Morgunblaðið - 26.07.1990, Blaðsíða 27
-tLi*Vi i -4(jl
Örbókunum stillt á líkan af prentpressu. Minnsta bókin er um einn
sentimetri á hæð.
•• A
Orbækur í Arbæjarsafiii
eftirHelgaM.
Sigurðsson
Eins og fram hefur komið í frétt-
um starfrækja bókagerðamenn atda-
mótaprentsmiðju í Arbæjarsafni
þetta sumarið. Gengur hún undir
nafninu Gamlaprent. Þar er meðal
annars sýnd handsetning, þegar
lausir stafir, ásamt línubilum og
greinarmerkjum, eru tíndir einn og
einn úr leturkassa og raðað í svo-
nefndan haka. Hér er á ferðinni að-
ferð sem tíðkast allt frá tímum Gut-
enbergs á 15. öldinni og fram undir
1930.
A efri hæð Gamlaprents er síðan
bókbandsstofa. Þar eru notuð áhöld
sem Guðbrandur Hólabiskup (d.
1627) hefði vafalaust borið kennsl
á. Handbandið hefur ekki tekið meiri
beytingum en svo. I Gamlaprenti
sjást engin gerviefni, heldur eru not-
aðar húðir af þeim skepnum sem lifað
hafa hér á landi, svo sem kiðlingum,
sauðum og kálfum. Einnig er þarna
steinbítsroð, en það líkist furðumikið
venjulegu skinni þegar búið er að
vinna það.
En tilefni þessara lína var ekki
að tíunda alla starfsemi í Gamla-
prenti. Þannig er háttað að einn bók-
bindaranna sem koma hingað um
helgar, Sigurþór Sigurðsson, batt
fyrir skömmu inn örbók sem svo
kallast. Var hún aðeins rúmur þuml-
ungur á hæð, fimm arkir (pappír 45
grömm), og saumuð á hefðbundinn
hátt. Valdi hann henni svonefnt djúp-
falsband, setti oasis-skinn á kjöl og
horn og handunninn, marmoreraðan
pappír á spjöldin. Kjölur er upp-
hleyptur og með gyllingu. í ofanálag
gerði Sigurþór kassa í sama dúr utan
um bókina.
Þetta framtak Sigurþórs vakti
talsverða athygli og umræður, meðal
annars vegna þess að örbókagerð á
sér langa hefð erlendis. Til að mynda
hafa menn með henni reynt að
smeygja sér framhjá ritskoðun óvin-
sælla valdhafa, veraldlegra og geist-
legra. hins vegar kannast menn ekki
við að örbókagerð hafi verið stunduð
á Islandi til þessa. Ennfremur var
bók Sigurþórs mjög _ fagmannlega
unnin og bráðfaileg. Á hinn bóginn
fundu menn að þvi að ekkert lesmál
væri í henni. Bækur voru til þess að
lesa. Hún var heldur ekki mjög slá-
andi lítil.
Sigurþór hefur mjög auðsæilega
hugað málið fram til næstu helgar,
því að þá bjó hann til aðra bók. Var
hún mun minni en hin, ámóta og
sykurmoli. Setti hann hana í grunn-
falsband, sem er einfaldara en djúp-
falsbandið, og klæddi í alskinn. Gyll-
ingu sleppti hann en nú var komið
lesmál á síðurnar, skýrt og greini-
legt, um þrír punktar að stærð. Heiti
bókarinnar er „Viðfangsefni lífsins",
og er hún með öðrum orðum enginn
reyfari.
Þar með mátti búast við að ör-
bókagerð væri lokið að sinni. En
helgina á eftir vann i Gamlaprenti
maður að nafni Hilmar Gunnarsson.
Hann tók að rifja upp sögusagnir
af smæstu bók í heimi. Sumar þeirra
greindu svo frá að hún væri á stærð
við títipijónshaus. En sjálfsagt væru
það verulegar ýkjur. Sömuleiðis gæti
ekki staðist að til væri fullgild
spænsk-frönsk orðabók sem kæmist
fyrir í fingurbjörg. Hilmar er fremur
fingrastór maður. Hann fór samt. að
prófa'sig áfram og varð útkoman
bók á stærð við rúsínu. Hún var
saumuð á venjulegan hátt og bundin
í kiðlingaskinn, gullt í kjöl og á
spjöld. Hafði Hilmar á orði að skin-
nið hefði verið heflað svo þunnt að
nærri lægi að það væri gegnsætt.
Og nú er að sjá hvað næst gerist
í örbókamálum í Gamlaprenti.
Bragðgott
og brakandi
SlMI: 91 -24000
...ekki bara kalli
Höfundur er safiivörður í
Arbæjarsafni.
Þú ert á grænni grein með
Filman sem þú getur
treyst — alltaf.
Mundu að 10 krón'ur af
hverri Fuji fiimikrennatil
Landgræðsluskóga - átak
1990.
FARÐU I
)-"\4ra VIKNA
SÓLARLANDAFERÐ
TIL COSTA DEL SOL
I OG BORGAÐU
AÐEINS g.
FYRIR 3 VIKUR
Farið verður 10. ágúst
og 7. september.
Tryggðu þér þessar ódýru
ferðir hjá Úrvali-Útsýn
sem allra fyrst.
.—CuL
FERDASKRIFSTOFAN
URVAL-UTSYN
Álfabakka 16. Sími 60 30 60
Pósthússtræti 13. Simi 2 69 00
scga
Sudurgötu 7 Sími 62 40 40
MOBGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 1990
Þau eru búin að bjarga málunum í bili. Mamma kom
stráknum til bjargar meðan pabbi slökkti eldinn. Það
borgar sig að hafa „réttu græjurnar".
Höfum öryggisbúnað meðferðis í ferðalagið.
Slökkvitækið á að vera í bílnum og sjúkrakassi
til að hægt sé að gera að meiðslum.
Örlítil gætni og fyrirhyggja getur skipt
sköpum.
Komum
heil heim
Enn er ferðinni haldið áfram. En hérna hefur eitthvað
farið úrskeiðis. Það rýkur úr vélinni.
Þá er ekki verra að vera vel útbúinn. Slökkvitækið
kemur í góðar þarfir og kemur í veg fyrir meira tjón.
FARANGURSKASSAR
í mörgum stœrðum
fyrir allar gerðir
bíla, stóra
sem smáa,
á góðu verði
Gísli Jónsson & Co.
Sundaborg 11 Slmi 91-686644
GOTT FÖLK/SlA,