Morgunblaðið - 13.04.1991, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1991
A L Þ 1 N G 1 1 S K O S N 1
—
Formaður Alþýðubandalagsins um EES-samninga:
Gnmdvallarágreimngur í ríkis-
stjórn um ýmis samningsatriði
, , Morgunblaðið/Sverrir
Frá fundi BSRB um Island og Evrópu. I ræðustól er Tómas Gunnarsson frá Heimastjórnarsamtökunum.
ÓLAFUR Ragnar Grímsson
formaður Alþýðubandlagsins tel-
ur að ef gengið verður frá samn-
ingi um evrópskt efnahagssvæði
á næsta kjörtímabili eigi ríkis-
stjórn að láta fara fram þjóðarat-
kvæðagreiðslu um samninginn.
Hann segir að grundvallar-
ágreiningur sé innan ríkissfjórn-
arinnar um ýmis mál, svo sem
um rétt til kaupa á landi og jörð-
um, sem fjallað sé um í þessum
samningum, og ríkisstjórnin hafi
ekki samþykkt neitt umboð til
utanríkisráðherra til að lýsa því
yfir að Island samþykki fullt
frelsi á flutningi fjármagns til
og frá landinu. Jón Baidvin
Hannibalsson utanríkisráðherra
og formaður Alþýðuflokksins
segir hins vegar að samningum
um evrópskt efnahagssvæði sé
að mestu lokið, og mál á samn-
ingssviði um fijálsar fjármagns-
hreyfingar hafi að mestu verið
orðin ágreiningslaus fyrir ári.
Þetta kom fram á fundi um ís-
land og Evrópu sem Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja stóð fyr-
ir á fimmtudagskvöld með fram-
bjóðendum flokka í Reykjavík. Jón
Baldvin Hannibalsson lagði áherslu
á að í næstu kosningum væri ekki
verið að kjósa um aðild að Evrópu-
bandalaginu (EB), eins og
Steingrímur Hermannsson forsæt-
isráðherra hefði sagt, og enginn
stjórnmálaflokkur hefði slíka aðild
á stefnuskrá sinni. Hann sagði Al-
þýðuflokkinn ekki útiloka aðild, en
ítreka jafnframt óskoruð yfirráð
íslendinga yfir fiskimiðum og orku-
lindum. Og þótt stefna EB, aðallega
í sjávarútvegsmálum, breyttist
þannig á næstu árum að aðild að
EB yrði eftirsóknarleg, tækju aðild-
arsamningar mörg ár og búið yrði
að kjósa til Alþingis oft áður en það
yrði að veruleika.
Jón Baldvin sagði að ísland væri
nú í hópi EFTA-þjóða að semja við
Evrópubandalagið um evrópskt
efnahagssvæði (EES). Það væri allt
annars eðlis en Evrópubandalagið,
þar sem ekkert yfirþjóðlegt vald
yrði á svæðinu, engin ákvörðun
yrði tekin án samstöðu, ekkert
framsal yrði á löggjafarvaldi til yfir-
þjóðlegra stofnana, þótt sett yrði
upp eftirlitsstofnun og dómstóll. Jón
sagði, að 97-98% af þessum samn-
ingum væri lokið.
Efasemdir um margt í
samningunum
Ólafur Ragnar Grímsson formað-
ur Alþýðubandalagsins sagði að
afstaða flokks síns til EB væri mjög
skýr. Hann væri ekki til viðræðu
um aðild að EB en vildi gera við
það viðskiptasamninga. Hann sagði
ljóst, að kosningamar nú væru þjóð-
aratkvæðagreiðsla í ákveðnum
skilningi, um afstöðu flokkanna til
þess hvort opna eigi fyrir inngöngu
Islands í EB. Það myndi gerast ef
Alþýðuflokkur og Sjálfstæðisflokk-
ur fengju þar brautargengi.
Ólafur Ragnar sagðist ekki kann-
ast við þá lýsingu að samningum
um EES væri 98% lokið. Ágreining-
ur væri meðal núverandi ríkisstjórn-
arflokka um ýmis grundvallaratriði,
m.a. hvort útlendingar eigi að hafa
sama rétt að kaupa iand og jarðir
á íslandi og íslendingar. Alþýðu-
flokkurinn hefði verið fylgjandi því,
en Alþýðubandalagið hefði hafnað
því og myndi aldrei samþykkja
EES-samning sem fæli þetta í sér.
Þá sagðist Olafur hafa efasemdir
um fullkomið fjármagnshreyfinga-
frelsi því þá væri ekkert því til fyrir-
stöðu að íslensk fyrirtæki flyttu
gróða sinn úr landi.
Jón Baldvin sagði enga hættu á
að útlendingar keyptu upp landið.
Þótt útlendingar gætu gerst bænd-
ur á íslandi, væri hægt að herða á
innlendri löggjöf til að tryggja að
þeir gætu ekki keypt upp hlunn-
indajarðir. Hann sagði að í EES
samningunum lægi nánast fyrir
samkomulag um ftjáls vöruskipti.
Samningur um ftjálsan fjármagns-
markað hefði að mestu verið orðin
ágreiningslaus fyrir ári síðan. í
samningum um búsetu og vinnu-
markað væri enn deilt um var-
naglaákvæði. Jaðarmál væri
skemmra á veg komin en þar væru
fá ágreiningsmál. Og þótt lengst
hefði verið deilt um stjórnun efna-
hagssvæðisins lægi nú fyrir sam-
komulag í stórum dráttum um flest.
Það sem helst stæði á nú væru sjáv-
arútvegsmál og fríverslun með fisk.
Ekki aðild nema stjórnarskrá
EB breytist
Jóhann Einvarðsson þingmaður
Framsóknarflokks sagði fulla sam-
stöðu vera meðal núverandi stjórn-
arflokka um viðræðurnar um evr-
ópskt efnahagssvæði. Ríkisstjórnin
öll og meirihluti stjómarandstöðu
hefði samþykkt að stefna að því
að ná þessu samkomulagi gegnum
EFTA-ríkin og með þeim við EB.
Hins vegar sagði hann alrangt að
leggja þær viðræður og samninga
að jöfnu við aðild eða aukaaðild að
Evrópubandalaginu. Hann sagði að
samningsdrögin hefðu verið kynnt
vel fyrir þingmönnum og hags-
munaaðilum á öllum stigum.
Jóhann sagði afstöðu Framsókn-
arflokksins í málinu skýra. Flokkur-
inn vildi láta reyna til þrautar á
hvort EES samkomulag næðist, en
ef það tækist ekki væru möguleikar
á að ná beinum samningum við EB
eða einstök aðildarlönd þess. En
aðild að bandalaginu kæmi ekki til
greina, nema með þeim hugsanlega
möguleika, sem væri í raun útilok-
aður, að gerðar yrðu verulegar
breytingar á stjórnarskrá Evrópu-
bandalagsins. Ekki stæði til að
breyta þeirri stjórnarskrá og með
aðild yrðum við að gangast inn á
hana, og það treystu framsóknar-
menn sér ekki til að gera.
Björn Bjarnason frambjóðandi
Sjálfstæðisflokksins sagði að ríkis-
stjórnin hefði staðið fyrir EES-
samningunum og bæri ábyrgð á
þeim. Hann sagði Steingrím Her-
mannsson forsætisráðherra hafa
hagað málflutningi sínum þannig
undanfarið, að þessar samningavið-
ræður tengdust ekki á nejnn hátt
umræðunni um þátttöku íslands í
EB, þótt fræðimenn í Háskóla ís-
lands teldu að í raun væri verið að
semja um aukaaðild að bandalag-
inu.
Björn sagði að sjálfstæðismenn
teldu eðlilegt að láta reyna til þraut-
ar á EES-samningana þótt þeim
yxi mörgum í augum það stjórnar-
farslega bákn, sem ætlunin væri
að fylgdi samstarfinu um efnahags-
svæðið. Þá sagði hann sjálfstæðis-
menn telja, að íslendingar gætu
ekki frekar en aðrar þjóðir, útilokað
hugsanlega aðild að bandalaginu í
framtíðinni svo framarlega sem
yfirráð héldust yfir auðlindum til
lands og sjvarar. Hann sagði að í
þessu fælist raunsæi en ekki
ákvörðun um íslahd gerðist aðili
að EB.
Opinn fundur um umhverfismál:
Frambjóðendur allra flokka
sammála um nauðsyn aðgerða
ÍSLANDSNEFND norræna um-
hverfisráðsins stóð á fimmtu-
dagskvöld fyrir opnum fundi í
Norræna húsinu með frambjóð-
endum úr Reykjavík um um-
hverfismál. Frambjóðendurnir
gerðu stutta grein fyrir stefnu
síns flokks og voru allir sam-
mála um að mjög margt mætti
betur fara í umhverfismálum
og tími væri til kominn að grípa
til róttækra ráða. Um 50 manns
hlýddu á mál frambjóðendanna
þegar flest var á fundinum.
Guðmundur Ágústsson, á F-
lista Fijálslyndra, mælti fyrstur
og sagði það stefnu Fijálslyndra
að draga bæri úr losun loftteg-
unda, sem stuðluðu að eyðingu
ósonlagsins. Bæta þyrfti sorphirðu
um land allt, leggja áherslu á
mengunarvarnir í iðnaði og hafa
strangt eftirlit með ferðum fólks
á hálendinu.
Bima Jennadóttir, af H-lista
Heimastjórnarsamtakanna, sagði
að samtökin væru á móti byggingu
nýs álvers. Islendingar ættu heldur
að vera í forystusveit við fram-
Morgunblaðið/Sverrir
Frá fundi íslandsnefndar norræna umhverfisráðsins með frambjóðendum í Reykjavík um umhverfismál.
leiðslu vetnis. Heimastjómarsam- efni í landbúnaði. súrt regn, gróðurhúsaáhrif, meng-
tökin vildu flýta banni á efni sem Jón Friðgeir Sveinsson af Z- un ferskvatns og sjávar og eyðing
væru ósoneyðandi og banna auka- lista Græns framboðs, sagði að skóga væri bein afleiðing af því
efnahags- og menningarkerfi, sem
væri til staðar í dag. íslendingar
ættu að stefna að því að raforka
leysti mengunarvaldandi orku-
gjafa af hólmi.
Sólveig Pétursdóttir, frambjóð-
andi á D-lista Sjálfstæðisflokks,
lýsti stefnu flokksins í umhverfis-
málum, m.a. að skógrækt, land-
græðsla og gróðurvernd verði auk-
in, stefna þurfi að raunhæfri nýt-
ingu lands, banna lausagöngu
búíjár á stöðum sem ekki þoli
hana, auka framlög til umhverfis-
rannsókna og draga úr mengun
eins og mögulegt væri við atvinnu-
rekstur.
Áshildur Jónsdóttir, á Þ-lista
Þjóðarflokks-Flokks mannsins,
sagði að Islendingar stærðu sig
gjarnan af óspilltri náttúru, en hér
væri eyðimörk af völdum uppblást-
urs, sjórinn væri mengaður,
strendurnar óhreinar og fjallaloft-
ið tæra stæði ekki undir nafni.
Herða yrði eftirlit með iðnaði og
framkvæmdir í umhverfismálum
yrðu að hefjast tafarlaust.
Auður Sveinsdóttir, frambjóð-
andi G-lista Alþýðubandalagsins,
sagði að lítill áhugi almennings á
umhverfismálum hefði komið í ljós
í þessari kosningabaráttu, enda
hefðu íslendingar ekki enn lent í
stóráföllum á borð við kjamorku-
slys. Betur þyrfti að standa að
stefnumörkun og mannaráðning-
um í umhverfisráðuneytið, en alls
ekki leggja það niður.
Magnús Jónsson, frambjóðandi