Morgunblaðið - 29.01.1991, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
23. tbl. 79. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 29. JANUAR 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Allt að 100 íraskar flugvélar
sagðar hafa flogið til Irans
Washington, Lundúnum, Nikosíu. Reuter.
TJM 100 íröskum her- og farþegaflugvélum hefur verið flogið til
Irans á undanförnum þremur dögum, að því er heimildarmenn í
breska hernum sögðu í gær. Bandariska varnarmálaráðuneytið sagði
hins vegar að vélarnar væru fleiri en 80. Bresku heimildarmennirn-
ir sögðu þetta skipulagða flutninga, sem bentu til þess að einhverjir
af valdamönnum Iraks teldu nú óhjákvæmilegt að Irakar biðu ósigur
í stríðinu. Stjórnvöld í íran hafa lofað að kyrrsetja vélarnar.
Heimildarmenn í Lundúnum
sögðu að búast mætti við að fleiri
flugvélum yrði flogið til írans á
næstunni. Þeir kváðust ekki telja
að flugvélarnar réðust á banda-
menn frá íran því þarlend stjórn-
völd hefðu fullvissað bresku stjórn-
ina um pð flugvélarnar yrðu kyrr-
settar. íranir hafa lýst yfir hlut-
leysi í stríðinu fyrir botni Persaflóa.
Talsmaður bandaríska varnar-
málaráðuneytisins sagði að 60 orr-
ustu- og sprengjuþotur hið minnsta
og tuttugu farþega- og flutninga-
vélar væru komnar til Irans.
Yfirmenn fjölþjóðahersins gáfu
engar skýringar á því hvers vegna
flugvélunum var flogið þangað.
Getgátur hafa verið um að flug-
mennirnir hafi gerst liðhlaupar, að
Saddam Hussein eða yfirmenn
íraska' flughersins vildu bjarga flug-
vélunum frá loftárásum banda-
manna. Ennfremur hafa heyrst þær
tilgátur að írakar hyggist koma
bandamönnum á óvart síðar með
árásum frá íran og að írösk stjórn-
völd vonist til þess að íjölþjóðaher-
inn ráðist á flugvélarnar með þeim
afleiðingum að Iranir neyðist til að
taka þátt í stríðinu.
Heimildarmennimir í Lundúnum
töldu ólíklegt að flugmennirnir
hefðu gerst liðhlaupar. „Það eina
sem vitum er að þeir taka augljós-
lega ekki lengur þátt í stríðinu. Við
hljótum að álykta að einhveijir
íraskir valdamenn hafi komist að
þeirri niðurstöðu að írakar séu að
tapa stríðinu. Þessar vélar geta
ekki lengur varið landherinn og það
eru góðar fréttir," sagði einn heim-
ildarmannanna. Hann bætti við að
bresk stjórnvöld teldu að vélarnar
gætu ekki gert árásir frá íran, þar
sem þær hefðu ekki nægar vopna-
birgðir.
A meðal flugvélanna eru nokkrar
af bestu orrustu- og sprengjuþotum
Iraka, auk könnunar-, herflutninga-
og tankflugvéla og nokkurra far-
þegavéla. Bandamenn segja að ír-
akar hafi misst 26 flugvélar í loft-
bardögum og 23 á jörðu niðri. Tal-
ið er að írakar hafi átt 5-700 orr-
ustu- og sprengjuvélar fyrir stríðið.
írakar skutu Scud-eldflaug á
ísrael í gær og sjónarvottar sögðu
að hluti hennar hefði lent í byggð
Palestínumanna á Vesturbakka
Jórdanar án þess að nokkur særð-
ist. Scud-flaug var skotin niður yfir
Riyadh, höfuðborg Saudi-Arabíu.
Peter Arnett, fréttamaður
bandaríska sjónvarpsins CNN, tók
í gær 90 mínútna viðtal við Saddam
Hussein í einu af úthverfum
Bagdad. Þar kvaðst Saddam vera
sigurviss og hann sagði að Scud-
eldflaugar hans gætu borið efna-
og kjarnorkuvopn. Hann kvaðst þó
vonast til þess að þurfa ekki að
beita þeim. Þá sagði hann það rétt-
lætanlegt að nota olíu í stríðinu
eins og írakar hafa gert. Þetta er
í fyrsta sinn sem hann ræðir við
erlendan fréttamann frá því stríðið
hófst fyrir tólf dögum. Arnett gat
þess að Saddam hefði virst rólegur
í viðtalinu.
írakar vöruðu við því í gær að
hryðjuverk stuðningsmanna þeirra
yrðu til þess áð George Bush
Bandaríkjaforseti yrði „gísl í Svarta
húsinu". Sprengjuárás var gerð í
Aþenu seint 1 gærkvöldi, skammt
frá ísraelska sendiráðinu og skrif-
stofu breska olíufyrirtækisins BP.
Talið var að árásin tengdist stríðinu
við Persaflóa og samkvæmt fyrstu
fregnum varð ekkert manntjón en
byggingar skemmdust.
Sjá fréttir á bls. 20-23 og 30.
S. i
,MÉ. Ml. IÉ.ÉÉ.I I.... .■■■., ^.É.,,,
Reuter
Þessa mynd gaf yfirstjórn fjölþjóðahersins við Persaflóa út í gær eftir að bandarískar sprengjuþotur
höfðu gert árás á olíudælustöð við strönd Kúveits til að stemma stigu við frekari olíumengun frá
henni. Irakar höfðu dælt 11 milljónum fata af hráolíu í sjóinn, að því er stjórnvöld í Saudi-Arabíu áætluðu.
Míkhaíl Gorbatsjov heimilar löggæslu hermanna á götum sovéskra borga:
Landsbergis segir aðgerðina
„lævíslega einræðistilburði“
Vilnius. Reuter.
VYTAUTAS Landsbergis, forseti
Litháens, fordæmdi í gær tilskip-
un Míkhaíls Gorbatsjovs Sovétfor-
seta frá því um helgina um að
hernum yrði heimilt að taka þátt
í löggæslu á götum helstu borga
Sovétríkjanna. Hann sagði tilskip-
unina til merkis um „lævíslega
einræðistilburði".
„Þannig verður ólögleg starfsemi
hersins gerð lögleg," sagði Lands-
bergis á litháíska þinginu. Hann
kvaðst hafa beðið Gorbatsjov um að
breyta tilskipuninni, þannig að hún
næði ekki til Litháens, en hún tekur
gildi í öllum Sovétríkjunum á föstu-
dag.
Stjórnvöld í Kreml segja að þátt-
taka hersins í löggæslunni sé nauð-
synleg til að stemma stigu við fjölg-
un glæpa, einkum þeim sem beinast
að hermönnum. Sovéskir umbóta-
sinnar telja hins vegar að hermönn-
unum sé ætlað að koma í veg fyrir
Leiðtogafundi stór-
veldanna frestað
Washing^ton. Reuter.
UTANRÍKISRÁÐHERRAR Bandaríkjanna og Sovétríkjanna til-
kynntu í gær að leiðtogafundi stórveldanna, sem vera átti í Moskvu
11.-13. næsta mánaðar, yrði frestað vegna stríðsins fyrir botni
Persaflóa. Akveðið yrði á fyrri helmingi ársins hvenær fundurinn
yrði haldinn.
James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, og Alexander
Bessmertnykh, starfsbróðir hans í
Sovétríkjunum, tilkynntu þetta eft-
ir að sá síðarnefndi hafði rætt við
George Bush Bandaríkjaforseta í
Hvíta húsinu. „Stríðið við Persa-
flóa gerir það að verkum að Bush
forseti getur ekki farið frá Wash-
ington. Auk þess tekur lengri tíma
að undirbúa samninginn um fækk-
un langdrægra kjarnorkueld-
flauga,“ sagði Baker.
Utanríkisráðherrarnir minntust
ekki á óánægju Bandaríkjamanna
með ofbeldisverk sovéska hersins
í Litháen og Lettlandi í þessu sam-
bandi. Baker sagði þó að hann og
Bush hefðu rætt sjálfstæðisbaráttu
Eystrasaltsþjóðanna við Bessm-
ertnykh.
James Baker, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, og Alex-
ander Bessmertnykii, starfs-
bróðir hans í Sovétríkjunum.
mótmæli og óeirðir vegna mikiila
verðhækkana á matvælum, sem
einnig voru kynntar um helgina.
Samkvæmt tilskipun Gorbatsjovs,
sem hann gaf út á laugardag, verð-
ur öryggislögreglunni KGB og her-
sveitum innanrikisráðuneytisins
einnig heimilt að fara inn í fyrirtæki
landsins til að rannsaka reikninga
þeirra og birgðahald. Tilgangurinn
er sagður sá að stemma stigu við
svartamarkaðsbraski.
Tveir norskir sérfræðingar í
mannréttindamálum, lagaprófessor-
inn Torkel Osahl og Asbjörn Eide,
yfirmaður Mannréttindastofnunar
Noregs, sögðu í gær liættu á að
borgarastyijöld brytist út í Litháen
ef Gorbatjsov færði lýðveldið undir
beina stjórn sína.
• Forsætisnefnd Norðurlandaráðs
hefur ákveðið að þiggja boð Lands-
bergis um að senda fulltrúa til að
fylgjast með þjóðaratkvæðagreiðslu
í Litháen, sem fer fram dagana 4.-9.
febrúar. Einnig kemur til greina að
sendinefndin heimsæki í sömu ferð
Eistland og Lettland. Norðurlanda-
ráð hyggst ennfremur bjóðast til að
samræma ferðir þingmanna frá
þjóðþingum Norðurlanda til Eystra-
salts til að tryggja að norrænir þing-
menn verði þar sem lengst meðan á
erfiðleikuhum stendur.
Sjá frétt á bls. 20.