Morgunblaðið - 04.12.1992, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. DESEMBER 1992
Islenskur arkitekt
hlaut heiðursstyrk
GUÐMUNDUR Jónsson arkitekt tók í gærkvöldi við heiðursstyrk
Arkitektafélags Óslóar. Styrkurinn, sem heitir Carl Michael Egers
Legat, er sá stærsti sem Arkitektafélagið veitir og mestur heiður
þykir að. Guðmundur Jónsson er nýkominn frá Grænlandi þar sem
hann dæmdi um teikningar að Norrænu húsi í höfuðborginni Nuuk.
Ár hvert veitir Arkitektafélag
Óslóar nokkra styrki til arkitekta.
Yfírleitt er heiðursstyrkurinn veitt-
ur öldruðum arkitektum sem viður-
kenning fyrir langt og farsælt starf.
Guðmundur er í hópi hinna yngstu
sem styrkinn hafa hlotið og útlend-
ingur að auki. Hann hyggst nota
Guðmundur Jónsson arkitekt
hlaut heiðursstyrk Arkitektafé-
lags Óslóar. -
styrkinn, sem nemur 20.000 NKR,
til að kynna sér japanska bygging-
arlist og hvemig Japönum hefur
tekist að nýta fomar hefðir í nútíma
húsagerðarlist.
Undanfarið hefur Guðmundur
unnið að uppsetningu mikillar Nor-
egssögusýningar og hefur honum
boðist að setja upp tvær stórar sýn-
ingar til viðbótar. Guðmundur var
valinn úr hópi norrænna arkitekta
sem dómari í dómnefnd um Nor-
rænt hús í Nuuk. Nefndin lauk
störfum um helgina og báru þrír
ungir Danir, Hammer, Schmidt og
Lassen, sigur úr býtum. Sjálfur
hefur Guðmundur verið sigursæll
og hlotið verðlaun í 28 arkitekta-
samkeppnum. Lítið hefur verið
byggt eftir þeim teikningum Guð-
mundar sem sigrað hafa hér á landi.
Á næsta ári verður væntanlega
hafist handa við viðbyggingu Amts-
bókasafnsins á Akureyri og Guð-
mundur vonar að umræða um nýja
staðsetningu fyrirhugaðs Tónlistar-
húss verði til að sú framkvæmd fái
byr undir báða vængi. Teikningar
Guðmundar að Kjarvalssafni hafa
vakið athygli fagtímarita og verður.
fljótlega fjallað um þær í útbreidd-
um enskum og japönskum arki-
tektablöðum.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Þorsteinn Ingólfsson ráðuneytisstjóri utanríkisráðuneytis, Sigurður Líndal forseti Hins íslenska bók-
menntafélags og Pétur J. Thorsteinsson höfundur verksins Utanríkisþjónusta íslands og utanríkismál,
en útgáfa þess var kynnt á fréttamannafundi í gær.
Pétur J. Thorsteinsson og Hið íslenska bókmenntafélag
Þriggja binda ritverk
um utanríkismál Islands
Hugmyndum vamarliðsins um flugvöll og flugstöð við
Hellu og höfn í Þorlákshöfn hafnað á sínum tíma
Athugasemd við
vinnubrögð Kristins
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi frá Kristjáni Þórar-
inssyni, stofnvistfræðingi, sem
starfar hjá LÍÚ:
„í grein sem Kristinn Pétursson,
fískverkandi á Bakkafírði, ritaði í
Morgunblaðið 3. desember sl. og
ber nafnið: Ofveiði skal það heita,
notar hann í leyfísleysi og án þess
að geta réttra heimilda myndir sem
ég hef teiknað upp úr gögnum Al-
þjóða hafrannsóknaráðsins. Myndir
af þessu tagi geta verið mjög vill-
andi ef ekki fylgja með útskýringar
á því hvaða mælingar eru á ferð-
inni og þeir fyrirvarar sem gera
verður um réttmæti mælinganna,
en hvort tveggja eru hlutir sem
Kristinn Pétursson veit ekkert um,
eins og texti hans ber ljóslega með
sér. Vegna þessa vil ég taka fram
að þessar myndir voru ekki ætlaðar
til misnotkunar af því tagi sem
Kristinn Pétursson hefur gert sig
sekan um, né heldur styðja mynd-
irnar eða þau gögn sem þær byggja
á þær stóru fullyrðingar og hálf-
sannleika sem Kristinn Pétursson
viðhefur í grein sinni.“
HIÐ íslenska bókmenntafélag hefur gefið út ritið Utanríklsþjónustu
íslands og utanríkismál eftir Pétur J. Thorsteinsson fyrrverandi sendi-
herra. Ritið, sem er í þremur bindum, er gefið út að tilhlutan utanrík-
isráðuneytisins í tilefni af 50 ára afmæli utanríkisþjónustu íslands en
íslendingar tóku utanríkisþjónustuna í hendur árið 1940.
Pétur J. Thorsteinsson hóf ritun
sögunnar snemma árs 1988 en árið
áður óskaði Matthías Á. Mathiesen
þáverandi utanríkisráðherra eftir að
hann tæki að sér að safna gögnum,
undirbúa og rita bók um íslenska
utanríkisþjónustu. í máli Péturs á
fréttamannafundi í gær kom fram,
að hann hefði fengið aðgang að
skjölum utanríkisráðuneytisins við
ritun sögunnar og þar eru birt ýmis
skjöl sem ekki hafa birst áður. Þar
á meðal nefndi Pétur ýmis skjöl sem
tengdust varnarsamningnum árið
1951 og um vamarliðið. Til dæmis
viðvíkjandi flugvelli og flugstöð sem
hugmyndir voru um að byggja við
Hellu á Rangárvöllum ásamt höfn í
Þorlákshöfn og vegi og olíuleiðslu
milli Hellu og Þorlákshafnar. Ekkert
varð úr þessum framkvæmdum
vegna andstöðu íslenskra stjórn-
valda.
Pétur sagði að sér þætti merkasti
hluti sögu utanríkisþjónustunnar
vera saga utanríkisviðskipta fyrsta
áratuginn eftir síðari heimsstyijöld.
Þau viðskipti hefðu verið á hendi
hins opinbera og sú vinna sem utan-
ríkisþjónustan lagði þar að mörkum
hefði verið gífurleg. Þessi saga væri
rakin mjög nákvæmlega í ritinu.
í upphafí ritsins eru stuttir þættir
um utanríkismálin fyir á öldum, allt
frá gerð samnings íslendinga við
Ólaf helga Noregskonung. Rakin eru
Kirkjugarðar Reykjavíkur
Styðja á aðstandendur en ekki fyrirtæki
- segir Olafur Skúlason biskup
ÁGREININGUR hefur verið um verðlagningu á útfararþjónustu
Kirkjugarða Reykjavíkurprófastsdæmis. í kjölfar umleitana einkaað-
ila í útfararþjónustu hefur Verslunarráð Islands komist að þeirri
niðurstöðu að reglum um fijálsa samkeppni sé ekki fullnægt. Ekki
hafi verið farið að tilmælum Verðlagsstofnunar frá því í maí síðast-
liðnum, um að gjaldtöku beri að haga í samræmi við raunverulegan
kostnað við útfararþjónustu, auk þess sem haldið er fram, að starf-
semi sú er kirkjugarðarnir hafa stundað um árabil, samræmist ekki
lögum um kirkjugarða frá 1963.
Samkvæmt óskum umbjóðenda
sinna, Líkkistuvinnustofu Eyvindar
Ámasonar og Útfararþjónustunnar
hf., hefur Verslunarráð að undan-
förnu unnið að því „að allir bjóðend-
ur sitji við sama borð,“ eins og seg-
ir í fréttatilkynningu frá ráðinu.
Meginásteytingarsteinamir eru
þeir, að Verslunarráð telur að
kirkjugörðunum beri að taka
greiðslu í samræmi við raunveruleg-
an kostnað af útfararþjónustu, og
sé því ekki niðurgreidd af mörkuð-
um tekjustofnum frá almennu
skattfé og niðurfellingu beinna
skatta, og einnig, að kirkjugörðun-
um sé aðeins heimilt samkvæmt
Kirkjugarðslögunum frá 1963 að
niðurgreiða af opinberu fé kostnað
við grafartöku og líkhús, en ekki
aðra útfararþjónustu. Kemur síðar-
nefnda atriðið fram ( svari dóms-
og kirkjumálaráðuneytisins við fyr-
irspum Verslunarráðs um túlkun
laganna.
Hyggur á málaferli við
kirkjugarðana
Að sögn Davíðs Ósvaldssonar,
forstjóra Líkkistuvinnustofu Ey-.
vindar Ámasonar, hefur fyrirtækið
orðið fyrir miklum skakkaföllum af
völdum skattalegs aðstöðumunar
og niðurgreiðslna. „Verðmunurinn
sem af þessu hefur hlotist hefur
verið allt að 40 þúsundum króna,“
sagði Davíð. „Það hefur á vissan
hátt verið reynt að koma mér út á
kaldan klakann af ákveðnum mönn-
um.“
Davíð kvaðst hyggja á málaferli
vegna óréttmæíra viðskiptahátta,
og mætti vænta höfðunar slíks
skaðabótamáls við Kirkjugarða
Reykjavíkurprófastsdæma eftir
nokkra mánuði. „Síðustu verð-
hækkanir kirkjugarðanna eru bara
dropi í hafið,“ sagði hann.
Nýtt lagafrumvarp gæti
jafnað ágreininginn
Herra Ólafur Skúlason, biskup
og æðsti yfírmaður kirkjugarðanna,
sagði tilganginn með stofnun garð-
anna hafa verið að stuðla að ódýrum
útfömm. „Að aðstöðunni í Foss-
vogi, sem og öllum öðrum kirkjum
borgarinnar, líkgeymslunni og
kistulagningarkapellunni, hafa allir
aðilar jafnan aðgang, einkaaðilar
sem og kirkjugarðarnir. Hitt er
annað, að útfararþjónusta Kirkju-
garða Reykjavíkur hefur ekki verið
aðskilin fjárhagslega, nema hvað
varðar líkkistuverkstæðið. Þá er
náttúrulega óvefengjanlegt að hluti
af hinum almennu kirkjugarðs-
gjöldum hefur farið til að standa
straum af útfararþjónustu að
nokkru leyti.“
Biskup kvaðst vera þeirrar skoð-
unar að útfararþjónusta eigi að
vera niðurgreidd að hluta af kirkju-
garðsgjöldunum. „Það á ekki að
skipta nokkru máli hver annast
útförina. Þetta er aðstoð við að-
standendur, en ekki til að styrka
einhver fyrirtæki," sagði hann. „í
frumvarpi, sem hefur verið tilbúið
nokkuð lengi og Þorsteinn Pálsson
hefur fullan hug á að leggja fram,
um greftranir, kirkjugarða, lík-
brennslu og fleira, er tekið á þeim
óvissuþáttum sem nú valda okkur
erfiðleikum. Allir aðilar sem stunda
útfararþjónustu stæðu þá jafnrétt-
háir, því það eru aðstandendumir
sem ættu að fá þennan stuðning."
Málið er nú í höndum
ráðuneytisins
Guðmundur Sigurðsson, við-
skiptafræðingur hjá Verðlagsstofn-
un, kvað verðlagsstjóra í júní síðast-
liðnum hafa verið falið að gera full-
trúum kirkjugarða Reykjavíkur
grein fyrir því, að óheimilt væri að
nýta skatttekjur til að greiða niður
kostnað við útfararþjónustu í því
skyni að bæta samkeppnisstöðu.
„Það hefur hins vegar hvergi komið
fram af hálfu Verðlagsráðs að
kirkjugörðunum sé gert að hækka
verð fyrir útfararþjónustu. Þá hefur
stofnunin gert grein fyrir því að
fyrst verðið er hækkað má gera ráð
fyrir því að aukatekjur myndist,
sem landsmenn hljóta að eiga rétt
á að njóta góðs af, annað hvort í
formi lægri kirkjugarðsgjalda eða
að fénu sé varið til annarra nota í
þágu almennings," sagði Guðmund-
ur.
samskipti íslands við Bretland,
Frakkland, Bandaríkin og Rússland
á 19. öld, sögð saga landhelgismáls-
ins allt frá 17. öld, saga ræðismanna
er rakin frá árinu 1810, og fjallað
er sérstaklega um meðferð utanrík-
ismála frá 1918 til 1940 en um þann
þátt utanríkismálasögu landsins hef-
ur lítið verið fjallað. Á tímabilinu frá
1940 til 1971 eru raktir ítarlega
mikilvægir þættir utanríkismálanna,
þar á meðal varnarmál, landhelgis-
mál, viðskiptamál, flugmál, norræn
samvinna og þátttaka Islands í Sam-
einuðu þjóðunum, Atlantshafs-
bandalaginu og öðrum milliríkjasam-
tökum. Ýmsir þættir utanríkismál-
anna eru raktir til ársloka 1990.
Á fréttamannafundinum sagði
Sigurður Líndal forseti Hins íslenska
bókmenntafélags að verk Péturs
væri umfangsmesta fræðirit sem
gefíð væri út á þessu ári. Það væri
undirstöðuverk, því yfirlitsrit á borð
við það hefði aldrei áður verið skrif-
að um íslensku utanríkisþjónustuna.
Pétur J. Thorsteinsson lét af störf-
um í utanríkisþjónustuinni í desem-
ber 1987 eftir nærri 44 ára embætt-
isferil þar. Hann var m.a. sendiherra
í Moskvu, Bonn, París og Washing-
ton og ráðuneytisstjóri utanríkis-
ráðuneytisins um tíma.
Ritið Utanríkisþjónusta íslands
og utanríkismál er 1.430 blaðsíður
að stærð. Almennt verð er 11.850
krónur en félagsmenn Hins íslenska
bókmenntafélags fá 20% afslátt.
Listiðnað-
arsýning í
Kringlimni
12 LISTAMENN efna til listiðn-
aðarsýningar í Kringlunni um
helgina. Listamennirnir verða á
staðnum, sýna verk sín og vinnu-
brögð við listmunagerðina.
Á sýningunni eru skartgripir,
postulín, glermunir, leirmunir, hlut-
ur úr tré, verk unnin með spjald-
vefnaði og vatnslitamyndir.
Sýningin, sem er sölusýning,
stendur föstudag, laugardag og
sunnudag. Á laugardaginn er opið
í Kringlunni til kl. 18 og á sunnu-
daginn er opið frá kl. 13 til 17.
(Fréttatilkynning)