Morgunblaðið - 15.04.1992, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. APRÍL 1992
samninga um fiskverð, það er og
verður útgerðin sem ræður. Hvers
vegna er þetta hættulegt:
— Útgerðin er ekki knúin til að
lágmarka kostnað sinn. Hún er í
góðri aðstöðu til að fá hann greidd-
an í hærra fiskverði. Væru fiskveið-
ar boðnar út t.d. til rússneskra skipa
minnkaði tilkostnaðurinn og fisk-
verð „gæti“ verið mun lægra.
— Hagsmunasamtök sjómanna
eru ánægð með þetta fyrirkomulag
og mynda sterka hagsmunblokk með
útgerðinni vegna tekjumöguleika.
— Fölsk kaupgeta erlendra fisk-
kaupenda skapar fiskverð er ísiensk
vinnsla getur ekki keppt við. Eig-
andi fisksins hefur fullt og ótak-
markað vald til að ráðstafa honum
hvert sem hann vil.
— Frystitogarar sem í reynd eru
fljótandi frystihús hafa slíka að-
stöðu bæði varðandi afkomu og
veiðar (eru í reynd á sóknarmarki)
að þeir geta yfirboðið aðra sérstak-
lega varðandi kvótakaup.
Sala afurðanna og
krónur í pontu
íslenskar sjávarafurðir eru seldar
á gildandi heimsmarkaðsverði
hveiju sinni og keppa þar við önnur
og ódýrari matvæli. Þrátt fyrir að
í sölustarfi megi oftast gera betur
er ástæða til að ætla að við kom-
umst ekki mikið lengra en í dag.
Hagfræðistofnun Háskólans
kemst í álitsgerð að þeirri niður-
stöðu að við Islendingar höfum á
sl. 10 árum tekið út úr sjávarútveg-
inum (útgerðinni) 50-60 milljarða
króna umfram það sem eðlilegt
mátti telja. Það er hliðstæð tala og
rætt er um sem vandann í dag.
Fáir myndu sætta sig við aðra eins
eignaupptöku.
Sjávarútvegurinn hefur staðið
nokkuð berskjaldaður fyrir þeirri
aðför er gerð hefur verið að honum
og ráðamönnum hans. Ég hugsa
að sú mynd sem blasir við flestum
sé mynd óstjórnar og sóunar þar
sem ekkert er gert af viti. Fátt er
í reynd ósanngjarnara en þetta, þó
lengi megi allt bæta.
Sú ályktun sem af þessu verður
dregin er að hagsmunagæsla grein-
arinnar hefur algerlega brugðist.
Forsvarsmenn hennar hafa verið
of hallir undir hið stjórnmálalega
vald á kostnað greinarinnar, auk
þess sem innri deilur um skiptingu
kökunnar hafa spillt fyrir.
Fljótvirkasta aðferðin til að rétta
hag sjávarútvegsins er gengisfell-
ing, þó sú leið sé ekki rós án þyrna.
Breyting á raungengi gerir sama
gagn en er seinvirkari.
Vald sjávarútvegsins og samtaka
hans til að hafa áhrif á þessa þróun
er mikið, en hefur á seinni árum
aldrei verið nýtt. Sé brotinn á manni
réttur er ekki óeðlilegt að grípa til
varna. Nokkur ýkt dæmi„skulu tek-
in um þetta:
— Frá og með næstu áramótum
neitar sjávarútvegurinn að greiða
þjónustu sina nema í erlendum
gjaldeyri t.d. USD. Viðmiðunar-
gengi við íslenska krónu ákvarðast
af framboði og eftirspurn.
— Sjávarútvegurinn gerir þá
kröfu til birgja sinna að hann fái
sömu verðmæti fyrir ÍUSD á ís-
landi og erlendis annars kaupi
greinin þessar vörur þar. Sá hluti
fiskiflotans sem siglir með eigin
afla nýtur í dag þessara sérkjara.
Niðurstaða þessara
hugleiðinga er:
1. Þær aðgerðir stjórnvalda eða
fyrirtækja er gripið verður til í þeim
tilgangi að rétta hag sjávarútvegs-
ins, verða að létta af greininni
ákveðinni ofstjórn og sérréttindum
er mótað hafa umhverfi hennar.
Aðgerðirnar miðast við samræmdar
aðgerðir er breyti stöðu fyrirtækj-
anna bæði á tekju/gjaldahlið sem
og eign/skuldahlið:
— Efnahagslegur stöðugleiki
verði tryggður eftir að raungengi
hefur verið lækkað um 10-15%.
— Kvótakerfið getur verið áfram
en „kvótabraski“ verður að linna.
— Fiskvinnslan fái úthlutað um
30% af aflamarkskvóta í bolfiski.
Þetta er nauðsynlegt til að jafna
aðstöðumun greinanna og skapa
jafnvægi í verðlagningu hráefnis,
auk þess að auka atvinnuöryggi
landverkafólks.
— Sókn stærri skipa, sérstaklega
frystitogara, verði skert verulega
með því að hagræðingarsjóður
kaupi hluta af þroskvóta þeirra og
þeim beint til veiða á vannýttum
tegundum og á fjarlæg mið. Þessi
aðgerð miðar sérstaklega að því að
minnka sókn í þorskstofninn.
— Óunninn fiskur verði ekki
fluttur úr landi nema eftir sölumeð-
ferð á innlendum fiskmarkaði.
— Auknar rannsóknir fiskistofna
og lífríkis ásamt nýju mönnum í
forystu þessara rannsókna.
2. Afkoma og fjárhagsstaða fyr-
irtækja í íslenskum sjávarútvegi er
allsendis ófullnægjandi.
— Aðgerðir samkvæmt 1) þýða
tilfærslu fjármuna og bætta af-
komu.
— Arðsemiskrafa í sjávarútvegs-
fyrirtækjum þarf að vera, verg hlut-
deild fjármagns 35% (þar af 15%
áhættuálag).
— Stór hluti fyrirtækja í grein-
inni þarf að fara í nauðasamninga
við lánardrottna sína, en að gera
fyrirtæki gjaldþrota í stórum stíl
er alveg hafnað sem leið í núver-
andi vanda.
— Banna skal sjóðum og bönkum
að þvinga greiðslur af hendi fyrir-
tækjanna í skjóli aðstöðu sinnar,
svo og verður að breyta innheimtu
virðisaukaskatts af greininni.
— Leyfð verði öflun erlends
áhættufjár með skilyrðum.
Höfundur er
rekstrarhagfræðingur og
starfandi rekstrarráðgjafi.
Námstefna um þjálfun
og kennslu einhverfra
og málhamlaðra
UMSJÓNARFÉLAG einhverfra
og Styrktarfélag vangefinna í
samvinnu við félagsmálaráðu-
neytið standa fyrir námstefnu
um skipulagningu TEACCH á
samvinnu foreldra/aðstandenda
og fagfólks vegna þjálfunar ein-
hverfra og málhamlaðra og van-
gefinna dagana 18.-21. maí nk.
Fyrirlesari á námstefnunni verð-
ur prófessor Jack Wall frá Charl-
otte, Norður-Karólínu í Bandaríkj-
unum, en þar hefur tekist að byggja
upp heildstætt þjónustukerfi fyrir
einhverfa. Jack Wall er forstöðu-
maður TEACCH-deildarinnar í
Charlotte en TEACCH er skamm-
stöfun fyrir Treatment and Educat-
ion af Autistic and Related Comm-
unications Handicapped CHildren.
Dr. Jack Wall er þekktur fyrirlesari
um TEACCH og hann hefur verið
með TEACCH-námskeið í Japan og
er á förum til Frakklands og Hol-
lands nú í vor. Honum til aðstoðar
verður Svanhildur Svavarsdóttir
talmeinafræðingur, en hún er í
framhaldsnámi við TEACCH-deild-
ina í Charlotte og hefur haft milli-
göngu um að fá Jack Wall til ís-
lands.
Námstefnur sem haldnar eru í
nafni TEAjGCH eru ævinlega settar
fram þannig að þær nýtist bæði
foreldrum og fagfólki. Þetta er að-
ferð sem byggir á því að vinna með
barnið á heildrænan hátt og foreldr-
ar eru samstarfsaðilar en ekki ein-
ungis þiggjendur.
Námstefnan fer fram á 4. hæð
í Borgartúni 6 í Reykjavík og verð-
ur bæði boðið upp á almenna fyrir-
lestra og kynningu og fræðslu í
fámennari hópum fyrir foreldra og
fagfólk. Fyrirlestrarnir fara fram á
ensku. í lok hverrar lotu verður
reynt að gefa stuttan útdrátt á ís-
lensku. (Fréttatilkynning)
i3
FegiHÖarsamkeppní
Islands 1992
miðvikudaginn 22. apríl
Dagskrá:
Húsið opnað kl. 18.30
Ljúfir tónar við komu gesta ásamt Kriter freyðivíni.
Tilbrigði við fegurð frá Dansskóla Jóns Péturs og Köru.
Stúlkurnar 18 eru kynntar í sundfatnaði.
t Stórglæsileg tískusýning frá CM- aðall íslenskra sýningastúlkna sýna.
Daníel og Hrefna Rósa frá Dansskóla Hermanns Ragnars stíga nokkur létt spor.
Stúlkurnar 18 eru kynntar á síðkjólum.
Páll Oskar Hjálmtýsson og Margrét Eir Hjartardóttir syngur nokkur lög.
Krýning fegurðardrottningar Islandsl992.
Hijómsveitin Stjómin leikur fyrir dansi.
Matseðill
Léttreykt lundabrjóst d rómantíska vísu
Sjdvarréttaspjót Míra keisara
Ostafylltar nautalundir ídstareldi
Krýningardjdsn drottninganna
Ljósm. Keli
Eitt glæsilegasta
kvöld sem Hótel
Island býður upp á.
HOTEL Jg,LAND
Tryggið
ykkur miða í tíma.
Borðapantanir hafnar
ísíma 687111.
ú/tDASÓl kriter
Uf'Uffl Brnt dc Brut N*i i cn FraiHx
eh-Awu 4/j0l ($) (gjjj
»'Vl CHANEL *»uo»VEai«7
WorldClass BLANC WARNEK matinbíeu... ' ! r "
Þeir sem styrkja beina útsendingu Stöðvar 2 eru:
GUERLAIN mmmm
kV
un a SKARTQMPIfl • HRINQLUNNI
PARIS
STEI-ANSBIíjM
GUCCI
OROBLU
fe/ékeri
miiA
PROFESSIONAL
RAYMOND WEIL