Morgunblaðið - 04.12.1992, Blaðsíða 60

BJ
m
5
I
LÉTTÖL ^
C'
ttgtiiiÞIftfrtfe
Gæfan fylgi þér
í umferðinni
sjóvá^Ialmennar
MORGUNBLADJD, ADALSTRÆTl 6, 101 REYKJAVlK
SÍMI 691100, SÍMBRÉF 691181, PÓSTHÓLF 1555 / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTI 85
FOSTUDAGUR 4. DESEMBER 1992
VERÐ I LAUSASOLU 110 KR.
Grigol Matsjavariani og Irma Oboladze þáðu kvöldverðarboð
Davíðs Oddssonar, forsætisráðherra, á Hótel Holti í gærkvöldi.
Hér virða þremenningamir fyrir sér málverk eftir íslenska
málara í setustofu hótelsins.
Meira en glaður
— segir Grigol Matsjavariani á
fyrsta degi Islandsheimsóknar
„Ég er meira en glaður. Fremur agndofa og trúi því varla
að ég sé kominn til íslands,“ sagði íslandsvinurinn Grigol Matsj-
avariani þegar blaðamaður Morgunblaðsins ræddi við hann í
gærkvöldi. Grigol kom hingað til lands ásamt Irmu Oboladze,
eiginkonu sinni, síðdegis í gær í boði stjórnvalda. Upphaf íslands-
heimsóknarinnar má rekja til bréfs sem Grigol skrifaði í sumar
í Velvakanda Morgunblaðsins þar sem hann m.a. lýsti íslands-
áhuga sínum.
Grigol sagðist varla hafa trúað
sínum eigin eyrum þegar honum
hefði verið sagt að honum og eig-
inkonu hans yrði boðið til Is-
lands. Hann tryði því varla að þau
verðskulduðu slíkt boð. „íslend-
ingar eru afar gestrisnir og ísland
er tilkomumeira en ég ímyndaði
mér,“ sagði Grigol.
Annars sagði hann að íslend-
ingar ættu sennilega ekki í erfíð-
leikum með að ímynda sér að
þeir væru heima hjá sér ef þeir
sæktu þau hjónin heim. „Við
erum með íslenska fánann og ís-
landskort í stofunni. Svo hef ég
teiknað opnu úr Njáluhandriti og
hengt upp á vegg. Ekki má held-
ur gleyma íslenska bókasafninu
mínu,“ sagði hann.
Grigol ætlar að nýta tímann á
íslandi vel og sinna hér ýmsum
erindum. Meðal þeirra er að rann-
saka ævi Jóns Arasonar biskups
og finna samstarfsmann til að
aðstoða við samningu georg-
ískrár-íslenskrar orðabókar en
Grigol er einmitt frá Georgíu.
Hann er lögfræðingur að mennt
en er atvinnulaus um þessar
mundir. Irma er málfræðingur
og talar líka dálítið í íslensku.
Hún segir t.a.m. þegar hún er
spurð að því hvað henni finnist
um það sem hún hafí séð af ís-
landi að Reykjavík sé falleg borg.
Að lokum er Grigol spurður
að því hvaða íslenska nafn hann
myndi taka sér ef hann yrði ís-
lenskur ríkisborgari. Spurningin
kemur honum greinilega á óvart
og hann hugsar sig um áður en
hann nefnir nafnið Jón. „Eða
kannski Jóhannes. Nei, frekar
Jón. Það er svona dæmigert ís-
lenskt.“
Hæstiréttur telur jafnræðisreglu brotna með bráðabirgðalögum
BHMR-fólk fær 4,5%
launahækkunina aftur
Veldur ekki keðjuverkun segir fjármálaráðherra
HÆSTIRÉTTUR hefur komist að þeirri niðurstöðu að óheimilt hafi
verið að afnema 4,5% launahækkun félaga í BHMR með bráðabirgða-
lögum í ágúst 1990, þar sem með því hafi jafnræðisregla íslensks
réttar verið brotin. Rétturinn dæmdi því ríkissjóð í gær til að greiða
konu í einu aðildarfélagi bandalagsins 4,5% ofan á laun frá septem-
ber 1990 og fram til febrúar árið eftir þegar almennar launahækkan-
ir höfðu náð 4,5%, samkvæmt bráðabirgðalögunum. Konan fær því
22.600 krónur auk dráttarvaxta í umslagi á næstunni og um 3.200
háskólamenn aðrir sem störfuðu hjá ríkinu á þessum tíma fá sitt.
Fjármálaráðherra segir að alls kosti þetta ríkissjóð milli 100 og 150
milljónir króna, en segir öðrum kjarasamningum ekki stefnt í hættu
og niðurstaða Hæstaréttar valdi ekki keðjuverkun.
Aðildarfélög BHMR töldu um-
rædd bráðabirgðalög bijóta gegn
ákvæðum stjómarskrárinnar og var
málið meðal annars höfðað á þeim
forsendum. Hæstiréttur klofnaði í
úrskurði sínum. í dómsorði meiri-
hlutans er talið að löggjafínn hafi
haft til þess ríkan rétt að standa
vörð um þau efnahagslegu mark-
mið sem ríkisstjómin og aðilar
vinnumarkaðar höfðu komið sér
saman um, eins og segi í aðfaraorð-
Morgunblaðið/Gunnar Blöndal
LANGÞRÁÐUR VAGNÁ LEIÐINNI
Mesti rekstrarhalli í sögu Landsvirkjunar - hækkun erlendra skulda um 4 milljarða
Farið fram á 5% hækkun
gjaldskrár um áramótm
STJÓRN Landsvirkjunar áætlar að um 1.800 milljóna kr. rekstrarhalli verði á fyrirtækinu í
ár, og er þetta mesti rekstrarhalli í sögu fyrirtækisins að sögn Halldórs Jónatanssonar, for-
stjóra Landsvirkjunar. Undangengin átta ár hefur fyrirtækið skilað rekstrarafgangi. Stjórn
Landsvirkjunar telur að hækka verði gjaldskrá fyrirtækisins um 5% og hefur hún óskað eftir
umsögn Þjóðhagsstofnunar um hækkunarþörfina.
Samkvæmt rekstraráætlun Landsvirkjunar er
ráð fyrir 900 milljóna kr. rekstrarhalla mið-
K^'ið óbreytta gjaldskrá, en að teknu tilliti til
víðtækra ráðstafana til spamaðar í rekstri, sem
skila eiga 90 miiljónum kr., myndi 5% hækkun á
gjaldskrá skila fyrirtækinu 220 milljónum kr. á
ársgrundvelli.
Hallinn á þessu ári stafar einkum af gengis-
breytingum, en áætlað er að erlendar skuldir fyrir-
tækisins hækki um fjóra milljarða á þessu ári
vegna þeirra, þar af um þijá milljarða kr. vegna
gesgislækkunarinnar 23. nóvember sl. Erlendar
skuldir Landsvirkjunar hækkuðu á árinu úr 42
milljörðum kr. í 46 milljarða kr. Vaxtagjöld Lands-
virkjunar hækka af þessum sökum um 200 millj-
ónir kr. og verða á næsta ári um þrír milljarðar
kr. miðað við núverandi gengi.
Halldór Jónatansson, forstjóri Landsvirkjunar,
sagði að aðrar skýringar á þessum mikla rekstrar-
halla væru þær að kostnaður við Blönduvirkjun
væri að fullu kominn inn í rekstrargjöld fyrirtæk-
isins. Rekstrarkostnaður vegna virkjunarinnar er
áætlaður um 820 milljónir kr. á næsta ári, en
er áætlaður um 790 milljónir kr. á þessu ári.
um bráðabirgðalaganna. Hins veg-
ar þykir hafa skort á að undirstöðu-
regla íslensks réttar um jafnræði
hafí verið virt þegar afnumin var
4,5% hækkun til aðildarfólks BHMR
og eru bráðabirgðalögin því ekki
talin skuldbindandi hvað það varði.
Páll Halldórsson formaður
BHMR segir ekki fullljóst hvernig
eigi að túlka dóm Hæstaréttar. Þó
sé ágætt að með dómnum séu lög-
gjafanum settar ákveðnar skorður
um lagasetningu. Þá virðist dómur-
inn opna fyrir það að ákvæði kjara-
samnings BHMR frá 1989, sem
bráðabirgðalögin afnam, sé nú aft-
ur komið í gildi.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra segist nokkuð sáttur við nið-
urstöðuna í Hæstarétti; bráða-
birgðalögin standi, að ákvæðum um
afnám BHMR hækkunarinnar frá-
töldum. Því haldi BHMR 4,5%
launahækkun sinni en launahækk-
anir annarra launþega, sem bráða-
birgðalögin hafi kveðið á um, komi
smám saman til frádráttar. Leið-
rétting verði því gerð frá september
1990 fram að febrúar eða mars
árið 1991.
Sjá miðopnu, bls. 30-31.

Flokksrað-
ir riðluðust
EGGERT Haukdal þingmaður
Sjálfstæðisflokksins lýsti því yfir
á Alþingi i gær að hann væri á
móti frumvarpi um aðild íslands
að Evrópsku efnahagssvæði. Egg-
ert og Eyjólfur Konráð Jónsson
þingmaður Sjálfstæðisflokks
greiddu í gær atkvæði gegn því
ákvæði frumvarps um samkeppn-
islög sem fjallar um Eftirlitsstofn-
un EFTA og EFTA-dómstólinn í
samræmi við EES-samninginn.
í þeirri atkvæðagreiðslu sátu Ingi
Bjöm Albertsson þingmaður Sjálf-
stæðisflokks og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir þingmaður Kvennalista
hjá. Það gerðu einnig sjö þingmenn
Framsóknarflokks, þeir Finnur Ing-
ólfsson, Guðmundur Bjarnason,
Halldór Asgrímsson, Ingibjörg
Pálmadóttir, Jóhannes Geir Sigur-
geirsson, Jón Kristjánsson og Val-
gerður Sverrisdóttir. Að öðru leyti
greiddu stjómarliðar atkvæði með
frumvarpinu en stjómarliðar gegn
því.
Sjá einnig þingsíðu bls. 34.
Vaxtagreiðslumar einar af Blönduvirkjun á næsta
ári em áætlaðar um 400 milljónir kr. og afskrift-
ir um 300 milljónir kr. Auk þess vægi þungt lágt
raforkuverð til íslenska álfélagsins, en raforku-
verðið er tengt heimsmarkaðsverði á áli sem hef-
ur verið afar lágt á undanförnum misserum.
Halldór telur ekkert svigrúm til að mæta óskum
fískvinnslunnar um lækkun raforkuverðs, en for-
svarsmenn fískvinnslunnar hafa þrýst mjög á
raforkuverðslækkun. „Það er ekki um það að
ræða. Við höfum engin tök á því eins og gefur
að skilja."
Landsvirkjun ráðgerir að falla frá fyrri áform-
um um virkjanarannsóknir og framkvæmdir.
Framkvæmdaáætlun næsta árs verður skorin nið-
ur um 100 milljónir kr., verður 370 milljónir kr.,
og fjármagn til virkjanarannsókna um 200 millj-
ónir kr., verður 50 milljónir kr.
DAGAR
TIL JÓLA