Morgunblaðið - 11.06.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1993
Ertu svona kona? er samin af Auði Bjarnadóttur við tónlist eftir
Hákon Leifsson.
Listahátíð í Hafnarfirði
Tónlist
Svöluleikhúsinu
boðið að sýna
í Bonn og Kuopio
SVÖLULEIKHUSINU hefur verið boðið á tvær erlendar listahátíðir
nú í júní, dans- og tónlistarhátíðina í Kuopio í Finnlandi og Reykja-
víkurdaga í Bonn, Þýskalandi. Flokkurinn fer með sýningu sem ber
yfírskriftina „Ertu svona kona?“, en hún var sýnd á Listahátíð í
Reykjavík í fyrra og er samsett af tveimur sjálfstæðum einþáttung-
um. Annar einþáttungurinn ber heiti sýningarinnar „Ertu svona
kona?“ en hinn heitir „Andinn í rólunni". Sýningin er samin af Auði
Bjarnadóttur við tónlist eftir Hákon Leifsson. Sýningin er samvinnu-
verkefni við Þjóðleikhúsið.
Hópurinn sýnir verkið „Andinn í
rólunni" í Kuopio, sem er ljóðrænt
verk um minningar gamallar konu
sem sækja á hana á síðasta degi
lífs síns, sumar ljúfar, aðrar sárari.
Herdís Þorvaldsdóttir dansar þar á
móti Auði Bjamadóttur. Listahátíð-
in í Kuopio er ein virtasta dans-
hátíð í Evrópu. Að þessu sinni er
sérstök áhersla lögð á norræna
danslist og varð sýning Svöiuleik-
hússins fyrir valinu af hálfu íslands.
Á hátíðinni koma fram margir
af þekktustu „dans-prelátum“
Skandinavíu, þar á meðal Jorma
Utonen sem er íslendingum að góðu
kunnur frá því á Listahátíð í fyrra.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
Auður dansar í Kuopio, því árið
1979 tók hún þátt í keppni ungra
dansara þar í borg og hlaut fyrstu
verðlaun.
Eftir hátíðina í Kuopio er för
Svöluleikhússins heitið til Bonn þar
sem hópurinn sýnir auk „Andans í
rólunni" sólo-dansverkið „Ertu
svona kona?“ á svokölluðum
Reykjavíkurdögum þar í borg.
Einþáttungurinn „Ertu svona
kona?“ íjallar um drauma og vænt-
ingar ungrar konu í leit að sjálfs-
mynd. Sýningin þótti eftirtektar-
verður leikhúsviðburður, því þar
mættust í senn, dans, leikur, tónlist
og myndlist. í sýningunum báðum
annast Björn Bergsteinn Guð-
mundsson ljósahönnun, en Elín
Edda Árnadóttir sá um sviðs- og
búningahönnun.
Dönsk doktorsritgerð um íslendingasögurnar
Sögnrnar eru sann
leikur á sinn hátt
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdótt-
ur, fréttaritara Morgunblaðsins.
í NÝRRI bók um íslendingasög-
urnar freistar höfundurinn Preb-
en Meulengracht Sörensen þess
að varpa ljósi á hugarheim ís-
lendingasagna með því að gera
sérstaklega grein fyrir tilurð
þeirra annars vegar og hugtak-
inu virðingu hins vegar. Preben
Meulengracht Sörensen kennir
við Árósaháskóla, en tekur í
haust við prófessorsembætti við
Þjóðarbókhlaðan fær leik-
bókmenntasafn Lárusar
Sigurbjömssonar að gjöf
MENNTAMÁLARÁÐHERRA hefur veitt viðtöku gjafabréfi til Þjóð-
arbókhlöðunnar frá börnum Lárusar heitins Sigurbjörnssonar, rithöf-
undar, fyrrum skjala- og minjavarðar Reykjavíkurborgar. í bréfinu,
sem dagsett er á nítugasta afmælisdegi Lárusar 22. maí 1993, lýsa
systkinin Árni Ól. Lárusson, Valgerður Lárusdóttir, Kirstín G. Lárus-
dóttir, Ólafía L. Lárusdóttir og Guðrún H. Lárusdóttir yfir því að
þau færi Þjóðarbókhlöðunni að gjöf leikbókmenntasafn föður síns. í
greinargerð sem fylgir segir m.a. á þessa leið:
„Lárus Sigurbjömsson lét eftir
sig sérstætt og einstakt safn leik-
og leikhúsbóka, handrita, leikskráa,
úrklippa og fleira tengt leiklist. Yfir-
lit yfir safnið er að fínna í meðfylgj-
andi bókaskrá, er telur 20 blaðsíður
undir yfirskriftinni: „Bókasafn Lár-
usar Sigurbjömssonar, skrá dags. í
maí 1993.“
Hugur Lárusar Sigurbjömssonar
stóð til þess, að leikbókmenntasafn
þetta yrði aðgengilegt á einum stað
þeim, sem áhuga kynnu að hafa til
að nýta sér það í fróðleiksskyni, til
úrvinnslu, söguritunar og hvers kon-
ar annarra nota, sem gagnast gæti
áhugafólki um leiklist í víðustum
skilningi. Hann vann að þessari
hugsjón sinni síðustu æviárin, m.a.a
með því að flokka og skrásetja safn-
ið og búa því húsnæði, þar sem
hann gæti sjálfur leiðbeint áhuga-
fólki í efnisöflun úr safni sínu. Þá
vann hann að skrásetningu á vísi
að leiklistarsögu íslands, en safnið
hefur einmitt að geyma einstakt
safn leiksráa, sem út hafa verið
gefnar á íslandi. Honum var um-
hugað um að safnið væri aðgengi-
legt notendum um leið og þess væri
gott, að það dreifðist ekki með út-
lánum eða skiptist upp í smærri ein-
ingar.
Lárusi entist ekki ævi til að láta
þennan draum sinn rætast. Hins
vegar hillir nú undir að draumur
þessi eða hugsýn, sem hann oftlega
tjáði sig um, verði að veruleika.
Þessi hugsýn Lárusar er Þjóðarbók-
hlaðan, með sameiningu Lands-
bókasafns og Háskólabókasafns og
annarra sérsafna, aðgengileg og í
viðeigandi húsnæði. Á slíkum stað
taldi hann safni sínu best komið,
bæði til varðveislu, umhirðu og að-
gengi fyrir þá, sem þess óskuðu.
Auk þess, og ekki síst, til að mynda
þann grunn, sem til þarf til að
byggja upp gott íslenskt leikbók-
menntasafn."
Lárus Sigurbjörnsson lést 5. ág-
úst 1974. Hann var einn af braut-
ryðjendum íslenskrar leiklistar á
þessari öld. Starf hans á þeim vett-
vangi mun bera ávöxt um langa
framtíð, ekki síst með þeim hætti,
að leikbókmenntastarf hans verður
ómetanleg stoð öllum þeim sem
leggja rækt við þennan þátt ís-
lenskrar menningarsögu.
Óslóarháskóla. Ritgerð-
ina varði hann við
Árósaháskóla í siðustu
viku.
Ritgerðin heitir
„Fortælling og ære.
Studier i Islendingesaga-
erne“ og er gefin út af
háskólaforlaginu í Árós-
um. í samtali við Morgun-
blaðið sagði Preben Meu-
lengracht Sörensen að til-
gangur sinn með bókinni
væri að reyna að gera
sögurnar aðgengilegri og
hún væri framlag sitt til
lausnar á hefðbundnum
vandamálum varðandi ís-
lendingasögurnar, eins og
hvort lífsskoðun þeirra
væri kristin eða heiðin og
hvort þær væru afrakstur
munnlegra frásagna eða
skrifaðar bókmenntir.
Nútímalesendur gætu að
sjálfsögðu ekki vitað
hvetjum skilningi þær
voru skildar á sínum tima,
en hægt væri að leita
svars við hvers vegna þær
voru skrifaðar og nálgast skilning
þeirra á þann hátt.
Preben Meulengracht Sörensen
sagðist líta svo á að íslendingasög-
uraar væru skrifaðar niður sem
sannar frásagnir, þó sannleikshug-
tak 13. aldar væri vitaskuld annað
en okkar. Hugtakið „virðing" væri
lykilhugtak til skilnings á sögunum,
ekki af því að þær fjölluðu um það,
heldur væri það grunnþáttur í gild-
ismati Sturlungaaldarinnar. Hug-
takið einkenndi íslenskt samfélag á
þessum tíma og yrði að skiljast í
samhengi við þjóðfélag, þar sem
ekki var neinn kóngur. Frelsi
manna einkenndist af því sem í
Grágás kallaðst „mannhelgi" og
hver maður varð að veija, svo nú-
tímahugmyndir um frelsi væru ólík-
ar J)ví.
I bókinni er einnig komið inn á
hefðbundið vandamál sagnanna,
Preben Meulengracht Sörensen
sumsé munnlega geymd og ritun.
Preben Meulengracht Sörensen
sagðist álíta að frásagnarlegt yfir-
bragð væri hluti af áhrifamætti
þeirra, en það væri þróaður stíll
eins og Sigurður Nordal og Jónas
Kristjánsson hefðu bent á, en væri
ekki sprottinn beint úr munnlegri
geymd. í sögunum væri dreginn upp
heill heimur, sem hefði verkað mjög
raunverulegur allt fram á þessa
öld, meðal annars vegna sagnastíls-
ins.
Preben Meulengracht Sörensen
hefur skrifað margar greinar um
íslensk efni, meðal annars í Skími.
Af bókum hans má nefna „Saga
og samfund" 1977 og „Norrönt nid“
1980. í haust tekur hann við pró-
fessorsembætti í norrænni texta-
fræði í Ósló eftir Eyvind Fjeld Hal-
vorsen.
ingi, en Bryndís Halla skilaði því
svo að oft sýndust mörg sverð á
lofti í einu. „La nuit presque",
fyrir klarínett og strokkvartett,
er eftir ungan Fransmann, Thi-
erry Blondeau, mjög forvitnilegt
verk og lofar góðu frá þessum
höfundi. Strengjakvartett nr. 7
eftir Dimitry Shostakovich, skrif-
aður í minningu fyrri konu höf-
undar, var þó kannske kóróna
kvöldsins. Þessa fjóra þætti kvart-
ettsins, sem lýsa húmor eða gleði,
söknuði, ofsa og í lokin ljóðrænu,
lék hópurinn afburða vel. Hér var
um flutning að ræða, sem hægt
er að bjóða hvar sem er og von-
andi verður framhald á samstarfi
þessa ágæta listafólks.
Ragnar Björnsson
Þegar inn í sal Hafnarborgar
kom var það fyrsta sem maður
rak augun í, að stólunum var rað-
að upp þvers á salinn, ekki langs
eins og verið hefur. Hvers vegna
ekki? Hvers vegna ekki að prófa
eitthvað nýtt? Salurinn hefur
hvort eð er ekki alltaf skilað vel
því sem boðið hefur verið upp á
og viti menn, kannski er þetta
einmitt lausnin, að spila þvert á
salinn, ekki langs, a.m.k. var svör-
un salarins í kvöld mjög góð. Þijú
stykki fyrir strengjakvartett, inn-
byrðis mjög ólík, eftir Stravinsky
var upptakturinn að, má ég segja,
óvenjulegum tónleikum. Hér var
hver nóta vandlega unnin, enda
frábær tónlistarmaður í hveiju
rúmi. Fiðluleikarar Auður Haf-
steinsdóttir og Zibigniev Dubik, á
víóluna Guðmundur Hafsteinsson
og Bryndís Halla Gylfadóttir á
sellóið. Andstæðunum í þessum
þremur stykkjum Stravinskys
náðu þau fram mjög sannfærandi.
Snorri Sigfús Birgisson og
Guðni Franzson fluttu Elegi eftir
Witold Szalonek, pólskur, fæddur
1927. Verkið er skrifað í minningu
um látinn vin tónskáldsins. Þrátt
fyrir að vel væri flutt af þeim
félögum varð minningin nokkuð
langdregin, a.m.k. fyrir þá sem
Caput hópurinn
ekki þekktu til. Áhugaverðir hlut-
ir hætta að verða áhugaverðir ef
þeir eru endurteknir of oft. Al.
Skriabins „Vers la Flamme", fyrir
píanó, er byggt á örstuttu mótívi,
sem vefur sig upp styrkleikastig-
ann og er, þrátt fyrir einfaldleik-
ann, töluvert stemmningsríkt og
því skilaði Snorri Sigfús vel.
„Actio“ eftir Atla Ingólfsson,
samið fyrir selló eitt sér, á að lýsa
látbragði ræðumanns og samið
sérstaklega að beiðni Listahátíðar
í Hafnarfirði. Verkið er verulega
fyndið og auðvelt er að sjá fyrir
sér ræðumanninn sem vissi í raun
og veru aldrei um hvað hann var
að tala og skildi því ekkert eftir.
Actio er áreiðanlega erfitt i flutn-