Morgunblaðið - 20.05.1993, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 1993
Petra Jónsdótt-
ir - Minning’
Fædd 16. október 1904
Dáin 14. maí 1993
Tengdafaðir minn, Jón Níelsson,
segir svo í drögum að æviminning-
um sínum: „Áður en ég fór til skips
um vorið kom ég sem oftar til Jó-
hanns Franklín og Maríu. Þar var
þá stödd hjá þeim Rósa Jónsdóttir,
þá gömul kona, mesta greindarkerl-
ing, þó ekki væri hún fríð. Vorum
við að drekka kaffi hjá Maríu, þá
tek ég eftir að Rósa horfir á mig
og segir: Þú þyrftir að eignast góða
konu, Nonni minn, því þú ert góður
drengur. Má ég stinga upp á konu-
efni handa þér?
Því ætli þú megir það ekki ekki,
svarar Jón. Það eru bara litlar líkur
til að ég fari nokkuð eftir þínum
ráðum. Jú, segir Rósa, ég ráðlegg
þér að hlíta mínum ráðum þar um.
Hver er hún þá sú ágæta stúlka,
spyr Jón.
Það er hún Petra í Stærri- Ár-
skógi, svarar hún.
Já einmitt það, segir Jón, hún
Petra, barnið um fermingaraldur,
en ég tvítugur maður. Heldur þú
virkilega að ég fari að bíða eftir
henni Petru.
Já, segir Rósa og leggur áherslu
á orð sín, því það mun borga sig
fyrir þig, því þar færð þú góða og
myndarlega konu.“ (Tilvitnun lýk-
ur)
Já, hann Jón beið eftir Petru sinni
og sá aldrei eftir því. Þau voru allt-
af jafnhrifín hvort af öðru, allt þar
til hann lést 20. mars árið 1980,
82ja ára gamall.
Petrea Jónsdóttir var fædd í
Baldursheimi í út Eyjafirði hinn 16.
dag októbermánaðar 1904. Hún var
^dóttir Maríu Þorsteinsdóttur og
^Jóns Jónssonar, sem fluttust síðar
að Stærra-Árskógi á Árskógs-
strönd. Ung að árum, eða árið 1920
bast hún Jóni Kristjáni Níelssyni
frá Birnunesi í sömu sveit. Þau giftu
sig hinn 17. nóvember 1923 og
gengu á skíðum frá Birnunesi og
upp í Stærri-Árskógskirkju. Sam-
búð þeirra varði í 60 ár og bar aldr-
ei skugga á ást þeirra.
Þau eignuðust sex börn, það
fyrsta, dóttirin Elsa Kristín eldri,
fæddist 23. febrúar 1924, mesta
efnisbarn, en lést á öðru aldursári,
harmdauði foreldrum og ættingjum.
Síðar fæddist Jón Maríus 30. júní
1926, en hann lést 23. desember
1986, Elsa Kristín 10. nóvember
1928, María 10. júní 1936, Níels
Brimar 24. janúar 1942 og Jóhanna
Helga 28. maí 1951.
Arið 1928 fluttust þau til Siglu-
fjarðar, en höfðu þar skamma við-
dvöld því Petra veiktist síðla árs
og þurfti að dveljast á Kristnes-
hæli þar sem hún náði góðri heilsu
aftur. Þau byggðu nýbýlið Brimnes
á Árskógssandi árið 1931 ásamt
Gunnari bróður Jóns og Helgu syst-
ur Petru. Þar bjuggu þau til ársins
1947. Síðan lá leiðin aftur til Siglu-
ijarðar um sumarið og þaðan til
Dalvíkur um haustið.
Til Akureyrar fluttust þau hjón
14. maí 1948 og bjuggu fyrst fram-
an af í Norðurgötunni og síðan á
ýmsum stöðum þar til þau eignuð-
ust eigin íbúð í Grænugötu 12 árið
1963. Þar leið þeim vel og þar vildi
Petra alltaf búa.
Tengdamóðir mín var afskaplega
grandvör, vildi gera gott út öllu og
lagði aldrei illt til nokkurs, hvorki
á bak né fyrir. Við sem næst henni
stóðum þekktum tóninn sem kom í
rödd hennar ef hún vildi ekki ræða
þetta eða hitt. Við bjuggum undir
sama þaki tvö fyrstu hjúskaparár
okkar Níelsar og gekk það yfirleitt
ljúft fyrir sig. Við notuðum sama
eldhús, elduðum hvor fyrir sína,
nema í hádeginu á laugardögum,
þá elduðum við sameiginlega mjólk-
urgraut. Ég minnist þess ekki að
okkur hafi orðið sundurorða og átti
hún tvímælalaust sinn þátt í því.
Hún var gestrisin á gamla mát-
ann og allir þurftu að fá hressingu
sem til hennar komu. Við' sögðum
stundum að gamni að það væri
málskrafsminnst að þiggja kaffið
strax, hvort sem maður hafði lyst
eður ei, annað kostaði bara málþóf
og alltaf lét maður undan.
Petra var svo lánsöm að geta
verið heima í Grænugötu þar til í
október á síðasta ári. Með hjálp
nágranna, heimilishjálpar og hjúkr-
unar, að ógleymdri Elsu, sem ein
systkinanna býr á Akureyri, ásamt
eiginmanni sínum, Hreiðari Valtýs-
syni, tókst þetta þó að heilsan væri
orðin léleg. Hún sættist á að fara
á Dvalarheimilið Hlíð þegar hún
fann vanmátt sinn. Þar leið henni
vel. Hún veiktist í mars síðastliðn-
um og náði sér ekki upp úr því og
lést hinn 14. maí á Dvalarheimilinu.
Öllum þeim sem að henni hlynntu
eru færðar þakkir.
í lífi tengdamóður minnar skipt-
ust á skin og skúrir. Ég álít að
henni hafi fundist skinið bjartara
um ævina, þó að skúrirnar yrðu
kaldari eftir að Jón eiginmaður
hennar lést.
Mér finnst það í anda hennar
fyrsta erindið í kvæði eftir Viokta
Parra í þýðingu Þórarins Eldjárns:
Þökk sé þessu lífi
hve það var mér örlátt
af því hlaut ég augun
opna ég þau bæði
sé og sundurgreini
svart frá hinu hvíta
og efst í hæðum sé ég himin þakin stjöm-
um
í mannhafinu manninn sem ég elska
(V.P./Þ.E.)
Ég trúi því að hún sé nú búin
að hitta Jón sinn, því hann hefur
örugglega beðið hennar eins og
forðum.
Við Níels og börnin okkar þijú,
Hanna Þórey, Steinunn Elsa og Jón
Viðar biðjum henni blessunar og
góðrar heimkomu.
Hildur Sigursteinsdóttir.
Stundum er sagt að fólk sem lif-
ir allt frá fyrstu árum aldarinnar
til þessa dags hafi séð svo stórfelld-
ar breytingar á æviskeiði sínu að
það gæti verið allt að því þúsund
ára gamalt. Hafi upplifað slíka bylt-
ingu í þjóðlífinu að fátt sem það
reyndi í bernsku og æsku sé með
sama hætti á fullorðinsárum..Samt
sem áður eru viss gildi þau sömu
nú og um síðustu aldamót. Trygg-
lyndi og ást við sína nánustu og
góðvild til manna og málleysingja.
Þannig var Petra Jónsdóttir sem
aðfaranótt föstudagsins 14. maí
kvaddi þennan heim.
Petra fæddist í Baldursheimi á
Árskógsströnd við Eyjafjörð hinn
16. október árið 1904. Foreldrar
hennar voru hjónin Jón Júlíus Jóns-
son bóndi og smiður frá Kífsá í
Lögmannshlíð, fæddur 14. júlí 1862
og móðir María Þorsteinsdóttir frá
Grund í Þorvaldsdal fædd 5. nóvem-
ber 1869. Þau María og Jón Júlíus
eignuðust sjö börn, þar af komust
fimm til fullorðinsára. Mikill harm-
ur var kveðinn að Ijölskyldunni
þegar hús, sem þau höfðu nýlega
byggt fauk fram af klettum við
Rauðuvík og á sjó fram með Maríu
og fjögur börn. Tvö börnin fórust
en öðrum tveim og móður þeirra
var bjargað við illan leik. Þetta
hörmungarslys gerðist haustið
1900. Börnin sem fórust hétu Katr-
ín og Óskar Kató. Tveir drengir sem
komust af voru Valtýr fæddur 1885
og Jón fæddur 1898.
Sem að líkum lætur markaði
þessi atburður djúp spor í hugum
Maríu Þorsteinsdóttur og Jóns Júl-
íusar. Missirinn var sár en þau voru
bæði manndómsfólk sem uppgjöf
var fjarri skapi. Þau reistu sér ný-
býlið Vallholt á Árskógsströnd þar
sem þijú börn bættust í hópinn, þau
Óskar Kató Aðalsteinn f. 1. nóvem-
ber 1901, Petra f. 16. október 1904
og Helga f. 1. júlí 1907. Árið 1909
fluttu Jón og María með barnahóp-
inn sinn að Baldursheimi í Möðru-
vallasókn um hríð uns þau fluttu
að Stærri-Árskógi á Árskógsströnd.
Jón Júlíus var eftirsóttur og mikil-
virkur smiður og því oft fjarri heim-
ilinu.
Það kom því í hlut Maríu og
barnanna að sinna búinu. Vinna og
eljusemi, að láta sér ekki falla verk
t
Útför vinar míns, sonar og bróður okkar,
GUNNARS RAFNS GUÐMUNDSSONAR
leikara,
fer fram frá Fríkirkjunni föstudaginn 21. maí kl. 15.00.
Björgvin Gíslason,
Guðrún Guðmundsdóttir,
Ingibjörg Elsa Guðmundsdóttir,
Jenný Erla Guðmundsdóttir,
Áslaug Eva Guðmundsdóttir.
t
Ástkaer eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
ÓSKAR KETILSSON,
Miðbælisbökkum,
Austur-Eyjafjöllum,
verður jarðsunginn frá Eyvindarhólakirkju laugardaginn 22. maí
kl. 14.00.
Björg Jóhanna Jónsdóttir,
Guðrún María Óskarsdóttir,
Jón Ingvar Óskarsson,
Steinar Kristján Óskarsson,
tengdabörn og barnabörn.
t
Maðurinn minn,
GUÐMANN ÖLAFSSON
bóndi,
Skálabrekku,
Þingvallasveit,
verður jarðsungin frá Þingvallakirkju laugardaginn 22. maí
kl. 14.00.
Rútuferð verður frá BSÍ kl. 12.30.
Regina Sveinbjörnsdóttir.
t
VALGERÐUR KETILSDÓTTIR
frá Álfsstöðum,
Skeiðum,
Heimahaga 9,
Selfossi,
lést í Sjúkrahúsi Suðurlands 18. maí.
Hafliði Ketilsson.
t
ORMAR ÁRNASON,
Selási 25,
Egilsstöðum,
andaðist á heimili sínu þann 9. maí.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Börn hans
og fjölskyldur þeirra.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar,
tengdamóðir, amma og langamma,
SIGRÍÐUR HALLDÓRA
LOFTSDÓTTIR,
Hliðarvegi 58,
Njarðvík,
verður jarðsungin frá Fríkirkjunni í Hafn-
arfirði föstudaginn 21. maí kl. 13.30.
Halldór Helgason,
Magnea Halldórsdóttir, Gisli Hauksson,
Ragnar Helgi Halldórsson, Þórunn Friðriksdóttir,
Halldóra Halldórsdóttir, Erlingur Hannesson,
barnabörn og barnabarnabörn.
úr hendi var svo sjálfsagt að um
slíkt tók ekki að ræða.
í Stærri-Árskógi ólst svo systk-
inahópurinn upp. Systurnar þóttu
báðar afburða fríðar stúlkur og því
eðlilegt að ungir menn í sveitinni
litu þær hýru auga. Það fór líka svo
að þegar Petra var 18 ára trúlofað-
aðist hún ungum myndarmanni,
Jóni Kr. Níelssyni frá Birnunesi og
þáu giftu sig 17. nóvember 1923.
Ungu hjónin bjuggu fyrst hjá for-
eldrum hans, þeim Níelsi Jónssyni
og Kristínu Kristjánsdóttur, að
Birnunesi og þar fæddist þeim
fyrsta barnið sem hlaut nafnið Elsa.
Mikill harmur var kveðinn að ungu
hjónunum er dóttirin lést, þá á öðru
ári. Til þess að dreifa huga og vinna
sig út úr sárustu sorginni fór Petra
á sjó með manni sínum, réri með
honum heilt sumar.
Þau Petra og Jón eignuðust eftir
þetta fimm börn: Jón Maríus, Elsu
Kristínu, Maríu, Níels Brimar og
Jóhönnu Helgu. Jón Maríus er lát-
inn en hin Ijögur á lífi.
Fjölskyldurnar í Stærri-Árskógi
og á Birnunesi tengdust enn frekar
þegar Gunnar yngri bróðir Jóns og
Helga yngri systir Petru giftust.
Þessi tvenn ungu hjón stofnuðu
saman nýbýlið Brimnes á Árskógs-
strönd þar sem þau byggðu stórt
og myndarlegt íbúðarhús árið 1931.
Þeir stunduðu jöfnum höndum bú-
skap og útgerð auk þess sem vinna
var sótt annað. Jón var t.d. mörg
sumur við netabætingar á Siglufirði
og kom þá í hlut Petru að annast
heyskap og að sinna öðrum búverk-
um. Börnin uxu úr grasi og voru
foreldrum sínum stoð og stytta.
Eftir að hafa búið á Brimnesi í
18 ár fluttu þau Jón og Petra til
Sigluijarðar og síðar til Dalvíkur.
Þaðan til Akureyrar þar sem þau
áttu heima síðan. Um það leyti var
atvinnuleysi í bænum og því erfitt
að sjá stórri fjölskyldu farborða. Jón
stundaði í fyrstu daglaunavinnu en
síðar verslunarstörf. Petra lá heldur
ekki á liði sínu og til þess að drýgja
tekjur heimilisins byijaði hún nú
að selja mönnum í fæði. Oft voru
Weir til þrír kostgangarar við mat-
borðið auk heimafólks. Þessi fín-
gerða og fallega kona var víkingur
til vinnu, eldaði og bakaði og hugs-
aði um heimilið seint og snemma.
Þeim Petru og Jóni búnaðist vel
á Akureyri er frá leið. Árið 1960
stofnaði Jón húsgagnaverslunina
Kjarna í félagi við góðan vin sinn,
Magnús Siguijónsson húsgagna-
bólstrara. Verslunin blómgaðist og
um tíma unnu þau Petra og Jón
bæði í Kjarna. Við þessi störf nutu
eðliskostir hjónanna sín vel. Heiðar-
leiki og góðvild var alls ráðandi
ásamt mikilli reglusemi í hvívetna.
Þau urðu vinsælir húsgagnasalar
sem áttu viðskiptavini um svo til
allt Norðurland. Þessi ár er mér
næst að halda að hafi verið þeirra
bestu. Petra og Jón voru virt og
vinsæl, tóku dijúgan þátt í félagslíf-
inu og nutu þess að blanda geði
við annað fólk. Barnabörnin komu
í heiminn og urðu afa og ömmu
mikill gleðigjafi, svo barngóðu fólki
sem þau voru bæði. Þegar húsið
Grænagata 12 var byggt keyptu
þau þar íbúð. Þessi staður var fyrr-
verandi bónda og konu hans vel að
skapi. Utsýni yfir Eiðsvöll þar sem
grænkaði snemma vors og þar sem
vel hirt blómabeð voru yndisauki
sumarlangt. Þarna var gott að
koma.
Allt tekur enda, bæði sælt og
sárt. Jón Kr. Níelsson lést árið
1980. Petra bjó áfram í Grænugötu
12, lengst af við góða heilsu. Hún
naut ástríkis barna sinna og barna-
barna. Aldur og mikil vinna allt frá
barnæsku fóru að taka sinn toll
þegar komið var á níræðisaldurinn
og sl. haust flutti hún að Dvalar-
heimilinu Hlíð á Akureyri þar sem
hún nauð góðrar umönnunar síð-
ustu vikur og mánuði.
Líf fólks sem misjafnt að lengd
og gæðum. Petra Jónsdóttir lifði
langan dag. Hún naut þess að sjá
ömmubörnin vaxa og dafna og brátt
komu langömmubörnin hvert af
öðru. Ég er þess fullviss að um
æviskeið Petru Jónsdóttur tengda-
móður minnar megi með sanni
segja: Það var fagurt mannlíf.
Sveinn Sæmundsson.