Morgunblaðið - 29.01.1991, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1991

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Þekking, færni
og hugvit
Stóraukin almenn og sér-
hæfð menntun og þekking
landsmanna á 20. öldinni, sam-
hliða tæknivæðingu atvinnu-
vega, margfaldaði þjóðartekj-
ur okkar og færði Islendinga
í hóp velmegunarþjóða.
Hins vegar höfum við ekki
haldið í við aðrar OECD-þjóðir
um hagvöxt og lífskjör næst-
liðin tiu ár. Ástæðan er marg-
þætt. Við höfum ekki lagað
atvinnulíf okkar og þjóðarbú-
skap nægilega að þeirri fram-
vindu sem orðin er og yfir
stendur á helztu viðskipta-
svæðum okkar. Og við erum í
hópi þeirra OECD-ríkja, ásamt
írum , Grikkjum, Portúgölum
og Spánveijumm, sem veija
lægstu hlutfalli þjóðarfram-
leiðslu til almennra og hag-
nýtra rannsókna ,og þróunar-
starfs.
Staðreynd er að þær þjóðir,
sem veija hæstu hlutfalli þjóð-
artekna til rannsókna og þró-
unarstarfs, eins og Banda-
ríkin, Japan, Þýzkaland og
Svíþjóð, hafa forystu meðal
þjóðanna í efnahags- og at-
vinnulífi. Árið 1981 vörðu ís-
lendingar aðeins 0,67% af
vergri landsframleiðslu til
rannsókna, svo dæmi sé tekið,
en Svíar 2,23% og Bandaríkja-
menn 2,52%. Árið 1987 vörðu
íslendingar fjármunum til
rannsókna, sem svara til 150
Bandaríkjadala á hvern lands-
mann. Samsvarandi tala í
Svíþjóð var 430 dalir og í
Bandaríkjunum 530 dalir.
Við höfum og sérstöðu um
fjármögnun rannsókna að því
er varðar skiptingu milli ríkis-
ins og atvinnuveganna. íslenzk
fyrirtæki framkvæma um 16%
rannsókna, sem framkvæmdar
eru í landinu. Meðaltal fyrir-
tækjanna í framkvæmd rann-
sókna í OECD-ríkjum er hins
vegar stórum meira, eða um
59%. Það er einkum tvennt
sem veldur þessu lága hlutfalli
fyrirtækja hér á landi. í fyrsta
lagi hefur smæð fyrirtækjanna
og almenn uppbygging at-
vinnuvega sitt að segja. I ann-
an stað hafa fyrirtæki hér á
landi ekki haft rekstrarlega
stöðu til að byggja upp eigið
fjármagn að neinu ráði um
langt árabil. Leiða má líkur
að því að vegur hagnýtra rann-
sókna sé meiri þegar atvinnu-
vegir og fyrirtæki eiga í hlut
en hið opinbera.
Margt hefur verið vel gert
í rannsóknum hér á landi, þrátt
fyrir takmarkað fj.ármagn til
starfseminnar. Stærsta rann-
sóknarstofnunin er Hafrann-
sóknastofnun. Gildi þeirra
rannsókna fyrir þjóðarbúskap-
inn er óumdeilt. Af öðrum
stofnunum, sem veija umtals-
verðum fjármunum til rann-
sókna, má nefna Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins,
Rannsóknastofnun byggingar-
iðnaðarins, Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins og Rannsóknar-
áð ríkisins. Þessar stofnanir
sinna mikilvægri þjónustu við
atvinnulífið og fyrirtækin. Hjá
sumum þeirra hefur hlutfall
sértekna í almennum rekstri
og fjármögnun rannsókna vax-
ið mikið á 9. áratugnum, á
sama tíma og opinber framlög
hafa dregizt saman.
Ársskýrsla Vísindaráðs og
Rannsóknaráðs ríkisins fyrir
árin 1988 og 1989 er nýkomin
út. Vilhjálmur Lúðvíksson,
framkvæmdastjóri Rann-
sóknaráðs, sagði m.a. á árs-
fundi þess:
„Rannsóknaráð er orðið
þeirrar skoðunar að mikilvæg-
ustu möguleikar á alhliða efna-
hags- og þjóðfélagsframförum
felist í skynsamlegri nýtingu
þekkingar, færni og hugvits
þess mannauðs sem þjóðin býr
yfir. Náttúruauðlindir eru að
sjálfsögðu mikilvægar, en úr
þeim verður ekki mikið án
kunnáttu til að nýta þær skyn-
samlega. Mannlegir hæfileikar
eru auðlind í sjálfu sér sem
leysist úr læðingi ef rétt skil-
yrði og hvatning eru fyrir
hendi ...“
Ástæða er til að taka undir
þessi orð. Menntun, þekking,
rannsóknir og þróunarstörf
eru meðal þeirra vopna, sem
gagnast munu landsmönnum
bezt í lífsbaráttu komandi ára-
tuga. Samhliða verðum við að
laga efnahags- og þjóðarbú-
skap okkar að þeim veruleika
sem við blasir og fyrirsjánlegur
er í umheiminum í náinni
framtíð. Ef við ætlum okkar
að halda í við önnur velmegun-
arríki um hagvöxt og lífskjör
á komandi tíð verðum við að
efla hvers konar vísinda-,
rannsóknar- og þróunarstörf.
Ljósm./Jóhannes Long
Björn Þórhallsson, fyrrvarandi formaður Landssam-
bands verslunarmanna, var sæmdur nafnbót heiðurs-
félaga Verslunarmannafélags Reykjavíkur á 100 ára
afmæli félagsins. Magnús L. Sveinsson formaður fé-
lagsins í ræðustóli.
21 félagsmaður VR var heiðraður og sæmdur gull-
merki félagsins á afmælishátíðinni.
Verslunarmannafélag Reykjavíkur 100 ára:
Fjöldi gesta kom á vel
heppnaða afmælishátíð
Verslunarmannafélag Reykjavíkur hélt hátíðlegt 100 ára afmæli
félagsins á Hótel Islandi síðastliðinn sunnudag. Að sögn Magnúsar
L. Sveinssonar, formanns félagsins, tókst hátíðin í alla staði mjög vel
og sóttu hana á fimmta hundrað manns. 21 félagi VR var sæmdur
gullmerki félagsins við þetta tækifæri og Björn Þórhallsson, fyrrver-
andi formaður Landssambands verslunarmanna, var gerður að heið-
ursfélaga.
Hátíðarhöldin hófust klukkan 15,
en áður lék Lúðrasveit verkalýðsins
nokkur lög. Magnús L. Sveinsson
flutti hátíðarræðu og að henni lok-
inni voru skemmtiatriði. Signý Sæ-
mundsdóttir sópran söng við undir-
leik Þóru Fríðu Sæmundsdóttur,
Ríó lék og söng, meðal annars Búð-
arvísur eftir Emil og Jón Thorodd-
sen, þá var danssýning þar sem
börn frá Nýja dansskólanum sýndu.
Monika Abendroth hörpuleikari og
Gunnar Kvaran sellóleikari fluttu
þekkt lög og loks flutti Róbert Arn-
finnsson leikari sönginn Minni
verslunarmanna, lag eftir Jón Lax-
dal og ljóð eftir Hannes S. Blönd-
al. Róbert var í gervi gamals kont-
órista eins og skrifstofumenn voru
áður fyrr kallaðir.
Að loknum skemmtiatriðum
ávörpuðu gestir samkomuna og
árnuðu félaginu heilla. Þeirra á
meðal voru Davíð Oddsson borgar-
stjóri, Jóhanna Sigurðardóttir fé-
lagsmálaráðherra, forseti Alþýðu-
sambandsins, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambandsins, for-
maður Landssambands verslunar-
manna og tveir fulltrúar norrænna
verslunarmannafélaga, frá Kaup-
mannahöfn og Ósló.
21 félagsmaður VR var heiðraður
og veitt gullmerki félagsins. Þá var
Björn Þórhallsson, fyrrverandi
formaður Landssambands verslun-
annanna, gerður að heiðursfélaga
í VR og eru þá núverandi heiðursfé-
lagar fjórir talsins.
Fiskveiðistefna
Evrópubandalagsins
eftir Jakob Jakobsson
í þeirri umræðu sem hafín er hér
á landi um hugsanlega aðild íslands
að Evrópubandalaginu hefur því oft
verið haldið fram að fiskveiðistefna
Evrópubandalagsins sé slík að ís-
lendingar þurfi ekki að óttast að
fiskveiðiréttindi lendi í höndum út-
lendinga enda þótt við gengjum í
bandalagið. Þar sem undirritaður
hefur haft nokkur kynni af fisk-
veiðistefnu Evrópubandalagsins í
reynd tel ég mér skylt að fara
nokkrum orðum um það hvernig
stefnan hefur reynst á þeim átta
árum sem liðin eru frá því að hún
var samþykkt.
Falsaðar aflatölur
Fljótlega eftir að fiskveiðistefnan
var samþykkt snemma á þeim ára-
tug sem nú er nýliðinn fór að bera
á því að starfsbræður mínir frá
löndum Evrópubandalagsins gátu
ekki treyst upplýsingum um afla
og aflasamsetningu innan lögsögu
bandalagsins. Eftir því sem leið á
síðasta áratug hefur komið æ betur
í ljós að nánast engum aflatölum
innan bandalagsins er treystandi.
Haldgóð vitneskja um þann afla
sem berst að landi er þó sú undir-
staða sem öll úttekt á fiskstofnum
verður að byggjast á. Til þess að
reyna að bæta úr þessu hafa fiski-
fræðingar frá Evrópubandalags-
löndunum reynt að hafa tvöfalt
bókhald, þ.e.a.s. annars vegar hinar
opinberu aflatölur sem þeir vita
mjög vel að ekki er treystandi og
hins vegar hafa þeir vegna náinna
kynna og þekkingar á sjávarútvegi
landa sinna reynt að bæta úr þessu
með einskonar rassvasabókhaldi
þar sem menn geta sér til um
líklegri tölur en þær sem birtar eru
opinberlega. Hér munar oft þúsund-
um ef ekki tugþúsundum tonna.
Rassvasabókhaldinu hefur þó farið
hrakandi af ýmsum ástæðum. í einu
landi Evrópubandalagsins er fiski-
fræðingum t.d. bannað að nota
óopinberar aflatölur nema heimilda
sé getið. Þetta er að sjálfsögðu
ekki unnt að gera án þess að bregð-
ast trúnaðartrausti þeirra sem láta
upplýsingar í té.
Auk áreiðanlegra aflatalna er
einnig nauðsynlegt við úttekt á
ástandi fiskstofna að hafa öruggar
heimildir um afiasamsetninguna.
Dæmi eru hins vegar um það að
starfsbræðrum mínum innan Evr-
ópubandalagsins hefur verið hótað
limlestingum ef ekki lífláti ef þeir
gerðust svo djarfir að taka sýni úr
afla við Iöndun fiskiskipa. Við slíkar
aðstæður er jafnvel reynt að leyna
því hvaða tegund verið er að landa,
að ekki sé talað um aldursdreifingu
eða stærð aflans. Þrátt fyrir þetta
ófremdarástand hefur Alþjóðahaf-
rannsóknaráðið reynt eftir fremsta
megni að veita Evópubandalaginu
ráðgjöf um stjórn fiskveiða uns upp
úr sauð á sl. hausti þegar fiskveiði-
nefnd Alþjóðahafrannsóknaráðsins
(ACFM) samþykkti einróma að við
þær aðstæður sem nú ríkja í fisk-
veiðimálum og fiskveiðistefnu Evr-
ópubandalagsins brysti allar for-
sendur til að veita raunhæfa ráð-
gjöf um ástand fiskstofnana.
Takmarkalaus tortryggni
í reynd hefur því fiskveiðistefna
Evrópubandalagsins beðið algert
skipbrot. Afstaða sjómanna og út-
vegsmanna í löndum bandalagsins
einkennist af takmarkalausri tor-
tryggni gagnvart starfsbræðrum
sínum í öðrum löndum. Hugsunar-
hátturinn sem þar ræður ríkjum er
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1991
25
Morgunblaðið/KGA
Magnús L. Sveinsson, formaður
V erslunar mannaf élags
Reykjavíkur, flytur hátíðarræðu
á 100 ára afmælishátíð félagsins
á sunnudag.
Úrslit kosninga í Dagsbrún:
Stíórnin hlaut 62,5% atkvæða
Minnsta kosningaþátttaka í sögu félagsins
STJÓRN og trúnaðarmannaráð
Dagsbrúnar voru endurkjörin um
helgina í fyrstu stjórnarkosning-
um í félaginu síðan 1972. Alls voru
3.506 á kjörskrá, en 1.365 kusu
eða 38,9%. A-listi núverandi
stjórnar fékk 852 atkvæði eða
62,5%. B-listi sem borinn var fram
að Jóhannesi Guðnasyni og Þóri
Karli Jónassyni fékk 486 atkvæði
eða 35,5%. Auðir seðlar voru 18
og ógildir 9.
Guðmundur J. Guðmundsson, sem
var endurkjörinn formaður Dagsbún-
ar, sagði að engan þyrfti að undra
þótt stjórn Dagsbrúnar fengi á
fimmta hundrað atkvæði á móti sér.
„Barátta þessa mótframboðs var eig-
inlega gegn þjóðarsátt. Menn eru
ekki að styðja að verðbólgan fari
Morgunblaðið/Bára K. Kristinsdóttir
Forseti Islands heiðursdoktor
Forseta íslands, frú Vigdísi Finnbogadóttur, var á laugardag veitt
heiðursdoktorsnafnbót við mannvísindadeild Gautaborgarháskóla. Há-
skólinn hélt þá hátíðlegt 100 ára afmæli sitt. Við athöfnina fluttu
þeir Lars Lönnröth prófessor og Sveinn Einarsson dagskrárstjóri
ávarp, en Sveinn var í fylgdarliði Vigdísar. Vigdís flutti þakkarávarp,
þar sem hún fjallaði m.a. um frið og sagði að vonin um frið um heim
allan hefði brostið þegar stríð hófst við Persaflóa. Á slíkum tímum
væri enn mikilvægara en ella að halda í trúna á þýðingu þekkingar
og menntunar. Á myndinni sést forsetinn taka við heiðursskjali úr
hendi Bo Ralph prófessors.
aftur af stað en þeim finnst þeir
vera með of léleg kjör og láta þess
vegna ekki til sín taka. Við erum
gerðir ábyrgir fyrir þjóðarsáttinni en
síðustu tveir mánuðir hafa einkennst
af hækkuðum vöxtum, hækkuðum
fasteignagjöldum og hækkunum hjá
tryggingafélögunum. Þá spyija
menn hvort það sé þjóðarsáttin og
við verðum sökudólgarnir. Þeir vilja
þó ekki kjósa á móti okkur heldur
sitja hjá,“ sagði Guðmundur.
Fékk ekki taugaáfall
Hann benti á að stjórn Dagsbrún-
ar hefði tvívegis fengið minni stuðn-
ing í kosningum. „Þetta er samt hlut-
fallslega minnsta þátttaka í kosning-
um í félaginu frá upphafi," sagði
hann. Benti hann einnig á að félags-
leg þátttaka færi mjög minnkandi í
þjóðfélaginu.
„Ég fékk ekkert taugaáfall út af
útkomu kosninganna, hafði reiknað
með að við myndum ná rösklega
1.000 atkvæðum og mótframboðið
fengi á bilinu 5-600 atkvæði," sagði
hann.
Óánægður með úrslitin
Jóhannes Guðnason, efsti maður
á B-lista, sagði við Morgunblaðið,
að varla væri hægt að vera ánægður
með úrslit kosninganna. Hins vegar
hefðu margir komið að máli við sig
og lýst yfir ánægju með árangurinn
og það hvetti sig og félaga sína til
áframhaldandi baráttu.
„Það eru ákveðin skilaboð til
stjórnarinnar, að hún fær aðeins
stuðning 20% félagsmanna í þessum
kosningum. Nú höfum við ár til að
reyna að koma í gegn á félagsfund-
um breytingum. á lögum félagsins,
þannig að auðveldara verði að bjóða
fram til stjórnarkjörs. Við erum líka
reynslunni ríkari og vitum hvað við
gerðum rangt í þessari lotu.“
Smalað á kjörstað
Jóhannes sagði að sér hefði komið
á óvart hve fáir kusu í kosningunum,
miðað við að ekki hefði verið kosið
í félaginu í 18 ár. Og það hefði vald-
ið sér miklum vonbrigðum, að 30
manns af 120 á B-listanum kusu
ekki. Hann sagði einnig greinilegt
að smalað hefði verið af hálfu A-list-
ans síðasta kosningadaginn, meðal
annars af elliheimilum. Og framanaf
í talningunni hefðu atkvæðin skipst
nokkuð jafnt en atkvæði í síðasta
kjörkassanum hefðu nær öll fallið til
A-listans.
„Það var hvergi smalað á elliheim-
ilum,“ sagði Guðmundur. „Hins veg-
ar hringdu nokkrir sem vildu kjósa
og þeir voru sóttir, en að við höfum
hreinsað elliheimilin, það eru algjör
ósannindi," sagði hann.
Jóhannes gagnrýndi ýmislegt í
sambandi við kosningabaráttuna og
sagði m.a. að skrifstofa Dagsbrúnar
hefði ekki gefið fólki upp símanúmer
kosningaskrifstofu mótframboðsins
heldur eingöngu á kosningaskrif-
stofu stjórnarframboðsins. Þá hefði
kjörstjórn eingöngu verið skipuð
mönnum af A-lista og Guðmundur
J. Guðmundsson hefði verið formað-
ur hennar.
Guðmundur sagðist taka undir að
óeðlilegt væri að formaður félagsins
væri um leið formaður kjörstjórnar
og sagðist mundi beita sér fyrir að
því yrði breytt. Hann sagði að hugs-
anlega hefði stjórnin ekki svarað
nægilega ákærum mótframboðs-
manna um svindl í undirbúningi
kosninganna. „Við vildum taka þetta
á hærra plani og það var eftirtektar-
vert að aldrei kom ein einasta at-
hugasemd í kjörstjórninni um fram-
kvæmd kosninganna, enda hafði
umboðsmaður þeirra aðgang að öllu.
Akærur komu aðallega úr fjölmiðl-
um,“ sagði hann.
Styðja Guðmund til
góðra verka
Þegar Jóhannes var spurður hvort
tekið yrði vel í það af hálfu mótfram-
boðsins, að ganga til samstarfs við
stjórnina ef eftir því yrði leitað, sagði
hann að þeir væru ákveðnir í að
heija sem fyrst undirbúning kosn-
inga að ári og því yrði varla um
mikla samvinnu að ræða. Hins vegar
sagði hann þá styðja Guðmund J.
Guðmundsson til allra góðra verka.
„Við munum bjóða öllum upp á
samvinnu en förum ekki út í nein
hiutafjárútboð,“ sagði Guðmundur.
„Við útilokum ekki samstarf við
neinn sem vill vinna með okkur af
heilum hug, en förum ekki að bjóða
einhver stjórnarsæti eða annað af
því tagi,“ sagði hann.
Sagði Guðmundur að hugur sinn
stæði til að starfa áfram af kráfti
innan Dagsbrúnar og sagði að mót-
framboðsmönnum væri velkomið að
bjóða aftur fram lista hvenær sem er.
„Hins vegar hefur löngum legið
fyrir að ég ætlaði að hætta í stjórn
Verkamannasambandsins á síðasta
þingi þess. Það varð ekki þá en ég^
er löngu búinn að ákveða, að ég gef
ekki kost á mér aftur til formennsku
í Verkamannasambandinu," sagði
Guðmundur.
Kjörsókn var 56% í Dags-
brúnarkosningum 1972
EKKI hefur farið fram sljórnarkjör í Dagsbrún frá árinu 1972 en
þá fóru kosningar fram 29. og 30. janúar. Voru tveir listar í kjöri,.,
A-Iisti, sem borinn var fram af stjórn og trúnaðarráði, og B-listi,
borinn fram af Friðriki Kjarval og Árna Sveinssyni. Félagar í Dags-
brún á kjörskrá voru þá 3.180 og alls greiddu 1.778 gild atkvæði í
kosningunum. Var kjörsókn því 56%. Hlaut stjórnarlistinn yfirgnæf-
andi kosningu, sigraði með 89% atkvæða.
Lista stjórnar skipuðu: Eðvarð
Sigurðsson, formaður, Guðmundur
J. Guðmundsson, varaformaður,
Halldór Björnsson, ritari, Pétur
Lárusson, gjaldkeri, Andrés Guð-
brandsson, fjármálaritari, og með-
stjórnendur voru Pétur Pétursson
og Baldur Bjarnason.
Hlaut A-listinn 1.566 atkvæði,
eða 89% en B-listi 212 eða 11%.
Að sögn Halldórs voru úrslit
kosninganna 1972 hagstæðasta út-
koma sitjandi stjórnar í kosningum
innan félagsins í 33 ár. „Það er því
erfitt að miða við þessar kosningar
nú, engu að síður er kjörsóknin í
kosningunum núna óskiljanlega
dræm í ljósi þess hversu langt er
síðan síðast var kosið í Dagsbrún,"
sagði Halldór.
sá að ef ég svindla ekki þá svindla
allir aðrir. Hér skiptir ekki máli
hvað stendur á blaði um fiskveiði-
stefnu Evrópubandalagsins. Það er
framkvæmd hennar sem öllu máli
skiptir. Það sem hér hefur verið
sagt á einkum við um fiskveiðar í
Norðursjó. Niðurstaðan er þá sú að
þessum gjöfulustu fiskimiðum í
Atlantshafi hefur verið svo misboð-
ið að þar hafa þorsk- og ýsuveiðar
nánast alveg brugðist undanfarin
tvö ár. Þetta hefur raunar komið
íslenskum sjávarútvegi að gagni
vegna þess að fiskþurrðin í Norð-
ursjó hefur valdið því að verð á
íslenskum fiski hefur rokið upp úr
öllu valdi.
Gegndarlaus ofveiði
Úr því að niðurstaðan er eins og
að framan er lýst á heimamiðum
Evrópubandalagsins hvernig skyldi
þá hafa gengið á fjariægari miðum.
Nærtækasta dæmið eru fiskveiðar
sem floti Evrópubandalagsins hefur
stundað á miðunum rétt utan 200
mílna lögsögu Kanada. Þar hagar
svo til að híuti landgi'unnsins nær
út fyrir 200 mílna mörkin. Það er
alþjóðleg stofnun, Norðvestur-Atl-
antshafsfiskveiðiráðið sem fer með
stjórn fiskveiða á því svæði. Ég tek
sem dæmi að árið 1986 samþykkti
NV-Atlantshafsfiskveiðiráðið að
hámarksafli á landgrunninu utan
200 mílna lögsögu Kanada yrði um
40 þús. tonn. Þetta vildi Evrópu-
bandalagið ekki sætta sig við og
ákvað 100 þús._ tonna afla handa
sínum skipum. í raun veiddu Evr-
ópubandalagsríkin um 170 þús.
Jakob Jakobsson
„Ef íslendingar ganga
í Evrópubandalagið er
það óumdeilanleg stað-
reynd að stjórn fisk-
veiða okkar flyst frá
íslandi til Belgíu.“
tonn í stað þeirra 40 þús. tonna sem
NV-Atlantshafsfiskveiðiráðið hafði
samþykkt. Árið 1989 samþykkti
NV-Atlantshafsfiskveiðiráðið að á
framangreindum svæðum skyldi
leyfilegur hámarksafli vera um 30
þús. tonn. Sem fyrr vildi Evrópu-
bandalagið ekki sætta sig við þessa
niðurstöðu og gaf út veiðileyfi fyrir
rúmlega 150 þús. tonnum sem er
fimm sinnum meira en lögmætir
stjórnendur fiskveiða þarna höfðu
samþykkt. Þegar upp var staðið
tókst gífurlegum flota Evrópu-
bandalagsins þó ekki að skrapa upp
nema rúm 50 þús. tonn á þessu
svæði. Afleiðingar eru að sjálfsögðu
þær að fiskur er ekki einungis upp-
urinn utan 200 mílna lögsögu
Kanada heldur hefur þetta haft
veruleg áhrif á fiskgengd innan 200
sjómílna markanna nær landi. Um
100 sjómílum utan fiskveiðilögsögu
Kanada eru fiskimið, sem heita
Flemish Cap (Flæmingjahöfði). Þar
var atgangurinn slíkur að 1987
varð að banna þar allar þorskveiðar.
Útlendingar á íslandsmið
Því hefur oft verið haldið fram
að samkvæmt fiskveiðistefnu Evr-
ópubandalagsins myndu útlendir
menn ekki fá sjálfkrafa veiðiheim-
ildir á íslandsmiðum. Er þá gjarnan
vitnað til þess að Spánveijum hefur
ekki verið úthlutað veiðiheimildum
í Norðursjó. Þegar Spánvetjar sóttu
um veiðiheimildir í Norðursjó er
rétt að hafa það í huga að þar voru
þeir að sækja um veiðiheimildir á“
heimamiðum stofnenda og áhrifa-
mestu þjóða í Evrópubandalaginu
þar sem fiskur var það að auki að
mestu uppurinn. Spánveijar áttu
þvi undir högg að sækja svo ekki
sé meira sagt. Ef íslendingar
gengju í Evrópubandalagið væt'i að
sjálfsögðu við allt aðrar aðstæður
að etja. Þá væru það áhrifamestu
þjóðir Evrópubandalagsins sem
krefðust fiskveiðiréttinda hjá hinni
smæstu og áhrifaminnstu. Því til
viðbótar er rétt að minna á að þjóð-
ir Evrópubandalagsins, sem hér
stunduðu veiðar áður en fiskveiði-
lögsagan var stækkuð, hafa ævin-
lega haldið því fram að þær ættu
rétt á bótum vegna þess taps sem
þær urðu fyrir er þær misstu fisk-
veiðiréttindi við ísland. Hætt er við
að slíkar bætur yrðu sóttar með
harðfylgi ef við gerðumst aðilar að
Evrópubandalaginu. Þegar Spán-
veijum var synjað um fiskveiði-
heimildir í Norðursjó tóku þeir að
skrá skip sín í Bretlandi og fá þann-
ig aðgang að fiskveiðiheimildum
Breta. Um þetta standa óútkljáðar
deilur en staðreyndin er sú að Spán-
verjar nýta breskar fiskveiðiheim-
ildir með þeim skipum sem þeir
hafa látið skrá í Bretlandi. Þegar
til lengri tíma 'er litið er augljóst
að undanþágum og sérsamninguni
mun fækka. Það þýðir að hugsan-
legir samningar sem fælu í sér
undanþágu frá grundvallarreglunni
um gagnkvæm fiskveiðiréttindi
halda ekki nema til skamms tíma.
Þá hefut' því verið haldið fram
að ef Islendingar kæmu á sölu veiði-
leyfa sem boðin væru á almennu
uppboði myndu íslendingar sitja
einir að fiskveiðum á íslandsmiðum
enda þótt við værum í Evrópu-
bandalaginu einfaldlega vegna þess
að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki
hefðu bestan aðgang að miðunum
og gætu því boðið hærra verð fyrir
fiskveiðileyfi en öhnur evrópsk fyr-
irtæki. Þetta er svo fáránleg álykt-
un að maður veit stundum ekki
hvort stuðningsmenn Evrópu-
bandalagsins eru að gera grín eða^
tala í fullri alvöru. I fyrsta lagi
skiptir ekki máli hvort skip sem
landa í Hull eða Grimsby eða í þýsk-
um höfnum eru gerð út frá íslandi,
Bretlandi eða Þýskalandi. Ef landa
á aflanum í Evrópulöndum er
líklega auðveldara að gera þau út
þaðan heldur en héðan ef eitthvað
er. I öðru lagi er augljóst að stærð
og fjárhagslegt bolmagn erlendra
fyrirtækja er oft og tíðum svo marg-
falt meira heldur en íslenskra að
hin íslensku gætu aldrei staðist
samkeppni á uppboðsmarkaði.
Sljórn fiskveiða til Brussel
Ef íslendingar ganga í Evrópu-
bandalagið er það óumdeilanle^
staðreynd að stjórn fiskveiða okkar
flyst frá íslandi til Belgíu. Það er
ekki einungis að leyfilegur há-
marksafli hverrar fisktegundar yrði
ákveðinn af yfirvöldum Evrópu-
bandalagsins í Brussel heldur það
sem enn verra er að framkvæmd
og veiðieftirlit yrði stjórnað þaðan.
Sú „stjórn" yrði falin í því að í raun
yrðu hér algerlega óheftar veiðar,
engri aflatölu yrði treystandi. Fiski-
miðin umhverfis landið yrðu skilin
eftir sem eyðimörk innan fárra ára
og gilti þá einu hvort það yrðu inn-
lendir eða útlendir menn sem stund-v
uðu veiðarnar.
Með því að ganga í Evrópubanda-
lagið væru Islendingar að kasta
lífsbjörginni, Ijoreggi sínu, til
Brussel en þaðan kæmi það aldrei
óbrotið aftur.
Höfiindur er forstöðumaður
Hnfrannsóknastofnunar.