Morgunblaðið - 10.06.1992, Blaðsíða 16

16
MOftGUNBlUÐIÐ' MlÐVIKUDAGUK 10. JÚNÍ 1992
Forstöðumaður
dregur strik
eftir Ólaf Skúlason
Hátíð fór í hönd, sjálf hvítasunn-
an, þegar við minnumst þess, að
Jesús stóð við orð sín eins og ævin-
lega, og nú í gjöf andans. Hátíð í
fjölskyldu minni var líka undirbúin
og skyldi allt gert svo, að ekki
þyrfti um að kenna handahófi, ef
á félli einhver blettur.
Hugur var því léttur og fögnuður
ríkti einn. En þegar ég fletti Morg-
unblaðinu og ætlaði að geyma mér
lestur, fékk ég annað til að hug-
leiða á laugardegi fyrir stórhátíð.
Var ég að vísu að vona það, þegar
ég sá fyrirsögn um biskup, sem
væri handan við strikið, að þar
væri vísað til málverks áf biskups-
hjónum, sem nýlega hefur verið
flutt til íslands aftur og þykir ger-
semi mikil. En svo var því miður
ekki. Það var ekki forn biskup á
lérefti, sem um var verið að ræða,
heldur núverandi biskup og hafði
birst á sjónvarpsskjá.
Nú hef ég ekki lagt það fyrir
mig að svara greinum og aðfinnsl-
um, þótt beinst hafi að mér með
sérstökum hætti. Tók ég mér þá
stefnu löngu fyrr en ég var valinn
til þess embættis, sem nú gegni
ég. Og er yfirleitt fegínn því að
standa ekki í blaðaskrifum, sem
lenda oftast í ergelsi, er tveir eða
fleiri leitast við að safna skiljanleg-
um rökum að skoðun sinni, já, trú
sinni einnig.
Tengsl fermingar
En eins og Gunnar Þorsteinsson
segir í grein sinni, sem er m.a.
kvörtun yfir því, að ég hafi ekki
fundið biblíulegar skýringar fyrir
athugasemdir mínar í fyrrnefndu
sjónvarpsviðtali eftir kynningu á
samfélagi því, sem hann stýrir og
nefnist Krossinn, þá er ekki sama
hver gagnrýnir og hvern sess hann
kann að skipa í huga. Og einmitt
þess vegna kný ég mig til þess að
fara nokkrum orðum um aðfmnslur
forstöðumannsins.
Gunnar forstöðumaður Krossins
er eins og hann tekur fram í grein
sinni fermingarbarn mitt. Og um
þau er presti ekki sama og skiptir
þá ekki öllu, hvort kynni hafi hald-
ist eða farið var sitt í hvora átt.
Nafnið eitt og upprifjan atburða
tengdum fræðslu og fermingu
snertir sérstakan streng. Gunnar á
því líka sinn sess og sjálfsagt fellur
mér enn verr margt, sem hann
segir þess vegna, og veldur því, að
ég bið fyrir greinarstúf þennan.
Er þó minnugur þess, að annað
fermingarbarn mitt, blaðamaður
við Morgunblaðið og virt vel, Ag-
nes Bragadóttir, hafði uppi
aðfinnslur nokkrar vegna þess
samfélags, sem Gunnar stýrir og
kostaði margar greinar og leiddist
flestum. Á ég því alveg eins von á
því sama og gleðst ekki yfir. En
þar sem ekki ér aðeins vegið að
mér sjálfum í grein forstöðumanns-
ins, sem dregur strik sitt og skipar
mér þeim megin þess, sem honum
sýnist eða finnst eigi að vera, held-
ur og Þjóðkirkjunni, sem ég tel
meðal þess dýrmætasta, sem ís-
lenzkri þjóð er boðið að njóta og
styrkjast af, get ég ekki látið, sem
greinin skipti engu.
Fjórðungur á skjá
Forstöðumaðurinn veit vafa-
laust, að ekki kemst allt til skila í
viðtali í fréttatíma sjónvarps.
Tæknimaður sagði mér að loknu
þessu samtali í biskupsstofu, að það
hefði staðið í 12 mínútur rúmar,
en aðeins ljórðungur þess kæmist
að í kvöldfréttunum. Féll mér það
mjög miður, en þótti þó sem frétta-
manni hefði tekist furðu vel að
búta niður og koma mörgu vel á
framfæri, þegar ég horfði á þetta
um kvöldið.
Og rétt er það hjá forstöðu-
manni, að ég talaði í upphafí um
það, að ég vildi síður gagnrýna,
af því ég lagði áherslu á það, að
hér á landi ríkti algjört trúfrelsi. í
því felst þá vitanlega það, að fólki
er frjálst að iðka trú sína með þeim
hætti, sem því finnst helst samrým-,
ast trú sinni og því kann að líka
best. En þegar fréttamaður hélt
áfram að spyija mig sérstaklega
um viðbrögð mín við trúartjáningu
þeirri, sem þeir höfðu sýnt í umfjöll-
un sinni, þá svaraði ég vitanlega
út frá því, sem mér fannst - og
finnst. Og ég get ómögulega fallist
á það, að mér megi ekki fínnast
eitthvað vera með öðrum hætti en
ég kysi það og skýra frá því af
fullri einlægni, enda þótt ég vilji
síst af öllu banna þeim sem slíkt
iðkar að fara svo fram sem honum
sýnist, ef hann meiðir engan annan.
Páfar tala með valdi
Þjóðkirkjan hefur ekki á þingum
sínum eða stefnum tekið neina af-
stöðu til guðsþjónustuhalds Kross-
ins eða nokkurs annars samfélags.
Biskup Islands hlýtur þess vegna
að segja það, sem honum finnst,
ef hann tjáir sig um slíka hluti.
Fáir trúarleiðtogar dirfast að taka
sér svo mikið vald, að þeir skeri
úr um alla hluti fyrir kirkju sína
upp á sitt eindæmi og kveði upp
dóma, sem aðrir verði að hlíta. Og
jafnvel páfinn, sem valinn er af
kardinálum; þ.e. helstu trúnaðar-
og ábyrgðarmönnum kaþólskrar
kirkju, talar ekki af slíku valdi
nema í algjörum undantekningart-
ilvikum, þegar hann túlkar trú-
arsannindi, „ex cathedra“, það er
úr hásæti embættis síns. Og verð-
um við flestir hinir að láta okkur
það lynda að láta í ljósi skoðun
okkar án þess að kirkjan sé öll
bundin af, ekki síst, þegar helst
má ætla að smekkur ráði að nokkru
um mat.
Helgisiðir „Krossins"
í Biblíunni
Átti ég þá að leita til Biblíunnar
með þessa skoðun mína á atferli
forstöðumannsins og safnaðar hans
í guðsþjónustum? Eða svo skyldi
maður ætla af lestri greinar hans
á aðfangadegi stórhátíðar. Ogdáist
ég að því, áð svo fljótt skyldi grein
hans komast í Morgunblaðið, þar
sem títt er frá því skýrt, að marg-
ar greinar bíði og það vikum sam-
an. Og ekki var heldur slaklega
Ólafur Skúlason
„En mig mundi ekki
langa til að fá hingað
frekari holskeflu þess
„kristilega“ starfs, sem
Éandaríkjamenn hafa
fengið yfir sig á liðnum
áratugum með alls kon-
ar sjónvarpsprédikur-
um, já, og hamagangi.
Það kýs ég ekki og -
ef ég má segja það -
það f innst mér ekki
góður kostur. Og sýna
líka dæmin, hverjir
geta verið fylgifiskar
slíks.“
búið að greinarkorni við umbrot
blaðsins.
En sannleikurinn er sá, að ég
hef hvergi rekist á lýsingu á þvi í
Biblíunni, hvorki því gamla eða
nýja testamenti, þar sem trúartúlk-
un Krossins á sér samsvörun, hvað
þá fyrirmynd. Ég hlýt því enn að
verða að láta það duga, sem mér
fínnst og sæta því, að forstöðumað-
ur dragi strik og skipi mér þeim
megin við það, sem honum sýnist.
Og er honum það frjálst, en mér
þykir þjóðinni koma harla lítið við.
Tilvistarkreppa og kirkjusókn
Og er þá komið að aðalorsök
þess, að ég neyðist til þess að biðja
Morgunblaðið fyrir svar þetta, en
ekki láta það duga að hringja í
fermingarson minn. En hann vill
dæma Þjóðkirkjuna alla fyrir það
-, og skýri það nokkra tilvistar-
kréppu að mati forstöðumannsins
- að biskupi fínnist sitthvað og það
án þess að vitna til versa og rita
í heilögu orði.
Ekki veit ég, hversu langt er
síðan forstöðumaður sótti messu í
Þjóðkirkjunni. Hann getur sjálfur
dundað við að vitja einhverrar ríkis-
kirkju, hún er ekki til hér á landi.
En skyldi hann muna eftir Axel
okkar Sveins, sem skráði árum
saman kirkjusókn í Bústaðasókn
og það meðan Gunnar var þar?
Hann taldi alla og færði til bókar
og höfðu sumir gaman af því, að
sætanýting í Réttarholtsskóla, þar
sem messur fóru fram hjá kirkju-
lausum söfnuði, jafnaðist á við það,
sem best gerðist hjá Flugleiðum á
uppgangstíma þeirra! Og æyinlega
var kirkjusókn góð einnig eftir að
forstöðumaður leitaði annað, þótt
ég skuli fyrstur viðurkenna, að oft-
ar hefði ég kosið, að sæti vantaði
en að þau væru auð. Og eftir að
ég hef fengið víðari yfirsýn við að
koma í fleiri söfnuði, leyfí ég mér
að halda því fram, að kirkjusókn
er miklu, miklu betri en þeir hafa
á orði, sem helst sjást þar aldrei,
en hafa um sterkust orð til lýsing-
ar á fæð kirkjugesta.
Ég hef séð góða kirkjusókn um
allt land og ekki aðeins hér í höfuð-
borg, enda þótt ég taki fram, að
vitanlega fer mesti glansinn af,
þegar reiknað er út hlutfall kirkju-
gesta í hinum fjölmennari söfnuð-
um. En forstöðumaðurinn ætti að
gæta sín, þegar hann áfellist okkur
fyrir hálftómar kirkjur og virðist
samkvæmt orðum hans frekar
regla en undantekning. Og býður
manni í grun, að þar segi hann |
frekar það, sem honum finnst -
eins og það er nú hættulegt - en
hann geti stutt það dæmum og F
tölum.
Safnaðaruppbygging |
En á það lagði ég mikla áherslu
í sjónvarpsviðtalinu, sem varð
kveikja að strikun forstöðumanns
og viðbrögðum mínum, sem hér
birtast, að Þjóðkirkjan hefði sett
sér það markmið á áratugnum fram
að aldamótum að vinna að safnað-
aruppbyggingu um land allt. Er
þessi vinna þegar hafín og hefur
farið mjög vel af stað, og eru þeir
margir hóparnir innan safnaðanna,
sem hittast reglulega og uppbyggj-
ast þátttakendur við lestur og bæn-
argjörð og leggja á ráðin með frek-
ara starf. Við kusum að gefa ís-
lenskri þjóð styrkari söfnuði í af-
mælisgjöf, þegar þess er minnst }
að í þúsund ár hefur kristni verið
trúarbrögð þjóðarinnar, og vildum
þaðfrekarenstuðlaaðmannvirkja- }
gerð.
Sterk þjóðkirkja er markmið }
okkar. Að því vinnum við, en ekki
í ótta eða hræðslu. Og síst er bisk-
up hræddur, þótt forstöðumaður
og flokkur hans hreyfist og dansi
við sálmasöng og helgisiði sína. Það
er þeim algjörlega fijálst.. En mig
mundi ekki langa til að fá hingað
frekari holskeflu þess „kristilega"
starfs, sem Bandaríkjamenn hafa
fengið yfir sig á liðnum áratugum
með alls konar sjónvarpsprédikur-
um, já, og hamagangi. Það kýs ég
ekki og - ef ég má segja það -
það finnst mér ekki góður kostur.
Og sýna líka dæmin, hveijir geta
verið fylgifiskar slíks. Ég vona að
við sleppum við þess háttar, jafnvel \
þótt ég geri mér fyllilega grein
fyrir því, að samanburðurinn gerði
þjóðkirkjuna góðu og traustu ennþá }
betri valkost fyrir rólegt fólk og
yfirvegað, sem lætur ekki glepjast
af mönnum en treystir Guði. }
Kirkjan er undrasmíð Guðs
Kirkjan er Guðs „undrasmíð",
og það ætti enginn maður að dirf-
ast að gefa sér, að hann einn viti
um huga Guðs og vilja. Jesús varar
við drambi og að treysta sjálfum
sér. Það hefur þótt gott kristið ein-
kenni að temja sér auðmýkt í anda
tollheimtumannsins í musterinu.
Vel megum við líka muna, eftir að
hafa fagnað yfir gjöf andans á
hvítasunnu, að ekki voru postular
alltaf samstiga, hvað þá lærisveinar
síðan, og margt þurftu þeir að læra
og viðurkenna, að miður hefði farið.
Heilagur andi er gjöf, sem þegin )
er og hlýtur að eiga það eina and-
svar í bijósti þess, sem finnur styrk
hans, að hann er hans ekki verður. }
Enginn ræður yfir heilögum anda,
hann fer svo sem honum sýnist.
Og þegar forstöðumaðurinn gefur }
sér, að heilagan anda sé ekki að
finna í einhverri ríkiskirkju, sem
hann sístaglast á, þá er það hans
skoðun og það sem honum fínnst.
En ég veit og trúi því í fullri ein-
lægni, að heilagur andi starfar í
söfnuðum þjóðkirkjunnar og byggir
„undrasmíð kirkjunnar“ á Islandi
og um veröld gjörvalla, þar sem
Guði er lotið og þakkað er fyrir
frelsara manna, sem gefur án verð-
skuldunar okkar. Sá sem á þessa
trú, leitast síðan við að tjá þakk-
læti sitt í kirkju sinni í fúsleika
þjónustunnar. Dramb á þar ekki
heima, aðeins auðmýkt í sönnu
þakklæti.
Um þetta hljótum við að geta
sameinast, gamlí fermingarsonur ,
minn og ég, og er meira virði en
senda hvor öðrum tóninn í blöðum.
Með skeytasendingum hygg ég )
helst sé skemmt þeim, sem hvorug-
ur okkar vill þjóna.
og hressingardvöl _ w w
ar leiðir til að bæta heilsuna, öðlast meiri lífsorku
og fyrirbyggja sjúkdóma
Við bjóðum uppá:
)ma.
m
★
★
★
★
Makrobiolískt fæði (fulll fæði)
Líkamsæfingar, yoga
Hugkyrrð, slökun
Fræðslu og uppskriftir úr Makrobiotik
Rúmgóð 2ja manna herbergi
★ Bótsferð um eyjamar
★ Gönguferðir
★ Nudd
★ Sérstakir gestir verða í hverjum hóp
★ Fræðsluerindi
(möguleiki á eins manns)
Á staónum er glæsileg sundloug og nuddpottur.
Nónori upplýsingor veitir Gunnloug Hannesdóttir
í símo 35060 milli kl. 9-10 á morgnana.
Kær kveója.
Sigrún Olsen
Þórir Barðdal
*
Höfundur er biskup yfir ísUindi.