Morgunblaðið - 11.06.1993, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1993
mmmn
// Ef Þú ekurmer éii fiugnaUo-rins <x /o
m'múkum, Iset eg mér kannski Lysida. pessi
‘oþrifalegh LeigubiLL
5-18
...Ljóstýra í enda ganganna
TM Reg. U.S Pat Ofl. — all rights reserved
• 1993 Los Angeles Times Syndicate
Þetta er sonur þinn, sem segist eiga stefnumót í kvöld og
hann ætlaði að biðja þig um svolítið eitur.
HÖGNI HREKKVÍSI
-i þA& uar sílamAvu% í 0l uggrnc/stunni ! "
BREF TTL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Frjáls félög auki stuðn-
ing við minjavemd
Frá Skúla Magnússyni:
Skortur á fé háir mjög fornleifa-
rannsóknum og minjavernd á ís-
landi. Hús Þjóðminjasafns og
geymslur þess hafa verið nokkuð
í fréttum eftir brunann í Kópa-
vogi. Þótt menn greini e.t.v. á um
hvemig beri að leysa úr þeim mál-
um er þó alvarlegust vöntun fjár-
muna til allrar þessarar starfsemi.
Jafnframt því sem ríkið boðar að
það munu halda að sér hinni föður-
legu hendi og draga úr forsjá með
menningarstofnunum em alvarleg-
ar blikur á lofti í efnahagsmálum
svo vart er að vænta aukinna fram-
laga þaðan. Verkefni á sviði minja-
vemdar em óþrotleg. Viðhald
gamalla bæja og bygginga um allt
land er kostnaðarsamt en mest af
því kostar Þjóðminjasafnið. Víða
væri æskilegt að stunda fornleifa-
rannsóknir og raunar nauðsynlegt,
líkt og ritun og útgáfu á sagn-
fræðiritum.
Rannsóknir í sagnfræði
frekar studdar
A seinni áram hefur verið tals-
verð gróska í sagnfræðirannsókn-
um en fornleifarannsóknir hafa
orðið útundan. Fornleifarannsókn-
ir er aðeins hægt að stunda á sumr-
in í þrjá frostlausa mánuði. Þær
eru oft mannfrekar enda umfangs-
miklar og tafsamar. Þær taka því
oft langan tíma og kosta mikið fé.
Niðurstöður þeirra koma stundum
seint og sennilega finnst mönnum
lítið spennandi að leggja fé í slíkar
rannsóknir.
Sagnfræðirannsóknir má hins
vegar stunda allan ársins hring
innanhúss, í hvaða veðri sem er,
og niðurstöður úr þeim birtast
gjarnan fyrr. Því hafa menn heldur
lagt fé til þeirra rannsókna.
Fé kemur varla frá ríkinu
Eg sé ekki að fé komi frá ríkinu
til fornleifarannsókna þótt Alþingi
láti stundum fé af hendi rakna til
ýmissa verka sem það telur við
þurfa. Á ég þar við leitina að gull-
skipinu. Ekki veit ég hve mikið fé
var veitt í þá leit en það hvarflar
að manni að þingmönnum hafí
þótt þau útlát meira spennandi en
að verja fénu til fræðilegra fom-
leifarannsókna, m.a. af ástæðum
sem ég drap á hér að framan.
Fornleifarannsóknir eru þó nauð-
syn við hlið annarra rannsókna á
menningu og sögu og veita oft
svör sem ritaðar heimildir þegja
um eða geta að litlu einu.
Frjáls félagasamtök ættu
að styðja minjavemd
Ég hef oft velt því fyrir mér
hvort hinir mörgu klúbbar og fé-
lög, sem stutt hafa drengilega
menningar- og líknarmál, gætu
ekki rétt íslenskri minjavernd
hjálparhönd. Sumir þeirra gætu
Frá Aðalheiði Þorsteinsdóttur:
Síðastliðinn mánudag hófst lest-
ur nýrrar barna- og unglingasögu
á rás eitt kl. 9.45 í útvarpinu.
Sagan heitir Grettir sterki og höf-
undurinn er Þorsteinn Stefánsson,
búsettur í Danmörku. Þýðandi er
Sigrán Klara Hannesdóttir.
Ég hef lesið þessa bók, mér til
mikillar ánægju. Eins og nafnið
bendir til er þetta söguleg skáld-
saga, efnið sótt í Grettissögu. Höf-
undurinn rekur æsilegustu atburði
sögunnar, til dæmis óknytti Grett-
is í æsku, kraftaafrek, vígaferli,
glímuna við Glám, Drangeyjar-
sundið fræga og loks ævilok hans.
stutt byggðasöfnin sem flest era
íjárvana. Mörg þeirra eru verk
fárra eljumanna af kynslóðinni
sem spurði hvorki um laun né heið-
ur. Nú era þessir hugsjónamenn
að hverfa á vit feðranna, en eftir
skilja þeir arf, sem okkur ber
skylda til að hlúa að. Varðveisla
hans og ávöxtun kostar fé. Félög
gætu einnig stutt rannsóknir og
viðhald gamalla bygginga annað
hvort í lengri eða skemmri tíma.
Stuðningur OLÍS og annarra
félaga við landgræðslu hefur vakið
athygli. Á svipaðan hátt gætu fé-
lög og fyrirtæki stutt minjavernd
ef þau taka höndum saman við
safnamenn og sérfræðinga. Með
því mætti án efa koma í veg fyrir
brana og skemmdir á menningar-
verðmætum sem þó aldrei verða
bætt með fjármunum glatist þau
á annað borð.
SKÚLI MAGNÚSSON,
Nýja-Garði, Reykjavík.
Þorsteinn lýsir þessari stór-
brotnu atburðarás á einkar trú-
verðugan og aðgengilegan hátt,
fellir úr, getur í eyður, varpar nýju
ljósi á persónur, útskýrir sumt, sem
er torskilið, þannig að sagan fer
ekki fram hjá neinum. Stíll skálds-
ins er knappur, fellur vel að efn-
inu, en jafnframt ljós og lifandi.
Sagan af Gretti sterka er litrík
og spennandi og á erindi við yngri
sem eldri hlustendur.
Lestur Hjalta Rögnvaldssonar
leikara er afbragðsgóður, svo að
ég hefði ekki kosið annan frekar.
Aðalheiður Þorsteinsdóttir,
Sléttuvegi 11, Reykjavík.
Sagan um
Gretti sterka
Víkveqi skrifar
Umræðan um málvernd og
málrækt hér á landi hefur
lengi, að mati Víkveija, verið á
villigötum. Sú áhersla sem lögð
hefur verið á að finna íslensk orð
yfir allt það nýja sem fram kemur
í heimi hér er að sönnu lofsverð
en menn hafa ekki hugað nógsam-
lega að þeirri raunverulegu hættu
sem að íslenskri tungu stafar. Hér
á Víkveiji við þá tilhneigingu
manna að setja fram hugsun sína
á íslenskri tungu en gera það í
samræmi við enskar reglur og orð-
tök.
Þegar fréttastjóri Stöðvar 2 upp-
lýsir áhorfendur um þá takmarka-
lausu skemmtan sem þeirra bíður
strax eftir að auglýsingahléinu er
lokið segir sá hinn sami gjarnan:
„Ekki fara langt“. Áhorfandinn
kann að velta því fyrir sér hvort
fréttastjóri Stöðvar 2 hafi þar með
gefið honum leyfí til að bregða sér
fram í eldhús en ekki út í garð og
kann að fyllast þakklæti eða van-
þóknun eftir atvikum. Mestu skipt-
ir þó að með þessu er fréttastjóri
Stöðvar 2 að yfirfæra enska „sjón-
varpshugsun" yfir á íslenska tungu
en jafnokar fréttastjórans vestra
segja gjaman „Don’t go away“,
þegar hlé er að fínna í dag-
skránni. Hvetur Víkveiji almenn-
ing í þessu landi til að fylgjast
grannt með þessu.
xxx
Fleiri slík dæmi mætti nefna.
Útvarpsstöð ein er nefnd
„Bylgjan" og því hefur verið logið
að Víkveija að þar starfi sama
fólk og á Stöð 2. Víkveiji varð
fyrir þeirri ógæfu að heyra til ein-
hvers hæfileikamannsins þar sem
boðaði að í þætti hans væri rakin:
„Sagan á bakvið stjörnurnar“.
Þarna átti útvarpsmaðurinn við að
í þættinum væri rakinn ferill ein-
hverrar tiltekinnar poppstjörnu.
Þeir sem hlustað hafa á bandarískt
útvarp þekkja að þarlendir menn
boða gjarnan að slíkir fróðleiksp-
istlar muni senn hellast yfir áheyr-
endur með orðunum: „The story
behind the stars.“
*
Ieinkareknum útvarpsstöðvum
og á Stöð 2 má oftlega heyra:
„Við komum aftur eftir þessi
skilaboð" („We’ll be back after
this message“) eða :„En nú, ör-
stutt skilaboð“. Hér er á ferðinni
hugsun í samræmi við enska tungu
auk þess sem við blasir að hér er
um rökvillu að ræða. Það má ef
til vill færa rök fyrir því að.allar
auglýsingar séu skilaboð en því fer
fjarri að öll skilaboð séu auglýsing-
ar.
Víkveiji telur það til marks um
hróplegt andleysi að á Stöð 2 og
einkareknum útvarpsstöðvum
skuli menn leita öldungis gagnrýn-
islaust í smiðju til erlendra starfs-
bræðra. Menn sem ekki geta gert
á því greinarmun hvort þeir era
að tala tungu þjóðar sinnar eða
erlent mál þurfa á einhvers konar
endurhæfingu/endurmenntun að
halda. Fólkið í þessu landi, sem
ber á endanum uppi rekstur stöðva
þessara, á hins vegar rétt á því
að ávallt liggi fyrir á hvaða tungu-
máli viðkomandi sjónvarps- eða
útvarpsmaður er að tjá sig.