Morgunblaðið - 11.06.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1993
Geislaplötur og fjölmiðlar
eftir Steinar Berg
ísleifsson
0
Að undanfömu hefur verð á
geislaplötum verið talsvert til um-
ræðu hér á landi og athygli vakið
hversu mikið rými Morgunblaðið
hefur gefið verðsamanburði milli
Bretlands og Bandaríkjanna. Einn-
ig hefur verið reynt að láta líta út
fyrir að verð hér á landi sé hátt
miðað við Bandaríkin. Alltof auð-
velt er að alhæfa og gera rangan
samanburð á jafn sérhæfðri grein
og hljómplötuútgáfan er og sýnist
mér á umfjöllun þessari sem þekk-
ing aðila sé ekki nógu staðgóð. Vil
ég því benda á nokkra þætti, sem
ég vona að útskýri máiið fyrir tón-
listaráhugafólki.
Fyrst vil ég setja fram þá fullyrð-
ingu að verðmunur á nýjum geisla-
plötum á íslandi og annars staðar
í Evrópu er minni en á flestum
öðrum vörutegundum. Útskýrist sá
munur sem er á verði hér á ís-
landi, þ.e. 1.699 kr., annarsvegar
og jafnaðarverði í Evrópu hinsveg-
ar, sem er 1.446 kr. skv. verðkönn-
uninni Globai Companies of CD
prices from „Cost of Living Survey"
gerð af Employment Conditions
Abroad Ltd. I nóvember 1992. Er
því munurinn aðeins tæplega 15%
Evróþubúum í hag. Þessi verðmun-
ur útskýrist fyrst og fremst af 3
meginþáttum. Hærra virðisauka-
skattstigi, háum flutningskostnaði
og smæð markaðarins. Eg bendi á
til samanburðar að verð Morgun-
blaðsins í lausasölu er 110 kr., en
verð dagblaða í Englandi er 25-35
kr. og áskriftargjald RÚV, sem
einnig hefur fjallað um málið, er
21.048 kr. en Bretar borga 8.000
kr. á hveiju ári til BBC. Þá tel ég
rétt að minnast á að afslættir í
smásölu hér á landi hafa þróast
nokkuð öðruvísi en í löndunum í
kringum okkur. Hér á landi er út-
gáfa afsláttarskírteina til skóla,
starfsmannafélaga og klúbbmeð-
lima mjög algeng og því má segja
að smásöluverð hér á landi sé í
raun talsvert lægra en verðmerk-
ingar í verslunum gefa til kynna.
Jafnframt verður að hafa í huga
að gengi á Bandaríkjadollar var 57
ÍKR í nóvember ’92 þegar verðsam-
anburður bresku neytendasamtak-
anna var gerður en er núna 64
ÍKR. Samsvarandi hækkun, eða
u.þ.b. 12%, hefur einnig orðið á
„ Alltof auðvelt er að
alhæfa og gera rangan
samanburð á jafn sér-
hæfðri grein og hljóm-
plötuútgáfan er og sýn-
ist mér á umfjöllun
þessari sem þekking
aðila sé ekki nógu stað-
góð.“
milli gengis sterlingspundsins og
dollarans.
Deilan í Englandi hefur ekki ein-
göngu snúist um verðlagningu,
heldur ef til vill ekki síður um þá
staðreynd að rétthafar tónlistarefn-
is í Bretlandi geta stöðvað innflutn-
ing geislaplatna frá Bandaríkjun-
um. Slíku er ekki fyrir að fara hér
á landi. Smásöluverslanir á íslandi
hafa þann kost að geta flutt óhindr-
að inn tónlistarefni hvaðanæva að.
Þá ber að geta þess að niðurstaða
þingnefndar þeirrar sem fjölmið-
laumfjölluninni olli í Bretlandi hefur
ekkert lagalegt gildi og mun ekki
breyta neinu um verðlag þar í landi.
NISSAM
Patreksfjöröur
ESTFJORÐUM
LGINA
Komið og reynsluakið
Gamli bíllinn metinn á staðnum
ISAFJORÐUR
Bílaleigan Ernir
Sýnum:
NISSAN PATROL
NISSAN PRIMERA
NISSAN SUNNY
NISSAN SUNNY VAN
NISSAN MICRA
SUBARU IMPREZA
SUBARULEGACY
„ARCTIC EDITION“
PATREKSFJORÐUR
Bifreiðaþjónusta Péturs
Sýnum:
NISSAN PATROL
NISSAN PRIMERA
NISSAN SUNNY
NISSAN MICRA
SUBARULEGACY
„ARCTIC EDITION“
Ingvar
Helgason hf.
Sævarhöföi 2,112 Reykjavík
Sími 674000
Þeir aðilar, sem vildu lækkun á
verði geislaplatna í Bretlandi og
gáfu skýrslur þess efnis til nefndar-
innar, hafa nú snúist öndverðir
gegn nefndinni og niðurstöðum
hennar. Þar fer fremstur í flokki
Ed Bicknell framkvæmdastjóri Dire
Straits, sem lýst hefur því yfir að
störf nefndarinnar hafi verið sjónar-
spil afdankaðra pólitíkusa og muni
hann beijast á móti þeirri skerðingu
á réttindum útgefenda, flytjenda
og höfunda sem nefndin boðaði og
er í algerri andstöðu við þróun.
þeirra mála annars staðar í Evrópu
og heiminum öllum.
Niðurstöður þingmannanefndar-
innar verða nú teknar til umfjöllun-
ar hjá annarri nefnd, Monopoly and
Mergers Commission, sem verður
að skila niðurstöðu sinni fyrir 1.
mars 1994. Það er mál allra sem
til þekkja að lækkun á verði geisla-
platna í Bretlandi myndi fyrst og
fremst skaða smærri fyrirtækin og
grósku þá sem einkennt hefur
breskt tónlistarlíf. Það er því mjög
vafasamt að standa fyrir kynningu
og umfjöllun þessa sér-breska máls
og reyna að tengja það á einhliða
hátt við ísland og íslenskrar mark-
aðsaðstæður.
Þegar verðsamanburður er gerð-
ur við Bandaríkin gleymist ávallt
að taka tillit til þess að þar er virðis-
aukaskattur lagður ofan á það verð
sem verðmerkt er á vörur í verslun-
um. Þessi skattur er eitthvað mis-
jafn milli fylkja en er t.d. 12% í
New York. Einnig verður að taka
tillit til þess að Bandaríkin eru lang
stærsti tónlistarmarkaður heimsins,
ekki einungis vegna fólksfjölda
heldur einnig vegna þess að ein-
staklingar þar í landi kaupa lang-
mest allra í heiminum af tónlistar-
efni. Kaup á mann í Bandaríkjunum
eru tvöföld miðað við t.d. Bretland.
Þó ákveðnar tölur liggi ekki fyrir
um kaup á mann á íslandi eru allar
líkur á að þau séu heldur minni en
í Bretlandi. Hin gífurlega stærð
markaðarins í Bandaríkjunum leiðir
m.a. það af sér að greiðslur til höf-
unda og flytjenda vegna sölu þar,
eru hlutfallslega verulega lægri á
hvert eintak en t.d. hér á landi og
í Evrópu, auk þess sem smásöluá-
lagning er lægri og miklu meiri
hagkvæmni gætir í öllum rekstrar-
þáttum hljómplötuútgáfufyrirtækja
þar vegna stærðar markaðarins.
En hvernig á verðmyndun á
geislaplötu og kassettu sér stað?
Hvaða þættir ráða þar mestu? Er
það upptökukostnaður, framleiðslu-
kostnaður, laun til flytjenda og höf-
unda, markaðssetning og auglýs-
ingakostnaður? Hversu margar út-
gáfur geislaplatna standa undir sér
o.s.frv.? Alltof flókið mál yrði að
setja fram eitt viðhlítandi svar, þar
sem það liggur við að segja megi
að engar tvær útgáfur séu eins.
Staðreyndin er sú að sama smásölu-
verð getur verið á plötu sem kostar
fimmtíu þúsund krónur að taka upp
og anriarri sem kostar fimmtíu
milljónir. Fyrirtækin reyna einfald-
lega að fá hæsta mögulega verð
fyrir vöruna sem talið er að markað-
Steinar Berg Isleifsson
urinn sé tilbúinn að greiða. Þannig
myndast ákveðið leiðandi markaðs-
verð fyrir geislaplötur á hveijum
markaði fyrir sig. Þetta er sambæri-
legt við verð á bíómiða, sem er yfir-
leitt svipað milli kvikmyndahúsa,
þó verulegur verðmunur geti verið
á innkaupsverði kvikmyndanna sem
sýndar eru. Fullyrðingar um verðs-
amráð eru því úr lausu lofti gripnar
og byggðar á vanþekkingu viðkom-
andi aðila.
En sala á tónlist í dag snýst ekki
eingöngu um sölu á nýrri tónlist.
Vert er að vekja athygli á fjöl-
breyttu verðlagi eldra efnis sem að
undanförnu hefur komið út á geisla-
plötum. Hér er um íslenska og er-
lenda útgáfu að ræða sem er mjög
fjölbreytt að upplagi og verðlagi.
Að lokum vil ég minnast á út-
gáfu íslenskrar tónlistar. Ég held
að almenn vitund sé um það hér á
landi að ágætlega hefur verið stað-
ið að íslenskri hljómplötuútgáfu í
mörg misseri og sú starfsemi verið
mikilvægur þáttur í öflugu tónlist-
arlífi landsins. íslenskar geislaplöt-
ur eru verðlagðar heldur hærra en
t.d. innflutt erlent efni. En hver er
raunveruleikinn hvað verðlagningu
íslenskrar útgáfu varðar? Auðvitað
miðast verðlagningin fýrst og
fremst við það hvað fyrirtækin telja
að markaðurinn sé tilbúinn að
greiða fyrir vöruna. Ef miða ætti
verðlagninu íslenskrar hljómplötu-
útgáfu t.d. við verðlagningu sem
tíðkast í íslenskri bókaútgáfu, þá
væri dæmið annað. Þar er gert ráð
fyrir að einstakir titlar borgi sig
miðað við sölu á 500-1500 eintök-
um. í hljómplötuútgáfunni er þetta
á bilinu 3.500-4.500 eintök, sem
þýðir að raunverulegt verð þyrfti
að vera á bilimt-6.000 til 8.000 kr.
á hverri geislaplötu.
Þrátt fyrir endurteknar fullyrð-
ingar formanns Neytendasamtak-
anna um að verðlag hér á landi
væri ekki „rip off“ heldur rán, er
ég þess fullviss að vitund tónlistará-
hugafólks er í fullkomnum takti við
raunveruleikann. Það má kannski
vænta þess að hann beiti sér fyrir
því að ósanngjörn mismunun á
álagningu virðisaukaskatts milli
listgreina verði jöfnuð. Þar gæti
hann sýnt raunverulegan vilja í
verki.
Gleðilegt tónlistarsumar.
Höfundur erformaður Sambands
hljómplötuframleiðenda.
Stjórn Rafmagnsveitna ríkisins
Ánægja með áhuga á
samrekstri rafdreifikerfa
í ÁLYKTUN sem samþykkt var á fundi stjórnar Rafmagnsveitna
ríkisins á miðvikudag er lýst ánægju með áhuga bæjarstjórnar Akur-
eyrar á samrekstri rafdreifikerfa, sem fram kemur í samkomulagi
Iðnaðarráðuneytis og bæjarstjórnar Akureyrar frá 1. júní síðastliðn-
um. Samkomulagið gerir ráð fyrir að fram fari könnun á stofnun
hlutafélags, sem yfirtaki eignir og skuldir Rafmagnsveitna ríkisins,
rafveitu Akureyrar og eignarhluta Akureyrarbæjar í Landsvirkjun.
í ályktuninni segir að stjórn Raf-
magnsveitna ríkisins lýsi sig reiðu-
búna til þátttöku í könnun á stofn-
un hlutafélagsins. Stjórnin telji hins
vegar að það sé hlutverk hins nýja
félags, ef af stofnun þess verður,
að ákveða skipulag og rekstrarfyr-
irkomulag þess með heildarhags-
muni félagsins í huga, og ákvörðun
um skipulag félagsins, m.a. stað-
setningu aðalstöðva þess, hljóti að
taka mið af þeim könnunarviðræð-
um sem nú fara í hönd og þeim
samningum og þeirri niðurstöðu
sem kunni að nást.