Morgunblaðið - 13.09.1990, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1990
Töfralausn fundin á
byggðavandamálunum?
eftir Einar K.
Guðfinnsson
Á vegum forsætisráðherra vinn-
ur nú nefnd að mótun byggða-
stefnu. Varla þykir mönnum van-
þörf á því í ljósi þeirrar ískyggilegu
þróunar í byggðamálum sem nú á
sér stað í þjóðfélagi okkar.
Á Fjórðungsþingi Vestfirðinga
nú um síðustu mánaðamót fengu
þingfulltrúar lítilsháttar innsýn í
starf nefndarinnar og þær skugga-
legu staðreyndir sem við blasa í
byggðamálum okkar. Formaður
nefndarinnar Jón Helgason alþing-
ismaður og Kristófer Oliverson
starfsmaður hennar fluttu þar at-
hyglisverð erindi. Þær staðreyndir
sem hér fara á eftir eru byggðar á
erindi Kristófers.
Afleiðingar byggðaflóttans
1. Á síðustu tuttugu árum hefur
það aðeins fimm sinnum gerst að
fleira fólk hefur flutt út á land en
frá landsbyggðinni. Frá árinu 1981
hefur þó fyrst kastað tólfunum.
Árlega hefur fólksstraumurinn af
landsbyggðinni aukist og á árinu
1988 námu nettófólksflutningar af
landsbyggðinni um 1.600 manns.
2. Um 6.900 manns fluttu alls
af landsbyggðinni á árunum
1981—1987, umfram þá sem þang-
að fluttu. En þetta svarar til allra
íbúa Garðabæjar. Til marks um það
kostnaðarlega óhagræði sem af
þessu hlýst fyrir þjóðarbúið, má
hafa það, að þessir nettófólksflutn-
ingar hafa valdið því að finna hefur
þurft skólahúsnæði fyrir ríflega
1.000 nemendur. Nauðsynlegt var
að byggja 2.855 íbúðir til þess að
hýsa þetta fólk. Ennfremur þurfti
að leggja götur á höfuðborgarsvæð-
inu til þess að taka á móti ríflega
3 þúsund bílum til viðbótar við þá
sem fyrir voru.
3. Á næstu tíu árum mun íbúum
höfuðborgarsvæðisins fjölga um
tæp 28 þúsund ef fram fer sem
horfir. Til þess að hýsa þessa íbúa
þarf að reisa sem svarar til heilu
nýju Breiðholtshverfi.
Þessar staðreyndir blasa sem sé
við. Allir hljóta að sjá hvílíkt efna-
hagslegt óhagræði mun verða af
þessari þróun. Hún mun valda þvi
að nauðsynlegt verður að ráðast í
margs konar fjárfestingar við
íbúðabyggingar, opinbera þjónustu
og gatnagerð, svo dæmi séu tekin.
Á landsbyggðinni verða slíkar fjár-
festingar, sem þegar hafa átt sér
stað, algjörlega vannýttar.
Ekki síst af þessum sökum hafa
menn talið ástæðu til að taka í
taumana og skapa skilyrði fyrir
eflingu landsbyggðarinnar. Einn
þátturinn í þeirri viðleitni hefur
verið sá ásetningur að reisa næsta
stóriðjuver á landsbyggðinni.
Álver á Keilisnesi — í nafni
byggðastefnunnar!
Það hefur varla farið framhjá
neinum að um þetta hafa staðið
deilur upp á síðkastið. Deilan um
það hvort stóriðjuver Atlantsáls-
hópsins eigi að rísa úti á landi (við
Eyjafjörð eða Reyðarfjörð) ellegar
syðra (á Keilisnesi).
Sennilega hefur kjarni þessarar
deilu gjörsamlega farið framhjá
Steingrími Hermannssyni forsætis-
ráðherra, manninum sem skipaði
sérstaka nefnd til að móta byggða-
stefnu. Alla vega kemst hann að
þeirri frumlegu niðurstöðu að það
Hreinsiefni • Pappir
Einnota vörur • Vinnufatnaður • Raðgjof
HRBNIÆHSUGAR '90
DAGANA 19-22. SEPT. KL. 13-17.
Kynning á tækjum, hreinsiefnum, pappír og áhöldum til
daglegra þrifa í matvælafyrirtækjum, almennum
fyrirtækjum, stofnunum og heimilum.
í glæsilegum sýningarsal RV og RV-Markaðar að Réttarhálsi 2.
Frá K.E.W. verða kynntar nýjar gerðir af staðbundnum
háþrýstitækjum, gufuþvottatækjum, almennum
háþrýstitækjum, vatnssugum og teppahreinsi-
vélum.
Nú fást hjá RV hentugar gerðir af þessum tækjum fyrir
allar stærðir fyrirtækja, stofnana og heimila.
Frá Celtona verður kynnt ný lína af endurunnum,
óbleiktum pappírsvörum s.s. W.C. pappír, hand-
þurrkur, iðnaðarþurrkur o.fl.
Frá Scan-Otarés verða m.a. kynnt nýju FREE-EFNIN,
þ.e.a.s. ofnæmisprófuð hreinsiefni án ilm- og litarefna.
Öll hreinsiefni frá Scan-Otarés brotna niður í náttúrunni
innan 48 klst. frá notkun.
Frá RV verður m.a. kynnt nýja RV-línan í hreinsiefnum.
Góð vara á sériega lágu verði fyrir stofnanir, fyrirtæki og
heimili.
ÍSLENSK FRAMLEIÐSLA.
KYNNINGARAFSLATTUR !
QsStarui

KEIW
Scan-Otarés
• Hreinsiefni
Hreinlega allt til hreinlætis
REKSTRARVÖRUR
Réttarhálsi2 -110R.vik - Simar31956-685554
Ahöld • Einnota vörur • Vinnufatnaður • Raðgjöf • O.fl. o.fl.
sé mjög í anda byggðastefnunnar
að reisa stóriðjuver suður á Keilis-
nesi og útskýrir það með þessum
hætti í makalausu viðtali við Morg-
unblaðið 19. ágúst sl.:
„Ég hef margsinnis sagt að álver
eigi ekki að rísa á höfuðborgar-
svæðinu. Ég hef hins vegar dregið
línuna við Straumsvík.“ (!!!)
Þetta er ansi merkileg niður-
staða. Til þess að leysa ágreininginn
um staðsetningu álversins, dregur
Steingrímur Hermannsson einfald-
lega nýja markalínu milli lands-
byggðar og höfuðborgarsvæðis og
þar með er ekkert vandamál lengur
til! Með þessi rök að vopni getur
ríkisstjórnin með bestu samvisku
ákveðið að álverið rísi á Keilisnesi
— og það í nafni byggðastefnunnar!
Hókus—Pókus
Það fer auðvitað ekkert á milli
mála að forsætisráðherra er með
þessari röksemdarfærslu að búa til
nýja töfraformúlu, sem við blasir
að beita má á landsbyggðarvandann
og sjálfsagt hvert það vandamál
sem við er að glíma hveiju sinni.
Kjami þeirrar formúlu felst í því
að standi maður frammi iyrir ein-
hverri þraut skilgreinir maður hana
bara upp á nýtt, og snýr sig þann-
ig út úr vandanum.
Ef við aðeins beitum hókus-pók-
us reglu ráðherrans á byggðamálin,
er vitaskuld einfaldast að draga ný
mörk landsbyggðar og höfuðborg-
arsvæðis, þannig að ljóst sé að
meginfjöldi þess fólks sem sest að
syðra,” verði eftir sem áður lands-
byggðarbúar. Mætti hugsa sér að
sú markalína yrði dregin við núver-
andi íbúðarbyggð Reykjavíkur og
að allir þeir sem flyttust héðan í
frá suður, yrðu kallaðir dreifbýlis-
búar, en ekki íbúar Stór-Reykjavík-
ursvæðisins. Þar með væri sett fram
álíka brúkieg lausn á „landsbyggð-
arvandanum" og sú er forsætisráð-
herra kynnti til að útkljá þann
ágreining sem nú ríkir um staðsetn-
ingu stóriðjuvers Atlantsáls-hóps-
ins. Ennfremur væri fundin einföld
Einar K. Guðfínnsson
„Til þess að leysa
ágreininginn um stað-
setningu álversins,
ilregur Steingrímur
Hermannsson einfald-
lega nýja markalínu
milli landsbyggðar og
höfuðbprgarsvæðis og
þar með er ekkert
vandamál lengur til.“
leið til að stöðva fólksflóttann af
landsbyggðinni.
— Svona í það minnsta ef maður
trúir á rökfræðilegar leikfimisæf-
ingar Steingríms. Hermannssonar.
Höfundur er útgerðarstjóri í
Bolungarvík og varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins &
Vestfjörðum.
Ósjálfráðar hreyf-
ingar — ósjálfráð
hljóð — eirðarleysi?
Átt þú sjálfur (sjálf) eða þekk-
irðu einhvern sem hefur við slík
vandamál að stríða.
Gilles de la Tourettes-sjúkdóm-
ur er lítið þekkt ástand sem reynst
hefur algengara en búist var við.
Sjúkdómurinn er kenndur við
franska lækninn Gilles de Ia Tour-
ette sem fyrstur varð til að greina
hann.
Einkennin eru margvísleg:
ósjálfráðar hreyfingar og ósjálfr-
áð hljóð eða vöðvakippir — þ.e.
endurteknar, stermótaðar, til-
gangslausar og skyndilegar
hreyfingar og hljóð.
Einkennin koma í ljós á aldrin-
um 2—15 ára, þó oftast á 7. ald-
ursári. Þrisvar sinnum fleiri
drengir en stúlkur fá þennan sjúk-
dóm.
Fyrstu einkennin eru oftast
vöðvakippir í andliti, yfirdrifið
augnadepl, viprur og grettur. Ein-
kennin færast niður í hálsinn,
axlirnar og efri hluta líkamans.
Kippir í handlegg eða fæti eru
einkennandi.
Hljóðin myndast dálítið seinna.
í byijun eru þau oft eðlileg: snökt
eða ræskingar — sem þróast í
ýmis hljóð og upphrópanir, svo-
kölluð „tics“.
Dæmigert er að einkennin taki
við hvert af öðru og aukist eða
réni tímabundið. Hægt er að bæia
þau niður stutta stund. Þau eru
þess vegna meira áberandi í
heimahúsum en skólum. Einkenn-
in eflast við streitu.
Tourettes-sjúkdómur hefur oft
í för með sér áhugaleysi, slæfða
einbeitingu, náms-erfiðleika og
hegðunarvanda. Sérkennsla er því
oftast nauðsynleg.
Tourettes-sjúkdómur hefur
ekki hlotið almenna sjúkdóms-
greiningu. Foreldrum er oft gefið
til kynna að einkennin stafi af
ósið, taugaveiklun eða heimilis-
vandamálum — og „að þau líði
hjá“.
Tourettes-sjúkdómur er vef-
rænn sjúkdómur. Orsök hans eru
ekki geðræn vandamál. Geðræn
meðferð hefur því engin sýnileg
áhrif á einkennin. Aðeins lyf geta
dregið úr þeim.
Þó geta neikvæðar upplifanir,
einkum vegna fávisku og skiln-
ingsleysis umhverfisins, haft sál-
ræn áhrif. Fjölskylduaðstæður eru
því oft mjög erfiðar.
Tourettes-sjúkdómur hefur
hvorki áhrif á gáfnafar né hugs-
unarhátt. Vandamálin eru einkum
samfélagslegs eðlis, þ.e. vanda-
mál í skólum og samfélaginu í
heild. Mikilvægt er að sjúkdóms-
greina barnið snemma til þess að
ráða bót á þessum vandamálum.
Venjulega hverfa einkennin
meðan á læknisskoðun stendur
eða við stutt samtal í skrifstofu
.skólasálfræðingsins. Oftast nær
er þá ekki unnt að styðjast við
annað en lýsingar foreldranna á
sjúkdómnum.
Gréta Sigfúsdóttir
sneri úr norsku.
Nánari upplýsingar um sjúk-
dóminn fást hjá Norsk Tourette
forening, postadresse: Pb. 5826
Hegdehaugen 0308, Oslo 3, eða
ísl. barnalækni sem þekkir sjúk-
dóminn.