Morgunblaðið - 13.04.1991, Blaðsíða 1

80 SIÐUR B/LESBOK
STOFNAÐ 1913
83. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Tillaga um breytingar á viðbúnaði
Atlantshafsbandalagsins:
Stofnað verði fjöl-
þjóðlegt stórfylki
Kann að telja allt að 100.000 hermenn
Brussel. Reuter.
HERRÁÐSFORINGJAR aðildarríkja Atlantshafsbandalagsins (NATO)
hafa Iagt til að myndaður verði fjölþjóðlegur NATO-her, sem unnt
verði að beita með mjög skömmum fyrirvara skapist hættuástand inn-
an varnarsvæðis bandalagsríkjanna. Vigleik Eide, formaður hermála-
nefndar NATO, greindi frá þessu á blaðamannafundi í Brussel í gær
en þá lauk tveggja daga viðræðum herráðsforingjanna.
Vigleik Eide sagði að tiigangur-
inn með stofnun hraðliðsins væri
einkum sá að tryggja sem mestan
sveigjanleika í vörnum aðildarríkj-
anna. Hann sagði tillöguna gera ráð
fyrir því að komið yrði á fót fjölþjóð-
legu stórfylki en það telur að öllu
jöfnu 70 til 100.000 manns. Þessu
til viðbótar yrði síðan áfram starf-
rækt 5.000 manna léttvopnuð, ijöl-
þjóðleg NATO-sveit, sem getur lát-
ið til sín taka með aðeins nokkurra
daga fyrirvara. Mun hugmyndin
vera sú að unnt verði að kalla stór-
fylkið tii reynist sá liðsafli ekki
nægilega öflugur. Formaður her-
málanefndarinnar gat þess einnig
að samstaða hefði náðst um tillögur
um niðurskurð í heijum bandalags-
ins en ræddi ekki nánar í hveiju
þær fælust.
Tillögu þessa kynnti John Galvin,
yfírmaður herafla Atlantshafs-
bandalagsins í Evrópu, og þykir
sýnt að hún hafi verið mótuð með
tilliti til reynslunnar af Persa-
flóastríðinu og þeirrar ógnunar sem
eitt NATO-ríkjanna, Tyrkland,
sætti af hálfu íraka.
Bandaríkjamenn hefja meiriháttar neyðarhjálp í þágu Kúrda:
yfirmaður liðsaflans að öllum
líkindum Breti.
Tillaga þessi verður lögð fyrir
ráðherra NATO-ríkjanna er þeir
koma saman til fundar í Brussel í
'næsta mánuði. Verði hún sam-
þykkt, markar það þáttaskil í sögu
Atlantshafsbandalagsins, ekki síst
í ljósi þess að fram til þessa hefur
varnarviðbúnaðurinn einkum mið-
ast við stórfellda innrás Varsjár-
bandalagsríkjanna úr austri.
Líkurnar á slíkri innrás í Evrópu
þykja nú hverfandi litlar.
Kúrdískir flóttamenn silja á hækjum sér og bíða þess í kulda og trekki að fá vatn og matvæli á tyrk-
nesku landamærunum. Aðstæður fara versnandi á flóttamannasvæðunum og tugþúsundir þeirra eru
illa haldnir vegna vosbúðar og matarskorts.
Reisa flóttamannabúð-
ir í norðurhluta íraks
Sovétmenn mótfallnir því að komið verði upp griðlandi fyrir Kúrda í Irak
Nikósíu, Genf, Ankara, Teheran. Reuter.
BANDARÍKJ AMENN hafa ákveð-
Heimildarmenn Reuters- frétta-
stofunnar í höfuðstöðvum NATO
sögðu að hraðliðið myndi saman-
standa af hermönnum frá ýmsum
Evrópuríkjum og hugmyndin væri
sú að það myndi njóta stuðnings
bandarískra flugsveita. Höfuð-
stöðvar þess yrðu í Þýskalandi en
ið að koma kúrdískum flóttamönn-
um til hjálpar með því að setja
upp hjálparstöðvar í norðurhluta
Iraks og á svæðum sem flótta-
menn hafa streymt til í Tyrk-
landi, að þvi er sagði í yfirlýsingu
frá utanríkisráðuneytinu í Istan-
búl, höfuðborg Tyrklands. Enn-
fremur verður flogið með hjálpar-
gögn til Teheran í íran en írönsk
stjórnvöld hafa veitt Bandaríkja-
mönnum leyfi til flutninga af því
tagi. Bandarisk stjórnvöld vara
Bagdad-stjórnina við því að reyna
að hindra lyálparstarf í norður-
hluta Iraks. George Bush Banda-
ríkjaforseti féllst í gær á sjónar-
mið Johns Majors, forsætisráð-
herra Breta, um nauðsyn þess að
komið verði upp griðlandi fyrir
Kúrda í norðurhluta íraks. Sovét-
menn sögðust vera andsnúnir
þessari hugmynd þar sem það
jafngilti því að fullveldi Iraka
væri skert en það gengi í berhögg
við stofnskrá Sameinuðu þjóð-
anna.
í tilkynningu tyrknesku stjórnar-
innar sagði að Bandaríkjamenn
væru að hefja meiriháttar hjálpar-
starf í þágu Kúrda. Dan Quayle
varaforseti Bandaríkjanna sagði að
loftbrú hefði .verið hrundið af stað
og væri við það miðað að hjálpar-
gögnin nægðu fyrir brýnustu þörf-
um 700.000 manns í 30 daga. Á
sunnudag hófu bandarískar flugvél-
ar að varpa hjálpargögnum kerfis-
bundið niður til flóttamanna í fjalla-
héruðum Norður-íraks.
Akbar Hashemi Rafsanjani for-
seti írans sagði í gær, að ein millj-
ón íraka hefði flúið til írans eftir
að íraski stjórnarherinn hóf sókn
gegn uppreisnarmönnum í norður-
og suðurhlutum íraks í síðasta
mánuði. Um 20.000 manns kæmu
yfír landamærin daglega en þar
færi veður og aðstæður allar versn-
andi. Margir flóttamannanna væru
það illa á Sig komnir að þeir væru
lítið annað en lifandi lík. Tyrknesk-
ir embættismenn sögðu hálfa millj-
ón flóttamanna hafa brotist þang-
að. Rafsanjani sakaði Vesturveldin
um að bera sök á flóttamannavand-
anum þar sem þau hefðu hvatt ír-
aka til uppreisnar gegn Saddam
Hussein forseta.
Talsmenn íraskra uppreisnar-
manna sögðu að skriðdreka- og
þyrlusveitir íraska stjórnarhersins
hefðu ráðist til atlögu gegn upp-
reisnarmönnum í Ezmir-fjöllum í
nágrenni borgarinnar Sulaimaniya
í fyrrinótt. Fullyrðingar þessar
fengust ekki Staðfestar eftir öðrum
leiðum. Ennfremur sögðu fulltrúar
Kúrda að íraski stjórnarherinn hefði
virt viðvaranir Bandaríkjamanna
um að fara ekki með vopnum gegn
flóttafólkinu að vettugi. Héldi her-
inn uppi árásum á flóttamenn norð-
an 36. breiddarbaugsins og erlendir
læknar sem komnir eru til hjálpar-
starfa við landamæri Tyrklands og
íraks hafa skýrt frá því að algengt
sé að flóttamenn beri skotsár eða
brunasár sem rekja megi til
sprengjuárása. James Baker, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna,
neitaði á blaðamannafundi í Sýr-
landi að segja með hvaða hætti
Bandaríkjamenn hygðust fram-
fylgja banninu.
Iranska fréttastofan IRNA bar
útvarpsstöð íraskra byítingar-
manna í suðurhluta íraks fýrir því
í gær, að skæruliðar hefðu ráðist á
stjórnstöð stórfylkis Lýðveldisvarð-
arins í suðausturhluta íraks á
fimmtudagskvöld og fellt yfirmann
hennar. Sagði IRNA að rangt væri
að borgin Basra væri á valdi sveita
Saddams, skæruliðar veittu þar enn
öfluga andspyrnu.
Sjá ennfremur „Dýr þrífast
ekki einu sinni við svona að-
stæður“ á bls. 28-29.
Júgóslavía:
Þj óðaratkvæða-
greiðsla um
framtíð ríkisins
Brdo Kod Kranja. Reuter.
FORSETAR liinna sex lýðvelda
Júgóslaviu ákváðu á fundi í gær
að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu
í lýðveldunum um framtíð júgó-
slavneska ríkjasambandsins fyrir
lok maímánaðar.
Lýðveldin virðast hins vegar eiga
langt í land með að leysa innbyrðis
deilur sínar. Ráðamenn lýðveldisins
Slóveníu, sem er við landamæri ít-
alíu, Austurríkis og Ungveijalands,
skýrðu þannig frá því í viðræðunum
að Slóvenía hygðist draga sig úr
ríkjasambandinu í júnílok. Þá ertalið
líklegt að Króatía fylgi í kjölfarið.
Bandaríkin:
Fjölmörgum herstöðv-
um 1 Bandaríkjunum
og Evrópu verði lokað
Washington, Stuttgart. Reuter.
BANDARISKA varnarmálaráðuneytið lagði í gær til að 43 herstöðv-
ar bandaríska hersins í Bandaríkjunum verði lagðar niður og starf-
semi 28 til viðbótar verði endurskipulögð. Þá var tilkynnt um breyt-
ingu á starfsemi 32 stöðva í Evrópu.
Er þetta liður í þeirri stefnu
Bandaríkjamanna að skera niður
herafla landsins um hálfa milljón
manna á næstu sex árum en
Bandaríkjaher hefur nú tvær millj-
ónir manna undir vopnum.
Meðal þeirra herstöðva sem
Bandaríkjastjórn vill leggja niður
eru stöðvarnar Fort Ord í Kali-
forníu, Fort Dix i New Jersey og
skipasmíðastöð flotans í Fíladelfíu
ásamt fjórtan stöðvum flughersins.
Þá tilkynntu yfirmenn banda-
ríska heraflans í Evrópu að 32
herstöðvum í Evrópu yrði annað-
hvort lokað eða þá stórlega dregið
úr starfsemi þeirra. Nær þetta til
27 stöðva í Þýskalandi, þriggja í
Bretlandi, einnar í Tyrklandi og
einnar á Spáni.
Samkvæmt bandarískum lögum
getur vamarmálaráðherrann lokað
herstöðvum utan Bandaríkjanna án
þess að þurfa samþykki þingsins
fyrir því.
Dick Cheney, varnarmálaráð-
herra, tilkynnti í september á
síðasta ári að 150 herstöðvum utan
Bandaríkjanna yrði lokað á næstu
árum. Eru þær lokanir sem til-
kynnt var um í gær hrein viðbót
við hinar fyrri.