Morgunblaðið - 19.10.1993, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. OKTÓBER 1993
19
Viðræður við Bandaríkjamenn um framtíð varnarstöðvarinnar
Islensk stjórnvöld lýsa
óánægju með seinagang
Utandagskrárumræða um utanríkismál á Alþingi í dag
ÞORSTEINN Ingólfsson ráðuncytisstjóri utanríkisráðuneytisins og
formaður viðræðunefndar islenskra stjórnvalda sem á í viðræðum við
bandarísk stjórnvöld um framtíð varnarstöðvarinnar á Keflavíkurflug-
velli kallaði í gær starfandi sendiherra Bandaríkjanna á Islandi á sinn
fund, þar sem hann lýsti yfir óánægju íslenskra stjórnvalda með þann
drátt sem á er orðinn í viðræðum Bandarikjamanna og Islendinga.
Vísaði ráðuneytissljórinn m.a. til þess að Bandaríkjamenn hefðu í
upphafi lagt áherslu á að hraða málinu. Jafnframt mun Þorsteinn
hafa bent á að ef viðræðum yrði ekki hraðað, væru takmörk fyrir
því hversu lengi yrði hægt að halda algjörum trúnaði um meginatriði
viðræðnanna.
Á fundi utanríkismálanefndar í
gærmorgun, sem Jón Baldvin
Hannibalsson og Þorsteinn Ingólfs-
son sóttu, kom fram ósk frá nefnd-
armönnum um að þeim yrði greint
nákvæmlega frá gangi viðræðnanna,
tillögum Bandaríkjamanna og
gagntillögum íslendinga. Utanríkis-
ráðherra mun samkvæmt upplýsing-
um Morgunblaðsins hafa neitað að
verða við þessari ósk, á þeim for-
sendum að samkomulag væri á milli
viðræðuaðila að um viðræðurnar
skyldi ríkja gagnkvæmur trúnaður.
Svör ófullnægjandi
Ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur Alþýðubandalagsins, sem á sæti
í utanríkismálanefnd sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær, að hann
teldi þessi svör utanríkisráðherra
ófullnægjandi. Hann hefði óskað eft-
ir því að utanríkisráðherra flytti
Alþingi skýrslu um gang og stöðu
viðræðnanna, sem utanríkisráðherra
hefði hafnað. Því hefði hann óskað
eftir því við forseta Alþingis, Salome
Þorkelsdóttur, að utandagskrárum-
ræða færi fram um málið, og verður
hún kl. 15 í dag.
Björn Bjarnason, formaður utan-
ríkismálanefndar Alþingis, sagði í
samtali við Morgunbiaðið í gær að
það sem fram færi á fundum nefnd-
arinnar væri trúnaðarmál og því
myndi hann ekki upplýsa efnislega
hvað hefði komið fram á fundinum.
„Það var farið almennt yfir stöðu
utanríkismálanna og m.a. rætt um
stöðuna í viðræðunum við Banda-
ríkjamenn,“ sagði Björn.
Enginn fundur verið boðaður
Jón Baldvin Hannibalsson, utan-
ríkisráðherra, vildi í samtali við
Morgunblaðið í gær ekki upplýsa um
hvað hefði komið fram á fundi hans
með utanríkismálanefnd. „Það er
samkomulag um það á milli ís-
lenskra og bandarískra stjórnvalda
að viðræðurnar fari fram í trúnaði,
af þeirri einföldu ástæðu að frétta-
flutningur á meðan á viðkvæmum
samningum stendur getur mjög
spillt málinu," sagði Jón Baldvin,
„hitt er svo annað mál, að það var
gert ráð fyrir að þetta tæki miklu
skemmri tíma. Bandaríkjamenn
ræddu í þeim efnum um 30 daga,
eftir að þeir lögðu fram tillögur sín-
ar 6. ágúst sl. og við lýstum því
yfir að okkur væri ekkert að vanbún-
aði í þeim efnum og lögðum fram
greinargerð tveimur vikum síðar,
eða þann 21. ágúst, og áttum síðan
fund með þeirra viðræðunefnd í
Washington þann 23. ágúst. Síðan
hefur enginn fundur verið haldinn
og það er enginn fundur boðaður."
Aðspurður hvort ekki hefði staðið
til að hafa viðræðufund í þessari
viku, sagði utanríkisráðherra:
„Bandaríkjamenn höfðu gefið það í
skyn í fyrri viku, en það hefur ekki
orðið úr.“
Algjörlega haldið í myrkri
„Því miður þá er það ennþá
óbreytt að utanríkisráðherrann neit-
aði að skýra utanríkismálanefnd frá
því, bæði hveijar hafa verið tillögur
Bandaríkjanna og hveijar hafa verið
tillögur íslensku viðræðunefndarinn-
ar,“ sagði Ólafur Ragnar. „ Þótt
Bandaríkin biðji um trúnað gagnvart
sínum tillögum, þá er það á engan
hátt eðlilegt að þær tillögur sem
viðræðunefnd íslensku ráðherranna
hefur lagt fram séu leyndarmál
gagnvart utanríkismálanefnd. Lög-
um samkvæmt á ríkisstjórn að hafa
samráð við utanríkismálanefnd um
alla stefnumótun í utanríkismálum.
Tillögugerð af íslands háifu í stór-
máli af þessu tagi er tvímælalaust
stefnumótun í utanríkismálum."
Ólafur Ragnar sagði að þess vegna
hefði hann ítrekað þá gagnrýni sína,
að ekki væri hægt að líða að þeirri
stofnun sem ætti að hafa þetta hlut-
verk með höndum, þ.e. utanríkis-
málanefnd Alþingis væri algjörlega
haldið í myrkri.
„Ég hef verið ánægður með það
að formaður utanríkismálanefndar,
Björn Bjarnason, hefur lýst þeirri
skoðun í nokkrar vikur, að áður en
næsti viðræðufundur yrði, hlyti ut-
anríkismálanefnd að verða greint frá
málum. Það tel ég vera mikilvæga
yfirlýsingu frá formarini utanríkis-
málanefndar," sagði Ólafur Ragnar
Grímsson.
Utanríkisráðuneytið um viðræðurnar við Bandaríkjamenn
Engar breytingar á vörnum
nema í fullu samráði beggja aðila
MORGUNBLAÐINU barst í gær
eftirfarandi fréttatilkynning frá
utanríkisráðuneytinu.
„í tilefni af fjölmiðlaumfjöllun um
íslensk öryggis- og varnarmál und-
anfarna daga vill utanríkisráðuneyt-
ið taka fram:
Síðastliðið rúmt ár hafa farið fram
samráð íslenskra og bandarískra
stjórnvalda um fyrirkomulag örygg-
is- og varnarmála landsins í tengsl-
um við þær breytingar sem orðið
hafa í umheiminum.
Viðræður þessar hafa farið fram
á grundvelli varnarsamnings Islands
og Bandaríkjanna. Hafa stjórnvöld
beggja ríkja áréttað mikilvægi
samningsins. Á engu stigi málsins
hefur komið til tals í viðræðunum
að varnarsamningnum yrði sagt upp
eða að varnarliðið hverfi úr landi.
Viðræðuaðilar hafa verið sam-
mála um að engaf breytingar verði
gerðar á vörnum landsins nema í
fullu samráði beggja aðila. Hvergi
Fjögur skip
með loðnuafla
FJÖGUR loðnuskip, Víkingur,
Bjarni Ólafsson, Súlan og Sig-
urður, lönduðu sl. sunnudag alls
3.270 tonnum af loðnu.
Samtals hafa veiðst 422.728
tonn af loðnu á haustvertíð en
heildarloðnukvóti á vertíðinni er
702 þúsund tonn. Helga 2 var
væntanleg til hafnar í Siglufirði
með 620 tonn og grænlenski
loðnubáturinn Ammasat til Eski-
fjarðar með 400 tonn.
hefur komið fram að íslensk stjórn-
völd myndu samþykkja að hernað-
arlegt mat á viðbúnaði varnarstöðv-
arinnar á Keflavíkurflugvelli yrði
alfarið í höndum Bandaríkjahers.
Þátttaka annarra aðildarríkja
NATO í rekstri varnarstöðvarinnar
á Keflavíkurflugvelli hefur ekki ver-
ið á dagskrá.
Aðalhlutverk í Prag
KOLBEINN Ketilsson tenórsöngvari í hlutverki Florestans á frum-
sýningu óperunnar Leonore eftir Beethoven hjá Óperunni í Prag.
Með honum er Magdalenu Hajóssyová sem syngur titilhlutverkið.
Kolbeinn Ketilsson syngur í Prag
„Hæstánægður
með viðtökurnar“
„ÉG ER hæstánægður með viðtökur áhorfenda og samstarfsmanna,
þær voru vægast sagt hlýjar,“ segir Kolbeinn Ketilsson tenórsöngv-
ari en hann söng fyrir rúmri viku aðalkarlhlutverk óperunnar Leo-
nore eftir Beethoven við Óperuna í Prag. Húsfyllir var, eða um
1.100 áhorfendur, og gerðu á annan tug íslendinga sér ferð frá
Vínarborg til að beija Kolbein augum.
Kolbeinn söng hlutverk Florest- verk Pinkertons í Madame Butt-
ans í Leonore og segir Kolbeinn
að stjórnandi Óperunnar í Prag og
hljómsveitarstjórinn, sem er ítalsk-
ur, hafi komið eftir sýningu og lýst
yfir ánægju með frammistöðu
hans. „Söngkennarinn, sem ég er
búinn að læra hjá í rúm fimm ár,
var líka viðstaddur þarna og var
mjög ánægður," segir Kolbeinn.
„Hann er mjög kröfuharður og
strangur og þegar hann hann gerir
engar athugasemdir var þetta ör-
ugglega allt í lagi.“
Hlutverk Pinkertons næst
Stjórnandi Óperunnar í Prag
staðfesti að lokinni sýningu tilboð
þess efnis að Kolbeinn syngi hlut-
erfly eftir Puccini í desember og
Carvadossi í Toscu síðar á leikár-
inu. Kolbeinn byijar æfingar á hlut-
verki Pinkertons eftir rúma viku.
Hann mun syngja sex til sjö
sýningar af Leonore í vetur og
syngur næst 11. og 20. nóvember,
auk þess sem til greina kemur að
hann syngi einnig 26. október nk.
Kolbeinn kveðst álíta afar mik-
ilvægt að syngja hjá Óperunni í
Prag vegna þess hversu virt hún
er. „Þar fæ ég tækifæri til að
syngja góð og erfið hlutverk undir
stjórn þekktra fagmanna sem skil-
ar sér síðar meir þegar semja þarf
um hlutverk annars staðar í heim-
inum,“ segir Kolbeinn.
Forstjóri Þjóðhagsstofnunar um tillögur Ragnars Árnasonar prófessors
Óskynsamlegt að auka enn
á hallarekstur ríkissjóðs
JÓN Sigurðsson seðlabankastjóri segir að í raun hafi verið unnið eftir
meginatriðunum sem fejist í tillögum sem Ragnar Árnason, hagfræði-
prófessor við Háskóla íslands, hefur bent á til að koma þjóðinni út
úr yfirstandandi efnahagskreppu, en Jón segir að það sé þó gert innan
þeirra marka sem ytri skilyrði setji þjóðarbúinu. „Ég held að það sé
enginn ágreiningur um að þetta sé rétt stefna en inér finnst eins og
honum hafi yfirsést að eftir henni er farið og kannski geri hann of
mikið úr möguleikum innlendra hagstjórnaraðila til að gjörbreyta þró-
un efnahagsmála. Þeir geta haft jákvæð áhrif í rétta átt og ég tel að
þeir hafi það nú, en hins vegar móta ytri skilyrðin árferðið," sagði Jón.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar, segist telja
óskynsamlegt að auka hallann á rík-
issjóði meira en fyrirhugað sé í íjár-
lagafrumvapinu en segir skynsam-
legt að skoða þann kost að draga
úr aðhaldi í peningamálum á sama
tíma og haldið sé óbreyttri stefnu í
ríkisfjármálum og leitast við að ná
verulega niður raunvöxtum.
Ragnar hefur lagt til að raunvext-
ir verði lækkaðir um 3-5% með
skuldabréfakaupum Seðlabankans,
sem fjármögnuð yrðu með seðla-
prentun, að opinberar framkvæmdir
verði auknar um allt að 10 milljarða
og gripið verði til viðeigandi lækkun-
ar gengis. Þessar ráðstafanir verði
að styðja hver aðra.
„Ég held að það séu hugsanlega
forsendur fyrir því að slaka á taum-
haldinu í peningamálum og stuðla
að eða knýja frain lækkun raun-
vaxta. Ég tel skynsamlegt að íhuga
gaumgæfilega að ná þeim árangri
með því að slaka á taumhaldi í peng-
ingamálum. Hliðarskilyrði þess hlýt-
ur þó að vera að menn sjái fram á
að ríkisfjármálin verði í viðunandi
horfi á næstu misserum," segir Þórð-
ur.
„Ég tel að það séu engin rök fyr-
ir lækkun á gengi krónunnar um
þessar mundir. Raungengið er mjög
lágt í sögulegu samhengi og sömu-
leiðis er hallinn á viðskiptum við
önnur lönd lítill og við þær aðstæður
virðast breytingar á gengi krónunnar
ekki að vera á dagskrá," sagði hann.
Hver á að fjármagna
útgjaldaaukann?
Jón Sigurðsson sagði ástæðu til
að spyija hvort væri innbyrðis sam-
ræmi í tillögugerð Ragnars, að gef-
inni stöðu ríkisfjármála. Hvort það-
gæti gerst að menn ykju fram-
kvæmdir um 10 milljarða, tækju
ekki erlend lán og hvort Seðlabank-
anum væri þá ætlað að fjármagna
bæði mikil verðbréfakaup og fjárfest-
ingaraukninguna. Þá væri hætt við
að annað hvort myndi vaxtastigið
láta undan eða verðbólgan færi af
stað að nýju.
„Það er auðvelt að fallast á að það
væri æskilegt að raunvextirnir lækk-
uðu. Hefur Seðlabankinn unnið að
því með því að beita áhrifum á fjár-
magnsmarkaðinum, með kaupum á
skuldabréfum og með því að gera
vaxtaskiptasamning við bankanna
og nú síðast með verulegri lækkun
á vöxtum Seðlabankans í viðskiptum
við innlánsstofnanir," sagði Jón.
„Eins og Ragnar bendir á þá er
ekki skynsamlegt að reyna að fram-
kalla vaxtabreytinguna með öðrum
hætti en markaðsaðgerðum. En þá
verða menn að sætta sig við að þeir
geta ekki náð ákveðnum tölusettum
markmiðum á fyrirfram ákveðnum
tíma eins og virðist vaka í tillögum
Ragnars," sagði hann.