Morgunblaðið - 11.06.1993, Blaðsíða 1

96 SIÐUR B/C
129. tbl. 81.árg.
FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1993
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Vill fund
um fram-
tíð NATO
Aþenu. Reuter.
BANDARÍKJASTJÓRN lagði
til í gær að efnt yrði til leið-
togafundar um framtíð Atl-
antshaf sbandalagsins
(NATO) með þátttöku allra
aðildarr íkj anna.
Warren Christopher, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna,
kynnti tillöguna á vorfundi ráð-
herraráðs NATO í Aþenu í gær.
„Bill Clinton forseti álítur slíkan
fund mikilvægt tækifæri til að
styrkja bandalagið og laga
stefnuskrá þess að erfiðum úr-
lausnarefnum sem við blasa eft-
ir endalok kalda stríðsins," sagði
utanríkisráðherrann.
Forysta Bandaríkjanna
Tillagan virtist tilraun af
hálfu Clintons og Christophers
tii að kveða niður efasemdar-
raddir um forystuhlutverk
Bandaríkjastjórnar á alþjóða-
vettvangi nú þegar kalda stríð-
inu er lokið. „Endalok kalda
stríðsins gera forystuhlutverk
Bandaríkjanna jafnvel enn mik-
ilvægara en áður - og við viljum
taka það erfiða viðfangsefni að
okkur,“ sagði hann.
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að leið-
togafundurinn yrði að öllum lík-
indum í Brussel í haust, trúlega
í byrjun nóvember.
Gagnrýnin á Major
„Smávægi-
legar erjur“
London. Reuter.
JOHN Major, forsætisráðherra
Bretlands, reyndi í gær að gera
lítið úr svæsinni árás Normans
Lamonts, fyrrverandi fjármála-
ráðherra, og kallaði hana „smá-
vægUegar erjur“. Þá vísaði
hann á bug vangaveltum um,
að ræða Lamonts og deilurnar
innan íhaldsflokksins gætu leitt
til nýrra kosninga bráðlega.
Lamont, sem látinn var víkja
úr embætti fjármálaráðherra fyrir
skömmu, fór mjög neyðarlegum
orðum um Major í þingræðu í
fyrradag og er staða forsætisráð-
herrans nú talin mjög veik, jafnt
innan flokks sem utan.
Kosningar hlægilegar
Á þingi í gær reyndi stjórnar-
andstaðan að gera sér mat úr
þessu en Major gerði lítið úr yfír-
lýsingum Lamonts og hló þegar
John Smith, leiðtogi Verkamanna-
flokksins, krafðist nýrra kosninga.
„Það hefur kannski farið fram-
hjá yður, en það voru kosningar
fyrir ári. Við unnum þær, þið töp-
uðuð þeim. Staðan í kosningamál-
unum er nú fjögur núll og verður
bráðum fimm núll.“
Sjá „Dagblöð ...“ á bls. 26.
Ágreiningur um Bosníu á vorfundi utanríkisráðherra NATO
Herflugvélum beitt en
óvissa um framkvæmd
VORFUNDUR utanríkisráðherra Atlantshafsbandalagsríkjanna,
NATO, sem haldinn var í Aþenu, samþykkti í gær að senda her-
flugvélar til vamar friðargæsluliðum Sameinuðu þjóðanna í Bosn-
íu en ágreiningur er um hvort þeim skuli eingöngu beitt á griða-
svæðum múslima eða alls staðar í landinu. Bandaríkjasljóm hefur
ákveðið að senda 300 hermenn til Makedóníu til að koma í veg
fyrir, að átökin í Bosníu breiðist þangað.
Manfred Wömer, framkvæmda-
stjóri NATO, hafði skorað á NATO-
ríkin að vera einhuga og sýna, að
þau gætu haft forystu um eitthvað,
og því var samstaða um, að senda
skyldi herflugvélar til vamar gæslu-
liðum á griðasvæðunum. Það kom
því á óvart þegar Warren Christoph-
er, utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
lýsti yfir, að flugvélarnar ættu að
gæta gæsluliðanna alls staðar í Bosn-
íu. Að lokum var samþykkt yfirlýsing
þar sem sagði, að NATO myndi veita
gæsluliðum SÞ vernd úr lofti „í sam-
ræmi við heildarumboð sitt“ en ekki
er ljóst hvert það er eða við hvað er
átt.
Baðst undan útskýringum
Bandaríkjamenn og Bretar héldu
því fram, að fundinum loknum, að
brugðist yrði til vamar gæsluliðum
SÞ alls staðar í Bosníu en Frakkar
sögðu samþykktina aðeins ná til
griðasvæðanna. Þá lagði Christopher
áherslu á, að aðeins væri átt við
gæsluliðana en mörg Evrópuríkjanna
telja, að einnig megi koma óbreyttum
borgurum til hjálpar. Fréttamenn og
aðrir báðu Wömer margsinnis að
skýra samþykkt utanríkisráðherra-
fundarins í gær en hann baðst undan
því.
Bandaríkjastjórn hefur boðist til
að senda 300 hermenn til Makedóníu
til að koma í veg fyrir, að óöldin í
Bosníu taki sig upp þar og hefur
Makedóníustjóm þegið boðið. Þar eru
fyrir 700 norrænir gæsluliðar á veg-
um SÞ.
Embættismenn á fundinum í
Aþenu sögðu í gær, að fyrirhugað
væri, að Bill Clinton Bandaríkjáfor-
seti og Borís Jeltsín, forseti Rúss-
lands, hittust á fundi í Moskvu í
nóvember en Dee Dee Myers, tals-
maður Hvíta hússins, vísaði því á
bug. Sagði hún, að forsetarnir myndu
finnast í Tókýó í næsta mánuði að
loknum leiðtogafundi Sjö-ríkja-hóps-
ins og annar fundur væri ekki á
döfinni.
Sjá „Tekist á um ...“ á bls. 27.
Reuter
Með hendur í hárinu
Douglas Hurd, utanríkisráðherra Bretlands, Willem Van Eekelen,
framkvæmdastjóri Vestur-Evrópusambandsins, og annar ónefndur
fulltrúi á vorfundi utanríkisráðherra NATO gripu strax um höfuð
sér þegar boðað var til „fjölskyldumyndatöku“ á fundinum. Vildu
þeir vera vissir um, að hárið færi vel.
Grimmur heimur
KONA og tvö af tíu bömum hennar slösuðust alvarlega þegar þau urðu fyrir sprengjubrotum í Sarajévo í
gær. Voru Serbar að verki og létu þeir sprengjuhríðina dynja á einu íbúðahverfi borgarinnar en árásin þótti
þó ekki mjög hörð eftir því sem borgarbúar eiga að venjast. Var farið með konuna og börnin í sjúkrahús
en nágrannarnir reyndu að hugga hin börnin, sem grétu ákaflega af ótta og skelfingu. Þau höfðu ekki annað
til saka unnið en leika sér á götunni þar sem sprengjukúlan féll. Múslimar og Króatar sömdu um vopnahlé í
gær en króatíska útvarpið sakaði þá fyrrnefndu um að hafa myrt 400 króatíska þorpsbúa og rekið 10.000
manns frá Travnik-héraði.
Vandinn
er mikill
hagvöxtur
Peking. Reuter.
FRAMLEIÐSLA í Kina jókst um
27,3% á fyrstu fimm mánuðum
þessa árs og hefur aldrei aukist
jafn mikið siðan markaðsbúskap-
ur var settur skör hærra áætlun-
arbúskap kommúnismans. Er
þessi mikli hagvöxtur helsta
efnahagsvandamálið í Kina.
Kínversk stjórnvöld hafa neyðst
til að stíga á bremsurnar öðru hvoru
til að koma í veg fyrir of mikla þenslu
en í fyrra var aftur slakað á taumun-
um. Þá var hagvöxturinn 12,8% en
með auknu frelsi og einkavæðingu
hefur þvílíkt fjör hlaupið í efnahags-
starfsemina, að framleiðsluaukning
margra einkafyrirtækja hefur farið
yfir 70%.
Verðhækkun á hráefnum
Hagvöxturinn er langmestur í
strandhéruðunum þar sem hann er
á bilinu 32-49% og þar er farið að
gæta verulegs orkuskorts. Eru raf-
orkuverin flest kolakynt en kolanám
hefur minnkað um 7,3% á þessu ári.
Þá er þenslan farin að valda miklu
álagi á ófullkomið samgöngukerfíð
og hráefnabirgðir, til dæmis stáls og
áls, sem hafa minnkað verulega og
verðið rokið upp. Búist er við, að
stjórnvöld grípi til aðgerða til að
draga úr þenslunni.