Morgunblaðið - 24.12.1991, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. DESEMBER 1991
Arngrímur Bjarna-
son - Minning
reyndar er ekki langt síðan ég átti
þess kost að fara í berjamó með
þeim hjónum. Því miður urðu sam-
verustundirnar afar fáar meðan ég
dvaldist erlendis lungann úr níunda
áratugnum, en á síuðustu þremur
árum hef ég stundum átt erindi til
Akureyrar og þá hefur leiðin alltaf
legið á Byggðaveginn, þar sem þau
Ásta hafa búið síðan 1979. Ævin-
lega barst tal okkar Arngríms að
pólitík og viðfangsefnum líðandi
stundar. Fyrst eftir að ég fór að
hugsa um pólitík þótti mér nánast
sjálfgefið að Arngrímur væri fram-
sóknarmaður, enda Akureyri alltaf
mikill framsóknarbær og Kaupfé-
lagið eins konar háborg samvinnu-
stefnunnar. I samtölum okkar hin
síðari ár varð mér smátt og smátt
ljóst að svo einfalt var málið ekki.
Hann var að vísu sannur framsókn-
armaður, en umfram allt samvinnu-
og félagshyggjumaður, með fast-
mótaðar skoðanir, kunni góð skil á
réttu og röngu og lét menn hvorki
njóta _né gjalda flokkspólitískrar
stöðu. I samræmi við sín lífsviðhorf
lét hann sig varða kjör annarra,
sérstaklega þeirra sem minna mega
sín. Hann taldi eins og margir að
stjórnmálamennirnir hefðu brugðist
skyldu sinni í því efni að tryggja
öilum sómasamleg lífskjör og þar
væri mikið verk að vinna. Ekki gat
ég fundið annað en að róttæk sjón-
armið mín mættu skilningi og
stundum beinum stuðningi. Margan
dag á ég í húgskoti mínu frá þess-
um samverustundum öllum sem
vert er að rifja upp og þakka fyrir.
Það hefur stundum verið sagt í
fjölskyldunni að Arngrímur hefði
mörg líf — og ekki alveg að ástæðu-
lausu. Árið 1970 var honum vart
hugað líf þegar hann veiktist af
nýrnasjúkdómi og lá á Landa-V
kotsspítala um nokkra vikna skeið.
Þá man ég eftir því að þær vöktu
til skiptis yfir honum Þorbjörg móð-
ir mín og Ólöf dóttir hans, báðar
hjúkrunarfræðingar. Þá voru það
ungir sérfræðingar, nýkomnir heim
frá námi, sem beittu nýrri tækni
við að hreinsa blóð og Arngrímur
komst yfir hjallann þann og síðan
eru liðnir tveir áratugir. Frá þeim
tíma kenndi Arngrímur sér tæpast
nokkurs meins fyrr en nýrnasjúk-
dómurinn tók sig upp aftur fyrir
um fimm árum. Það var svo
snemma árs árið 1988 að hann fór
að fara til Reykjavíkur með stuttu
og reglubundnu millibili í „gervinýr-
að“ á Landspítalanum. Síðla það
sama ár fékk hann þó ný tæki og
síðan gat hann að mestu sjálfur
framkvæmt þær hreinsanir sem
gervinýrað sér um og hafði þá út-
búnaðinn til þess heima hjá sér. Þá
fór hann einungis í fáar eftirlits-
ferðir á ári til Reykjavíkur og var
feginn að vera laus við flandur
milli landshluta, því hann undi hag
sínum best á Akureyri. Eftir því sem
hjúkrunarfólk hefur sagt sinnti
hann læknisverkunum af mikilli
kostgæfni eins og honum var lagið,
og aldrei þurfti að hafa áhyggjur
af því að hann gleymdi sér. Með
því móti gat hann verið heima allt
þar til hann var fluttur á Landspít-
alann nokkrum dögum áður en
hann hóf ferðina inn í fegri heim
og aldrei missti hann meðvitund,
en það var eitt af því sem hann
síst vildi, að þurfa að lifa úr tengsl-
um við umheiminn. Hann var sjálf-
sagt hvíldinni feginn.
Eftir sitjum við sem söknum sam-
ferðamanns. Sárast sakna eigin-
kona og börn. Ég veit að ég mæli
fyrir hönd föður míns og okkar
bræðra þegar ég sendi Ástu, börn-
um, tengdabörnum, barnabörnum
og systkinum hugheilar samúðar-
kveðjur. Arngrímur Bjarnason er
kvaddur með virðingu og þökk.
Blessuð sé minning manns sem gaf.
Árni Þór Sigurðsson
Björn Björnsson
vélstjóri - Minning
Fæddur 24. mars 1908
Dáinn 15. desember 1991
Allt frá því að ég man fyrst eft-
ir mér hefur Arngrímur átt ákveð-
inn sess í mínum huga. Hann var
þessi virðulegi frændi sem kunni
svör og ráð við flestu og var eigin-
lega hafinn yfir gagnrýni. Eins
konar höfuðsmaður ættarinnar sem
hann var þó ekki fæddur inn í held-
ur tengdist í gegnum hjónaband.
Maður gat alltaf verið viss um að
ráð hans væru óbrigðul og mátti
þá einu gilda hvert umræðuefnið
var. Nú er hann allur, á 84. aldurs-
ári.
Arngrímur Jón Vídalín Bjarnason
fæddist 24. mars 1908 á Þórustöð-
um í Mosvallahreppi í Vestur-ísa-
fjarðarsýslu. Foreldrar hans voru
Bjarni Jónatansson, sem þá var
bóndi á Þórustöðum en fékkst síðar
við verkamannastörf á Flateyri,
sonur Jónatans Þorleifssonar á
Litlu-Þúfu í Miklaholtshreppi á
Snæfellsnesi og Önnu Filippíu Jóns-
dóttur og Stefanía Arngrímsdóttur
húsfreyju á Þórustöðum og Flat-
eyri, dóttir Arngríms Vídalíns Jóns-
sonar bónda og skipstjóra í Hjarð-
ardal ytri í Önundarfirði og Lauru
Williamine Margrethe Thomsen.
Bjarni og Stefanía eignuðust 8 böm
og var Arngrímur íjórði í röðinni,
en elstur þeirra sem upp komust.
Systkini Árngríms voru: Dagrún,
fædd 1903, dáin 1929, Arngrímur,
fæddur 1904 en lést á fyrsta ári,
Bergljót, fædd 1906, dó á þriðja
ári, Bergljót, fædd 1910, Una
Margrét, fædd 1911, Njáll Bergþór,
fæddur 1913 og Sólveig Stefanía,
fædd 1916. Auk þess átti Arngrím-
ur tvær hálfsystur og einn hálfbróð-
ur.
Föður sinn missti Arngrímur
þegar hann var 13 ára og var hann
þá tekinn í fóstur Ólafs Sigurðsson-
ar hreppstjóra á Flateyri og konu
hans, Valgerðar Guðmundsdóttur,
húsfreyju.
Árið 1927 fluttist Arngrímur til
Akurey'rar og hóf nám í mennta-
skólanum þar. Hann lauk stúdents-
prófi utanskóla vorið 1933 og þá
um haustið innritaðist hann í
læknadeild Háskóla íslands. Eftir
fyrsta veturinn varð hann þó að
hverfa frá námi sökum fjárskorts
en lauk áður cand.phil.-prófi. Leiðin
lá aftur til Akureyrar þar sem Arn-
grímur fékkst fyrst við kennslu og
starfaði á lögfræðiskrifstofu. Síðla
árs 1937 hóf hann svo störf hjá
Kaupfélagi Eyfirðinga, en því fyrir-
tæki léði hann starfskrafta sína í
tæp 50 ár. Hann varð skrifstofu-
stjóri hjá KEA í apríl 1947 og
gegndi því starfi fram á mitt ár
1971 en þá var hann ráðinn aðal-
fulltrúi og staðgengill kaupfélags-
stjóra. Árið 1979, þá 71 árs að aldri,
lét hann af störfum hjá Kaupfélag-
inu fyrir aldurs sakir. Starfskraftar
Arngríms voru þó langt í frá þornir
og hann var áfram í hlutastarfí við
sérstök verkefni hjá Kaupfélaginu
til nóvemberloka árið 1986. Þá átti
hann að baki tæplega hálfrar aldar
farsælan starfsferil hjá stærsta og
umfangsmesta fyrirtæki á Akureyri
og þótt víðar væri leitað. Ekki veit
ég hvort það var hin langa vist hjá
Kaupfélaginu sem gerði Arngrím
að samvinnu- og félagshyggju-
manni, eða hvort hann valdi sér
þann starfsvettvang vegna lífsskoð-
ana sinna, en það má einu gilda.
Hann hafði í æsku kynnst fátækt
og skorti, sem meðal annars bann-
aði honum að stunda langskólanám
eins og hugur hans stóð þó til, þann-
ig að síst vantaði hann skilning á
kjörum og erfiðleikum bágstaddra.
Vafalaust hefur hvort tveggja,
æskan og uppeldið annars vegar
og starfið hins vegar átt þátt í að
móta hans lífsviðhorf. Arngrímur
var alla tíð sannur samvinnumaður
í þess orðs víðustu merkingu og
gott ef sú hugsjón varð ekki skarp-
ari með árunum.
Á löngum starfs- og æviferli
gegndi Arngrímur fjölmörgum
trúnaðarstörfum. Hann átti m.a.
sæti í sjó- og verslunardómi Akur-
eyrar í mörg ár frá 1961, sat í stjórn
Sjúkrasamlags Akureyrar óslitið
fr4 1962-1982, var í nokkur ár full-
trúi í framkvæmdanefnd leiguíbúða
Akureyrar og var endurskoðandi
reikninga Útgerðarfélags Akur-
eyrar og Akureyrarbæjar eftir að
hann lét formlega af störfum hjá
KEA. Árið 1980 var hann sæmdur
riddarakrossi Hinnar íslensku
fálkaorðu fyrir störf að félagsmál-
um. Þrátt fyrir vestfirskan upp-
runa, sem honum varð tíðrætt um,
var hann orðinn Akureyringur „par
excellence“, eins konar heimsborg-
ari í höfuðstað Norðurlands. Akur-
eyri var honum afar kær, það má
segja að þau hafi saman aldur alið
Arngrímur og Akureyri líkt og hrísl-
an og lækurinn, og hann mundi
sannarlega tímana tvenna í sögu
Akureyrar.
Arngrímur var ákafiega bók-
hneigður maður, vel heima í bók-
menntum_, bæði íslenskum og er-
lendum. Á heimili þeirra Ástu, móð-
ursystur minnar, er mikið og gott
bókasafn, vafalaust eitt af því besta
í einkaeign hér á landi. Sem gest-
komandi á heimili þeirra kom það
aldrei fyrir að ekki fyndist einhver
góð bók að glugga í og sjaldan kom
maður að tómum kofunum hjá Arn-
grími, því hann kunni skil á vel-
flestu sem þar gat að líta. Sjálfur
fékkst hann dulítið við ritstörf,
a.m.k. á yngri árum. Hann þýddi
nokkrar skáldsögur og sá um út-
gáfu á barnabókinni Ævintýri Fjall-
konunnar árið 1942. Þá þýddi hann
fjölmargar smásögur og greinar
fyrir Samvinnuna á fimmta ára-
tugnum. Arngrímur var ágætlega
hagmæltur og víða í gestabókum
leynast stökur sem hann kastaði
fram á góðum stundum.
Arngrímur var tvíkvæntur. Árið
1939 kvæntist hann Elínu Guðrúnu
Einarsdóttur, f. 1905, en þau slitu
samvistir árið 1958. Kjördóttir
þeirra er Ólöf Stefanía Arngríms-
dóttir, f. 20. júní 1945, hjúkrunar-
fræðingur á Akureyri, gift Baldri
Jónssyni yfirlækni. Sonur þeirra er
Arngrímur. Þann 24. ágúst 1958
gengu þau í hjónaband Arngrímur
og Ásta Emilía Friðriksdóttir, f. 4.
janúar 1926. Hún starfar á skrif-
stofu Sjúkrasamlags Akureyrar.
Ásta var þá liðlega þrítug ekkja og
einstæð móðir. Foreldrar hennar
voru Friðrik Jónsson bóndi á Hömr-
um og víðar í Lýtingsstaðahreppi í
Skagafirði, síðar búsettur á Akur-
eyri, og seinni kona hans, Steinunn
Soffía Stefánsdóttir hjúkrunar-
kona. Friðrik var Skagfirðingur í
báðar ættir en Soffía var húnvetnsk
að ætt. Börn Arngríms og Ástu
eru: Guðríður Þórhallsdóttir (dóttir
Ástu af fyrra hjónabandi, sem Arn-
grímur gekk í föður stað), f. 17.
september 1945, meinatæknir í
Mosfellsbæ, gift Hallgrími Jóns-
syni, flugstjóra hjá Flugleiðum, og
eiga þau þijú börn: Hrefnu, Ástu
og Hallgrím. Stefán Arngrímsson,
f. 9. ágúst 1960, BA 5 ensku og
sagnfræði, lögreglumaður í Reykja-
vík, kvæntur Kristbjörgu Héðins-
dóttur meinatækni og eiga þau tvo
syni, Þórð og Arngrím.
Á kveðjustund hrannast upp
minningar um liðna tíma. Á æsku-
árum mínum dvöldumst við bræð-
urnir ásamt móður okkar oft um
lengri eða skemmri tíma á sumrin
í Oddeyrargötunni hjá Ástu og Arn-
grími. Frá þeim tíma eru aðeins ljúf-
ar minningar — þá var alltaf gott
veður á Akureyri, sól og sumar og
Skátagilið var miðpunktur ærsla og
leikja. Nokkur sumur vorum við
Stefán Arngrímsson saman í sum-
ardvöl á Dagverðareyri við Eyja-
fjörð, þar sem verkalýðshreyfingin
rak sumardagheimili. Ég minnist
Arngríms sérstaklega frá þeim
árum um 1965-1970. í hugum okk-
ar krakkanna var enginn jafnmikil
aufúsugestur og Arngrímur þegar
hann kom með timbur og nagla og
annað tilheyrandi til að við gætum
dundað okkur við smíðar. Og þá
var margur kastalinn reistur og rif-
inn og endurbyggður. Alltaf með
jöfnu millibili hafði Arngrímur tíma
til að skjótast út að Dagverðareyri
með stórt og smátt sem gat glatt
hugi barnanna. Það voru líka ófáir
bíltúrarnir sem við frændurnir fór-
um í með Arngrími inn í Eyjafjörð,
út með Lögmannshlíð eða jafnvel
út á Dalvík. Alltaf gat Arngrímur
fundið upp á einhveiju nýju og
spennandi, vel vitandi að lítið er
ungs manns gaman. Tíðum fórum
við saman í sumarfrí, foreldrar mín-
ir með okkur bræður og Ásta og
Arngrímur með Stefán. Þær hafa
líka orðið margar beijaferðirnar og
Fæddur 11. febrúar 1927
Dáinn 12. desember 1991
Mágur minn, Björn Björnsson,
vélstjóri, fæddist á Selfossi 11.
febrúar 1927, sonur hjónanna Önnu
Eiríksdóttur frá Sandhaugum í
Bárðardal og Björns Sigurbjarnar-
sonar frá Tjömesi, en hann var
gjaldkeri Landsbankans á Selfossi.
Björn var einnig lærður rafvirki,
en þá iðn lærði hann bæði á Sel-
fossi og í Reykjavík, þar sem hann
lauk námi hjá Johan Rönning.
Kynni okkar Björns hófust eftir
að hann kynntist systur minni, Elsu
Unni, árið 1978. Hann var þá ekkju-
maður og átti fimm uppkomin börn.
Elsa átti einnig fimm börn frá fyrra
hjónabandi sínu, flest þá flutt að
heiman. Elsa og Björn hófu sambúð
1978, en giftust 11. febrúar 1986,
á afmælisdegi Bjöms.
Björn stundaði lengst af sjóinn,
en þegar kynni þeirra Elsu hófust
starfaði hann í Vélsmiðjunni Nonna,
en fór síðan fljótlega til starfa hjá
ísbirninum hf. í Reykjavík, þar sem
hann starfaði sem vélstjóri í frysti-
húsi félagsins og síðar hjá Granda
hf. Björn fór til sjós aftur sem vél-
stjörf'Á b.v. Ásþóri og fylgdi því
skipi er það var selt Þorbirni hf. í
Grindavík og hlaut nafnið Gnúpur.
Þar var hann yfirvélstjóri þar til
hann fluttist á nýjan Gnúp GK-11,
er áður hét Snæfugl. Björn var um
borð í Gnúpi, þar sem skipið var á
veiðum, hínn 12. desember sl., er
hann fékk hjartaáfall og lézt áður
en tókst að koma aðstoð til skipsins
'með þyrlu. Björn verður jarðsettur
á þriðja í jólum.
Þau Elsa bjuggu fyrstu árin í íbúð
hennar að Völvufelli 50 en á árunum
1981 til 1982 byggðu þau sér einbýl-
ishús í Kögurseli 20 og fluttu þang-
að í desemþer 1982. Lögðu þau
mikla vinnu í það hús og gerðu
smekklega úr garði.
Björn var afskaplega rólegur og
jafnlyndur maður og sérlega barn-
góður. Er mér minnisstætt, að þótt
ein dóttir mín væri nokkur manna-
fæla, eins og gengur í bernsku,
hændist hún mjög að þessum skeggj-
aða manni og tók hann langt fram
yfir aðra, sem sýna vildu henni vin-
arhót, þótt mýkri væru á vangann.
Þá fór hugur barnabarna Elsu
systur ekki á milli mála. Þau litu öll
á Björn sem afa sinn og sakna hans
nú sárt. Þá var samband hans og
stjúpbarna gott og innilegt, mest þó
við yngstu dóttur Elsu, Ornu Báru,
sem hefur búið hjá þeim Birni frá
árinu 1989 með tveimur sonum sín-
um.
Elsku Elsa mín. Missir þinn og
söknuður er mikill og sár. En ég
veit, að þú átt ekkert nema góðar
minningar um mann, sem færði þér
þá lífshamingju, sem ekki fyrnist
yfír.
Bragi Kr. Guðmundsson
Þann 12. desember laust eftir
hádegi vorum við á veiðum í Rósa-
garðinum, s-austur af Islandi. Bjart-
sýnir um góða veiði og sölu í Þýska-
landi. Nýbúnir að setja hluta af
áhöfninni í land í siglingafrí, þegar
dimmdi skyndilega yfir okkur. Björn
HUSIÐ OPNAÐ KL. 18.30 A NYARSDAG 1992
Ósóttir miðar verða seldir milli jóla og nýárs, frá föstud. 27. des.
PERLAN á öskjuhlíð ■ 125 Reykjavík ■ Pósthólf 5252 ■ Fax 620207 • Sími 620200