Morgunblaðið - 13.04.1991, Blaðsíða 13

roor TTfTQ b or <rl' A n<T A T A T ri^CS h TQT/HT/'TVTOÍ'A
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRIL 1991
%
Markviss atvinnunýsköpun
og hlutverk stjórnvalda
eftir Pál Theodórsson
Gjöful fiskimið og gnægð orku
eru þær meginauðlindir sem vel-
megun okkar íslendinga byggist
fyrst og fremst á. Fiskimiðin eru
nú nærri fullnýtt og reynsla síðustu
missera hefur sýnt okkur að það
tekur langan tíma að byggja upp
orkufreka stóriðju.
Ymsar nágrannaþjóðir okkar eru
fremur snauðar af gæðum náttúr-
unnar en hefur þó tekist að búa sér
lífsskilyrði eins og þau getast best
meðal iðnaðarþjóða. Hvemig hafa
þær gert það? Með þvi að nýta sér
auðlind sem felst í nútíma tækni-
þekkingu. Af þeim getum við mikið
lært.
Hér á landi hafa menn síðustu
misseri bundið mjög vonir við þann
eftir Árna
Gunnarsson
íslendingar hafa tekið að sér að
halda Heimsmeistaramótið í hand-
knattleik árið 1995. Þetta verður,
án efa, mesti íþróttaviðburður ís-
landssögunnar og krefst mikils und-
irbúnings og fjármuna, enda mikið
í húfi að vel takist til.
Islendingar hafa náð meiri
árangri í handknattleik en nokkurri
annarri íþróttagrein og hafa marg-
ar milljónaþjóðir mátt lúta í lægra
haldi fyrir íslensku handknattleiks-
piltunum. Þjóðin hefur fylgst með
sigurgöngu þeirra stolt og ánægð,
en jafnframt fundið til þegar illa
hefur gengið.
Miklar kröfur hafa verið gerðar
til handknattleiksmanna okkar,
stundum ósanngjarnar, og þá lítið
tillit tekið til þeirra aðstæðna, sem
íþróttagreinin hefur mátt búa við.
Islensku strákarnir, flestir í fullri
vinnu eða við nám, hafa orðið að
beijast við þrautþjálfuð atvinnu-
mannalið og með ótrúlegri seiglu
og hæfni haft sigra, sem vakið
hafa athygli víða um heim.
Nú er komið að okkur öllum að
reyna að tryggja, að íslensku hand-
knattleiksmennirnir nái umtals-
verðum árangri á heimsmeistara-
mótinu, og að allur undirbúningur
mótsins gangi greiðlega og að mót-
ið verði þjóðinni til sóma. Þetta er
Peter Bast-
ian í Nor-
ræna húsinu
DANSKI tónlistarmaðurinn og
rithöfundurinn Peter Bastian
heldur laugardaginn 13. apríl
fyrirlestur í fundarsal Norræna
hússins sem hann nefnir „Hvað
er tónlist?" Þar er fjallað um
hvernig hlutstendur upplifa tón-
listina, gæði hennar og nánari
skilgreiningu. Mánudaginn 15.
apríl kl. 17.15 heldur hann annan
fyrirlestur í Norræna húsinu, þar
sem hann talar um vitsmuni og
tónlistargáfu.
Peter Bastian er kunnur tnlist-
armaður og fyrirlesari og bk hans
Ind i musikken sem kom út 1987
hlaut verðlaun Weckendavisen
1988. Hann hefur hlotið ýmsar við-
urkenningar m.a. Tónlistarverðlaun
Jakobs Gade, 1969 og Rosenkjær-
verðlaun danska útvarpsins 1989.
Kaffistofa Norræna hússins
verður opin til kl. 23.30 og verður
boðið upp á smurt braut að dönsk-
um hætti, segir m.a. frttatilkynn-
ingu.
auð sem felst í fallvötnum landsins
og jarðvarma og horft til möguleika
stóriðju. Þar verður’íslenskt hugvit
og þekking ekki virkjuð nema að
mjög takmörkuðu leyti. Kapp við
að ná samningum um álver hér á
landi hefur dregið úr viðleitni til
nýsköpunar á öðrum sviðum at-
vinnulífsins. Vel má vera að stór-
iðja á íslandi sé vænlegur kostur
til að styrkja atvinnulíf þjóðarinnar,
en öðrum álitlegum möguleikum
þarf einnig að sinna. Hér má benda
á möguleika í hátæknigreinum eins
og rafeinda- og hugbúnaðarfyrir-
tækja. Hér á landi er nú álitlegur
vísir að atvinnurekstri í þessum
greinum. Fróðlegt er að bera saman
fjárþörf vegna stofnkostnaðar í
þessum greinum við hliðstæðan
stofnkostnað í stóriðju og fiskveið-
„Nú er komið að okkur
öllum að reyna að
tryggja, að íslensku
handknattleiksmenn-
irnir nái umtalsverðum
árangri á heimsmeist-
aramótinu.“
unnt að gera með afgerandi stuðn-
ingi við íþróttagreinar, en ijársöfn-
un hefst með merkjasölu, sölu gull-
boltans, á kjördag. Við megum al-
veg við því að gleyma stjórnmálun-
um um stund og styðja gott mál-
efni, sem getur varðað þjóðina
miklu, bæði í kynningu og umtali
á erlendri grund.
Höfundur er alþingismaður.
Úr flokki greina
háskólamanna þar
sem reifuð eru
þjóðmál nú þegar
kosningar fara í
hönd.
um. Stofnkostnaður á starfsmann
í t.d. fjögurra manna fyrirtæki í
þessum greinum er aðeins um hálf
milljón króna. Þá er gert ráð fyrir
að húsnæði sé leigt fyrir starfsem-
ina. Fyrirtækið fer hins vegar ekki
að skila tekjum fyrr en þróun tæk-
is eða hugbúnaðar er lokið. Sé gert
ráð fyrir að þróunarstarfið taki tvö
ár og þetta talið til stofnkostnaðar,
verður heildarstofnkostnaður um
6,5 millj. króna á starfsmann. í fisk-
Árni Gunnarsson
veiðum (skuttogara) er hliðstæð
upphæð um 30 millj. kr. og um 90
milij. kr. á starfsmann í álfram-
leiðslu.
En hvernig er nú hlynnt að þessu
nýjabrumi í atvinnulífi okkar. Rann-
sóknasjóður Rannsóknaráðs ríkis-
ins, sem ætti að vera ein traustasta
stoðin við nytjarannsóknir sem hafa
nýsköpun í atvinnulífinu að mark-
miði, hefur rýrnað að verðgildi með
hverju ári og er nú aðeins rúmur
helmingur af raungildi sínu þegar
hann var stofnaður fyrir 6 árum.
íslensk fyrirtæki sinna nytjarann-
sóknum illa og það eykur vart bjart-
sýni manna um að möguleikar nú-
tímatækni verði nýttir. Þar má taka
lífefnafræði sem á vafalítið eftir að
hafa mikil áhrif í fiestum greinum
matvælaframleiðslu. Þessir mögu-
leikar verða ekki nýttir nema að
loknu miklu rannsókna- og þróun-
arstarfi. Þó við getum lært margt
af öðrum þjóðum í þessum efnum
munum við ekki geta nýtt mögu-
leika tækninnar nema með öflugum
eigin nytjarannsóknum. íslensk
fiskvinnslufyrirtæki sinna þessu
brýna verkefni sáralítið.
Með opinberri skólastefnu hefur
þjóð okkar tryggt sér mikla og
trausta þekkingu í nútímatækni og
vísindum. Með framhaldsskólum
okkar og skólum á háskólastigi og
með því að örva íslenskt námsfólk
til framhaldsnáms, bæði hér á Ís-
landi og erlendis, höfum við tryggt
að þjóð okkar býr nú yfir mikilli
þekkingu og reynslu, sem ætti að
geta treyst undirstöður atvinnuvega
okkar og stuðlað að fjölbreytilegri
nýsköpun. Lánasjóður íslenskra
námsmanna er mikilvægur liður í
þessari viðleitni hins opinbera. Þar
gera aðrar þjóðir vart betur. En
þegar kemur að því að virkja auð-
lind þekkingarinnar erum við eftir-
bátar nágrannaþjóða okkar. Rann-
sóknasjóður er lýsandi dæmi um
aðgerðarleysi stjórnvalda. íslensk
fyrirtæki eru smá og þar er enn
Páll Theodórsson
takmörkuð hefð fyrir nytjarann-
sóknum. Þekking og reynsla hins
vel menntaða unga fólks nýtist ís-
lensku atvinnulífi illa.
Til að þekking verði nýtt til ný-
sköpunar í atvinnulífinu er ekki nóg
að tryggja traustan grundvöll fyrir-
tækja eins og ýmsir telja. í stjórnun
fyrirtækjanna þarf breytt hugarfar
og breytt vinnubrögð og það kallar
á nýja kynslóð forstöðumanna.
Stöðnunar hefur gætt í íslensku
atvinnulífi á síðustu árum og horfur
eru á að enn muni síga á ógæfuhlið-
ina í þessum efnum á næstu árum.
Fjölbreytileg nýsköpun í íslensku
atvinnulífi næst ekki nema með
öfiugum nytjarannsóknum. íslensk
fyrirtæki eru vanbúin á þessu sviði,
hið opinbera verður að styðja á
komandi árum á öflugan hátt ef
við ætlum ekki að glata góðum
tækifærum. Stjórnvöld iðnaðar-
þjóða styðja mjög margvíslega ný-
sköpun í atvinnurekstri. Hér á landi
er brýn nauðsyn á að efla mjög
þátttöku ríkisins í skipulegu starfi
til nýsköpunar. Þessi stuðningur
mundi ekki einungis efla nýsköpun-
arstarfið, hann mundi einnig efla
nytjarannsóknir fyrirtækja og
glæða skilning ráðamanna þeirra á
gildi rannsókna. Að treysta alfarið
á frumkvæði fyrirtækja getur að-
eins leitt til áframhaldandi stöðnun-
ar í íslensku atvinnulífi.
Höfundur er eðlisfræðingur og
starfará Raunvísindastofnun
Háskólans.
1
1
Honda Accord 1991 EX
Margfaldur verðlaunabíll,
fullbúinn öllum þægindum
á ótrúlega hagstæðu verði
Greiðsluskilmálar við allra hæfi,
t.d. 25% útborgun og mismunurinn
lánaður í allt að 36 mánuði
á bankakjörum. Við tökum góða,
notaða bíla upp í nýja
oglánum jafnvel mismuninn.
Verð frá aðeins kr. 1.360.000,- stgr.
Sýning í dag kl. 13-17
HONDA Á ÍSLANDI, VATNAGÖRÐUM 24, S-689900
Nú er komíð að okkur