Morgunblaðið - 07.04.1992, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. APRIL 1992
Öfgaflokkar eflast í Þýskalandi:
CDU og SPD taka
höndum saman gegn
hægriöfgamönnum
Bonn. Reut«r, The Daily Telegraph.
KRISTILEGI Demókrataflokkurinn (CDU) missti meirihluta sinn í
sambandslandinu Baden-Wiirttemberg í kosningum þar á sunnudag.
CDU, sem hefur farið með völd í þessu sambandslandi í tuttugu
ár, fékk einungis tæplega 40% atkvæða sem er um 10% minna fylgi
en í síðustu kosuingum. Einnig var kosið í sambandslandinu Slésvík-
Holtsetalandi. Jafnaðarmannaflokkurinn (SPD) tapaði þar um 8%
fylgi og fékk um 4J% atkvæða. SPD heldur þó meirihluta sínum
með einu þingsæti. Öfgaflokkar til hægri fengu mikið fylgi í báðum
sambandslöndunum og hafa stóru flokkarnir tveir boðað aukið sam-
starf til að berjast gegn þeirri hættu sem af þeim stafar.
í Baden-Wiirttemberg fékk
Repúblikanaflokkurinn 10,9% og
er það mesta fylgi sem hægriöfga-
flokkur hefur fengið í kosningum
í Þýskalandi síðan í byrjun fimmta
áratugarins. Forystumenn flokks-
ins voru sigri hrósandi þegar úr-
slitin 'tágu fyrir og sögðu þetta
vera til marks um að stefnu þeirra,
sem byggir á andstöðu við aukinn
fjölda innflytjenda til Þýskalands,
yxi stöðugt ásmegin meðal kjós-
enda. Annar hægriöfgaflokkur,
Þýska þjóðarsambandið (DVU),
fékk 6,3% atkvæða í Slésvík-Holt-
setalandi sem er aðeins meira fylgi
en flokkurinn fékk í kosningum í
Bremen í september í fyrra.
Kosningamar eru mikið áfall
fyrir báða stóru flokkana, CDU
og SPD, sem höfðu hreinan meiri-
hluta hvor í sínu sambandslandi.
Baden-Wiirttemberg, var síðasta
sambandslandið í fyrrum Vestur-
Þýskalandi þar sem CDU hafði
meirihluta, og er Saxland, í fyrram
Austur-Þýskalandi, nú eina sam-
bandslandið í Þýskalandi þar sem
flokkurinn hefur hreinan meiri-
hluta. Er talið líklegt að Ervin
Teufel, forsætisráðherra Baden-
Wurttemberg, muni verða að
mynda samsteypustjórn með SPD
en hann hefur útilokað samstarf
við Repúblikana.
Þá eru úrslitin í Slésvík-Holtset-
alandi áfall fyrir SPD þar sem
formaður flokksins og kanslara-
efni í næstu kosningum, Björn
Engholm, hefur gegnt embætti
forsætisráðherra undanfarin ár.
Það er hins vegar samdóma álit
þýskra dagblaða að sá sem mesta
álitshnekkinn beið í þessum kosn-
ingum hafi verið Helmut Kohl
kanslari. „Þetta er hrikalegur
ósigur fyrir okkur,“ sagði hann á
blaðamannfundi í gær. Kanslarinn
sagðist vera þeirrar skoðunar að
hluti skýringarinnar á því hvernig
farið hefði í kosningunum væri að
stóru flokkarnir, CDU og SPD,
ættu ekki nægilegt samstarf.
Boðuðu forystumenn í báðum
flokkum aukið samstarf í mála-
flokkum á borð við pólitíska flótta-
menn og auknar skuldir ríkisins
en óánægja kjósenda með þessi
mál er helst talin hafa valdið því
að öfgaflokkarnir fengu eins mikið
fýlgi og raun ber vitni. Björn Eng-
holm lagði samt áherslu á það á
blaðamannafundi í gær að flokkur
hans myndi einungis starfa með
CDU á þeim sviðum þar sem þjóð-
amauðsyn krefði. Ekki stæði til
að láta af stjórnarandstöðuhlut-
verkinu.
Reuter
írönsk herþota skotin niður
Tvær konur og liðsmenn Mujahideen khalq-hreyfingarinnar, sem berst gegn stjórninni í Teheran, virða
fyrir sér brakið úr F-4 Phantom-þotu íranska flughersins. Var hún skotin niður í árás á bækistöðvar skæru-
liða í írak og hefur íraksstjórn mótmælt árásinni við öryggisráð Sameinuðu þjóðanna. íranir segjast aftur
á móti hafa gert árásina í varnarskyni vegna „árása gíæpaflokka og hryðjuverkamanna" inn í Iran.
Efnahagsaðgerðir finnsku stjórnarinnar:
Eiga að stöðva skuldasöfnunina
Helsinki. Frá fréttaritara Morgunblaðsins, Lars Lundsten. Reuter.
FINNSKA ríkisstjórnin tilkynnti á sunnudag, að ríkisútgjöldin yrðu
skorin niður um 130 inilljarða ISK. Þegar Esko Aho, forsætisráðherra
Finnlands, kynnti ráðstafanirnar sagði hann, að aðeins með róttækum
aðgerðum á borð við þessar væri unnt að stöðva skuldasöfnunina, sem
væri orðin stórhættuleg fyrir efnahagslífið og ríkisfjármálin.
Skuldir finnska ríkisins voru 1.125
milljarðar ÍSK. um síðustu áramót
en voru 660 milljarðar kr. í árslok
1990. í stúttu máli má segja, að nið-
urskurðurinn verði mestur í félags-
og heilbrigðismálum en einnig nokk-
ur í menntamálum. Ríkisstjórnin tók
hins vegar enga ákvörðun um að
bæta stöðu smárra iðnfyrirtækja en
þau standa illa og margir sjá fram
á hrun að Ioknum sumarleyfum þeg-
ar sérstakar launabætur eiga að
koma til útborgunar.
Mauno Koivisto, forseti Finnlands,
ákvað í fyrradag, að Sirkkha Ham-
alainen tæki við af Rolf Kuilberg sem
seðlabankastjóri en hann sagði emb-
ættinu. af sér um helgina vegna
ágreinings við Aho forsætisráðherra
um stefnu fínnska seðlabankans.
Raunar tilkynnti Kullberg á fimmtu-
dag í síðustu viku, að hann ætlaði
að hætta 1. júlí nk. og olli sú yfirlýs-
ing því, að vextir ruku upp og millj-
arðar marka flæddu út úr landinu.
Var búist við áframhaldandi fjár-
magnsflótta í gær en Hamalainen,
seðlabankastjóri og jafnframt fyrsta
konan í seðlabankastjórn, sagði, að
náðst hefði samkomulag við norska
og sænska seðlabankann um stuðn-
ingsaðgerðir við markið og hugsan-
lega einnig við seðlabanka í sumum
Evrópubandalagsríkjunum.
Ákall John Majors á síðustu dögum kosningabaráttunnar;
Bretland í hættu,
vaknið, vaknið!
Kinnock ítrekar vilja til að kanna breytta kosningaskipan
Lundúnum. Frá Ásgeiri Sverrissyni, blaðanianni Morgunblaðsins.
LOKAVIKA kosningabaráttunanr í Bretlandi hófst á sunnudag
með því að talsmenn stóru flokkanna tveggja, Ihaldsflokksins og
Verkamannaflokksins, freistuðu þess að höfða til óákveðinna kjós-
enda og þeirra sem kannanir gefa til kynna að hyggist styðja flokk
Fijálslyndra demókrata. Áherslubreytingar varð vart í málflutn-
ingi íhaldsmanna sem einkum miðuðu áróður sinn við ávinning
þeirra undanfarinna þrettán ára sem þeir hafa verið við völd í
Bretlandi en Neil Kinnock, forsætisráðherraefni Verkamanna-
flokksins, ítrekaði að hann væri reiðubúinn að láta fara fram
skoðun á því hvort breyta bæri kosningafyrirkomulaginu í Bret-
landi.
John Major, forsætisráðherra
Bretlands, varaði kjósendur í gær
við afleiðingum þess að enginn
einn flokkur fengi meirihluta á
þingi en skoðanakannanir gefa til
kynna að sú verði raunin er Bret-
ar ganga að kjörborðinu á
fimmtudag. Major biðlaði ákaft
til óákveðinna kjósenda sem kann-
anir sýna að eru óvenjumargir og
varaði við því „ófremdarástandi“
sem við blasti fengi enginn einn
flokkur meirihluta á þingi. Hann
kvað hættu á því að breska þjóðin
„flyti sofandi að feigðarósi".
„Bretland er í hættu, vaknið,
vaknið!“ sagði Major er hann vék
að þeim möguleika að íhaldsmenn
misstu meirhluta á þingi í kosn-
ingunum.
Major breytti áherslum íhalds-
manna í baráttunni á sunnudag
er hann tók að vekja athygli á
sigrum og ávinningi stjórnar
Ihaldsflokksins undanfarin þrett-
án ár. „Aldrei áður hafa Bretar
átt meira og náð viðlíka árangri,“
sagði Major og vísaði þannig til
frægra ummæla Harolds Macmill-
ans, forsætisráðherra íhalds-
flokksins, sem árið 1959 hvatti
kjósendur til að greiða íhalds-
mönnum atkvæði sitt með eftir-
farandi ákalli: „Þið hafið aldrei
áður notið slíkra lífsgæða.“
Neil Kinnock, leiðtogi Verka-
mannaflokksins, sagði að flokkur-
inn væri tilbúinn til að láta fara
fram víðtæka könnun á gildi þess
að breyta núverandi kosningafyr-
irkomulagi í Bretlandi. Kosið er í
651 einmenningskjördæmi þannig
að sá frambjóðandi sem flest at-
kvæði hlýtur hreppir viðkomandi
þingsæti en atkvæði greidd öðrum
flokkum og frambjóðendum falla
dauð og ómerk. Þetta fyrirkomu-
lag vinnur einkum gegn flokki
fijálslyndra demókrata sem sett
hefur endurskoðun þess arna á
oddinn í kosningabaráttu sinni og
kannanir sýna að þetta sjónarmið
á umtalsverðu fylgi að fagna.
John Major forsætisráðherra hef-
ur með afdráttarlausum hætti
háfnað sérhverri hugmynd um að
gera breytingar á þessu fyrikomu-
lagi en á hinn bóginn þykja fijáls-
lyndum demókrötum yfirlýsingar
Neils Kinnocks ekki nógu afdrátt-
arlausar í þessu efni. „Hann situr
enn klofvega á grindverkinu,"
sagði Paddy Ashdown, leiðtogi
fijálslyndra demókrata, er þessi
ummæli Kinnocks voru borin und-
ir hann.
Neil Kinnock vakti hins vegar
máls á breyttu kosningafyrirkom-
ulagi um helgina og sagði afdrátt-
arlausa neitun íhaldsmanna við
því að ljá máls á hugsanlegum
breytingum á þessu sviði lýsa
Reuter
Kinnock með konum, sem eru í framboði fyrir Verkamannaflokkinn.
„ótrúlegum hroka". „Verkamann-
aflokkurinn er tilbúinn til að hlýða
á önnur sjónarmið og ná sann-
gjörnu samkomulagi," sagði for-
sætisráðherraefni Verkamanna-
flokksins.
Það er mat stjórnmálaskýrenda
hér í Bretlandi að atkvæði þeirra
kjósenda sem nú teljast óákveðnir
muni ráða úrslitum í kosningun-
um á fimmtudag, sem þykja hinar
tvísýnustu frá árinu 1974. Nú síð-
ustu dagana þykir sýnt að íhalds-
menn muni einkum leggja áherslu
á minnkandi verðbólgu, lækkandi
vaxtastig og meinta vanhæfni
Kinnoks en kannanir sýna að efa-
semdir um getu hans og hæfni
eru nokkuð almennar meðal kjós-
enda. Verkamannaflokkurinn
mun hins vegar í kosningaáróðri
sínum enn og affur beina athygli
kjósenda að efnahagskreppunni
hér í landi, sem er raunveruleg
og hin alvarlegasta frá fjórða ára-
tugnum. Með þessu hyggjast
Kinnnock og menn hans höfða
bæði til miðjufylgis og óánægðra
kjósenda Ihaldsflokksins með
þeirn rökum að aukin hlutdeild
ríkisvaldsins í sköpun atvinnutæk-
ifæra og auknar skattgreiðslur
hátekjumanna muni verða til þess
að lina þau ógnartök kreppu sem
nú um stundir þykja einkenna
breskt efnahagslíf. Þeir sem sér-
fróðir mega teljast um bresk
stjórnmál segja að þetta atriði
kunni að vega sérlega þungt á
kjördegi; e.t.v verði kjósendur til-
búnir að hafna áframhaldandi
stjórn íhaldsmanna á þeirri ein-
földu forsendu að tími sé til kom-
inn til að gefa Verkamanna-
flokknum tækifæri til að sanna
sig eftir þrettán ára stjórn íhalds-
flokksins. Líkt og í héraðsráða-
kosningunum í Frakklandi og
kosningunum á Ítalíu nú um helg-
ina reynist „þreyta og leiði“ áhrif-
amesta aflið er alþýða manna
gengur á kjörfund.