Morgunblaðið - 19.04.1990, Qupperneq 1

-
80 SIÐUR B/C
MrgmtKrifafrifr
STOFNAÐ 1913
88. tbl. 78. árg.
FIMMTUDAGUR 19. APRIL 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Svíþjóð:
Setja skorð-
ur við sér-
tilboðunum
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara
Morgunblaðsins.
Verslunar- og markaðsdóm-
stóllinn sænski kvað á miðviku-
dag upp dóm, sem vakið hefur
mikla athygli, en samkvæmt hon-
um er kaupmönnum óheimilt að
hafa vörur í sértilboði, merktar
rauðum verðmiða, lengur en í
ijórar vikur.
I dómnum segir, að gildi sértil-
boðið lengur en í fjórar vikur skuli
litið svo á, að um sé að ræða venju-
legt verð og þá um leið ólöglegt
að gefa annað í skyn. í verslunar-
samkeppninni í Svíþjóð eins og víðar
er það háttur að bjóða upp á sértil-
boð en mörgum finnst sem með því
sé verið að freista fólks til að kaupa
meira en það ætlar sér.
Grænlending-
ar íhuga aukn-
ar hvalveiðar
Kaupmannahöfn. Frá Nils J. Bruun, frétta-
ritara Morgunblaðsins.
EINAR Lembcke, ráðunautur
grænlensku heimastjórnarinnar
í hvalveiðimálinu, sagði á fundi,
sem haldinn var á vegum alþjóð-
legu umhverfisverndarsamtak-
anna WWF og Grænfriðunga í
Kristjánsborg á dögunum, að
Grænlendingar íhugi hvort hefja
skuli hvalveiðar í atvinnuskyni
við strendur Grænlands og þá
einkum hrefnuveiðar.
Fulltrúar náttúruverndarsamtak-
anna og varaforseti danska þings-
ins, Margrethe Auken, brugðust
hart við þessum ummælum á fund-
inum. Þau sögðu að slíkar veiðar
gætu orðið til þess að Norðmenn,
Islendingar og Japanar hæfu einnig
hvalveiðar í atvínnuskyni. „Það yrði
dauðadómur yfir hvalveiðum Græn-
lendinga," sagði Auken.
Morgunblaðið/RAX
Sovétmenn beita Litháa efiiahagsþvingunum:
Skrúfa fyrir olíuna
Moskvu, Ósló. Reuter, dpa, Daily Telegraph.
OLÍUFLUTNINGUM til mikil-
vægustu olíuhreinsunarstöðvar-
innar í Litháen var liætt í gær-
kvöldi samkvæmt fyrirmælum
sovésku sljórnarinnar, að því er
verkfræðingur stöðvarinnar sagði
í símaviðtali við fréttaritara Reut-
ers. Kazimiera Prunskiene, for-
sætisráðherra Litháens, og Alird-
as Saudargars, utanríkisráðherra
landsins, fóru í gærkvöldi í
þriggja daga heimsókn til Noregs
til að ræða hugsanleg olíuvið-
skipti rikjanna.
Kazimiera Pruskiene, forsætis-
ráðherra Litháens, sagði við komuna
til Óslóar að hún myndi óska eftir
olíuviðskiptum við Norðmenn. „Við
vitum auðvitað að við fáum ekki
olíuna gefins. Við viljum greiða fyr-
ir hana en þetta ræðst allt af þeim
samningum sem við náum,“ bætti
hún við. Heimsókn hennar er ekki
opinber, heldur kom hún í boði
Mat bandaríska flotans:
Sovétmenn gætu beitt 38
kafbátum í GIUK-hliðinu
BANDARÍSKI fiotinn segir afdráttarlaust, að varnir gegn kafbát-
um séu helsta verkefiii hans. Flotinn telur einnig að mest ógn
stafi frá Sovétmönnum á þessu sviði hernaðar á höfunum. Þar
sé geta þeirra mest. Þetta kemur fi’am í grein í breska tímaritinu
Jane's Defence Weekly. Þar segir einnig, að Sovétmenn hafi sýnt
að þeir geti beitt 38 kjarnorkuknúnum árásarkafbátum til sóknar
í GIUK-hliðinu, það er á hafsvæðunum milli Grænlands og ís-
lands annars vegar og íslands og Skotlands hins vegar.
í greininni segir höfundur milljarða dollara til að smíða nýja
hennar, Barbara Starr, að vegna
þessa mats á mikilvægi varna
gegn kafbátum fari bandaríski
flotinn fram á það í fjárlagabeiðni
vegna ársins 1991, að hann fái
kafbáta, flugvélar, sónar-hlustun-
artæki og vopnakerfi til gagnkaf-
bátahernaðar.
í greinargerð með fjárlaga-
beiðninni kemur fram, að varnir
gegn kafbátum séu ákaflega mik-
ilvægar fyrir Bandaríkin, sem eigi
mikið undir samgöngum á sjó.
Bandaríkjamenn verði að reyna
að halda þar yfirburðum. Á tveim-
ur æfingum sem Atlantshafsher-
stjórn NATO (SACLANT) efndi
til í janúar og febrúar hafi komið
í ljós, að Sovétmenn hafi afl til
að ógna yfirráðum á siglingaleið-
um á Atlantshafi. Þar hafi verið
sýnt fram á, að Sovétmenn gætu
beitt 38 kjarnorkuknúnum árás-
arkafbátum (SSN) frá Kóla-skaga
Reuter
Sovéskur kafbátur af Akúla-
gerð.
til sóknar um Noregshaf og í
gegnum GIUK-hliðið.
Meginverkefni varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli er að halda
uppi eftirliti með kafbátum. Hefur
það til þess flugvélar en einnig
hlustunarkerfi í hafdjúpunum
(SOSUS-kerfið). Óskir banda-
ríska flotans um auknar íjárveit-
ingar byggjast meðal annars á
því að ætlunin er að taka í notkun
ný tæki til að hlusta eftir ferðum
kafbáta í undirdjúpunúm.
norsku stjórnarflokkanna þriggja.
Kjell Magne Bondevik, utanríkis-
ráðherra Noregs, sagði að norska
stjórnin hefði ekki í hyggju að selja
Litháum olíu eða gas en bætti við
að norsku olíufyrirtækin Statoil og
Norsk Hydro gætu stofnað til slíkra
viðskipta. Fréttafulltrúi Statoil sagði
að Litháar gætu keypt olíu af fyrir-
tækinu að því tilskildu að þeir
greiddu markaðsverð fyrir hana í
Bandaríkjadölum. Jan P. Syse, for-
sætisráðherra Noregs, sagði í sjón-
varpsviðtali í gærkvöldi að ríkis-
stjórnin myndi ekki skipta sér af
slíkum viðskiptum. Carl I. Hagen,
leiðtogi Framfaraflokksins, krafðist
þess að stjórn landsins fyrirskipaði
fyrirtækjunum að selja Litháum olíu.
Þing Litháens hvatti sovésk
stjórnvöld til að ganga að samninga-
borðinu og bauðst til þess að setja
ekki lög út þennan mánuð. Þingið
hafnaði hins vegar kröfu Gorb-
atsjovs um að það afturkallaði lög
sem þegar hafa verið sett.
James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, varaði við því að
efnahagslegar refsiaðgerðir gegn
Litháen myndu stefna viðskiptum
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna í
hættu. Marlin Fitzwater, talsmaður
Bandaríkjaforseta, sagði að bein
íhlutun af hálfu Bandaríkjamanna
kæmi ekki til greina. Bandaríkjafor-
seti myndi ekki heldur aflýsa fundi
sínum með Míkhaíl Gorbatsjov Sov-
étforáetá; sém-áformaður er 30. maí.