Morgunblaðið - 10.06.1992, Side 43

Morgunblaðið - 10.06.1992, Side 43
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 1992 43 margir og þá helst nokkrir sagn- fræðingar, greinina aðeins hjálpar- grein fyrir sagnfræðina og töldu að fomleifafræðingum væri ekki fært að bæta við söguna á sama hátt og þeim tókst við rýni í ritað- ar heimildir. Björn heitinn Þor- steinsson skrifaði árið 1966 í bók sinni Ný íslandssaga:,, Fornminja- fræðin er hjálpargrein sagnfræð- innar“ og að „fornminjafræðingar vinna að fornminjarannsóknum, semja um þær skýrslur og ritgerð- ir, en þær eru heimildir sagnfræð- inga við söguritun." Margir þekkt- ir sagnfræðingar hafa verið á þess- ari skoðun og líklega hefur léleg fornleifafræði, þar sem engin þorði að setja fram nýjar kenningar, sem brutu í bága við viðtekin sannindi án þess að hafa sagnfræðing að leiðarljósi, ýtt undir slíkar skoðan- ir. Meðal annars hélt hinn þekkti sagnfræðingur Peter Sawyer því fram, að fomleifarannsóknir væru einungis dýr staðfesting á því sem við þegar vissum úr rituðum heimidum. Hann skipti þó fljótlega um skoðun. íslenskir fornleifafræðingar hafa í og með haldið því fram að „í samanburði við þessar heimildir (þ.e.a.s. ritaðar) eru fornleifar tímabilsins (landnámsins) engin undirstaða undir sögu þjóðarinn- ar“. Svo skrifaði Kristján Eldjárn í doktorsritgerð sinni Kuml og Haugfé, 1956. Á sjöunda áratugn- um var blómleg umræða um til- gang miðaldafomleifafræðinnar miðað við sagnfræði. Nokkrir skandinavískir sagnfræðingar, sem greinilegar börðust við nýjar skoðanir og hugmyndir, lýstu stríði á hendur fornleifafræðinni og töldu hana vera eins konar frístunda- gaman, sem menn gætu stundað til hjálpar sagnfræðingum. Þegar ekki er lengur hægt að kreista meira út úr sömu heimildinni, þótt að mismunandi hugmyndafræði hafi verið beitt, er skiljanlegt að sumir líti öfundaraugum til hinna mörgu möguleika fomleifafræð- innar. Rabies Archaeologorum Sumir fræðimenn hafa einnig á kostnað fornleifafræðinnar predík- að rannsóknarstefnu, þar sem boð- skapurinn er að maður rannsaki í hófi og bíði frekar 21. aldarinnar, þegar fólk sem er betur í stakk búið en við tekst á við fortíðina. Upphafsmaður þessarar kenningar heitir Dr. Olaf H. Olsen. Hann er nú þjóðminjavörður Dana. Hann er sagnfræðingur að mennt, en stundaði um langt árabil merkar fornleifarannsóknir. Eftir glæstan feril sem fornleifafræðingur lýsti hann sjúkdómnum Rabies Archae- ologorum, hundaæði sem hann taldi marga fornleifafræðinga bera. Hann taldi, að allar fornleifa- rannsóknir væri eyðilegging og lagði því til að sem minnst væri grafið. Slík stefna er ef til vill skilj- anleg í landi sem Danmörku, þar sem hefur verið grafið einna mest í öllum heiminum, og þar sem forn- leifafræðin er eins gömul og þjóð- ernisvitundin. En ekki er á henni mark takandi í landi þar sem forn- leifafræðin hefur ekki fengið að slíta barnsskónum og þar sem fræðigreinin hefur lengst af þjáðst af Absentia Archaeologiae vegna þess að íslendingasögumár og dýrkun á þjóðveldisöldinni urðu að leiðarljósi fyrir íslensku þjóðemis- vitundina. Það virðist sem formað- ur fornleifanefndar, sem reyndar ★ Rcrdprint TIME RECORDER CO. Stlmpllklukkur fyrlr nútíö og framtfð OTTO B. ARNAR HF. Skipholti 33 ■ 105 Reykjavík Símar 624631 / 624699 er prófessor í sagnfræði, hafi kenn- inguna um fornleifafræðingasjúk- dóminn að leiðarljósi. í grein í Þjóð- viljanum þann 18. ágúst 1990 hélt hann ranglega fram að kenning þessi hafi haft mikil áhrif í alþjóð- íegri umræðu. Þetta er ekki rétt. í sama riti og greinin birtist á ensku árið 1980 var svargrein þekkts bresks fornleifafræðings, sem ekki hafði mikið álit á skoðun Olsens. Hún hefur í hæsta máta haft áhrif á Grænlandi, þar sem nokkrir danskir fornleifafræðing- ar, búsettir í Danmörku, hafa veigrað sér við rannsóknir með þeim rökum að of fáar norrænar rústir séu þar.til og með því yfir- skini að ekki beri að móðga Græn- lendinga með of miklum rannsókn- um á hinni norrænu byggð á Græn- landi. Hið rétta er þó, að fornleifa- fræðingarnir dönsku eru að vernda starfssvið sitt á Grænlandi fyrir fornleifafræðingum frá öðrum löndum, sem komið hafa með ný- stárlegar og áhugaverðar kenning- ar um byggð norrænna manna á Grænlandi, þ. á. m. Thomas Mc- Govem. Honum var einnig vegna útilokunarstefnu sumra meðlima fornleifanefndar nærri bannað að stunda rannsóknir á Ströndum sumarið 1990. Mengun af völdum manneskjunnar í dag, sem hvorki hefur hliðsjón af hagsmunum þjóða og rétti þeirra til menningarar- fleifðar, leiðir til þess að á næstu öld verði t.d. ekki hægt að bjarga fornminjum úr málmum á svæðum þar sem sýruregn er mikið. Þá kemur aðgerðarleysi að engum notum. Enginn vafí leikur á því að for- maðurinn hafi þá skoðun, að ís- lenskir fomleifafræðingar séu óttalega klunnalegir fræðimenn, sem eyðileggi fomminjar, er eitt- hvað fyrirmyndarfólk á næstu öld sé betra að rannsaka. — Ef til vill er best að bíða, sagði víst einhver þegar hjólið var uppgötvað. Ræðum málin Nú þegar okkur sýndist að ný fornminjalög gætu gefíð möguleik- ann á að grípa gæsina og rannsaka fomminjar og fá upplýsingar um menningarsögu okkar, sem ekki fást á gulnuðu skinni handritanna, er reynt á afturhaldssaman hátt að hindra framfarir í nafni hags- muna þjóðarinnar. í ágúst í sumar er fýrirhuguð eins dags ráðstefna íslenskra fom- leifafræðinga. Á hana hafa boðað komu sína fornleifafræðingar og nemar, en því ver og miður hafa ekki allir boðað komu sína. Slík ráðstefna er tilvalin til að ræða málin. Því vandinn er ekki einung- is kominn til vegna þjóðminjalag- anna frá 1989, eða vegna ein- strengingslegra vinnubragða fom- leifanefndar. Vandinn á sér eldri rætur. Okkur ber að efla íslenska fornleifafræði eins og allar aðrar fræðigreinar á íslandi, og óviðkom- andi ættu sem minnst að skipta sér af því hvernig það er gert. Eins og við skrifuðum í greinum okkar árið 1990 var gott að fá ný lög yfir íslenskar fomleifarann- sóknir. En ekki þarf að bera við hagsmunum þjóðarinnar og rétti til menningararfleifðar og koma þannig í veg fýrir rannsóknir, líkt og við fomleifafræðingar séum af óæðri kynstofni og hefðum nýverið misþyrmt íjallkonunni fríðu. Stefna ber að því að Þjóðminja- safnið verði öflugri fræði- og rann- sóknarstofnun en hún er í dag. Safnið verður á hveijum tíma að hafa það fólk í þjónustu sinni sem hæfast er og ekki ber að koma í veg fyrir rannsóknir þeirra er standa utan við stofnunina. Eflum fomleifafræðina á íslandi. Höfundar eru fomleifafræðingar og stunda rannsóknir og kcnnsiu við Gautaborgar- og Árósarháskóla. Rúmlega 3.780 kr. söfnuðust á hlutaveltu sem þessar dömur héldu til ágóða fyrir Rauða kross íslands. Þær heita Lilja Erlendsdóttir, Sigríður Erlendsdóttir, Jóhanna Ásta Vilhjálmsdóttir og Anna Krist- jana Vilhjálmsdóttir. VI!\M\ Laugardaginn 06.06.1992 Flokkur: A Vinningsupphæð: Ipííl ' Nr. 147361 Kr. 1.197.680,- 1 fmxi Nr. 3766 Kr. 119.768,- 3 Nr. 31 Nr. 32 Nr. 68 Nr.74 Kr. 495,- 1208 GRAM K-245 GRAM K-285 GRAM K-395 GRAM KF-195 GRAM KF-233 GRAM KF-264 GRAM KF-250 172 Itr. kælir + 62 Itr. trystir B: 59,5 cm D: 60,1 cm H: 126.5 cm-135,0 (stillanleg) GRAM KF-355 GRAM KF-344 274 Itr. kælir + 62 Itr. frystir B: 59,5 cm D: 60,1 cm H: 166.5- 175,0 cm (stillanleg) 194 Itr. kælir + 146 Itr. frystir B: 59,5 cm D: 60,1 cm H: 166.5 - 175,0 cm (stillanleg) 166 Itr. kælir + 31 Itr. frystir B: 55,0 cm D: 60,1 cm H: 106.5 cm nú aöeins 42.900 kr. 39.890 (staðgreitt) 204 Itr. kælir + 29 Itr. frystir B: 55,0 cm D: 60,1 cm H: 1£6.5 nú aöeins 49.950 kr. 46.450 (staðgreitt) 199 Itr. kælir + 64 Itr. frystir B: 55,0 cm D: 60,1 cm H: 146.5 cm nú aöeins 57.650 kr. 53.610 (staðgreitt) nú aöeins 56.950 kr. nú aöeins 71.800 kr. nú aöeins 78.450 kr. 52.960 66.770 72.960 (staðgreitt) (staðgreitt) (staðgreitt) Góöir greiösluskilmáiar: 7% staögreiösluafsláttur og 3% aö auki séu keypt 2 eöa fleiri stór tæki samtímis (magnafsláttur). EURO og VISA raögrelöslur til allt aö 18 mánaöa, án útborgunar /FOniX HÁTÚNI 6A SÍMI (91) 24420 á stórlækkuóu verði nú aöeins 49.950 kr. nú aöeins 52.650 kr. nú aöeins 71.950 Kr. 46.450 48.960 66.910 (staðgreitt) (staðgreitt) (staðgreitt) Málið er heitt því með sérstökum samningi við GRAM verksmiðjurnar bjóðum við nú allar gerðir dönsku GRAM kæliskápanna á stórlækkuðu verði. GRAM býður 16 gerðir kæliskápa með eða án frystis, til innbyggingar eða frístæða, til dæmis neðangreinda: 244 Itr. kælir B: 55,0 cm D: 60,1 cm H: 126.5 cm 274 Itr. kælir B: 59,5 cm D: 60,1 cm H: 126.5 - 135,0 cm (stillanleg) 379 Itr. kælir B: 59,5 cm D: 60,1 cm H: 166.5 - 175,0 cm (stillanleg)

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.