Morgunblaðið - 05.01.1993, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. JANUAR 1993
33
Menn fínni til ábyrgð-
ar á fyrri gjörðum
Finnur Ingólfsson gagnrýnir Alþýðubandalagið
Framsóknarmaðurinn Finnur Ingólfsson (F-Rv) ætlar að sitja lyá
við afgreiðslu á frumvarpi til laga um Evrópska efnahagssvæðið,
EES. Nokkur ámælisorð fellu af vörum Alþýðubandalagsmanna sem
vildu fremur finna Finn í flokki með formanni Framsóknarflokkins
Steingrími Hermannssyni og öðrum andstæðingum samningsins um
EES.
Annarri 'um-
ræðu um frumvarp
til laga um saming
um Evrópskt efna-
hagssvæði, EES,
var framhaldið í
gær. Finnur Ing-
ólfsson (F-Rv)
benti á í upphafi
sinnar ræðu að við
lifðum á sjávarafla
og myndum lifa á
um ófyrirsjáanlega framtíð. Það
væri því óhjákvæmilegt að hafa
hagsmuni íslensks sjávarútvegs að
leiðarljósi þegar gerðir væru við-
skiptasamningar við aðrar þjóðir.
Finnur benti einnig á að í dag væri
Evrópumarkaðurinn okkar langmik-
ilvægasti markaður; rúmlega 70%
útflutningsverðmætanna færu þang-
að nú en fyrir ártug hefði þetta hlut-
fall verið um 30%
EES viðspyma gegn EB
Finnur lagði ríka áherslu á að við
yrðum augljóslega að huga vel að
okkar stöðu á Evrópumarkaðinum.
Hann minnti á að okkar helsta sam-
keppnisþjóð, Norðmenn, hefði stað-
fest samninginn um EES og hefði
forskot fram fyrir okkur ef við yrð-
um utan við EES. Viðskiptahlið
samningsins um EES væri okkar
sterkasta vörn gegn því að sogast
inn í EB. Ræðumaður óttaðist mjög
að ef við nytum ekki þess ávinnings
sem aðild að ESS gæfi, þá myndi
þrýstingur aukast mjög á að við
sæktum um beina aðild að Evrópu-
bandalaginu, EB.
Ávinningur af aðild að EES væri
þó dýru verði keyptur, að áliti Finns
Ingólfssonar. Hann tók undir gagn-
rýni Halldórs Ásgrímssonar fyrrver-
andi sjávarútvegsráðherra um að
ekki væri skipt á jáfngildum veiði-
heimildum samkvæmt tvíhliða sam-
ingum íslands og EB um fiskveiði-
mál.
Finnur lagði áherslu að samning-
urinn um EES sem nú lægi fyrir
Alþingi myndi fyrirsjáanlega taka
breytingum vegna fyrirhugaðrar
aðildar annarra EFTA-ríkja að EB.
Breytingar vörðuðu ekki hvað síst
stofnanaþátt samningsins en einmitt
um hann hefðu verið hvað mestur
vafi með tilliti til stjórnarskrár lýð-
veldisins. Finnur rifjaði upp að um
stjórnarskrárþátt málsins hefði verið
ritað langt mál lögfræðilegt og einn-
ig hefði Steingrímur Hermannsson
formaður Framsóknarflokksins farið
mjög ítarlega yfir þennan hluta
málsins fyrr í umræðunni. En þegar
upp væri staðið og gengið til at-
kvæða yrði það að vera mat hvers
og eins þingmanns hvort samningur-
inn stæðist gagnvart stjórnarskrá.
Stjórnarandstaðan hefði flutt frum-
vörp til laga um breytingar á stjóm-
skipunarlögum til að taka af allan
vafa en meirihluti Alþingis hefði
kosið að vísa málinu til ríkistjórnar-
innar. Stjómarmeirihlutinn yrði að
bera pólitíska ábyrgð á þeirri gjörð.
Finnur vildi einnig benda á að margt
annað sem tengdist samningnum
væri enn óljóst. Ýmsar tilskipanir
EB hefðu enn ekki komið fyrir Al-
þingi í lagafrumvörpum. Ríkisstjórn-
in og þeir flokkar sem að henni
stæðu yrðu því einir að bera alla
pólitíska ábyrgð á málinu. Finnur
Ingólfsson greindi þingheimi frá
þeirri ákvörðun sinni að sitja hjá við
afgreiðslu samningsins um Evrópskt
efnahagssvæði á Alþingi.
Ákvörðun Finns Ingólfsson varð
tilefni til nokkurra orðaskeyta milli
hans og Ólafs Ragnars Grímsson-
ar (Ab-Rn) formanns Alþýðubanda-
lagsins og Hjörleifs Guttormsson-
ar (Ab-Al). Alþýðubandlagsmönnum
var niðurstaða Finns efni harms og
furðu, vöktu þeir athygli á að Stein-
grímur Hermannsson formaður
Framsóknarflokksins væri nú and-
vígur þessari samningsgjörð um
EES. Finnur Ingólfsson sagði það
hafa verið niðurstöðu flokksþings
framsóknarmanna að enginn þing-
maður Framsóknar myndi greiða
atkvæði með samningnum, hins veg-
ar'hefði verið um það rætt í þing-
flokknum að einstakir þingmenn
greiddu atkvæði gegn samningnum
en aðrir sætu hjá. Finnur vildi benda
á að Steingrímur Hermannsson
treysti sér ekki til að styðja samning-
inn þar sem hann teldi að hann stæð-
ist ekki gagnvart stjómarskrá, sá
þáttur málsins hefði ekki verið kom-
inn inn í umræðuna í tíð fyrri ríkis-
stjórnar sama mæli og nú. Aftur á
móti væri ekki annað að heyra en
að Ólafur Ragnar Grímsson væri
efnislega á móti samningnum en
samningurinn hefði efnislega sáralít-
ið breyst. Finnur sagði í einu sinna
andsvara að sá væri munur á Fram-
sókn og Alþýðubandalagi að fram-
sóknarmenn hefðu ábyrgðartilfinn-
ingu fyrir því sem þeir hefðu verið
að gera áður fyrr.
->-• m
Frumvarp til vegalaga
Veg-amálaslj óra verði leyft
að fela einkaðilum veghald
FLOKKUN vega verður einfölduð. Vegamálastjóra verður heimilt
að fela öðrum aðilum en Vegagerðinni veghald, s.s. þjónustu og
viðhald einstakra vegakafla. Langtímavegaáætlun verður komið
á fastan lagagrundvöll. Þessi og fleiri nýmæli er að fínna í frum-
varpi sem Halldór Blöndal samgönguráðherra lagði fram rétt
fyrir jól.
Núgildandi vegalög eru að stofni
til frá árinu 1963 en með síðari
breytingum. Um nokkurt árabil
hefur verið unnið að undirbúningi
að endurskoðun vegalaga. í febrúar
síðastliðnum skipaði Halldór Blön-
dal samgönguráðherra nefnd til að
endurskoða vegalögin. Formaður
nefndarinnar var Þórhallur Jóseps-
son deildarstjóri í samgönguráðu-
neytinu. Aðrir í nefndinni voru:
Alþingismennimir, Árni M. Math-
iesen (S-Rn), Gunnlaugur Stefáns-
son (A-Al), Karl Steinar Guðnason
(A-Rn) og Pálmi Jónsson (S-Nv).
Þórður Skúlason framkvæmda-
stjóri Sambands íslenskra sveitar-
félaga, Gunnar Gunnarssson fram-
kvæmdastjóri hjá Vegagerð ríkisins
og Helgi Hallgrímsson vegamála-
stjóri. Niðurstöður nefndarinnar
um breytt vegalög birtast nú í nýju
frumvarpi til vegalaga. Nefndin
varð sammála í áliti sínu, með þeirri
undantekningu að fulltrúi Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga,
Þórður Skúlason, gerði fyrirvara
um nokkur atriði.
Ný flokkun með fyrirvara
í frumvarpinu er gdrt ráð fyrir
að einfalda verulega flokkunarkerfi
vega. Nú í dag eru vegir flokkaðir
sem þjóðvegir (stofnbrautir og
þjóðbrautir), sýsluvegir, þjóðvegir
í þéttbýli og einkavegir, þessum til
viðbótar má nefna fjallvegi og þjóð-
garðsvegi. Samkvæmt frumvarp-
inu verða meginflokkar einungis
tveir, þ.e. þjóðvegir og einkavegir.
Þjóðvegir munu skiptast í fjóra
undirflokka; stofnvegi, tengivegi,
safnvegi og landsvegi. Einkavegir
skiptast í tvo undirflokka, þ.e. vegi
sem veita má fé til í vegaáætlun
(svonefndir styrkvegir), og hins-
vegar vegi sem alfarið verða kost-
aðir af eigendum sínum.
í aðalatriðum má segja að stofn-
vegir svari til stofnbrauta nú, tengi-
vegir til þjóðbrauta, safnvegir til
sýsluvega og landsvegir til meiri
háttar fjallvega og vega að fjölsótt-
um ferðamannastöðum. Þá munu
flestir flokkar vega, sem heimilt
er að hafa í tölu sýsluvega nú (en
ekki skylt) falla undir einkavegi
Fundir um morgunstundir
Áætlað er að afgreiða fjögur
mál á Alþingi nú fyrri hluta jan-
úarmánuðar. Staðfestingarfrum-
varpið um samning um Evrópskt
efnahagssvæði, EES, samning við
Evrópubandalagið, EB, um fisk-
veiðimál, og lánsfjárlög 1993 og
frumvarp er varðar frestun á gild-
istöku nokkurra ákvæða grunn-
skólalaga.
Útlit er fyrir að ræða verði um
samninginn um EES nokkur
stundarkorn til viðbótar þeim 67
stundum sem nú þegar hefur ver-
Stuttar þingfréttir
ið varið til þeirrar umræðu. Fyrir-
sjáanlega munu fiskveiðisamning-
ur við EB og lánamál ríkissjóðs
gefa tilefni til nokkurra ræðu-
halda. Fundir Alþingis munu hefj-
ast næstu daga klukkan hálf ell-
efu árdegis en vanalega hefjast
þeir klukkan hálftvö á mánudög-
um, þriðjudögum og miðvikudög-
um. Gert er ráð fyrir því að Al-
þingi komi einnig saman til fund-
ar næstkomandi föstudagsmorg-
un. Hins vegar er ekki almennt
gert ráð fyrir fundum í nefndum
Aþingis.
Formenn þingflokka munu hitt-
ast í dag og ræða afgreiðslu þing-
mála.
Upplýst stjórnvald
Forsætisráðherra hefur lagt
fram frumvarp til stjórnsýslulaga.
Lögum þessum er ætlað að taka
til stjórnsýslu ríkis og sveitarfé-
laga. Þriðji kafli laganna inniheld-
ur nokkrar almennar reglur, s.s.
,um leiðbeiningarskyldu, um máls-
hraða o.fl. 10. grein er rannsókn-
arreglan: „Stjórnvald skal sjá til
þess að mál sé nægjanlega upp-
lýst áður en ákvörðun er tekin í
því.“
MMfMSI
samkvæmt frumvarpinu, og teljast
flestir til styrkvega.
Svonefndir þjóðvegir í þéttbýli
munu að meirihluta verða að stofn-
vegum og tengivegum. Nokkuð af
þjóðvegum í þéttbýli mun þó falla
úr tölu þjóðvega og teljast til einka-
vega (götur f þéttbýli). Það er m.a.
um þetta sem fulltrúi Sambands
íslenskra sveitarfélaga gerir fyrir-
vara, hann telur að breyttar skil-
greiningar muni leiða til þess að
stofn- og tengivegir í þéttbýli verði
um þriðjungi styttri en þjóðvegir í
þéttbýli eru samkvæmt núverandi
reglugerð. Aukið veghald færist því
yfir á sveitarfélögin án þess að
þeim sé bættur sá kostnaðarauki
sem fylgi þeirri vegsemd.
Einkaaðilar í veghaldi
í lagafrumvarpinu er kveðið á
um að Vegagerðin sé veghaldari
allra þjóðvega, þ.e. hafí forræði
yfir vegi, þ.m.t. vegagerð, þjónustu
og viðhaldi. Vegamálastjóra er þó
heimilt samkvæmt 5. gr: „Að fela
einstaklingi, fyrirtæki, sveitar-
stjórn, stofnun eða samtökum þess-
ara aðila, veghald einstakra vegar-
kafla að nokkru eða öllu leyti.“
Ákvæðum um vegaáætlun er
breytt til samræmis við breyttar
reglur um flokkun vega. Þannig
fjallar Alþingi, auk meginþátta í
áætluninni, fyrst og fremst um
stofnvegi og tengivegi. Héraðsráð
og vegasamlög fjalla um safnvegi.
Samgönguráðherra ákveður skipt-
ingu til landsvega og styrkveitingar
til einkavega. I frumvarpinu eru
ákvæði um langtíma vegaáætlun
til 12 ára. En engin ákvæði eru í
gildandi lögum. Við endurskoðun
vegalaga þótti rétt að skapa lang-
tímáætluninni lagagrundvöll og
meiri festu.
í athugasemdum með frumvarp-
inu er bent að samkvæmt skipu-
lagslögum fara sveitarstjórnir með
skipulagsmál undir yfirstjórn um-
hverfisráðuneytisins. Sveitarstjórn-
ir hafði þar með vald á legu vega
án þess að því hafí fylgt nokkur
fjárhagsleg ábyrgð. Eðlilegt þyki
að saman fari vald og ábyrgð; 29.
gr. segir: „Vegir skulu lagðir í sam-
ræmi við skipulag. Við gerð skipu-
lags skal haft samráð við Vega-
gerðina um val á legu þjóðvega og A*
tengingar við þá. Ef þjóðvegi er
að ósk sveitarstjórnar valinn annar
staður en Vegagerðin telur æski-
legt, og það leiðir til aukins kostn-
aðar, skal viðkomandi sveitarfélag
greiða kostnaðarmun."
Ekki auglýsingar og búfé á
vegarkanti
í athugasemdum með frumvarp-
inu kemur fram að lögð hafi verið
áhersla á að banna uppsetningu
auglýsinga og merkja á vegsvæði.
Hafði þar legið að baki sjónarmið
umferðaröryggis og umhverfís-
verndar. í 33. gr. er m.a. kveðið á
um: „Byggingar, leiðslur eða önnur
mannvirki föst eða laus, má ekki 4^.
staðsetja, nema leyfi Vegagerðar-
innar komi til, nær vegi en 30 m
frá miðlínu stofnvega og Í5 m frá
miðlínu annarra þjóðvega." Og í 35.
grein segir: „Óheimilt er að reisa
mannvirki, nema með Ieyfi Vega-
gerðarinnar við vegamót á svæði,
sem takmarkast af beinum línum
milli punkta á miðlínu vega 40 m
frá skurðpunkti þeirra. Vegagerðin
getur ef, sérstaklega stendur á
fært út mörk þessi, allt að 150 m.“
56. gr. frumvarpsins hljóðar:
„Lausaganga búQár á vegsvæðum
stofnvega og tengivega þar sem
girt er báðum megin vegar er bönn-
uð. Vegagerðinni er heimilt að ijar-
læga búfé af lokuðum vegsvæðum
á kostnað eigenda." I athugasemd-
um með frumvarpinu kemur fram
að þama sé tekið nokkurt skref í
þá átt að draga úr slysahættu af
völdum búfjár á vegsvæðum. Slys ^
af því tagi væru alltíð og nauðsyn-
legt að fækka þeim.