Morgunblaðið - 19.08.1992, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1992
11
Ráða arkítektar öllu?
eftir Magnús
Oskarsson
Einhver arkitekt, sem ég þekki
ekki neitt, hefur ákveðið hvernig
ég klæði mig í sokkana. í Sund-
laugum Reykjavíkur í Laugardal
er boðið upp á frábæra aðstöðu
og þjónustu. Á slíkum stað á auð-
vitað ekki að nöldra út af smámun-
um, en ég hef þó spurt menn hvers
vegna spýtur eða þverslár þurfi
endilega að vera þar sem þær eru
og rekast í bakið á öllum sem setj-
ast á bekki til að klæða sig úr og
í. Svarið er það að arkitektinn
hafi teiknað þetta svona og hef
ég nú aðlagast þessu og lært að
sitja skáhallt á bekknum þegar ég
klæði mig í sokkana. Mér dettur
ekki í hug að spilla ánægjunni af
því að stunda sund með því að
kvarta og reyna að hrekja þá þjóð-
lygi að arkitektar eigi lagalegan
Magnús Óskarsson
rétt á því að segja eigendum og
notendum húsa fyrir verkum á
þann hátt sem þeir gera, en sann-
leikurinn er sá að samkvæmt ís-
lenzkum lögum (og norrænum
rétti yfirleitt) má, án leyfi arki-
tekts, gera allar þær breytingar á
húsi sem nauðsynlegar eru vegna
afnota eða af tækniástæðum.
Því rifjaðist upp þetta ímyndaða
vald arkitekta, að sjálft Arkitekta-
félagið var að springa í loft upp
af móðgun og vandlætingu yfír
því að Reykjavíkurborg skyldi
leyfa sér að bjóða út hönnun á
einum barnaskóla, og spara skatt-
borgurum með því milljónatug eða
meira úr vasa arkitekta. Hefur
stjórn þess sagt af sér í heilu lagi
af þessu tilefni og lagt til að Arki-
tektafélaginu verði breytt í
skemmtifélag. Styð ég þá tillögu
eindregið og er þegar farinn að
hlakka til að klæða mig í sokkana
á þann hátt sem ég helzt kýs.
Höfundur er borgarlögmaður.
Helgi Valgeirsson: „Kemur ljósið langt og mjótt"?
Málverk og teikningar
Myndlist
Bragi Asgeirsson
í listhorni Sævars Karls Ólasonar
sýnir um þessar vikumar Helgi Val-
geirson nokkur olíumálverk og
Hug’myndafræði
Myndlist
Bragi Asgeirsson
Aldrei mun það fara svo að list-
rýninum þyki hraun vera dautt
landslag, jafn margbreytilegar
myndir sem lesa má í því, og jafn
fjölbreyttar formanir sem það fram-
kallar. Hins vegar getur það verið
mjög eyðilegt og satt er það, að
það festir seint gróður á því, en
gerir það nú samt.
Dæmið er t.d. Búðahraun undir
Jökli, sem er svo ríkt af fjölbreyti-
legum gróðri, að náttúrufræðingum
er það í senn opinberun sem undr-
unarefni og leita þangað víða að
úr heiminum.
Kristrún Gunnarsdóttir er ung
myndlistarkona, sem numið hefur
við California Institute of Arts síð-'
astliðin fjögur ár. Um þessar mund-
Fánum stol-
ið á knatt-
spyrnumóti
ÞRETTÁN fánum.var stolið þar
sem þeir blöktu við hún á knatt-
spyrnumóti á Akranesi um helg-
ina. Var um að ræða fána þeirra
íþróttafélaga sem tóku þátt á
mótinu.
Grunur leikur á að verknaðurinn
hafí verið framinn eftir klukkan
fímm á sunnudagsmorgun, og skor-
ar lögregla á þá sem hafa fánana
undir höndum að skila þeim. Einnig
verður tekið við ábendingum þeirra
sem telja sig hafa upplýsingar um
málið.
ir og fram til 23. ágúst sýnir hún
nokkur verka sinna í vesturforsal
Kjarvalsstaða.
Öll eru verkin öðru fremur hug-
myndafræðilegs eðlis, en hún horfir
á hlutina í kring um sig og leikur
sér að því að lesa inn í þá ákveðnar
meiningar og spáir í það hvernig
hlutir geti haft ákveðið táknmál.
Þessi leikur, sem er í raun al-
þekktur og flestir á miðjum aldri
og eldri mun í fersku minni úr bam-
æsku, er sem sagt orðinn að
kennslugrein í listaháskólum úti í
hinum stóra heimi!
Hver man ekki, er lék sér að legg
og skel í æsku og byggði hof og
hörg úr tilfallandi efnum í náttúr-
unni, hve heimurinn var stór og
ævintýrin mörg og mögnuð.
Það er svo auðvitað af hinu góða
er ungu kynslóðinni, er elst upp við
aðra siði og venjur á dag- og bama-
heimilum en þá sem maður varð
að gera sér að góðu í guðs grænni
náttúmnni, er kennt að nálgast
fyrirbæri umhverfísins og hrista
upp í heilakirnunni.
En það sem stórþjóðir höfðu og
hafa trúlega síður, var og er í ríkum
mæli til hér á hjara veraldar, ásamt
hellingi af ævintýmm, trölla- og
huldufólkssögum. Við virðumst
þannig hafa gengið í gegnum mikil-
vægan háskóla lífsins þegar í
bernsku, og vel væri ef við skynjuð-
um gildi þess og ræktuðum betur
og hnitmiðaðar þessa arfleið okkar.
Listaskólar dagsins em víst farn-
ir að útskrifa listamenn eins og
arkitekta hag- og viðskiptafræð-
inga, já sei sei, enda eru nemendur
þeirra farnir að halda sýningar
löngu áður en námi lýkur og stund-
um áður en það í raun hefst. En
það er auðvitað, vel að merkja, á
skjön við aðra fræðinga, sem fá
ekki að praktísera fyrr en að námi
Kristrún Gunnarsdóttir
loknu. Með 5-10 milljóna króna
námsskuldir að baki hefur blessað
fólkið svo vart efni á að leigja sér
sýningarsal, eða búa sýningar sínar
almennilega úr garði nema með
ærinni aðstoð annarra og þá helst
hins opinbera. Hvemig fóm þeir
hinir mörgu þá að fyrmm, er skuld-
uðu nær ekkert eftir langt og
strangt nám, en fylltu þó stóra sýn-
ingarsali metnaðarfullum verkum?
Verður það kannski einhvem tíma
námsgrein í háskóla að spá í það?
Verk sín vinnur Kristrún Gunn-
arsdóttir í vikur og plaststeypu, auk
þess sem urriðahausar, fískaugu,
dýrafeldur og tanngómar em notuð
í þau.
Myndverkin bera sterkan svip af
hraunhellum og hugmyndina að því
að setja fljótandi gómaefni í þau
fékk Kristrún í snjöllum texta
Björns Th. Björnssonar, er hann
lýsir fyrirbæri í landslagsmynd eftir
Kjarval „að svo væri sem vindurinn
hafi bitið rauð sár í börðin".
Líkingin er nokkuð langsótt og
torskilin þar sem mjúk rofabörð og
hart hraun em annars eðlis og ekki
breytist né haggast hraun hvernig
svo sem vindurinn gnauðar á því.
Hins vegar nær Kristrún ágæt-
lega að bregða upp mynd af þeim
óhugnaði sem slík landeyðing er,
og að því leyti er hugmyndin snjölí
og ögrandi. Gómaefnið nær að
draga fram óhugnað, sem minnir á
hráka þar sem þeir eiga helst ekki
að vera og mengun þar sem hún á
alls ekki að vera, og ef það var til-
gangurinn er markmiðinu náð.
Formrænt em verkin ekki yfír-
máta áhugaverð frá mínum bæjar-
dyrum séð, en umgerð þeirra, sem
em sýningarkassar kenndir við
Kjarval, styrkir áhrifamátt þeirra.
Glerið framkallar sterka speglun
svo maður sér bæði sjálfan sig og
umhverfið fyrir aftan um leið og
verkin, sem getur framkallað ýmsar
hugleiðingar.
Ekki styrkir þessi speglun áhrifa-
mátt verkanna, nema að síður sé,
en í fremsta verkinu í ganginum
stimdi dagsljósið skemmtilega á
einn málmþráðinn, er mig bar öðm
sinni að garði og eins og kveikti í
myndverkinu.
nokkrar teikningar unnar í olíu-
pastel.
Helgi útskrifaðist úr málunardeild
MHÍ fyrir nokkmm ámm, en ekki
veit ég mikið um annað nám hans
að því loknu.
En hann mun hafa haldið áfram
að mála og haldið eina sjálfstæða
sýningu að mig minnir, en ómögu-
legt er að henda reiður á öllum þeim
fjölda smásýninga sem settar em upp
á höfuðborgasvæðinu.
Eitt er alveg víst, að það væri
mun heilbrigðara ef allt þetta unga
fólk fengi tækifæri til að sýna nokkr-
ar myndir á stórri samsýningu einu
sinni á ári í stað þess að standa í
einkasýningahaldi úr viðlíka fjölda
mynda.
Á sýningu Helga em ellefu mynd-
ir og engin þeirra af stærri gerð-
inni. Það var snemma ljóst í skóla að
í honum bjó tilhneiging til að þróa
sérstæða og upprunalega kennd fyr-
ir litum og áferð og kemur það einn-
ig fram á þessari sýningu, þó ekki
í miklum mæli sé. Hins vegar hefur
hugmyndafræðin þrengt að, sem '
auðvitað er ekkert verra innan
ákveðinna marka.
Hér kemur hún fram á þann hátt
að gerandanum virðist liggja mikið
á hjarta, sem hann hefur þörf á að
miðla til skoðandans, en gerir það á
þann hátt að myndverkin minna á
stundum ekki svo lítið á bókalýsing-
ar. Á þann veg verða þau ósjálfrátt
að smásögu úr hvunndeginum, jafn-
vel framhaldssögu, frekar en sjálf-
stæðum myndheildum. En um leið
staðfesta þessi vinnubrögð ágæta
hæfileika Helga á sviði myndlýsinga,
því að hann virðist eiga létt með að
bregða upp áhersluþrungnum at-
burðum af vettvangi lífsins.
Það er prýðilegt að ganga út frá
einhveiju ákveðnu þema og vafalítið
nauðsynlegt, og hér má minnast þess
að sagt er að jafnvel Picasso gerði
aldrei neitt undirbúningslaust, þ.e.
„impoviseraði“ aldrei, heldur leitaði
ávallt i smiðju annarra og umskap-
aði.
Röð smámynda sama hafa sam-
heitið „Ljósaskipti" (I) eru þó ekki
byggðar á annarri frásögn en þeirri,
sem framkallast af samruna lita,
ljóss og forma ásamt kenndum lista-
mannsins fyrir þessum fyrirbærum.
Fyrir jnig eru það áhugaverðustu
myndir sýningarinnar, því þær eru
án beinnar skírskotunar og gefa
hugarfluginu byr undir báða vængi.