Morgunblaðið - 29.01.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANUAR 1991
Undantekningarkröfur einstakra
EFTA-landa eru þess eðlis að um
þær verður að fjalla sérstaklega
milli viðkomandi EFTA-lands og
EB. Sem dæmi má taka samning
um vöruflutninga EB-landa um
Sviss og ámóta samning um vöru-
flutninga EB um Austuijíki. Und-
antekningarkrafa okkar íslendinga
um beinar fjárfestingar erlendis
frá í íslenskum fiskiðnaði er einnig
gott dæmi um sérþörf EFTA-lands.
í staðinn fyrir undanþágur eiga
að koma verndarákvæði sem til
dæmis kveða á um lengd aðlögun-
artíma. Verndarákvæði munu ein-
ungis gilda í þeim tilvikum þar sem
sannanlega er um mikilvæga hags-
muni viðkomandi ríkis að ræða.
Til dæmis má nefna að EFTA-lönd-
in hafa oft strangari reglugerðir í
öryggis- og umhverfismálum en
EB og krefst EFTA að tillit verði
tekið til þess í samningum. Aðrar
sérkröfur EFTA-landa eru t.d. fyr-
irvari Sviss og íslands hvað erlendu
vinnuafli viðvíkur og fyrirvari
Austurríkis varðandi kaup á jarð-
eignum á tilteknum svæðum í
Austurríki.
Samningstilboð EFTA um að
falla frá flestum fyrirvörum um
að gildandi EB reglur verði teknar
upp innan EES er háð skilyrði. Það
er að viðunandi lausn fáist á þátt-
töku EFTA-ríkja í ákvarðanatöku
innan EES í framtíðinni. Hagstæð
niðurstaða fyrir EFTA í viðræðun-
um um ákvarðanatökuna er helsta
baráttumál EFTA-hópsins í samn-
ingalotunni sem hófst nú í janúar.
Margítrekuð afstaða EB til þessar-
ar meginkröfu EFTA hefur verið,
að þau ríki, sem ekki eru með í
EB-klúbbnum, geti ekki vænst
þess að fá að taka þátt í ákvarð-
anatöku innan EB heldur einungis
að hafa rétt á áheym og gera grein
fyrir máli sínu.
Aheymar- og tillöguréttur á öll-
um stigum innan EES er allsendis
ófullnægjandi tilboð frá sjónarhóli
EFTA, og fara samtökin fram á
að eiga beinan hlut að ákvarðana-
tökunni. Einmitt þama stendur
hnífurinn í kúnni og er ekki ólík-
legt að EES-viðræðurnar í heild
standi og falli með niðurstöðu
þessa þáttar.
Annar mikilvægur þáttur í
samningaviðræðunum um EES er
hvernig leysa eigi deilumál innan
EES, og vill EFTA að settur verði
á fót EES-dómstóll sem starfi í
tengslum við dómstól Evrópu-
bandalagsins. Fyrir EB krefðist
þetta fyrirkomulag breytinga á
Efnahagsbandalagssamningnum2
sjálfum og gæti það orðið snúið
innanhússmál hjá bandalaginu.
Það kom EFTA nokkuð á óvart
síðastliðið haust þegar fram-
kvæmdastjóm EB bætti löngum
lista landbúnaðarafurða við þau
mál sem bandalagið vill semja um
í tengslum við EES. Vissulega er
landbúnaður í heild ekki til um-
ræðu nú frekar en þegar Fríversl-
unarsamningamir vom gerðir
1972-1973, og það er ekki til
umræðu að EFTA-löndin taki upp
landbúnaðarstefnu bandalagsins.
Framkvæmdastjórn EB er einfald-
lega að koma á móts við „fátæk-
ari“ aðildarríki bandalagsins —
Spán, Portúgal, Grikkland, írland
— með því að krefjast greiðari
aðgangs fyrir landbúnaðarvörur
að markaði EFTA-landa. Líklegt
er að EFTA láti undan þessu á
einn eða annan hátt sem og í flestu
öðm í samningaviðræðunum fram
til þessa. Krafan um greiðari að-
gang fyrir landbúnaðarvörur að
markaði EFTA tengist kröfunni
um aðgang að fiskimiðum okkar
íslendinga. Þama er því ekkert
smámál á ferðinni þegar íslenskir
hagsmunir eru hafðir í huga og
fyrir EB er þetta pólitískt við-
kvæmt mál. EB réttlætir kröfur
sínar með því að benda á þann
ábata sem iðnaður og þjónusta í
EFTA-ríkjunum muni hafa af þátt-
töku sinni í EES, og því sé ekki
nema sanngjamt að eitthvað komi
á móti til að styrkja framfarir á
hinum fátækari svæðum EB. Það
hefur áður verið rætt á hvaða hátt
EFTA gæti stutt framfarir á lítt
þróuðum svæðum EB. Til dæmis
hefur verið rætt um að koma á fót
þróunarsjóði, eitthvað í líkingu við
þann sem EFTA hefur komið upp,
til að efla framfarir í Portúgal.
Fallið var frá þessari hugmynd af
hálfu EB á þeirri forsendu að þá
ekki ólíklegt, að viðræðurnar renni
út í sandinn eða EES verði bið-
stofa fyrir væntanleg aðildarríki
bandalagsins. Komi EB á hinn
bóginn til móts við óskir EFTA í
ákvarðanatökumálinu dregur úr
þörf meirihluta EFTA á að sækja
um fulla aðild að EB. Málið snýst
um sameigin-lega ákvarðanatöku
í sameiginlegum málum.
1. „The European Community" er þýtt á
íslensku sem „Evrópubandalagið“, en
það er röng þýðing og misvísandi um
EC sem stofnun. Þegar íslenska heitið
er þýtt orðrétt á ensku t.d. kemur villan
greinilega í ijós. Eina tungumálið þar
sem „The European Community" hefur
verið þýtt sem „Evrópubandalagið" er
ístenska. Eðlilegast væri að taka upp
heitið „Evrópusamfélagið“ og væri for-
vitnilegt að fá álit annarra á þessu.
2. Evrópubandalagið er samheiti þriggja
bandalaga: Efnahagsbandálags Evrópu,
Kola- og stálbandalags Evrópu og Kjarn-
orkubandalags Evrópu.
3. Sú leið sem líklegast er að verði valin
til lausnar þessu máli er tvíhliða viðræð-
ur milli EB og einstakra EFTA-ríkjá.
Kom þetta fram á sameiginlegum ráð-
herrafundi EFTA-EB 1. desember sl. í
ljósi núverandi fiskveiðistefnu EB er
ekki fráleitt að ætla að í lok viðræðn-
anna um EES verði samið tvíhliða um
iausn helsta hagsmunamáls fslands.
Hvort EES-samkomulag standi eða falli
með viðunandi lausn á fríverslun með
fisk innan EES má teljast hæpið, því
af hálfu EB fellur þessi málaflokkur
ekki undir ijórfrelsið innan EES. Það
er aftur á móti krafa EFTA hópsins að
svo verði. f vissum skiiningi er ísland í
þessu máli á sama báti og suðræn riki
í EB, þ.e. ísland er fyrst og fremst fram-
leiðsluland matvæla sem opnar markað
sinn fyrir iðnaði og þjónustu frá EB.
Höfundur starfur við
alþjóðatengsl á vegum
umhverfismálastofnunar í
Saizburg, Austurríki.
Eystrasaltsríkin áber-
andi á nefndafundum
N orðurlandaráðs
SÍÐUSTU vikuna í janúar halda allar fastanefndir Norðurlandaráðs
fundi til að ganga frá þeim málum sem koma til afgreiðslu á þingi
Norðurlandaráðs í Kaupmannahöfn 26. febrúar til 1. mars, segir í
frétt frá íslandsdeild Norðurlandaráðs.
í öllum nefndum eru til af-
greiðslu tillögur um norrænt sam-
starf og stuðning við umhverfis-
vernd í Eystrasaltsríkjunum og
Póllandi, aukið samstarf milli Norð-
urianda og Eystrasaltsríkja á sviði
landbúnaðar, stuðning við alþjóð-
legt samstarf og þróun lýðræðis í
Austur-Evrópu, menningarsam-
starf milli Norðurlanda og Austur-
Evrópu auk samstarfs við Eystrar-
saltsríkin um samgöngumál.
Til umræðu í öllum nefndum
verða einnig tillögur, sem miða að
því, að gera störf Norðuriandaráðs
skilvirkari. Nefnd sú, sem leggur
fram tillögur þessar, leggur til, að
möguleikar á samstarfi Norður-
landaráðs um alþjóðleg málefni
verði bættir og að áhrif Norður-
landaráðs á norrænu fjárlögin verði
aukin.
NYR
TRANSP*
V.W. „Rúgbrauöiö“ þekkja allir. Þaö er bíll sem hefur verið lítiö
breyttur í rúm 40 ár.
N Ú ERALLT BREYTT NEMA NAFNIÐ
□ Ný innréttlng - 5,4m3
□ Nýr vélbúnaður - Hreyfill frammí
sambyggður við gírkassa og drif
□ Ný yfirbygging - Vindstuðull = 0,36
□ Nýir aksturseiginleikar - Framhjóladrif
□ Nýir notkunarmöguleikar - Með eða án vsk.
□ Nýtt og hagstætt verð:
Frá
vsk.
kr. 1.057.815
kr. 259.185
m. vsk. kr. 1.317.000
Ymsar gerðir
Fjöldi möguieika
9-1 2m fólksbfll/sendlbíll
Pallbfll, lengrl gerö
Háþekja
n
c rzm
Paltbfll m 6m. húsi
Vængjahuröir aö aftan
Rennihurðir á hliöum
Sama gólfhæð afturúr
HEKLA
LAUGAVEGI 174
SÍMI 695500