðustu bardagar í sögu borgarastyrjaldarinnar í landinu væru yfirvofandi. Þúsundir manna nýttu tækifærið er vopnahléi var lýst yfír og flúðu Beirút. tök Ameríkuríkja (OAS) rúmlega 400. Alls senda rúmiega 50 al- þjóðasamtök og stofnanir eftirlits- menn til Nicaragua vegna kosning- anna. Talið er að aldrei hafi stærri sveit eftirlitsmanna verið send til fullvalda ríkis til þess að fylgjast með því að kosningar færu þar lýð- ræðislega fram. Hermt er að niðurstaða Carter- hópsins muni ráða miklu um hvort úrslitin verði tekin trúanleg eða ekki. Hann fylgdist með kosningun- um í Panama í maí í fyrra og kvað þá upp þann úrskurð að brögð hefðu verið höfð í frammi af hálfu Manu- el Antonio Noriega, hershöfðingja. Varð það til þess að Panama ein- angraðist á alþjóðavísu og endaði með því að bandarískur her setti hann frá völdum í desember sl. Cheney boðar fækkun liði Bandaríkjamanna Tókíó. Reuter. DICK Cheney, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, skýrði japönsk- um embættismönnum frá því í gær að áformað væri að kalla hluta herliðs Bandaríkjamanna í landinu heim fyrir árið 1994. Cheney lagði á það ríka áherslu að Bandaríkjamenn myndu eftir sem áður virða varnarskuldbindingar sínar í þessum heimshluta og að ekki yrði dregið úr umsvifum heraflans á Kyrrahafi. Juro Matsumoto, forstöðumaður japsönsku vamarmálastofnunar- innar, sagði á fundi með blaða- mönnum að embættismenn í banda- ríska varnarmálaráðuneytinu myndu ákveða hversu margir her- menn yrðu kvaddir heim. Onefndir bandarískir embætismenn sögðu fyrr í vikunni að líklegt væri að 5.000 manns yrðu leystir frá skyldustörfum í Japan. Óstaðfestar fréttir herma að hugmyndir séu uppi meðal ráðamanna í varnar- málaráðuneytinu um 10 til 12 pró- senta niðurskurð í vamarstöðvum Bandaríkjamanna við Kyrrahaf en þar eru nú 120.000 bandarískir hermenn. Segja heimildarmenn Re- uters-fréttastofunnar að áætlun þessi verði lögð fyrir Bandaríkja- þing þann 1. apríl. Matsumoto kvaðst hafa hvatt bandaríska varnarmálaráðherrann til að sýna bæði varfærni og sveigj- anleika við framkvæmd þessa verks. Japanir og aðrir bandamenn Bandaríkjanna í þessum heimshluta hafa af því áhyggjur að Bandaríkja- í her- íJapan menn hyggist draga vemlega úr herstyrk sínum á Kyrrahafi í sam- ræmi við þá slökun á spennu sem orðið hefur í Evrópu eftir hrun kommúnismans í álfunni austan- verðri. Cheney fullvissaði viðmælendur sína um að ekkert slíkt væri á döf- inni. Fækkunin í heraflanum í Jap- an væri í samræmi við þriggja ára áætlun um að draga úr kostnaði þeim sem samfara væri veru herliðs Bandaríkjamanna í þar í landi og víðar. Líklegt að Gorbatsjov fari í smiðju til Péturs mikla - segir Sovétfræðingurinn Christopher N. Donnelly EINA leiðin fyrir Míkhaíl Gorbatsjov Sovétleiðtoga til lýðræðis er að leyfe þjóðum í útjaðri Sovétríkjanna að fara sína leið. Fjölflokka- kerfi í Sovétrílgunum eins og þau eru nú myndi Ieiða til að upp sprytti fjöldi þjóðemissinnaðra flokka. Jalh atkvæðisréttur myndi auk þess leiða til þess innan tveggja áratuga að múslímar réðu öllu í Sovétríkjunum. Þetta kemur fram í viðtali við Bretann Christop- her N. Donnelly, sérfræðing Atlantshafsbandalagsins í máleftium Sovétríkjanna. Christophei' N. Donnelly lagoi stund á rússnesku og Sovétfrædi við háskólann í Manchester. Frá árinu 1969 hefur hann starfað við Sandhurst-herskólann í Bretlandi, síðastliðin tíu ár sem yfirmaður Sovétrannsóknastofnunarinnar. Á síðasta ári var hann ráðinn til tveggja ára sem ráðgjafi í málefn- um Sovétríkjanna f höfuðstöðvum Atlantshafsbandalagsins í Brussel. Donnelly var fyrst spurður um þá valdabaráttu sem nú á sér stað í Sovétríkjunum. „Stjómmálaráðið kaus Gorbatsjov til forystu vorið 1985 til að leysa efnahagsvanda Sovétríkjanna. Hann hafði ekki verið lengi við völd þegar hann sá að efnahagserfíðleikamir áttu sér stjómmálalegar rætur. Þá byrjaði hann að hleypa stjórnmálaumbót- um af stokkunum, andstaða varð til og valdabaráttan sem enn stend- ur hófst. Hann lagði til svo skjótar umbætur að margir héldu að kerf- ið væri í hættu. Gorbatsjov svaraði með því að segja að kreppan væri slík að ef ekkert yrði að gert þá hryndi ríkið hvort eð er. Lígatsjov og Jeltsín marka brautina Höfuðeinkenni valdaferils Gorb- atsjovs hefur verið að hann hefur verið reiðubúinn að taka áhættu. í öðru lagi hefur hann hingað til allt- af staðið vörð um þrjú grundvallar- lögmál marxismans; einingu ríkis- ins, forræði flokksins og þjóðnýt- ingu eigna. Hann er trúr marxískri rökvísi sem segir að utanríkisstefna og þar með hemaðarstefna ráðist af því sem er að gerast heima fyr- ir. í kreppu verður að einblína á það sem höfuðmáli skiptir, einingu ríkisins og forræði flokksins. Allt annað þjónar þessu markmiði. Gorbatsjov hefur með persónuleika sínum og geysilegum pólitískum hæfíleikum reynt að feta meðalveg- inn. Ef nota má líkingamál þá er hægt að segja að hann hafí sent út flugumenn til hægri og vinstri, þá Boris Jeltsín og Jegor Lígatsjov, og farið svo bil beggja. Þannig hefur hann séð hvernig landið ligg- ur. Það ætti sem sagt ekki að líta á Lígatsjov og Jeltsín sem hindran- ir í vegi Gorbatsjovs heldur vegv- ísa. Því miður þá er nú svo komið að Gorbatsjov er einn eftir í miðj- unni. En á það ber að líta að Gorbatsj- ov hefur tekist að bijóta á bak aftur gamla efnahagskerfíð en ekk- ert er komið í staðinn. Skýringin er sú í fyrsta lagi að það vantar þekkingu, í öðru lagi er mikil and- staða í landinu gegn kapítalisma vegna 70 ára innrætingar flokksins sem hefur sett sitt mark á íbúana. í þriðja lagi eru fáir af nánustu samstarfsmönnum Gorbatsjovs raunverulega hæfír. Rússneska leiðin Ég held að Gorbatsjov geti ekki öllu lengur fetað meðalveginn. Nú blasa þrír kostir við honum. Gamla kerfíð, vestrænt fjölflokkakerfí og „rússneska leiðin“ eins og ég vil kalla hana. Augljóslega vill hann ekki hverfa til gamalla tíma. Hon- um fínnst heldur ekki að Sovétrík- in séu reiðubúin undir fjölflokka- lýðræði. Slíkt kerfí myndi leiða til þess að upp sprytti fjöldi þjóðemis- sinnaðra flokka. Einnig blasir við að innan tveggja áratuga verða múslímar í meirihluta í Sovétríkj- unum og Rússum geðjast því hreint ekki að lýðræði með jöfnum at- kvæðisrétti. Þriðja leiðin er sú að Morgunblaðið/Bjami Christopher N. Donnelly Gorbatsjov safni að sér meiri völd- um í anda Péturs mikla. Bregðist flokkurinn eins og hingað til þá hyggst hann notast við stjómkerfíð til að hrinda umbótum í fram- kvæmd. Á miðstjómarfundi komm- únistaflokksins fyrir skemmstu gerði Gorbatsjov flokknum ljóst að hann fær eitt tækifæri enn til að snúa við blaðinu. Gangi það ekki þá hyggst Gorbatsjov fara eigin leiðir. „Rússneska leiðin" er að mínu mati sú líklegasta og væntanlega sú eina til að halda Sovétríkjunum saman í einhverri mynd. Flokkur- inn er búinn að vera sem aðdráttar- afl. Reyndar tel ég orðið of seint að halda Eystrasaltsríkjunum inn- an Sovétríkjanna án blóðbaðs og líklega hefur Gorbatsjov gert sér grein fyrir því. Eina leiðin til lýð- ræðis er því að Rússland og önnur slavnesk lýðveldi taki sig saman og leyfi hinum að segja skilið við Sovétríkin. Sums staðar þarf að draga landamæri á ný eins og í Kazhakstan þar sem Rússamir búa í norðri en múslímamir í suðri. Að sjálfsögðu á þetta ekki eftir að ganga þrautalaust fyrir sig en þetta er eina ieiðin. Aukið mikilvægi norðursins Gorbatsjov hefur komist svona langt vegna þess að hingað til hef- ur ekki boðist annar álitlegur kost- ur. Hættan sem er fyrir hendi er sú að upp rísi heiftarleg þjóðemis- vitund Rússa og farið verði að líta á slíka þjóðemisstefnu sem betri kost en Gorbatsjov. Fari svo að Rússland rísi upp án múslímalýðveldanna í suðri og Eystrasaltsríkjanna þá hefur það miklar afleiðingar fyrir öryggismál í norðri. Þá verður orðið til hlut- laust belti frá Finnlandi í norðri, til Eystrasaltsríkjanna, Austur- Evrópu og suður að Miðjarðarhafi. Þá verður eina greiða leið Rússa að hafí eftir norðurleiðinni. Þess vegna hljóta þeir að halda áfram hemaðaruppbyggingu á Kola- skaga ef svo fer fram sem horfír," sagði Christopher Donnelly. Donnelly heldur fyrirlestur á sameiginlegum fundi Samtaka um vestræna samvinnu og Varðbergs á morgun, laugardaginn 24. febrú- ar, sem nefnist Hernaðarstefna Gorbatsjovs með sérstöku tilliti til Norður-Atlantshafs. Fundurinn verður haldinn í Átthagasal Hótels Sögu.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.