Morgunblaðið - 07.04.1992, Blaðsíða 26

26
MÖRGUfrBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 1992
Umboðsmaður Alþingis um leyfisgjöld:
Hækkun gjald-
töku ólögmæt
Fjármálaráðuneyti endurskoði ákvörðunina
UMBOÐSMAÐUR Alþingis hefur skilað áliti vegna kvörtunar
Jóns Hauks Haukssonar héraðsdómslögmanns vegna þeirrar
ákvörðunar þáverandi fjármálaráðherra Olafs Ragnars Grímsson-
ar að hækka gjald fyrir leyfi til málflutnings fyrir héraðsdómi úr
4 þúsund krónum í 50 þúsund krónur. Gaukur Jörundsson, um-
boðsmaður Alþingis, kemst að þeirri niðurstöðu að samkvæmt
reglugerð um aukatekjur ríkissjóðs hafi hækkun gjaldtökunnar
verið ólögmæt. Tilmæli hans eru að fjármálaráðuneytið endur-_
skoði ákvörðun um slík leyfisgjöld og að Jóni Hauki Haukssyni,
sem og öðrum sem kunni að vera í sömu aðstöðu, verði endur-
greitt oftekið leyfisgjald í samræmi við niðurstöður endurskoð-
unnar.
Morgunblaðið/PPJ
Svifdrekaflugmenn í reynsluflugi
Niðurstaða Gauks er að laga-
grundvöll fyrir gjaldtöku leyfisins
hafi skort að því leyti sem þar var
um öflun tekna umfram kostnað
við útgáfu leyfanna og eftirliti
tengdum þeim að ræða. I áliti sínu
segir hann að samkvæmt reglu-
gerðinni hafi hækkun á leyfis-
gjöldum fyrir leyfi til málflutnings
fyrir héraðsdómi, leyfi til að
stunda almennar lækningar og
leyfi til að stunda tannlækningar
hlutfallslega verið mun hærri en
hækkun annarra leyfísgjalda.
Að sögn Snorra Olsen, deildar-
stjóra tekju- og lagadeildar fjár-
málaráðuneytisins, segir að ekki
sé komin niðurstaða í þetta mál,
en nú sé m.a. verið að afla upplýs-
inga um kostnað slíkra leyfísveit-
inga. Það geti verið mjög misjafnt
t.d. þar sem sumir lögfræðingar
fari í gegnum fjögur prófmál, sem
kosti ríkissjóð töluverðar fjárhæð-
ir, og aðrir geti fengið leyfi eftir
ákveðna starfsreynslu án þess að
taka prófmálin. „I niðurstöðu
umboðsmanns Alþingis kemur
fram að óheimilt sé að byggja
ákvörðun slíkrar gjaldtöku frá
skattalegum sjónarmiðum. Hins
vegar les ég út úr þessu að heim-
ilt sé að ákveða gjaldið þannig
að það standi undir þeim kostn-
aði, sem er af því að veita þetta
Ieyfí. Nú erum við að reyna að
taka saman upplýsingar um hver
kostnaður þessara leyfísveitinga í
raun er,“ segir Snorri.
Jón Haukur Hauksson segir að
sér þyki eðlilegt að fjármálaráðu-
neytið fái tíma til að skoða málið
og taka afstöðu til þess og hyggst
því ekki taka á málinu á næstu
dögum. „Að mínu mati er álit
umboðsmanns Alþingis hins vegar
svo skýrt að ég mun gera kröfu
um endurgreiðslu ef ég heyri ekki
í þeim á næstunni,“ segir Jón
Haukur.
Hann segir fjölda lögmanna
hafa greitt þetta sama gjald á
tímabilinu frá því að reglugerðin
var sett og fram til síðustu ár-
móta og að hann hafi orðið var
við óánægju sumra þeirra sem og
lækna og tannlækna, en reglu-
gerðin náði einnig yfir þá.
Það var mikið um að vera á Reykjavíkurflugvelli í einn góðviðrisdaginn fyrir skömmu. Einkaflugmenn
notuðu tækifærið til að dusta rykið af fákum sínum eftir veturlanga hvíld. En það voru fleiri fiðrildi á
ferðinni um loftin blá því nokkrir áhugasamir svifdrekaflugmenn voru að reynslufljúga nýjum mótorsvif-
dreka. Fisi þessu er stjórnað-með svipuðum hreyfingum og hefðbundnum svifdreka, en flugmaður situr í
stað þess að liggja. Það er knúið 47 hestafla tvígengishreyfli og er hámarkshraði þess um 110 km/klst.
Vinsældir slíkra flugtækja hafa vaxið hin síðari ár og eru nú um sjö mótorsvifdrekar með þessari útfærslu til
á Islandi og þrír til viðbótar sem eru með föstum væng.
Davíð Oddsson um EB-stefnu norskra jafnaðarmanna:
Hefur leg-ið fyrir lengi
að þetta yrði niðurstaðan
Breytir ekki miklu fyrir íslendinga, segja fulltrúar stj órnarandstöðu
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra segir að yfirlýsing Gro Harlem
Bruntland forsætisráðherra Noregs og samþykki héraðsþinga norska
jafnaðarmannaflokksins um að Norðmenn eigi að sækja um aðild að
Evrópubandalaginu sé ekki ástæða til mikilla vangaveltna hér á landi.
Það hafi lengi legið fyrir hver afstaða þessara aðila væri þó hún
hefði ekki verið opinberuð formlega fyrr en nú. Jón Baldvin Hannib-
alsson utanríkisráðherra segir að menn vænti þess að samningsskuld-
bindingar samningsins um evrópskt efnahagssvæði gagnvart íslending-
um haldi, þótt Norðmenn gangi í Evrópubandalagið. Steingrímur
Hermannsson formaður Framsóknarflokksins og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir þingkona Samtaka um kvennalista telja ekki að yfirlýsing-
in breyti miklu fyrir Islendinga.
Davíð Oddsson sagði þegar leitað
var álits hans: „Þetta er frekar
formsatriði en nokkuð annað. Það
hefur legið fyrir lengi að þetta yrði
niðurstaðan, og þó að Gro Harlem
hafí ekki viljað lýsa þessu yfir opin-
berlega fyrr en á þessum tíma held
ég að þetta hafi ekki verið frétt fyr-
ir nokkurn einasta mann. Ef þessi
yfirlýsing hefði gengið þvert á það
sem allir hafa spáð í marga mánuði
hefði það þýtt einhverja breytingu.
En þegar hún er nákvæmlega sú sem
allir hafa spáð sé ég ekki að hún
sé efni til mikilla vangaveltna."
Samningsskuldbindingar haldi
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra sagði að þarna
hafi forsætisráðherra Noregs
staðfest það sem allir vissu. En eftir
stæði að Gro Harlem og norska
ríkisstjórnin ætluðu ekki að taka
þessa ákvörðun endanlega fyrr en á
flokksþingi í nóvember. Ljóst væri
að málið væri afar umdeilt í Noregi
en þetta þýddi væntanlega að
ríkisstjórnin færi nú að beita sér og
þá mætti búast við auknum
f'stuðningi við málið.
Jón Baldvin sagðist ekki telja að
þetta breytti miklu fyrir íslendinga.
Það sem myndi brejda stöðu íslend-
inga væru örlög samningsins um
evrópska efnahagssvæðið og samn-
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra:
Eðlilegt að takmarka strax að-
gang- ríkisins að Seðlabanka
FRIÐRIK Sophusson, fjármálaráðherra, segist telja eðlilegt að aðgang-
ur ríkis að Seðlabanka verði takmarkaður nú þegar, til dæmis með
þeim hætti að ríkissjóður hafi heimild til tímabundis yfirdráttar sem
gæti orðið 5% af heildargjöldum fjárlaga. Þannig segir fjármálaráð-
herra að tekið yrði fyrsta skrefið í átt til nýrra vinnubragða. Fjárlaga-
nefnd hefur lagt fyrir Alþingi frumvarp um greiðslur úr ríkissjóði þar
sem kveðið er á um að fjármálaráðherra sé á hverju fjárlagaári heim-
ilt að stofna til timabundins yfirdráttar í Seðlabankanum vegna árstiðar-
bundinna sveiflna f fjármálum ríkisins. Hámark yfirdráttar skal ákveða
í fjárlögum.
„Það er ljóst að í framtíðinni getur
ríkissjóður engan veginn reitt sig á
að nota Seðlabankann sem nokkurs
konar kjörbúð. Ríkissjóður verður þá
að afla fjár á lánamarkaðnum eins
og hver annar lántakandi en slíkt
getur orðið nauðsynlegt vegna þess
að tekjur ríkisins og greiðslur þurfa
ekki að standast á,“ segir Friðrik við
Morgunblaðið. Nú er verið að_ endur-
skoða lög um Seðlabanka Islands.
„í því lagafrumvarpi er gert ráð fyr-
ir að staða Seðlabankans Vérði sjálf-
stæðari en nú og meginhlutverk hans
verði að halda gengi og verðlagi stöð-
ugu. Til að svo geti orðið þurfa sam-
skipti ríkissjóðs og Seðlabankans að
breýtast- og- fara fram á verðbréfa-
markaði," segir Friðrik.
í 'megindráttum segist hann sam-
mála nýja frumvarpinu sem kveður
á um að ekkert verði greitt úr ríkis-
sjóði án heimildar frá Alþingi. „Menn
verða að hafa í huga að ríkissjóður
verður að afla fjár eins og hver ann-
ar, annað hvort í viðskiptabönkum
eða á verðbréfamarkaði," segir ráð-
herra. „Ef ríkissjóður verður í
miklum vandræðum færi hann út á
markaðinn og Seðlabankinn gæti þá
leyst til sín bréf og látið þau út aft-
ur þegar öðruvísi áraði. Þetta verður
erfitt fyrir okkur en við getum ekki
haldið áfram að umgangast Seðla-
bankann eins og hann .sé tékkhefti
í vasa fjármálaráðherra," segir Frið-
rik. .ílííli
ingurinn væri nú í skoðun hjá Evr-
ópudómstólnum. Þegar Jón Baldvin
var spurður hvort innganga Noregs
í EB myndi ekki breyta forsendum
EES-samningsins gagnvart íslend-
ingum, þar sem viðurkennt væri að
Norðmenn hefðu greitt fórnarkostn-
að íslendinga í sjávarútvegsmálum
í EES-samningnum, svaraði hann
að samningar Norðurlandaþjóðanna
þriggja, Svíþjóðar, Finnlands og
Noregs, auk Austurríkis, um
EB-aðild, gætu tekið talsverðan
tíma. Þótt gert væri ráð fyrir að
þeir samningar tækjust, þá væri
EES-samningurinn þjóðréttarleg
skuldbinding við hvert ríki. Hins
vegar hefði samningurinn náðst með
því að gæta jafnvægis milli
hagsmuna og ávinnings þjóðanna
19 sem að honum stóðu. Hægt væri
að segja honum upp með árs
fyrirvara og augljóslega yrði að taka
einhverja þætti hans upp, svo sem
eftirlitsþáttinn.
„Þá stendur sú spurning eftir:
Mun Evrópubandalagið neyta
uppsagnarákvæðis vegna þess að
forsendur séu brostnar, eða mun það
standa við samningsskuldbindingar
gagnvart því EFTA-ríki sem útaf
stendur, sérstaklega með tilliti til
þess að önnur EFTA-ríki yrðu komin
inn og farin að leggja meira af
mörkum en hin. Um þetta getum
við ekkert fullyrt, en við væntum
þess ( að samningsskuldbindingar
haldi. Við væntum þess að
EFTA-þjóðirnar sem inn fara leggi
sitt lóð á vogarskálarnar til þess,
þrátt fyrir breytingar sem
óumflýanlega yrðu á eftirlitsþætti
EES-samningsins,“ sagði Jón Bald-
vin.
Litlar breytingar
Steingrímur Hermannsson sagði:
„Eg sé ekki að þetta breyti miklu
fyrir okkur. Norðmenn eru að leita
eftir allt öðrum áhrifum á gang
mála heldur en við, til dæmis í utan-
ríkismálum og ýmsu fyrir utan Evr-
ópska efnahagssvæðið. Enda eru
þeir í miklu meira návígi við þetta
en við. Ef við náum viðunandi samn-
ingum um Evrópska efnahagssvæðið
með þeim girðingum sem við höfum
sett, fullnægir það okkar þörfum.
Ég held til dæmis að Norðmenn
komist ekki • í betá
samkeppnisaðstöðu en við á
fiskmörkuðunum. Með EES fáum
við niðurfelldan toll eða lægsta
tollflokk fyrir svo til allan útfluttan
fisk til EES-landanna. Það er vel
viðunandi fyrir okkur. Með inngöngu
í Evrópubandalagið færu Norðmenn
aftur á móti inn fyrir ákveðinn toll-
múr og væru þá háðir ákvörðunum
í Brussel um kjör á útflutningi til
annarra,“ sagði Steingrímur.
Hann sagðist ekki skilja hvað ut-
anríkisráðherra væri að fara í um-
mælum sínum um EES-samningana
að undanförnu en hann tæki forsæt-
isráðherra trúanlegan þegar hann
segði að EB-aðild væri ekki á dag-
skrá. Hann tók það fram að hann
væri ekki á móti umræðu um málið.
Hins vegar væru ýmis rök þeirra sem
vildu aðild Islands að. EB ótrúleg,
til dæmis um sjávarútvegsstefnu EB.
„Ég er sammála forsætisráðherra
um að bara það eitt að sækja um
veiðiheimildir til Brussel er nægjan-
legt til að við getum ekki sætt okk-
ur við sjávarútvegsstefnuna," sagði
Steingrímur. Hann sagðist einnig
telja að Islendingar myndu ekki til
frambúðar njóta þeirrar sérstöðu
sem talað væri um, heldur yrði litið
á slíkt sem aðlögun.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir sagði:
„Ég sé ekki að þetta breyti svo miklu
fyrir okkur. Þetta staðfestir það sem
við höfum. sagt, EES er tímabundið
ástand. Stjórnvöld allra EFTA-ríkj-
anna nema hér á landi hafa tekið
stefnuna í EB. Þess vegna finnst
mér að þeir sem hafa talið að EES
myndi nægja okkur og að við ættum
að beina kröftum okkar að því verði
að svara spurningunni: Hvað svo?“
Ingibjörg Sólrún sagði að margir
hefðu viljað líta á EES sem einangr-
að fyrirbrigði sem myndi duga til
frambúðar. „Þeir verða nú að svara
spurningunni: Hvert er förinni heit-
ið? Svörin verða meira aðkallandi
eftir því sem fleiri EFTA-ríki fara í
EB. Það er alveg ljóst hvað hin rík-
in ætla sér með þessum samningi
en ekki hvað við ætlum okkur með
hann,“ sagði Ingibjörg Sólrún. Hún
sagði að rætt hefði verið um að
EES-samningnum yrði breytt í tví-
hliða samning íslands og EB þegar
hin ríkin gengju í EB, en enginn
hefði svarað því hvernig það ætti
I að | gerast. lltií