Morgunblaðið - 24.12.1991, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. DESEMBER 1991
19
VINNUVERND
Höldum þyngd yfir jólin
eftir Olaf G.
Sæmundsson
Rannsóknir hafa leitt í ljós að
of feitir einstaklingar (20% eða
meira yfir eðlilegri þyngd) eru oft-
ar frá starfi vegna veikinda og eiga
hættara með að slasast en þeir
einstaklingar
sem teljast í eðli-
legri þyngd.
Vegna þessa eru
atvinnurekendur
sífellt að verða
betur og betur
meðvitaðir um
mikilvægi for-
Ólafur G. varna; mikilvægi
Sæmundsson þess að starfs-
menn sinni líkarna sínum betur —
t.d. með aukinni hreyfingu og
bættu mataræði — þar sem tak-
markið er m.a. að halda kjör-
þyngd. Ahugi fyrir forvörnum hef-
ur aukist mikið á síðustu misserum
og er það vel, en betur má ef duga
skal.
Ljúfur ilmur stígur milli stafs
og hurðar, bragðlaukarnir þandir
til hins ýtrasta. Hátíð jólanna er í
nánd. í þessri grein verður leitast
við að ræða lítillega neysluvenjur
og gefa fólki hugmyndir um að-
ferðir sem hægt er að grípa til ef
óttinn við að missa tökin á matar-
æðinu gerir vart við sig.
Gunna er starfsmaður „rótgró-
ins“ fyrirtækis hér í bæ. Um langt
árabil hefur Gunna átt við offitu-
vandamál að glíma. Samkvæmt
leiðbeiningum næringarfræðings
hefur hún í hartnær ár fylgt mat-
aræði sem telur 1500 hit./dag
(meðalorkuþörf kvenmanna er á
bilinu 1600-2300hit./dag). Gunna
hefur nú lést um 15 kg og að sögn
líður henni mun betur en áður,
bæði andlega sem líkamlega.
Nú eru jólin í nánd og Gunna
viðurkennir að hún sé hrædd um
að jóladagarnir verði sér erfiðir í
skauti þar sem freistingarnar séu
yfirþyrmandi — sykur — og fiturík-
ir forréttir, aðalréttir, eftirréttir og
guð má vita hvað. Þó að næringar-
fræðingurinn hafi komið Gunnu í
skilning um að pláss sé fyrir allan
mat (svo framarlega sem hinar
ýmsu fæðutegundir séu skynsam-
lega samansettar) er Gunna hrædd
um að hún missi stjórn á neysl-
unni sem eðlilega kann að leiða til
þyngdaraukningar.
Til hvaða ráða getur
Gunna gripið?
1. Gunna einfaldlega heldur sér
frá öllu sem kallast „hátíðarmatur"
og í hans stað fær hún sér t.d.
soðinn fisk með soðnum kartöflum
og miklu káli.
Rangt: Auðvitað getur Gunna
fengið sér bragðgóðan fisk og hita-
einingasnautt meðlæti ef hún þess
óskar. En að vera í sérfæði er lítt
spennandi og yfirleitt engin ástæða
til. Einnig má búast við að Gunna
finni til andlegrar vanlíðunar
vegna þess að hún fær ekki notið
þess góðgætis sem svo ríkulega
stendur til boða.
2. Ef „hátíðarmatinn“ á t.d. að
reiða fram að kveldi er gott ráð
Dæmi um dag þar sem „hátíðarmatur" er framreiddur að kveldi
Kl. Fæðutegund Magn (u.þ.b.) Hitaein
09:00 Cheerios, hreint 30 gr = 1 diskur 116
Undanrenna 2,5 dl = stórt glas 88
12:00 Jógúrt, trimm 150 gr = 1 dós 75
Brauð, gróft 30 gr = 1 sneið 80
Létt og laggott 5 gr = 1 teskeið 20
Ostur 26% 15 gr = 2 sneiðar 53
Te 2 dl = 1 bolli 1
15:00 Kringla, gróf 55 gr = 1 stk. 170
. Kaffi 2 dl = 1 bolli 4
17:00 Vínber 150 gr = 30 stk. 112
19:00 Hangikjöt, fituskert 200 gr 400
Kartöflujafningur 150 gr 150
Grænar baunir 50 gr 50
Rauðrófur 50 gr 25
Hrásalat, blandað 100 gr 50
Malt og appelsín 2,5 dl = stórt glas 150
Rjómaís 150 gr 325
22:00 Súkkulaðikakó 2 dl = 1 bolli 200
Konfekt 30 gr = 4 molar 165
Hitaeiningar, samtals= 2.234
fyrir Gunnu að borða ekkert fram
eftir degi því þá hefur hún pláss
fyrir mikið magn matar að kveldi.
Rangt: Astæður þess að óskyn-
samlegt þykir að borða ekkert í
„lengri“ tíma eru margar. T.a.m.
má búast við því að það leiði til
ofáts þegar loks er sest að snæð-
ingi.
3. Gunna getur einfaldlega auk-
ið við hreyfinguna, t.d. gengið í tvo
til þijá klukkutíma, þá daga sem
„hátíðarmaturinn" er á borðum.
Rangt: Ofþjálfun getur verið
varasöm líkt og þjálfunarleysi og
mikið held ég að leiðigjarnt sé að
eyða löngum tíma í þjálfun á dög-
um sem þessum.
4. Þá daga sem „hátíðarmatur"
er á borðum getur Gunna innbyrt
eins mikið og hún getur í sig látið
vegna þess að þá daga sem „hátíð-
armaturinn“ er ekki á borðum mun
hún einvörðungu drekka vatn og
neyta meðlætis í formi tveggja til
þriggja þurra brauðsneiða. Með
þessu telur Gunna að hún nái að
jafna út hitaeiningafjöldann og
komist þar með hjá því að þyngjast.
Rangt: Engum er hollt að
stunda ofát og svelti til skiptis.
Slíkar neysluvenjur virka ekki að-
eins neikvætt á líkamsstarfsemi,
s.s. á starfsemi brennslu- og
meltingarkerfis, þar sem þær
kunna einnig að leiða til andlegrar
vanlíðunar, því hver hefur gaman
af að lifa á vatni og brauði einu
saman þess milli sem vömbin er
kýld út?
5. Gunna neytir reglulegra
máltíða, sem áður, en þar sem
„hátíð er í bæ“ borðar hún meira
en vant er og þá seinnipart dags
eða þegar „hátíðarmatur“ er fram-
reiddur.
Rétt: Með því að borða reglulega
viðheldur Gunna góðri brennslu og
líkurnar á að hún missi stjórn á
neyslunni minnka. Hún borðar
sama mat og aðrir en gætir hóf-
semi. Sjáið dæmi.
„Matur er mannsins megin“ og
okkur er eiginlegt að girnast mat
sem okkur bragðast vel. Engætum
hófsins því of mikið af því „góða“
getur leitt til mikillar fitusöfnunar
með neikvæðum aukaverkunum,
sem fylgt geta í kjölfarið, eins og
hnignandi heilsu og minni vinnu-
afköstum.
Höfundur er næringarfræðingur
og starfar m.a. á vegum Máttar —
vinnuverndar.
S
GLEÐILEG JOL
/

VERÐBREFAMARKAÐUR ÍSLANDSBANKA HF.
Armula 13a, 108 Reykjavik. Simi 68 15 30. Telefax 68 15 26.
ábftVM Vb'.U' l ,W\3 Iteújyi .1 n'.v4
•ju l i :

; i (i i V lí I r i O ffit Þr t'l i it-.
irn.rO r ri r;R L> t
■ i íiii i .l'iií ifiöti ' • inébr 01II
■ sjjj ia 6b j:iJ» icc >iiv£.(_rl {ó:I