Morgunblaðið - 04.10.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. OKTÓBER 1990
13
Sininim við mann-
réttindum á Islandi?
stökum heiðursgesti sem verður
ræðumaður kvöldsins. Sig Rogich
eða Sigfús Rogich, einn nánasti
ráðgjafi og aðstoðarmaður George
Bush Bandaríkjaforseta hefur
þekkst boð félagsins. Sigfús er bor-
inn og barnfæddur Vestmannaey-
ingur og er sonur Ragnheiðar Árna-
dóttur (Ranný). Sigfús flutti með
móður sinni og stjúpföður Ted
Rogich til Nevada fimm ára gam-
all. Hann lauk háskólanámi í blaða-
mennsku og stofnsetti síðar auglýs-
ingastofu með bróður sínum. Þetta
fyrirtæki er nú eitt stærsta sinnar
tegundar í Bandaríkjunum. Sig
Rogich tók virkan þátt í kosninga-
baráttu Reagan forseta og síðár
einnig Bush og síðastliðið haust var
hann skipaður í embætti aðstoðar-
manns forsetans í Hvíta húsinu. Það
er íslensk-ameríska félaginu mikill
og táknrænn fengur að fá þennan
íslending til landsins til að taka
þátt í fimmtíu ára afmælishátíð
félagsins.
Auk hátíðarræðu verða skemmti-
atriði, að sjálfsögðu með íslensk-
amerísku ívafi, sem-söngvarar frá
íslensku óperunni mun standa að.
Á undan hefur sendiherra Banda-
ríkjanna boð fyrir alla gesti hátíðar-
fagnaðarins í sendiherrabústað
, sínum.
Þess rriá éinnig geta að í tilefni
þessara tímamóta mun Amerísk-
íslenska verslunarráðið gangast
fyrir fundaröð nú á vetri komanda.
Stjórn íslensk-ameríska félags-
ins væntir þess að félagar og aðrir
velunnarar samskipta íslands og
Bandaríkjanna sjái sér fært að taka
sem mestan þátt í afmælishátíðinni
næstkomandi laugardag.
Höfundur er formaður
afmælisnefndar Íslensk-ameríska
félagsins.
eftir Valdísi
Ingibjörgu Jónsdóttur
Við íslendingar hreykjum okkur
af því að vera sú þjóð sem getur
boðið öllum þegnum sínum upp á
mannsæmandi líf, sem fellst í jöfn-
um rétti til náms, til vinnu og til
lífs-. En er það svo? Nei. í þessu
þjóðfélagi er fámennur hópur sem
situr ekki við sama borð og aðrir.
Við gætum sett hann við sama borð
ef áhuginn og viljinn væri fyrir
hendi. Það kostar peninga, það tek-
ur tíma en það er hægt. En hverjir
eru það í velmegunarlandinu Is-
landi, sem ekki búa við jafnan rétt
og aðrir. Jú, það eru heyrnarlausir
þegnar þess. Við skulum taka
dæmi.
Ef heyrnarlaus einstaklingur vill
sækja nám í framhaldsskóla þarf
hann túlk. Öðruvísi hefur hann ekk-
ert gagn af kennslunni. Hann verð-
ur að fá hana þýdda yfir á sitt mál
sem er táknmál. Það liggur í hlutar-
ins eðli að sá sem tekur það hlut-
verk að sér verður að læra til verka.
í eitt og hálft ár er búið að vera
að vinna að því í menntamálaráðu-
neytinu að koma á fót svokallaðri
samskiptamiðstöð sem m.a. er ætl-
að það hlutverk að kenna heyrandi
fólki táknmál.
Hvenær sem þessi miðstöð sér
dagsins Ijós veit sjálfsagt enginn. Á
meðan búa heymarlausir við sama
óöryggið og þeir hafa alltaf gert.
Árið 1988 voru gefin út fram-
haldsskólalög sem kváðu á um að
allir nemendur ættu að fá nám við
sitt hæfí. Jafnframt var felít úr
gildi 1989 ákvæði í lögum um
heyrnleysingjaskóla. Hætt skyldi
rekstri framhaldsdeildar sem sinnt
hafa framhaldsmenntun heyrnar-
lausra nemenda og hafði bryddað
upp á þeirri nýjung árið 1986 að
senda sína kennara sem túlka út í
almenna framhaldsskóla.
En hafa stjómendur og starfslið
framhaldsskólanna þá þekkingu
sem þarf tii að taka við þessu hlut-
verki, axla sína ábyrgð og sýna
þessu skilning? í hugtakinu „allir
nemendur" hljóta líka að teljast
heymarlausir. Ég veit um dæmi
þess að nemandi sótti um nám í
fjölbrautaskóla nú í haust. Hann
fékk þau svör að hann væri velkom-
inn og var látinn greiða sitt stað-
festingargjald. Að hausti þegar
hann mætti til skólans höfðu ekki
verið gerðar ráðstafanir til að út-
vega honum túlk. Þó hafði túlkur
staðið þessum skóla til boða. Ekk-
ert varð því úr námi hjá þessum
nemanda og hér er hreinlega verið
að bijóta framhaldsskólalögin á
honum. Hveijum um er að kenna
veit ég ekki en slíkt skilningsleysi
og virðingarleysi er ógnvekjandi.
Það er einmitt skilningsleysið á
þörfum heymarlausra sem er svo
almennt.
Flestir geta ímyndað sér hvað
er að vera blindur, það þarf ekki
annað en að binda fyrir augun. En
að ímynda sér veröldina í þögn
getur hinn heyrandi ekki. Kannski
kemst hann næst því með að horfa
á sjónvarp án hljóðs eina kvöld-
stund.
Hvernig væri líka að ímynda sér
að þurfí að ná í neyðartilfellum í
lækni, sjúkrabíl, slökkvilið eða lög-
reglu og geta ekki notað síma.
Er nokkur furða þó þessi hópur
fari fram á þau sjálfsögðu mann-
réttindi að fá þá þjónustu sem ger-
ir þeim kleift að lifa í þessu þjóðfé-
lagi. Þá þjónustu er hægt að veita
þeim t.d. með textasímum (sérstak-
ir símar fyrir heymarlausa), sem
ættu að vera í sem flestum opinber-
um stofnunum og öðrum þjónustu-
miðstöðvum svo og með útlærðum
túlkum sem stæðu þeim til boða.
Það em líka sjálfsögð mannréttindi
að þessi hópur sem lifir í eilífri
þögn og einangrun fái að njóta sjón-
varps, en til þess þarf að texta efni
eins og t.d. fréttir og íslenskt efni.
Einhver kann að spyija: „Nú
hefur þetta fólk ekki sínar tákn-
málsfréttir?“ Jú, mikil ósköp. Af
mikilli náð og miskunn fær þessi
hópur 4-5 mínútur á dag til að
koma frá sér frgttum, sem tekur
Valdís Ingibjörg Jónsdóttir
„Hvenær þessi miðstöð
sér dagsins ljós veit
sjálfsagt enginn. Á
meðan búa heyrnar-
lausir við sama óörygg-
ið og þeir hafa alltaf
gert.“
að öllu jöfnu um hálftíma, að koma
til heyrandi. Það er ekki einu sinni
hægt að hafa táknmálsfréttirnar í
beinu sambandi við átta fréttir
Sjónvarpsins. Þar er borið við pen-
ingaleysi en við erum rík þjóð
a.m.k. þegar horft er á steinsteyp-
una, en við erum greinilega fátæk
þjóð þegar búa þarf minnihlutahóp
mannsæmandi líf.
Höfundur er talmeinafræðingur á
Akureyri.
T0pasp$kinn er nýjasta nýflt.
í T£paspi§kanum helstT^pas alhof
jafnferskur, hressandi #g gf&ur,
alveg eins •gli^pasá ab vera.
Nýi Tópaspokinn
er úr plasti, áli og
pappír. Eiginleikar
þessara efna gera
Tópaspokann þéttan, þjálan
og þægilegan í meðförum. Landsþekktu
Tópaspakkarnir verða að sjálfsögðu á boðstólum
áfram svo að þú getur fengið þér annaðhvort
Tópaspakka eða Tópaspoka.
Fáðu einn Tópas.