Morgunblaðið - 29.01.1991, Page 16

7Í
íé-
★ GBC-lnnbinding
Fjórar mismunandi
gerðir af efni og tækjum
til innbindingar
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 9 -105 Reykjavik
Simar 624631 / 624699
HREINSAR...
TJÖRU OG FÖST ÓHREININDIAF
BÍLUM. HEMLAÚTBÚNAÐI, BlLVÉLUM,
VERKSTÆÐIS- OG BlLSKÚRSGÓLFUM,
FLlSUM OG LINOLINUM LÖGÐUM
GÓLEFNUM,
HÚSGÖGN SEM MÆÐIRÁ OG
MJÖG ÓHREINAN VINNUFATNAÐ.
lAgfreyðandi. LYKTARLAUST OG
BROTNAR NIÐURINÁTTÚRUNNI.
SÖLUFÉLAG
GARDYRKJUMANNA
SMBJUVEGI5,200 KÓPAVORUR, SlMI 43211 /
0DEXIQN
léttir ykkur störfin
APTON-smíðakerfið
leysir vandann
• Svörtstálrör
• Grá stálrör
• Krómuð stálrör
• Álrör - falleg áferð
• Allargerðirtengja
Við sníðum
niðureftir máli
r
LANDSSMIÐJAN HF,
Verslun: Sölvhólsgötu 13
Simi (91)20680
tOCI 51AUHAI .es 3'JOAQUiaiarj glQAjaH'JOHOM
-MGRötTNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1991
Þjóðarsátt um þjóðtungima
eftir Svavar Gestsson
Sjálfsagt höfum við oftast talað
um það hvernig á að fara að því
að „veija“ íslenska menningu and-
spænis erlendum áhrifum. Miklu
sjaldnar höfum við talað um það
hvernig á að fara að því að hag-
nýta okkur erlend áhrif í þágu
íslenskrar menningar. En það er
kominn tími til þess að tala þannig
um málin vegna þess að varnirnar
eru í rauninni engar aðrar en þær
að við með almennum aðgerðum
styrkjum og eflum íslenska menn-
ingu.
Þegar Keflavíkursjónvarpið var
opnað fyrir landsmenn á sínum tíma
var mikil ásókn í það á því svæði
sem náði geislanum frá kanasjón-
varpinu. Þá töluðum við um að verja
íslenska menningarhelgi fyrir er-
lendri ásókn. Þegar íslenska sjón-
varpið var opnað haustið 1966
þurrkaðist áhugi á kanasjónvarpinu
út. Niðurstaða: Þegar Ólafur R.
Einarsson 'sat í útvarpsráði fyrir
Alþýðubandalagið á sínum tíma
lagði hann áherslu á að opna rás 2
í Ríkisútvarpinu til þess meðal ann-
ars að loka fyrir kanaútvarpið.
Árangur: Enginn hlustar lengur á
kanaútvarpið eftir að rás 2 varð til
og síðar fleiri stöðvar. Þegar ís-
lenskar kvikmyndir urðu gildari
þáttur í sýningum kvikmyndahús-
anna þustu íslendingar tugþúsund-
um saman í bíó. Þegar ákveðið er
að fella niður virðisaukaskatt af
íslenskum bókum eykst bóksala
verulega. Þegar efnt er til málrækt-
unarátaks er áhuginn meiri en
nokkum hafði grunað. Niðurstaða
af þessu öllu: Sókn er besta vömin.
En það ber ekki að lasta þá sem
lögðu áherslu á að veija íslenska
menningu meðan það var hægt með
takmörkuðum aðgerðum á einstök-
um sviðum. Það er unnt enn á
mörgum sviðum en besta svarið við
alþjóðlegum sviptingum er jákvæð
nálgun. Að nýta hina alþjóðlegu
strauma í þágu okkar menningar á
öllum sviðum.
Fjöldi alþjóðlegra samninga
í anda þessarar stefnu höfum við
unnið að því undanfarin misseri að
tryggja Islendingum aðgang að
þeim samningum í Evrópu sem
snerta rannsóknir, vísindi, þróun,
menningu og skóla. Háskóli íslands
hefur gert íjölda tvíhliða samninga
við háskóla í Evrópu á undanfömum
árum. Við höfum í menntamála-
ráðuneytinu opnað íslenskum kvik-
myndagerðarmönnum aðild að
Eurimage-kvikmyndasjóðnum og
einnig að Norrænum kvikmynda-
og sjónvarpssjóði. Þá höfum við
gerst aðilar að Vísindasjóði Evrópu-
ráðsins sem styrkir verkefni á sviði
allra greina raunvísinda. Ennfrem-
ur höfum við sótt um aðild að um-
hverfisrannsóknaráætlun og rann-
sóknaráætlun á sviði veðurfars-
rannsókna. Þá höfum við þegar
gerst aðilar að svonefndri Comet-
áætlun og unnið er að því að íslend-
ingar verði' ásamt öðrum EFTA-
þjóðum aðilar að svonefndum ER-
ASMUS-samningi sem opnar leið
fyrir námsmannaskipti milli háskóla
í Evrópu.
Meira virði en tollfríðindi
og útlendir bankar
Það er hafið yfír allan vafa í
mínum huga að álík samskipti eru
betur til þess fallin að styrkja Is-
lendinga og þar með íslenska menn-
ingu í alþjóðlegri samkepþni kom-
andi ára en margt af því sem
einblínt hefur verið á í Evrópusam-
hengi að undanfömu: Hvort sem
um er að ræða gjaldeyrisreglur eða
tollfríðindi að ekki sé minnst á fjölg-
un erlendra banka sem menn tala
um eins og sáluhjálparatriði. Við
höfum unnið samkvæmt þeirri reglu
að íslendingar reyni að hirða allt
sem nýtilegt er í Evrópusamstarfinu
til þess að styrkja menningu okkar
— en það er jafnframt mín skoðun
að sú krafa sem nú er uppi um
aðild að Evrópubandalaginu komi
ekki til greina. Vissulega má segja
að ýmislegt það sem gert hefur
verið til opnunar í þeim efnum orki
tvímælis að ekki sé fastar að orði
kveðið en það er utan við efni þess-
arar greinar.
Að sækja — eða verjast?
En hvað má til vamar verða
íslenskri menningu? Er sjálfgefíð
að hún farist í sviptingum alþjóða-
mála á komandi ámm? Er vörnin
sú að setja reglugerð sem lokar
fyrir erlendar sjónvarpsstöðvar?
Svarið við síðari spumingunni er
nei. Svarið við þeirri fyrri er já ef
Svavar Gestsson
„Það er því löngu ljóst
að þýðingarskyldan
eins og hún hefur verið
framkvæmd er kattar-
þvottur sem dugir ekki
íslenskri menningu.“
menn reyna að blekkja sig með því
að þröngar lokunarreglugerðir
bjargi málum.
Fyrst um þýðingarskyldu. Það á
að hafa þýðingar í sjónvarpsstöðv-
unum. Það á að hafa vandaðar þýð-
ingar. Þær hafa ekki alltaf verið
vandaðar. Þess vegna höfum við
falið íslenskri málstöð að gera út-
tekt á þýðingum og að birta um
það skýrslu sem örugglega vekur
til umræðna og umhugsunar.
En hversu dugði þýðingarskyld-
an samkvæmt reglugerðinni frá
1985? Svar: Hún dugði ekki gagn-
vart kapalkerfunum og hún dugði
ekki gagnvart móttökudiskunum.
Það.er ekki of mikið að áætla að
15 þúsund manns hafi þannig um
kapal eða móttökudiska fengið er-
lent óþýtt efni inn í stofuna til sín
um sjónvarpstækið. Með öðrum orð-
um: Þýðingarskyldan hélt ekki —
hún dugði ekki þar sem fyrir liggur
að stór byggðarlög — Ólafsvík og
Ólafsfjörður svo dæmi séu nefnd —
eru öll tengd kapalkerfum og hér
em nú mörg hundmð diskar sem
oft ná til margra íbúða í senn. Það
er því löngu ljóst að þýðingarskyld-
an eins og hún hefur verið fram-
kvæmd er kattarþvottur sem dugir
ekki íslenskri menningu. Reglu-
gerðin frá í síðustu viku felldi ekki
niður þýðingarskylduna — það er
aðeins heimilt þegar um viðstöðu-
lausar sendingar frá vettvangi er
að ræða að styðjast við endursögn
eftir á. Meginreglan er eftir sem
áður þýðingarskylda en hana þarf
að bæta.
En ekki er það til bóta að leyfa
erlendum stöðvum að senda hingað
efni um íslenskar sjónvarpsstöðvar
sem breyta sér í endurvarpsstöðvar
meira en-hálfan sólarhringinn. Nei.
Og það var ekki með glöðu geði
að ég breytti reglugerðinni i síðustu
viku og sérstaklega þar sem að-
dragandinn var lögbrot. En ég er
reyndar sannfærður um að menn
hefðu komist að sömu niðurstöðu
þó reglugerðinni hefði verið breytt
við aðrar aðstæður. Þeirri ákvörðun
fylgdi það að vísu að stöðvarnar
eiga nú að stefna að því að helming-
ur af dagskrám þeirra verði íslensk-
ur og að íslensk málnefnd fái ijár-
muni til þess að gera úttektir á
íslensku máli í fjölmiðlum árlega
svo unnt verði að fjalla um málin
út frá raunsæju mati á málunum.
Það sem var sérlega ógeðfellt við
að breyta reglugerðinni var það að
Stöð 2 hafði brotið lög og þess
vegna hefði auðvitað átt að leggja
til að afturkalla leyfí hennar til út-
varpsrekstrar. Það var ekki gert.
Fyrst og fremst vegna þess að yfír-
gnæfandi vilji sýndist til þess
pólitískt að breyta reglugerðinni
auk þess sem fullyrt hefur verið að
reglugerðin standist tæpast lög, en
ég er vissulega ósammála því við-
horfi.
íslensk tunga á allan rétt á ís-
landi. Það er kjami málsins og ég
hygg að það sé ekki verra að íslend-
ingar fái að kynnast þessum gervi-
hnattastöðvum með þeim hætti sem
gerst hefur að undanförnum. Ég
geri ekki ráð fyrir því að þessar
stöðvar verði mikið notaðar — þvert
á móti held ég að þær muni kalla
í auknum mæli á almennnilegar
íslenskar sjónvarpsstöðvar.
• 26. ian. 1991
Vinningstolur laugardaginn I ------......
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af5 I 1 7.231.840
Z. 4af5^Á 5 150.728
3. 4af5 243 5.349
4. 3af 5 7.555 401
Heildarvinningsupphæð þessa viku:
12.314.842 kr.
UPPLÝSINGAR: SÍMSVARI 681511 ■ LUKKULÍNA 991002
Ljóðatónleikar
________Tónlist____________
Jón Ásgeirsson
Sigríður Ella Magnúsdóttir og
Jónas Ingimundarson komu fram
á vegum menningarmiðstöðvar-
innar að Gerðubergi sl. sunnudag
og fluttu söngverk eftir Brahms,
Wagner og Þórarin Guðmunds-
son.
Fyrri hluti tónleikanna stóð
saman af 11 ljóðasöngvum og
raddsetningum þýskra þjóðlaga,
eftir Brahms. Þar í bland voru
meistaraverk eins og Von ewiger
Liebe, Liebestreu, Vergebliches
Standchen og Da untem im Tale.
ÖIl voru þessi lög mjög vel flutt
en þó sérstaklega Von ewiger
Liebe og Liebestreu, sem er eitt
af fyrstu sönglögunum eftir
Brahms. í þessum perlum var
samleikur Jónasar frábær. Síðast
af Brahms-lögunum var hið óvið-
jafnanlega Vergebliches Stándch-
en, sem Sigríður Ella söng nokkuð
hægt en án þess að ofgera í leik.
Annað lag af svipaðri gerð, Wie
komm’ich durch die Tiir herein,
var frábærlega vel flutt.
Wesendonk-lögin eftir Wagner
voru nokkuð misjöfn, einkum tvö
fyrstu en það síðasta, Tráume,
var fallega sungið. Ekki er undir-
ritaður viss um að þessi lög séu
Jónas Ingimund- Sigríður Ella
arson Magnúsdóttir
vel passandi fyrir Sigríði Ellu, því
þau standa nær Wagnerískum
óperusöng en viðkvæmnislegri „li-
eder-túlkun“.
Tónleikunum lauk með fimm
lögum eftir Þórarin Guðmunds-
son, sem ávallt er gaman að
heyra, sérstaklega þegar svo vel
er að verki staðið eins og að þessu
sinni. Ekki eru lögin sem hér voru
sungin öll jafn góð en þar sem
Þórarni tókst upp, eins og í
Manstu er saman við sátum og
, Þér kæra sendi kveðju (og reynd-
ar fleiri lögum), er hann góður.
Auðheyrt var að Sigríði Ellu þyk-
ir vænt um þessi litlu lög og söng
hún þau fallega og af innileik.
Jónas Ingimundarson lék af-
bragðsvel og í Brahms-lögunum
var flutningur beggja frábærlega
vel samstilltur, bæði hvað snertir
mótun blæbrigða og túlkun.