Morgunblaðið - 26.07.1990, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 1990
15

I
i
Súkkulaði Sælkerans
Í'ssafk:
Heildsölubirgðir fsiensk Dreifing • Sími 91-68 73 74
VERÐUR ALVER
REIST Á ÍSLANDI?
efitir Odd Einarsson
Umræðan um álver og hvar því
skuli valinn staður á landinu hefur
tekið mikinn fjörkipp síðustu viku
eða svo. Svo virðist sem hin erlendu
fyrirtæki sem eru aðilar að Atlant-
al-hópnum svonefnda hafi lagt mat
á hvar á íslandi hagkvæmast sé
fyrir þau að reisa og reka slíkt iðju-
ver. Fyrir vali þeirra iiggja gild rök
sem þeir sjálfir hafa lagt til grund-
vallar. Þessu vali eru auðvitað ekki
allir sammála.
Álver á Hveravöllum?
Hvers vegna ekki? Sú hugmynd
er lítið vitlausari en að ætla sér
að setja álver í botninn á þröngum
dal, eða að kaupa upp fjölda bú-
jarða í einu blómlegasta landbúnað-
arhéraði landsins til að setja þar
niður risa iðjuver. Samt sem áður
virðast ekki allir hafa áttað sig á
hvað þetta er mikii skammsýni.
En hvaða rök eru færð fyrir því?
Aðeins ein. Allir virðast viðurkenna
að öll rök mæla með því að álver
verði reist á Keilisnesi, nema þau
sem menn kalla byggðastefnu. Er
það byggðastefna að kasta mörg-
um milljörðum króna í sjóinn til
að fá álver í Eyjafjörð eða Reyðar-
fjörð?
Er álver byggðastefria?
Stóriðja í Eyjafirði e ekki
byggðastefna. Raunveruleg
byggðastefna felst í því að dreifa
þeim fjármunum sem verða til í
þjóðfélaginu, og valdi til að nýta
þá um landið. Láta þá sem búa um
hinar dreifðu byggðir sjálfa taka
ákvörðun um nýtingu fjármuna.
Allir vita að íslandi blæðir vegna
rangrar byggðastefnu. En að taka
stærstu tegund af iðjuveri og setja
það niður t.d. í Eyjafirði, á ekkert
skylt við byggðastefnu, það er eins
og að meðhöndla líkama sem er
allur blóðrisa nema stóra táin, grípa
einn fingur og vefja hann og plástra
svo rækilega að líklegast er að í
hann komi drep, en láta öllum öðr-
um líkamshlutum blæða áfram.
Það eina sem mundi ske, er að hið
viðkvæma jafnvægi atvinnulífs á
stað eins og Eyjafirði mundi fara
í vaskinn á einni nóttu. Vinnuveit-
endur sem fyrir eru á svæðinu
mundu lenda í stórkostlegum vand-
ræðum vegna vinnuaflsflótta því
vitað er að stóriðjuverið getur borg-
að betur en sjávarútvegurinn og
sá iðnaður sem fyrir er. Allt dugleg-
asta fólkið mundi sækja þangað
sem betur væri borgað. Auk þess
þyrfti á byggingartíma iðjuversins
að flytja þúsundir manna til Eyja-
fjarðar til að búa í vinnubúðum sem
reisa þyrfti, og þetta fól kmundi
ekki koma nema að mjög litlu leyti
frá suðvesturhorninu, það mundi
kom annars staðar af landsbyggð-
inni. Áhrifin yrðu því þveröfug við
það sem byggðastefna miðar að.
Þjóðhagsleg áhrif,
vilt þú borga?
Allir vita nú að hagkvæmast er
að byggja og reka nýtt álvert á
Keilisnesi. Það er áberandi hag-
kvæmast fyrir Atlantal-fyrirtækin,
og það er einnig þjóðhagslega hag-
kvæmast. Nefnt hefur verið að
stofnkostnaður álvers sé mun lægri
á Keilisnesi en á hinum stöðunum
sem nefndir hafa verið. Rekstrar-
kostnaður er einnig hærri á hinum
stöðunum sem nefndir hafa verið.
Traustar heimildir telja að munur-
inn sé ekki tveir heldur fimm millj-
arðar króna, og hver á að borga?
Atlantal fyrirtækin borga ekki mis-
muninn, svo mikið er víst, en hver
þá? Ert þú tilbúinn að borga, því
það verður hinn almenni skattborg-
ari sem greiðir mismuninn. Væri
ekki nær að leyfa Atlantal-fyrir-
tækjunum að velja sér þann stað
sem er hagkvæmastur fyrir þá og
láta þá borga þennan mismun, en
láta þessa milljarða króna síðan
Oddur Einarsson
„Er það byggðasteftia
að kasta mörgum millj-
örðum króna í sjóinn til
að fá álver í Eyjafjörð
eða Reyðarflörð?“
renna beint út á landsbyggðina til
atvinnuuppbyggingar?
Þetta má segja með öðrum orð-
um. Gefum okkur að þú ættir bæði
Eyjafjörð og Keilisnes. í Eyjafirði
rækir þú blómlegan landbúnað og
tækir á móti ferðamönnum. Af
Keilisnesi hefðir þú engan arð
vegna þess að þar er bara óbyggt
hraun, og síðan kæmi stórfyrirtæki
til þín og vildi reisa hjá þér stóriðju-
ver á Keilisnesi. Heldur þú að þú
mundir þvinga þá til að vera frekar
í Eyjafirði og borga þeim fimm
milljarða fyrir að eyðileggja fyrir
þér landbúnaðinn þar, en hafa Keil-
isnes arðlaust áfram? Auðvitað
mundir þú láta þá um staðarvalið
og gera við þá góðan samning,
hagnast strax um fimm milljarða
og nota síðan arðinn til að styrkja
starfsemi þína í Eyjafirði.
Hvort finnst þér gáfulegra að
veita útlendum stórfyrirtækjum
opinbera aðstoð sem nemur fimm
milljörðum króna, eða að láta út-
lend fyrirtæki kosta byggðaaðstoð?
Í leiðara Morgunblaðsins hinn 11.
júlí endurspeglast sá almenni mis-
skilningur að ef álverinu verði val-
inn staður á suðvesturhorni lands-
ins, þá muni byggðaastoð á kostn-
aði skattgreiðenda þurfa að hækka
örar og örar og meira en ella. Þessu
er þveröfugt farið. Verði álverinu
valinn staður á Keilisnesi þá mynd-
ast í það minnsta fimm milljarða
hagnaður, sem nota má til atvinnu-
uppbyggingar á landsbyggðinni.
Þessi hagnaður fer annars í súginn.
Hvar er Keilisnes?
Keilisnes er ekki á höfuðborgar-
svæðinu, Keilisnes er á Suðurnesj-
um, og Suðurnes eru ekki frekar á
höfuðborgarsvæðinu en til dæmis
Selfoss. Hvers eiga Suðurnes að
gjalda? Á síðustu árum hafa fisk-
veiðiheimildir þurrkast upp af Suð-
urnesjum, og hverjir hafa keypt
þær? Aðallega fjársterkar útgerðir
á Norðurlandi, en fyrir hvaða fé?
Meðal annars beint eða óbeint fyr-
ir fé okkar Reyknesinga og Reyk-
víkinga í gegnum opinbera sjóði.
Við Suðurnesjamenn þurfum að
þola það óöiyggi sem fylgir því að
stærsti vinnuveitandinn er herstöð
á vegum NATO sem stórlega hefur
dregið úr framkvæmdum og gæti
þess vegna lokað á morgun. Við
þurfum að þola atvinnuleysi ekkert
siður en aðrir hlutar landsbyggðar-
innar, og nú þegar rofað gæti til
vegna þess að við getum boðið lang
besta kostinn í staðarvali fyrir stór-
iðju, þá á að taka okkar eigin skatt-
peninga og nota þá til að kaupa
burt frá okkur þessa lífsbjörg eins
og aðra.
Hver er samningsstaðan?
ísland er ekki eina landið sem
gjarna vildi taka á móti risaiðju-
veri eins og Atlantal-álverið er. Við
skulum ekki gleyma að enn hefur
engin ákvörðun verið tekin um að
reisa álver á íslandi. Ljóst er að
Atlantal-fyrirtækin hafa valið Keil-
isnes fyrir iðjuverið, og það er ekki
sem fær þá til að breyta því nema
peningar sem koma úr vasa
íslenskra skattborgara. Ekki er
einu sinni víst að það dugi, og hvar
stöndum við þá? Ætla íslensk
stjórnvöld að segja við viðsemjanda
sinn, annað hvort verður þú í Eyja-
firði eða við viljum ekki sjá þig?
Ef marka má fréttir í dagblöðum
af ályktunum þingflokka Fram-
sóknarmanna og Alþýðubandalags-
manna virðist þessari skoðun vera
að vaxa fylgi.
Hvað þýðir þetta?
Þetta sjónarmið þýðir einfald-
lega að þeir sem eru því fylgjandi
ætla í krafti þess valds sem þeir
þykjast hafa, að kasta fimm þúsund
milljónum af skattfé landsmanna í
sjóinn, og það sem verst er, er að
líklega hafa þeir þetta vald. Svo-
kallaðir landsbyggðaþingmenn eru
að vísu ekki fulltrúar fyrir nema
einn þriðja af íslendingum, en þeir
hafa samt sem áður meirihlutavald
á Alþingi. Fyrir fimm þúsund milij-
ónir króna væri hægt að reisa mjög
stór iðjuver bæði á Reyðarfirði og
í Eyjafirði, afskrifa þau strax og
gefa heimamönnum, en þessi rök-
semd dugar auðvitað ekki frekar
en aðrar. Þessi málflutningur
minnir mig á söguna um skógar-
höggsmanninn sem eignaðist þijár
óskir. Hann sagði konu sinni frá
óskunum og hún óskaði sér strax
álnar langs bjúga. Maðurinn varð
öskureiður og óskaði þess að bjúg-
að festist við nef konu sinnar. Þessi
heimsku hjón gerðu sér nú ljóst að
þau áttu bara eina ósk eftir og
sameiginlega óskuðu þau þess að
bjúgað hyrfi. Síðan sátu þau grát-
andi yfir heimsku sinni og ógæfu,
með ekkert bjúga og enga ósk eft-
ir. Eg veit að við íslendingar mun-
um bera gæfu til að láta skynsem-
ina ráða, ég veit að álverið rís á
Keilisnesi.
Höfundur er formaður starfshóps
um stóriðjumál á Suðurnesjum.
PHILIPS
FYRIR AUGAE
l
NtTT UTASJÓNVARP FRÁ PHIUPS
hilips hefur þróað nýtt sjónvarpstæki. Það gildir einu frá hvaða
sjónarhorni þú skoðar þetta tæki; listrænu eða tæknilegu. Hugboðið, sem
útlitið vekur, staðfesta einstakir eiginleikar þess við nánari kynni.
Hvað skal nefna?: Sannfærandi litaskil eða skýrleika myndarinnar, jafnvel
við dagsbirtu. Philips er brautryðjandi NICAM kerfisins á norðurlöndum. -
Með NICAM nálgast hljómgæðin diskaspilara. Næm og fjölþætt móttökutækni
og stafrænt stýrikerfi frá Philips annast öll mynd- lit- og hljómskil með þeim
hætti að unun er að horfa á og hlýða. Endahnúturinn er hér bundinn með
svokallaðri DTI-tækni. (Digital Transient Improvement).
DC2070&r 28 tommu tvímyndatæki (mynd í mynd). Hægt er að hafa litla mynd
í skjáhorninu af annarri útsendingu en verið er að fylgjast með, eða skoða
þannig myndband. Ennfremur er tækið búið ,,Super VHS“ inngangi til að skila
einstaklega vel vídeóupptökum sem gerðar eru með nýjustu tökuvélunum fyrir
almenning.
<ö>
Heimilistæki hf
Sætúni 8 SÍMI691515 . Krínglunni SÍMI6915 20