Morgunblaðið - 21.04.1994, Side 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 1994
Þekktur bandarískur vímuefnaráðgjafi staddur hér á landi
Lengri meðferð
árangursríkari
ÍSLENDINGAR eiga færa sérfræðinga og standa framarlega á sviði
meðferðar gegn vímuefnasýki eftir því sem hinn þekkti bandaríski
vímuefnaráðgjafi Terence T. Gorski segir. Engu að síður heldur
hann því fram að við getum lært ýmislegt af mistökum Bandaríkja-
manna í þessum efnum. Þeir hafi hingað til eytt á bilinu 80-90%
fjármagns í fyrstu 30 til 90 daga vímuefnameöferðar. Eftir hana
hafa nánast allt fé verið á þrotum. Árangursríkara sé að beita lengri
og ódýrari meðferð til að draga úr hættunni á því að fólk falli aftur
í sama farið og hefji vímuefnaneyslu. Gorski er með BA-gráðu í
sálfræði og félagsfræði og MA-gráðu í vímuefnaráðgjöf. Hann er
hér á vegum Cornerstone-stofnunarinnar í Florida og hefur haldið
námskeið fyrir starfsmenn meðferðarstofnana fyrir áfengissýki.
Þegar forvitnast var um upp-
byggingu námskeiðsins sagði
Gorski hana þríþætta. „Við byijum
á að ræða um sjálfa fíknina, ein-
kenni hennar og áhrif. Færum okk-
ur svo yfir í meðferðina. Hvaða
leið þurfi að fara til að geta lifað
án áfengis eða eiturlyfja. Að lokum
veltum við því svo fyrir okkur hvaða
þættir geti valdið því að viðkom-
andi fari aftur í sama farið og hvað
hægt sé að gera til að fyrirbyggja
það,“ sagði hann.
Sex þrepa kenningin
Hann sagði að leið vímuefna-
neytandans frá fíkn til lækningar
fælist í sex þrepum. „Fyrsta þrepið
er að viðurkenna að um vandamál
sé að ræða. Annað þrepið felst í
því að hætta að neyta efnanna og
takast á við ósjálfráð viðbrögð lík-
amans þegar honum er neitað um
það sem hann fékk áður. Lækning-
in hefst síðan á þriðja þrepi. Við-
komandi verður að breyta hugsun-
arhætti sínum, hvernig hann tekst
á við tilfinningar sínar og hegðar
sér til þess að geta verið edrú.
Þarna er um lykilatriði að ræða því
aðeins viss hegðun og hugsunar-
háttur veldur því að fólk fer aftur
út í drykkjuskap eða eiturlyfjanotk-
un._
Á næsta þrepi er lögð áhersla á
utanaðkomandi þætti. Lagfæra
verður eyðileggingu af vöidum
fíknarinnar á samskiptum innan
fjölskyldunnar, vinatengslum og
samskiptum í vinnunni svo eitthvað
sé nefnt. Jafnframt gera menn oft
uppgötvanir um eigið líf. Sem börn
hafi þeir búið við óreiðu. Þeir hafí
verið misnotaðir, vanræktir eða
ekki leiðbeint áfram til að lifa inni-
haldsríku lífi. Ef sú er raunin fer
alkahólistinn yfir á næsta þrep og
tekst á við breytingar í eigin per-
sónuleika í tengslum við breyttar
forsendur. Síðasta þrepið felst svo
í að halda áfram að lifa lífinu edrú
og þroska sjálfan sig.“
Viðvörunarmerki
Þrepin reynast mönnum miserfið
og til eru þeir sem festast á leið-
inni. „Ef menn stoppa í einhveiju
þrepanna og komast ekki hærra
falla þeir. Til þess að leysa vanda
þeirra þarf að koma auga á viðvör-
unarmerkin frá þeim og hjálpa
þeim að hjálpa sjálfum sér og kom-
ast aftur á sporið," segir Gorski
og heldur áfram þegar hann er
beðinn að nefna dæmi. „Fyrst ger-
ist eitthvað og veldur stressi.
Stressið veldur því að heilinn, sem
skaðast hefur vegna fíknarinnar,
hættir að starfa eðlilega. Menn
verða ruglaðir og hættir til að
bregðast við á öfugafullan hátt.
Hegðun þeirra verður ruglingsleg
og tilfinningarnar óstjórnlegar.
Afleiðingin verður sú að þeir gera
mistök á mistök ofan og komast
að lokum að þeirri niðurstöðu að
fyrst líf þeirra edrú sé svona geti
þeir alveg eins drukkið. Þeim líði
þá a.m.k. einhver tíma vel,“ segir
hann og bendir á að hlutverk hans
felist í því að gera starfsmönnunum
kleift að útskýra fyrir vímuefna-
neytandanum hvaða leið sé nauð-
synleg til að ná fullkominni lækn-
ingu og hvað einkenni bendi til að
eitthvað hafi farið úrskeiðis.
Gorski sagðist hafa orðið var við
að íslendingar hefðu á að skipa
færustu sérfræðingum og stæðu
framarlega á svið áfengismeðferð-
Morgunblaðið/Sverrir
Fyrirlesari
TERENCE T. Gorski hefur
skrifað fjölda bóka og haldið
fyrirlestra út um allan heim um
áfengissýki.
ar. Engu að síður gætu þeir lært
af Bandaríkjamönnum. „Við gerð-
um þau mistöku að eyða 80-90%
fjármagns til þessa málaflokks í
grunnmeðferð fyrstu 30 til 90 dag-
ana. En ef ekkert er gert til að
fylgja meðferðinni eftir er hætt við
að á á bilinu 75-80% byiji að drekka
aftur innan árs. Árangursríkari leið
er að leggja áherslu á lengri og
ódýrari meðferð og má í því sam-
bandi geta þess að með því að veita
fjármagni í vikulega umræðuhópa
má minnka hlutafallið á undan um
helming," sagði hann og neitaði
því að umtalsverðir fjármunir færu
óumflýjanlega í breytingu af þessu
tagi. Mögulegt væri að stuðla að
ódýrari grunnmeðferð með því að
sníða úrræði eftir hveijum og ein-
um. Sumir þyrftu varla nema lækn-
isskoðun í upphafi meðferðar.
Hins vegar lagði hann áherslu á
að hvernig sem farið væri kæmi
kostnaður vegna áfengissýki óneit-
anlega niður á þjóðfélaginu. „Ann-
að hvort er vandinn viðurkenndur
og fjármunum varið í meðferðarúr-
ræði og stöðuga þróun þeirra eða
fjármunir fara til að bæta fyrir
glæpi af völdum alkahólista, í
sjúkradvöl þeirra og vegna þess að
fleiri og fleiri aka undir áhrifum
svo eitthvað sé nefnt,“ sagði Gorski
en frá íslandi heldur hann í fyrir-
lestrarferð til Danmerkur og Pól-
Iands.
Fjölskylduskemmtun
í boði Unglingareglunnar og Vinabæjar, Skipholti 33
í c Jag — sumardaginn fyrsta — kl. 3
Umsjón: Edda Björgvinsdóttir og Bella
í.'c Trítill og félagar (Kjartan Bjargmundsson, Ása Hlín o.fl.)
í!c Mókollur umferðarálfur (Gunnar Helgason o.fl.)
Kynjaverur úr Skilaboðaskjóðunni (leikarar Þjóðleikhússins)
í.'í Ronja ræningjadóttir (Sigrún Edda og Guðmundur Ólafsson)
$!c Raddbandið syngur og sprellar
$.'c Kristbjörg Sunna syngur Maístjörnuna
í!c Bella litla - vinur barnanna - tengir skemmtiatriðin saman með reynslusögum af
sér og fjölskyldu sinni (sérstaklega systur sinni sem er með unglingaveikina).
í!c Litla Skotta og Sossa sprella með börnunum að skemmtiatriðum loknum.
15 mánaða fang-
elsi fyrir að nauðga
stjúpdóttur sinni
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur hefur dæmt 42 ára gamlan mann til
15 mánaða fangelsisvistar fyrir að hafa árið 1985 reynt að nauðga
stjúpdóttur sinni sem þá var 13 ára. Maðurinn var ákærður fyrir
að hafa um fjögurra ára skeið misboðið stúlkunni með langvarandi
kynferðislegri misnotkun frá 9-13 ára aldri með því að þröngva
henni margsinnis til kynferðismaka en dómurinn taldi aðeins sannað
að um eitt tilvik hefði verið að ræða þegar móðir stúlkunnar stóð
hann að verki þar sem hann lá nakinn og girtur leðurólum ofan á
stúlkunni og hafði rifið föt hennar.
Málið var kært til lögreglu í mars
1992, sjö árum eftir það brot sem
talið var sannað að maðurinn hefði
gerst sekur um. Að lokinni rannsón
var maðurinn ákærður fyrir langvar-
andi misnotkun á telpunni á þeim
tíma sem maðurinn bjó með móður
hennar en þau skildu eftir að móðir-
in stóð hann að verki.
Kvöldið áður hafði þeim orðið
sundurorða á leið af skemmtun og
konan farið heim á undan manninum
og þegar heim kom falið sig inni í
skáp og sofnað þar. Síðar hafi hún
vaknað við það að dóttir hennar kall-
aði á hjálp og farið inn í herbergi
til hennar. Þar hafi hún séð hvar
maður hennar lá nakinn og girtur
leðurólum ofan á stúlkunni, sem var
nakin að neðanverðu eftir að maður-
inn hafði rifið af henni föt en stúlkan
kvaðst hafa klætt sig í bol, sokkabux-
ur, sokka og náttföt þegar hún varð
vör við manninn á heimilinu um nótt-
ina þar sem hún hafi óttast að hann
mundi leita á sig.
Móðirin fór með stúlkuna og hálf-
systur hennar af heimilinu og skildi
við manninn en atvikið var eins og
fyrr sagði ekki kært fyrr en að liðn-
um 7 árum en læknir skoðaði stúlk-
una eftir atvikið og hún gekk einnig
til sálfræðings vegna þess. Þá bar
stúlkan einnig á manninn margvís-
lega kynferðislega misnotkun ailt frá
því hún var 9 ára. Maðurinn neitaði
ásökunum um fyrri misnotkun og
sagði aðrar ásakanir hugarburð
stúlkunnar en kvaðst í umrætt sinn
hafa villst á stúlkunni og móður
hennar. Engum vitnum var til að
dreifa um önnur ákæruatriði en fyrr-
greinda nauðgunartilraun og í niður-
stöðum Steingríms Gauta Kristjáns-
sonar héraðsdómara segir að um þau
atriði sé framburður stúlkunnar um
næsta óljós og ónákvæmur, langt sé
um liðið og örðugt um sönnunar-
færslu. Ekki þyki komnar fram næg-
ar sönnur um þau atvik og verði að
sýkna af þeim ákæruliðum sem við
þau eigi. Hins vegar þyki maðurinn
í fyrrgreint sinn hafa orðið sekur um
nauðgunartilraun og tilraun til
kynmaka við stjúpbarn sitt sem hafí
verið yngra en 14 ára og þyki refs-
ing hæfílega ákveðin 15 mánaða
fangelsi.
Morgunblaðið/Sigurður Gunnarsson
Rannsóknastöð í Kvískerjum
EGILL Jónsson, Kvískeijabræður; Sigurður Björnsson, Helgi Björnsson
og Hálfdan Björnsson, Halldór Blöndal samgönguráðherra, Ossur Skarp-
héðinsson umhverfisráðherra og Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur.
Jökla- og náttúru-
fræðirannsóknastöð
rís a Kvískerjum
Hnappavöllum í Örœfum.
GERÐUR hefur verið samningur milli bræðranna á Kvískeijum í
Oræfum og Háskóla Islands um að skólinn fái að reisa hús undir
aðsetur sitt sem rannsóknastöð á
Þar verður hægt að stunda rann-
sóknir á jöklunum og fleiru í náttúr-
unni í návist þeirra sjálfmenntuðu
með frönskum og sósu
=995.-
TAKIÐMEÐ iin/ TAKIDMEÐ
-tilboð! -tilboð!
Jarlínn
Kvískerjum.
vísindamanna sem þeir Kvískeija-
bræður eru. Til samningsgerðar
komu þeir Egill Jónsson alþingis-
maður, Halldór Blöndal ráðherra,
Össur Skarphéðinsson ráðherra og
Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur.
Gætffi
gagnanna þinna!
Bjóðum traustan og
öniggan airituiiarlnínail
#BOÐEIND-
Austurströnd 12. Sími 612061. Fax 612081
V______________________/