Morgunblaðið - 04.12.1992, Síða 46

T* 46
see f Möl^UimiA.BI0:P0SÍUEiMítJK!fl'Ö0áEMéK^ 1992
Kristín Krístmunds
dóttír - Minning
Fædd 13. október 1908
Dáin 25. nóvember 1992
í dag verður jarðsungin frá
Fossvogskapellu amma mín,
Andrea Kristín Kristmundsdóttir,
fædd 13. október 1908 á Blöndu-
ósi. Amma var dóttir Kristmundar
Jónssonar frá Auðólfsstöðum í
Langadal, Austur-Húnavatnssýslu
og Olafíu Maríu Guðmundsdóttur
frá Hamri Langadalsströnd við
ísafjarðardjúp.
Ömmu þótti Andreu nafnið
framandi og vildi ekki nota nema
í. Kristínar-nafnið fyrr en á allra síð-
ustu árum, að hún tók Andreu
nafnið í sátt. Ég ætla hins vegar
að kalla hana ömmu, þegar ég
reyni að varpa örlitlu ljósi á lífs-
hlaup þessarar atorkusömu konu,
sem lést eftir stutta en erfiða sjúk-
dómslegu 25. nóvember sl. öldrun-
ardeild Landspítalans í Hátúni.
Amma ólst upp við mjög erfiðar
aðstæður, en hún var ein þriggja
bama Ólafíu og Kristmundar. Guð-
jón var elstur, síðan kom amma
og yngst var Elínborg. Þegar
amma var á öðru ári, lést faðir
hennar, og stóð Ólafía langamma
þá frammi fyrir því að þurfa að
láta Guðjón frá sér í fóstur að
Mástöðum í Vatnsdal til tengda-
móður sinnar. Elínborg fór í fóstur
til Guðnýjar Frímannsdóttur að
Hvammi í Langadal. Amma var
þá ein eftir hjá móður sinni sem
þurfti að vinna hörðum höndum
við að framfleyta sér og ungu
bami. Strax og amma hafði burði
til að hjálpa til tók hún að sér að
passa böm og einnig fór hún í
vinnu í sveit. Níu ára fór hún í
skóla og stundaði nám til fjórtán
, ára aldurs. Á þessum áram urðu
þær mæðgur fyrir miklu tjóni þeg-
ar hús þeirra brann og misstu þær
þar allar eigur sínar. Þama urðu
þær að byrja upp á nýtt, og var
það ekki þrautalaust. Til marks
um þá erfiðleika sem fólk stóð
frammi fyrir á þessum tíma, þá
hittust þær systumar, amma og
Elínborg, ekki fyrr en á fermingar-
aldri, þrátt fyrir að fjarðlægðin á
milli Blönduóss og Vatnsdals sé
ekki mikil í augum okkar sem lifum
í þessari tækniveröld nútímans.
Árið 1927 fór amma í Kvenna-
skólann á Blönduósi og var þar
einn vetur. 22ja ára giftist amma
Áma Sigurðssyni frá Sæunnar-
stöðum í Hallárdal. Þau eignuðust
lítið land uppi á Bökkum á Blöndu-
ósi, þama var torfbær sem hét Að
Jaðri. Afí var bílstjóri og keyrði
vörar á milli Reykjavíkur og
Blönduóss fyrir Kaupfélag Austur-
Húnvetninga. Amma og afí eign-
uðust þijú böm, sem era Dadda
Sigríður, fædd 1931, Kristmundur
Ólafur, fæddur 1932 og Halldóra
Sigrún, fædd 1936.
Það var ömmu mikil lífsreynsla
að missa eiginmann sinn og fyrir-
vinnu strax á árinu 1938, en afí
lést í Reykjavík á afmælisdegi elstu
dótturinnar 14. september eftir að
hafa lagt af stað veikur í ferð suð-
, ur til Reykjavíkur. Þama stóð
amma í sömu sporam og móðir
hennar forðum, orðin ekkja aðeins
þrítug með þijú ung böm.
Amma fór að vinna við ýmis
störf ásamt því að sitja heima við
að pijóna eftir að bömin vora kom-
in í háttinn. Það hafa verið margar
andvökunætumar í hennar lífsbar-
áttu, en amma mun hafa verið
staðráðin í þvi að sjá bömum sínum
farborða. Guðjón, bróðir ömmu,
mun hafa verið henni mikil hjálpar-
hella á þessum áram.
Á Árið 1946 verða kaflaskipti í lífí
ömmu þegar hún tekur þá ákvörð-
un að flytjast búferlum suður yfír
heiðar og sest hún að á Akranesi
ásamt bömunum þremur og Ellu
systur sinni. Amma taldi þetta
vænlegan kost, þar sem hægara
væri að fá vinnu þar, ásamt því
að bömin fengju betra tækifæri til
að komast í skóla. í fyrstu fengu
þau inni uppi á lofti á Heima-
skaga, en fluttust síðan á Hótelið,
þar sem amma starfaði um nokk-
urra ára skeið. Amma keypti síðan
hæð í Krókatúni 11 ásamt Ellu
systur sinni og Ólafí syni sínum,
en hann var þá farinn að vinna
og hjálpa til við kaupin. Auk þess
að vinna á Hótelinu, starfaði amma
í niðursuðuverksmiðju og í Hrað-
frystihúsinu H.B. & Co. Arið 1948
eignaðist amma fjórða bam sitt,
Áma Sædafyen hann fæddist 22.
mars. Faðir Árna var Geir Jónsson
vélstjóri, en þau munu aldrei hafa
tekið saman.
Á þessum árum dvaldist Ólafía
langamma hjá ömmu yfír vetrar-
mánuðina, en var síðan alltaf á
Blönduósi yfír sumartímann. Hún
lést árið 1954, en það sama ár flyt-
ur Ella til Reykjavíkur.
Amma festi kaup á neðri hæð-
inni í Krókatúni 11 árið 1960, og
áttu þau Ólafur þá allt húsið. I
þessari íbúð var amma næstu árin
með yngsta bamið, en tekur sig
síðan upp og flyst til Reykjavíkur
árið 1965. Þar festir hún kaup á
húsi að Hjallavegi 11, ásamt syni
sínum Ólafí. Eftir að amma kemur
til Reykjavíkur starfaði hún í
Leðuriðjunni Atson, einnig um
tíma í Isbiminum. Amma lauk síð-
an starfsferli sínum á Landakots-
spítala þar sem hún starfaði við
ræstingar fram til ársins 1978.
Eftir það stundaði amma einungis
pijónaskapinn heima við, en öll
hennar ár var gamla pijónavélin
við hendina. Það væri fróðlegt að
vita hvað amma hefur pijónað
margar flíkur í gegnum tíðina, en
sú síðsta var pijónuð í október sl.
Ekki voru allir erfiðleikamir af-
staðnir. Árið 1978 lést yngri dóttir
ömmu, Halldóra Sigrún, langt um
aldur fram, frá tveimur ungum
bömum. Enn einu sinni tók þessi
kona á honum stóra sínum og lagði
land undir fót og dvaldi um nokk-
um tíma í Grandarfírði, þar sem
hún aðstoðaði tengdason sinn Frið-
rik Clausen við uppeldi barnanna.
Eldri dóttirin, Dadda Sigríður,
giftist Sverri Ormssyni og bjuggu
þau fyrstu árin í Borgamesi, en
fluttust síðan til Reykjavíkur, þar
sem þau era ennþá, þau eiga sex
börn. Kristmundur Ólafur kvæntist
Elínu Ólafsdóttur, og eiga þau
ijögUr böm. Ámi Sædal á þijú
böm með eiginkonu sinni, Jónu
Pálmadóttur, en þau búa á ísafirði.
Ævi þessarar þrautseigu konu
er saga lífsreynslu og erfíðleika.
Amma hafði það á orði að enga
hafí hún upplifað æskuna, þar sem
neyðin kallaði á hana mjög unga
til vinnu. En trúin á hið góða og
heilbrigða var henni að leiðarljósi,
og var hún ávallt reiðubúin að
miðla af reynslu sinni.
Við munum geyma minninguna
um þessa góðu konu um ókomna
tíð.
Um leið og ég votta öllum ætt-
ingjum og vinum ömmu innileg-
ustu samúðar, bið ég Guð að blessa
minningu hennar.
Ámi Sverrisson.
Við eram mörg ömmubörnin og
langömmubömin sem munum
hana ömmu á Hjallavegi.
Gömul kona geislandi af dugn-
aði, hlýju og ástúð. Það var alltaf
notalegt að tylla sér niður hjá
ömmu, þar sem hún sat við pijóna-
vélina sína og spjallaði við hana.
Amma var með fréttir af öllu sínu
fólki, fylgdist vel með mönnum og
málefnum og hafði ákveðnar skoð-
anir á hlutunum. Alltaf átti amma
sem glöddu litla munna.
Já hún amma var sígefandi,
einnig vora veraldlegu gjafímar
frá henni ótrúlega spennandi og
var sama hvað hópurinn stækkaði,
engum gleymdi amma og nægju-
semi hennar sjálfrar skilaði sér í
pökkunum okkar.
Amma var ekki að láta glepjast
af nýjungum, gamla heimasmíðaða
jólatréð var sett upp fyrir hver jól
í nær 60 ár. Nægjusemi, dugnað-
ur, elja og sjálfstæði einkenndu
ætíð þessa konu.
Kristín Kristmundsdóttir fædd-
ist 13. október 1908 á Blönduósi.
Foreldar hennar vora hjónin Ólafía
María Guðmundsdóttir og Krist-
mundur Jónsson. Ólafía og Krist-
mundur eignuðust 3 böm, Guðjón,
Kristínu og Elínborgu en eftir að
Kristmundur deyr árið 1910 er
Guðjóni og Elínborgu komið í fóst-
ur og Kristín elst ein upp hjá móð-
ur sinni.
Kristín giftist Árna Sigurðssyni
bílstjóra árið 1930 og bjuggu þau
búi sínu á litlum bæ er Jaðar hét
á Blönduósi. Þar eru börn þeirra
fædd, Dadda Sigríður, fædd 1931,
Kristmundur Ólafur, fæddur 1932,
Halldóra Sigrún, fædd 1936, dáin
1979.
Veröldin fór ekki alltaf mildum
höndum um þessa kjarnakonu.
Árið 1938 missir hún mann sinn
eftir skammvinn veikindi og stend-
ur þá ein uppi með bömin, 7 ára,
6 ára og 2 ára.
Á þeim tíma vora úrræðin ekki
mörg fyrir einstæða móður, enginn
stuðningur á félagslegum grand-
velli, þó fékk hún að gjöf frá
kvenfélaginu á staðnum pijónavél
og pijónaði hún nær linnulaust
næstu 54 árin.
Upp frá þessum tímamótum
bjuggu þær systur, hún og Elín-
borg, saman með bömin. Árið 1946
bregða þær búi og flytja til Akra-
ness. Þar eignast Kristín sitt fjórða
bam, Áma Sædal, fæddur 1948.
Frá Akranesi flytur Kristín til
Reykjavíkur árið 1965 að Hjalla-
vegi 11 og átti þar heima til ævi-
loka, í sama húsi og Ólafur sonur
hennar.
Hvert örstutt spor var auðnuspor með þér
hvert andartak er tafðir þú hjá mér
var sólskinsstund og sæludraumur hár
minn sáttmáli við guð um þúsund ár.
(H.K. Laxness)
í dag er elsku afi okkar, Magnús
Jónsson, jarðsunginn. Þegar við rifj-
um upp stundirnar með honum er
margs að minnast. Magnús afí var
næstyngstur fjögurra systkina og
fæddist í Lækjargötu 9 á Akureyri.
Foreldrar hans vora Jónína Magn-
úsdóttir og Jón Jóhannesson.
Snemma kom í ljós kraftur og
gamall for hann einn síns liðs á
vertíð í Vestmannaeyjum. Dugnað-
urinn var því einkennandi fyrir hann
og 11 áram seinna þegar hann gift-
Amma var alltaf heilsuhraust,
þar til fyrir nokkram mánuðum
að hún fór að finna fyrir sjúkdómi
þeim, sem svo oft ’hefur vinning-
inn. Við vitum að amma er nú í
góðum höndum í lífi sem er æðra
okkar jarðlífi. Minningin um ömmu
verður okkur hvatning í lífínu og
þökkum við fyrir allt sem hún gaf
okkur. Við flytjum afkomendum
öllum okkar innilegar samúðar-
kveðjur.
Aldrei skaltu að leiðum lesti
leita í fari annars manns,
aðeins grafa ennþá dýpra
eftir bestu kostum hans.
Geymdu ekki gjafír þínar
góðum vini - í dánarkrans.
(Heiðrekur Guðmundsson.)
Ólafur Ingi ólafsson
og fjölskylda.
í dag er til moldar borin frá
Fossvogskirkju, Andrea Kristín
Kristmundsdóttir, en hún lést 25.
nóvember sl.
I hugum okkar systkinanna
verður hún alltaf amma, eða amma
á Hjalló. Það kom okkur ekki á
óvart að heyra að amma væri dáin,
við vissum að hún var mikið veik,
og það duldist engum sem sá hana
undir það síðasta, hvert stefndi.
Það myndast hins vegara alltaf
eitthvert tómarúm þegar náinn
vinur og ættingi fellur frá. Öll
höfum við upplifað nærvera ömmu
sem jákvæðan hlut, og svo er sjálf-
sagt með flesta, sem eiga þess
kost að upplifa samverustundir
með ömmu sinni. Amma var ein-
staklega jákvæð persóna og nær-
gætin, en um leið ákveðin í trú
sinni á það hvað er rétt og hvað
rangt. Þannig reyndi hún að gefa
okkur holl ráð og ábendingar, sem
við höfum öll móttekið með mikilli
virðingu. Ömmur eiga þennan sess
í lífí okkar allra. Virðingin fyrir
því góða endurspeglaðist í allri
framkomu hennar.
í gegnum tíðina hafa margar
sögur verið sagðar af samskiptum
ömmunnar og bamabamsins. Oft
tengjast þessi samskipti sveitinni
og borgarbarnið upplifir fyrstu
kynni af dýram, af kyrrðinni og
víðáttunni hjá afa og ömmu. Þó
að við getum ekki státað af minn-
ingum um ömmu og sveitina, þá
kemur ýmislegt ævintýralegt upp
í hugann, þegar við leitum til baka
og bamið í manni nær yfirtökun-
um.
Amma átti heima á Akranesi,
og vora heimsóknimar þangað allt-
af mikið ævintýri. Fjaran fyrir
neðan Krókatúnið var spennandi,
klettamir, brimið og seiðandi
kraftur hafsins. Skemmtilegir leik-
félagar og sögur af ævintýramönn-
um, sem áttu kraftmikla báta og
köfuðu í sjónum. Allt þetta jafnað-
ist á við spennandi sögur úr sveit-
inni. Amma var einstaklega lagin
ist ömmu Eufemíu og þau fóru i
brúðkaupsferð á heimaslóðir henn-
ar, kom í ljós að Eggert bróðir
ömmu hafði verið á sama tíma og
afí í Vestmannaeyjum og mundi
hann þá eftir þessum atorkupilti frá
Akureyri úr öllum þeim fjölda sem
á vertíðinni höfðu verið.
Amma og afí bjuggu alltaf í
Aðalstræti en amma lést 5. júlí
1981.
Afí byrjaði að keyra vörabíl fyrir
Kaupfélagið en tók síðar þátt í að
stofna Nýju bílastöðina sem síðar
hét Stefnir. Afí lagði metnað sinn
í að eiga nýja og góða bíla sem var
fátítt í þá daga. Tók hann þátt í
að leggja margan veginn á þeim
rúmlega 50 árum sem hann keyrði
hjá Stefni.
Öll sóttum við mikið í að vera
hjá ömmu og afa því alltaf var tími
heitt á könnunni og meðlæti, jafn-
an pönnukökur og súkkulaðibita dugnaður afa, því aðeins 15 ára
Magnús Jóns-
son - Minning
Fæddur 14. desember 1909
Dáinn 29. nóvember 1992
við að láta okkur líða vel þegar
við dvöldum hjá henni, og var hún
óþreytandi við að aðstoða okkur
hveijar svo sem óskimar vora.
Sem krakki gerir maður sér
ekki grein fyrir heimi þeirra sem
eldri era, maður skynjar ekki lífs-
baráttuna sem háð er. Eftir á að
hyggja þá hefur amma þurft að
hafa verulega fyrir lífinu. Áð missa
manninn sinn frá þremur bömum,
þar sem elsta banrið var aðeins 7
ára, hlýtur að hafa verið ákaflega
erfitt. Á þessum árum bjó amma
á Blönduósi, en afi var bflstjóri hjá
Kaupfélagi Austur-Húnvetninga.
Hann lagði af stað veikur í ferð
til Reykjavíkur, og átti ekki aftur-
kvæmt. Eftir þetta áfall þurfti
amma að takast á við mikla erfið-
leika með bömin þijú, sem era
Dadda Sigríður, Ólafur og Sigrún.
Hún ákvað eftir nokkur ár að best
væri að flytjast búferlum til Akra-
ness, þar sem henni bauðst yinna.
Amma var á Akranesi í 20 ár. Þar
eignaðist hún einn dreng, Árna
Sædal. Hún starfaði mest við fisk-
vinnslu á þessum árum, en einnig
á Hótel Akranesi. Árið 1963 flutt-
ist amma til Reykjavíkur þar sem
hún keypti hús á Hjallavegi, ásamt
Ólafi syni sínum. Eftir að til
Reykjavíkur kom starfaði amma
að leðuriðju, einnig á Landakots-
spítala við ræstingar, en á seinni
árum var hún heima við og pijón-
aði ullarvörar, aðallega nærföt.
Árið 1978 var ömmu erfitt, þar
sem dóttir hennar Sigrún dó langt
fyrir aldur fram. Þetta vora erfiðir
tímar, þar sem amma lagði á sig
mikla vinnu í að aðstoða tengda-
soninn með tvö börn, og dvaldi
amma um tíma í Grandarfírði þar
sem Sigrún hafði verið símstöðvar-
stjóri.
Heimsóknirnar til hennar ömmu
hafa átt fastan sess í lífí okkar,
sérstaklega á jólum, þar sem stór
hópur ættingja kemur saman. Fyr-
ir okkur sem á undanfömum árum
höfum komið með börnin okkar til
langömmu sinnar hafa þessar
stundir verið sérstaklega ánægju-
legar, fyrir þær sakir hvað börnin
höfðu gaman af að koma í þessar
heimsóknir. Að fá heitt súkkulaði
með ijóma og pönnukökum ásamt
jólasmákökum, var alveg sérstök
upplifun fyrir þau, þetta var eitt-
hvað sem engin gat gert betur en
langamma.
Þessi slitrótta minning er aðeins
örlítill vottur um þakklæti þegar
við hugsum til ömmu okkar á
Hjalló, sem við nú kveðjum í dag.
Minningin um ömmu mun lifa í
hjarta okkar, og það sem hún
kenndi okkur verður áfram vega-
nesti til handa okkar börnum og
barnabömum. Þannig getum við
best þakkað ömmu fyrir allt það
sem hún gaf okkur.
Guð geymi minningu um ömmu
á Hjalló.
‘ Þóra, Árni, Edda, Ommi,
Bryi\ja og Linda.
fyrir okkur og þau voru aldrei ráða-
laus með verkefni.
Vorum við oft með afa í garðin-
um að slá, raka, gróðursetja og sá
ásamt mörgu öðra því tijárækt var
hans aðaláhugamál. Þótti okkur því