Morgunblaðið - 29.01.1991, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1991
Bretar gramir 1 garð
annarra EB-þjóða
St. Andrews. Frá Guðmundi H. Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
BRESKIR ráðamenn eru gramir ýmsum öðrum ríkjum vegna lítilla
framlaga til kostnaðar af Persaflóastríðinu. Breski fjármálaráðher-
rann fór fram á aukið fé frá þeim á fundi fjármálaráðherra Evrópu-
bandalagsins (EB) í gær.
Þessi gremja kom fyrst í ljós í
ummælum Alans Clarks, aðstoðar-
varnarmálaráðherra, sl. föstudag.
Hann sagði í viðtali við breska út-
varpið, BBC, að sameiningar-
draumar EB hefðu ekki staðist sína
fyrstu raun. Um leið og á reyndi
hefðu allir bandamenn Breta í EB
horfið ofan í kjallara. Hann sagði
framlag annarra ríkja EB en Bret-
lands til stríðsrekstursins vesældar-
legt.
Þessar yfirlýsingar ráðherrans
voru gagnrýndar harkalega um
helgina. En John Major forsætisráð-
herra hefur neitað að setja ofan í
við Clark. Tom King vamarmála-
ráðherra og Michael Heseltine um-
hverfismálaráðherra hafa tekið
undir það, að önnur ríki þurfi að
leggja fram aukið fé til stríðsrekst-
ursins, þó ekki með sömu orðum
og Alan Clark.
Þeir lögðu einnig áherslu á, að
Bandaríkjamenn myndu fylgjast
vandlega' með því, hvað ríki EB
legðu fram til kostnaðar vegna
stríðsins. Ef þau hliðruðu sér hjá
frekari framlögurn, þýddi það að
líkindum frekari samdrátt í herliði
Bandaríkjanna í Evrópu, þegar
stríðinu lyki.
Viðbrögð Þjóðveija við Persa-
flóastríðinu hafa vakið sérstaka
gremju meðal breskra ráðamanna.
En Þjóðveijar hafa verið tregir til
að leggja fram fé til stríðsins.
Norman Lamont fjármálaráð-
herra fór óformlega fram á frekari
framlög EB-ríkjanna á fundi í
Brussel í gær.
Framkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins:
Mikið áfall fyrir NATO ef
Tyrkjum yrði ekki hjálpað
Brussel. Frá Birni Bjarnasyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
MANFRED Wörner, fram-
kvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins (NATO), sagði í
gær að það yrði mikið áfall
fyrir bandalagið ef það veitti
ekki Tyrkjum aðstoð yrðu þeir
fyrir árásum frá Irökum. Hann
taldi hins vegar litlar líkur á
slíkri árás, ef til hennar kæmi
sýndi það algjört dómgreind-
arleysi Saddams Husseins ír-
aksforseta.
Innan NATO er nú rætt um
það hvernig bregðast ætti við ef
Irakar réðust á Tyrkland. Sam-
kvæmt fimmtu grein Atlants-
hafssáttmálans, stofnskrá
NATO, er árás á eitt ríki banda-
lagsins árás á þau öll.
Stjórnmálamenn í ýmsum
ríkjum bandalagsins, ■ einkum
Þjóðveijar og Spánveijar hafa
látið í ljós efasemdir um að unnt
sé að vísa til fimmtu greinarinnar
í tilviki Tyrkja. Þeir hafi ögrað
írökum með því að leyfa Banda-
ríkjamönnum afnot af flugvöllum
innan landamæra sinna til árása
á skotmörk í Irak.
Manfred Wörner telur fráleitt
að líta þannig á að það eigi að
bitna á Tyrkjum að þeir hafi lagt
sitt af mörkum til að framfylgja
ákvörðunum Öryggisráðs Sam-
einuðu þjóðanna. Tyrkir hafi gert
minna en margar NATO-þjóðir í
Manfred Wörner, fram-
kvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins.
þessu efni. Til dæmis gætu
Bandaríkjamenn ekki beitt her-
afla sínum gegn írökum án af-
nota af flugvöllum í Þýskalandi
og á Spáni. Hnattstaða Tyrkja í
nágrenni íraks ætti ekki að verða
til þess að veikja varnarskyldur
NATO vegna þeirra. Það yrði
mlkið áfall fyrir bandalagið ef
það brygðist Tyrkjum á þessari
stundu, sagði Wömer.
Líkur á því að írakar ráðist inn
í Tyrkland eru taldar sáralitlar.
Við landamærin eru 180.000
tyrkneskir hermenn sem eru vel
þjálfaðir þó svo þeir séu fremur
illa vopnum búnir. írakar væru
að stofna til átaka á tveimur
vígstöðvum ef þeir réðust á Tyrki
og hætta vísvitandi á átök við
NATO-ríkin. Loftárásir íraka á
Tyrkland eru taldar ólíklegar en
á vegum hraðliðs NATO eru nú
40 orrustuvélar frá flugheijum
Þýskalands, Belgíu og Ítalíu í
Tyrklandi auk bandarísku flug-
vélanna sem eru þar í samræmi
við tvíhliða samning Bandaríkja-
manna og Tyrkja. Ekki er útilok-
að að írakar sendi Scud-eldflaug-
ar á Tyrki þótt það sé einnig
talið ólíklegt..
Frá því að ,NATO var Stofnað
árið 1949 hefur aldrei verið grip-
ið til aðgerða samkvæmt fimmtu
grein Atlantshafssáttmálans. _ Í
öllum NATO-Iöndum, nema ís-
landi, eru í gildi ákveðnar reglur
um töku ákvarðana í slíkum til-
vikum og hefur verið efnt til
æfinga í samræmi við þær. ís-
lensk stjórnvöld hafa aldrei tekið
þátt í slíkum æfingum.
Búist við öldu hryðjuverka til stuðnings Saddam Hussein:
Irakar segja múslima
reiðubúna til árása
Nikosiu, Aþenu, Berlín, Manila, Kaíró, London. Reuter.
IRÖSK stjórnvöld segja að skæruliðar úr röðum múslima muni ráð-
ast á bandamenn um allan heim og gera George Bush Bandaríkjafor-
seta að „gisl í svarta húsinu sínu“. Útvarpið í Bagdad hafði eftir
málgagni stjórnarflokksins, al-Thawra, í gær að „heiðarlegir arabar
og fylkingar múslima" væru alls staðar að búa sig undir að taka þátt
í baráttunni. Eldflaug var skotið á aðalstöðvar American Express-
bankans í Aþenu í gær en engan sakaði; lögregla taldi líklegt að
árásin tengdist Persaflóaátökunum. Einnig varð sprenging við stöðv-
ar tryggingafélags er tengist bandarískum viðskiptum. Frá því átök-
in hófust fyrir botni Persaflóa 17. janúar hefur verið greint frá
a.m.k. 27 tilræðum víða um heim sem álitið er að hafi verið í tengsl-
um við stríðið. Einn maður lét lífið í tilræði gegn útibúi fransks
banka í Baalbek í Austur-Líbanon á laugardag og sprenging varð
einnig í útibúi í Sídon. Alls hafa níu manns verið skotnir í Ind-
landi, Pakistan og Tyrklandi, ýmist í fjöldaaðgerðum gegn Banda-
ríkjamönnum eða til stuðnings írökum.
Reuter
Starfsmaður American Express-bankans í Aþenu kannar skemmdirn-
ir eftir að gerð var árás með lítilli eldflaug á byggingu bankaútibús-
ins í gær. Enginn slasaðist í árásinni. Óvíst er hverjir voru að verki
en Iögregla telur líklegt að vinstrihreyfingin 17. nóvember hafi átt
hlut að máli. Talið er fullvíst að tilræðið tengist stríðsrekstri banda-
manna gegn írökum.
Aður óþekkt samtök er nefna sig
Arabísku hefndarsamtökin sögðust
standa fyrir tilræðunum í Líbanon.
Þau vöruðu almenning við því að
halda sig í nánd við byggingar sem
væru í eigu ríkja ijölþjóðahersins
við Persaflóa. Minni háttar spreng-
ing varð í útibúi saudi-arabísks
banka sunnarlega í landinu á
fimmtudag. í Tyrklandi var slagorð-
ið „Mið-Austurlönd eru eign þjóð-
anna í Mið-Austurlöndum“ máluð á
skrifstofuvegg í Istanbúl og ofstæk-
isfull vinstrisamtök sögðust hafa
komið fyrir sprengjum í banda-
rískum skrifstofum og stofnun á
vegum Atlantshafsbandalagsins.
Fleiri tilræði hafa verið gerð í Tyrk-
landi en ekki hafa orðið alvarleg
slys á fólki. Tilræði hafa verið gerð
gegn bandarískum stofnunum og
einstaklingum á Filipseyjum, í Mal-
asíu og í Uganda. I Lima, höfuð-
borg Perú, var skotið á bandaríska
sendiráðið úr pallbíl á föstudag og
var þetta önnur árásin á Banda-
ríkjamenn þar í landi frá því átökin
hófust við Persaflóa.
írakar segja Mubarak verða
myrtan
Bagdad-útvarpið sagði að hefnt
yrði fyrir „glæpaverk" bandamanna
gegn óbreyttum borgurum í írak.
„Fyrir sérhvern dropa sem úthellt
verður af írösku blóði verður svarað
með því að drepa fjölda fólks sem
skríður í skjól í Saudi-Arabíu, ísra-
el eða annars staðar." Útvarpið
sagði á sunnudag að Hosni Mubar-
ak Egyptalandsforseti yrði myrtur
vegna þátttöku Egypta í stríðinu.
Stjórnvöld í Kaíró hafa gert ýmsar
öryggisráðstafanir, lokað söfnum
landsins, takmarkað aðgang að
píramídunum, bannað flug yfir
Aswan-stífluna og aukið öryggi-
sviðbúnað við Súez-skurðinn.
Forstjóri bandarísku alríkislög-
reglunnar (FBI), William Sessions,
sagði á sunnudag að engin merki
væru um hryðjuverk af hálfu íraka
í landinu þótt vitað væri um hópa
ofstækismanna þar. Miklar öryggis-
ráðstafanir hafa verið gerðar til að
koma í veg fyrir hryðjuverk og
hefur fjöldi fólks sem ættir rekur
til Mið-Austurlanda verið yfirheyrð-
ur. Lögregla og herlið í mörgum
Evrópulöndum hafa einnig verið
mjög á varðbergi en vitað er um
eitt tilræði í París.
Hættulegri hermdarverk á
næstunni?
Paul Wilkinson, forstjóri breskrar
stofnunar er fylgist með vopnuðum
átökum og hryðjuverkum, varar við
því að ástandið geti versnað mjög.
Fram til þessa hafi eingöngu verið
um að ræða verk lítilla, sjálfstæðra
hópa sem látið hafi hrífast af áróðri
gegn Vesturlöndum og ráðist á
skotmörk af handahófi. Tvær aðrar
tegundir árásarhópa séu hættu-
legri. Annars vegar þeir sem gerðir
séu út af íröskum leyniþjónustu-
mönnum og skipulagðir með aðstoð
íraskra stjórnarerindreka. Hins
vegar öfgahópar sem hafi lengi
stundað hermdarverk og séu hlið-
hollir írökum. Wilkinson nefndi sem
dæmi Hizbolla-skæruliðana í Líban-
on og ýmsa hópa Palestínumanna
á við þann er Abu Nidal, af mörgum
talinn hættulegasti hryðjuverka-
maður heims, stjórnar.
Nadir al-Tamimi, fulltrúi hinnar
róttæku múslimahreyfingar Jihad
Beit al-Maqdess, sem hefur aðsetur
í Jórdaníu, sagði í viðtali við þýska
blaðið Der Morgen í gær að e.t.v.
yrðu gerðar árásir á herstöðvar
Bandaríkjamanna í landinu. Þjóð-
veijum sjálfum yrði hlíft vegna fjöl-
mennra mótmæla sem verið hafa í
landinu gegn .stríðinu. „Við erum
t.d. að velta fyrir okkur bandarísku
stöðvunum í grennd við Frankfurt,"
sagði al-Tamimi. Faðir hans er
stjórnandi hreyfingarinnar er lýsti
á hendur sér árás á ísraelskan lang-
ferðabíl í Egyptalandi á síðasta ári
en þá létust 11 manns. Heimildar-
menn hjá þýskum öryggisyfirvöld-
um segja að hreyfingin sé þeim vel
kunn og hótun al-Tamimis sé tekin
alvarlega.
SKÓÚTSALA
Skóverslun Þóröar,
Kirkjustræti 8,
sími 14181
Lmigavegi 41,
simi 13570