Morgunblaðið - 21.04.1994, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 1994
Réttarfarslegur rogastans
eftir Ómar
Valdimarsson
Það hefur sjálfsagt mörgum farið
eins og mér á dögunum að reka upp
stór augu þegar Morgunblaðið birti
frétt þess efnis að Héraðsdómur
Reykjavíkur hefði dæmt blaðamann
einn í fjársektir fyrir fréttagrein sem
hann hafði skrifað í blað sitt — en
sýknað ritstjóra blaðsins og ábyrgð-
armenn fyrir sömu grein.
Málavextir eru þeir að blaðamað-
urinn, sem á þeim tíma var við Dag-
blaðið-Vísi, skrifaði grein í blað sitt
og merkti með upphafsstöfum sínum
eins og tíðkast á því blaði — og raun-
ar flestum öðrum blöðum en Morgun-
blaðinu. Maður sem greinin fjallaði
um stefndi ritstjórum blaðsins, út-
gáfustjórum, útgáfufyrirtækinu og
blaðamanninum og krafðist þess að
þeir sættu allir refsingu og yrðu
dæmdir sameiginlega fyrir ærumeið-
ingar.
Dómurinn er byggður á 15. grein
prentlaga nr. 57/1956, en sú grein
er svohljóðandi:
„Um ábyrgð á efni annarra blaða
eða tímarita en þeirra, er getur í 14.
gr., gilda þessar regiur: — Höfundur
ber refsi- og fébótaábyrgð á efni rits-
ins, ef hann hefur nafngreint sig og
er auk þess annaðhvort heimilisfast-
ur hér á landi þegar ritið kemur út,
eða undir íslenskri lögsögu, þegar
mál er höfðað.
Ef enginn slíkur höfundur hefur
nafngreint sig, ber útgefandi rits eða
„Lögin sem dæmt er
eftir eru sem sé nærri
fjörutíu ára gömul og
mörg dæmi eru fyrir
túlkun dómstóla á þeim
ritstjóri ábyrgðina, því næst sá, er
hefur ritið til sölu eða dreifingar og
loks sá, sem annast hefur prentun
þess eða letrun.“
Lögin sem dæmt er eftir eru sem
sé nærri fjörutíu ára gömul og dæmi
eru um túlkun dómstóla á þeim.
Lögin þykja sem sé hafa dugað ágæt-
lega — að minnsta kosti hefur ekki
þótt ástæða til að gera breytingu á
þeim.
SUMARDAGSTILBOÐ
Píta m/buffi, frönskum og sósu Kr. 490.-
Píta m/grænmeti, frönskum og sósu Kr. 450.-
Hamborgari m/frönskum og sósu Kr. 400.-
Afsláttarkort gilda ekki í
sambandi viö tilboð.
rakið nú eftir, égœtia að segja y&kur
bvernig Dþ«S?go buxnaöieian fráLióero er geró.
Alvðru tamabieia
sem veltir aigjört. frelsi tii að breyfa sig.
Ný Libero bleia. Alveg eins og buxur. Barnið er öruggt með Libero.
Það var auðvelt fyrir okkur að
stíga skrefið til fulls og hanna
alvöru buxnableiu. Libero er eina
bleian sem hefur alltaf verið mcð
buxnasniði. Við höfum
einkaleyft á því.
Nýja Up&go bleian
sameinar buxur og bleiu í eitt.
Bleian uppfyllir ströngustu
gæðakröfur. Hún er með breiðu
teygjubelti sem heldur henni á sínum
stað án límborða.
Með Up&go fær bamið þitt bleiu sem
veitir því algjört frelsi til að hreyfa sig.
Hún er auðveld í meðförum og lekur alls ekki.
Þetta snýst auðvitað allt um Libero. Eitt það
mikilvægasta fyrir lítil dugleg böm er að geta
verið á ferðinni og uppgötvað þessa stórkostlegu
veröld okkar.
Libero Up&go buxnableian
er til í tveimur stærðum
þ.e. fyrir böm frá
9 - 15 kg. og
15-25 kg.
Þar til núna.
Nú skyndilega gefur héraðsdómari
í Reykjavík frat í viðurkenndan
dómapraxís og dæmir blaðamanninn
í þungar fjársektir en sýknar rit-
stjóra hans og ábyrgðarmenn blaðs-
ins. Hér kveður við nýjan tón.
Hinn 21. nóvember 1978 var kveð-
inn upp dómur í borgardómi í alveg
sambærilegu máli. Maður nokkur
stefndi ritstjóra Dagblaðsins sáluga
fyrir ærumeiðingar og miska í nokkr-
um tilteknum fréttum. Meðal þeirra
voru almennár fréttafrásagnir sem
undirritaður voru með upphafsstöf-
um einstakra blaðamanna.
Dómarinn í því tilviki, Guðmundur
Jónsson, síðar hæstaréttardómari,
var ekki í neinum vafa um hv'ernig
bæri að túlka 15. grein prentlag-
anna. í niðurstöðum hans sagði:
„ Umrædd grein er merkt upphafs-
stöfunum „ASt“. Er auðkenni þetta
ekki nægilegt til að fullnægt sé
ákvæði 1. mgr. 15. gr. laga nr.
57/1956 um nafngreiningu höfund-
ar. Samkvæmt 2. mgr. 15. gr. Iag-
anna ber því stefndi sem ritstjóri
Dagblaðsins refsi- og fébótaábyrgð
á hinum umstefndu ummælum."
Með þessari röksemdafærslu
sýknaði dómarinn blaðamanninn en
sakfelldi ritstjórann. Þessi afstaða
dómstóla hérlendis hefur verið
i óbreytt síðan, túlkun laganna hefur
j verið hin sama og Guðmundur Jóns-
son setti fram í dómnum haustið
1978.
Þangað til núna.
í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur
frá 8. apríl sl., er blaðamaðurinn
dæmdur en ritstjórinn sýknaður með
i eftirfarandi lögskýringu dómarans:
„Þykir mega líta svo á að höfund-
ur, sem var starfandi blaðamaður,
hafi auðkennt sig nægilega með því
að setja upphafsstafi sína undir
greinina, sbr. 1. mgr. 15. gr. laga
nr. 57/1956. Afþvíleiðir... að sýkna
ber aðra stefndu af öllum kröfum
stefnanda. “
Nú spyr ég og lái mér hver sem
vili: Hvað er eiginlega að gerast?
Lögin um prentrétt eru óbreytt þótt
borgardómur sé ekki lengur til. Hvað
hefur breyst sem réttlætir þessa
Ómar Valdimarsson
kúvendingu í svo gríðarlega mikil-
vægu máli sem hér er um að ræða?
Er það kannski niðurstaða dómarans
að ritstjórar og ábyrgðarmenn blaða
skuli hafa það hiutverk eitt að gegna
störfum fundarstjóra á ritstjórnar-
fundum?
íslenskir blaðamenn þurfa að ræða
þetta mál í sínum hóp og þar á með-
al spurninguna sem Morgunblaðið
lagði fyrir DV í frétt á dögunum:
Ætlar DV að taka til endurskoðunar
þá stefnu sína að blaðamenn þar
merki fréttir sínar með upphafsstöf-
um sínum?
Eða ætla ritstjórar að vera stikkfrí
í ljósi þessa dóms á meðan blaða-
menn þeirra dingla í gálganum?
Vonandi verður þesari niðurstöðu
Héraðsdóms Reykjavíkur skotið til
Hæstaréttar þannig að eyða megi
þeirri réttaróvissu, sem nú hefur
sannanlega verið sköpuð.
Höfundur starfar hjá
fjölmiðlafyrirtækinu Athygli og
er fyrrverandi formaður
-Blaðamannafélags íslands.
Sýning
Laugardaginn 23. apríl frá kl. 10-16
Allir sem staöfesta pöntun
fyrir 1. júní nk. á innréttingu
hjá Eldhúsi og baði fá ókeypis
matreiðslunámskeið hjá
listakokkinum Sigurði L. Hall.