Morgunblaðið - 22.07.1995, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Bandarískir aðilar kynna sér íslenskar landbúnaðarafurðir
Morgunblaðið/Sverrir
JOHN Catsimatidis, t.v., og Simeon Mike Vouyiouklis.
Deilurnar um lagningu
Borgarfjarðarbrautar
Engin sátta-
tilraim gerð
Ahugi á
náttúruleg-
um vörum
að aukast
HÉR Á landi eru nú staddir John
Catsimatidis, eigandi Red Apple
Company, og Simeon Mike
Vouyiouklis, eigandi Louis Food
Service Corporation, en fyrirtæki
þeirra hafa undanfarið keypt ís-
lenskt lambakjöt og lax til sölu í
gegnum fyrirtæki sín í New York.
Red Apple rekur 55 verslanir á
svæðinu, en Louis Food Service
er fyrst og fremst innflutnings-
og dreifingarfyrirtæki.
Ef varan ergóð og verðið
raunhæft kaupir fólk
Þeir Mike og John segja að
markmið ferðarinnar sé einnig
að sjá umhverfið þar sem afurð-
irnar eru framleiddar og lítist
þeim vel á aðstæður. Lambakjötið
sem þeir kaupa er markaðssett
sem náttúruafurð og segir John
að markaður fyrir slikar vörur
sé að aukast verulega í Bandarílg-
unum. Hvað varði verð íslensku
varanna, sem er talsvert hærra
en verð svipaðrar vöru, segir
John að ef varan sé góð og verð-
ið raunhæft þá kaupi fólk.
„Flestir Bandaríkjamcnn hafa
áhyggjur af því að maturinn sem
þeir borða komi frá menguðum
svæðum,“ segir John. „Svo virðist
sem ísland sé ósnertaf þessum
vandamálum vegna legu landsins."
Sem dæmi um aukinn áhuga á
náttúrulegum afurðum segir John
að fyrir um fimm árum hafi hlut-
ur náttúrulegra og lífrænna vara
verið nærri núlli í verslunum
hans, en nú falli á milli 3-5% var-
anna í þann flokk. Býst hann við
að sá hluti nái allt að 20% hlut-
falli þegar fram líða stundir.
Sú afurð sem John og Mike
hafa áhuga á að athuga með kaup
á til að by rja með er íslenskt vatn
og John bætir við að hann sjái
mikla möguleika í skyri, sem sé
einstæð afurð. Sigurður Baldvin
Sigurðsson sem sér um markaðs-
setningu afurðanna segir að nú
sé einnig að hefjast sala á lamba-
kjöti og laxi í verslunarkeðjunum
Shoprite í New Jersey og Pantry
Pride í Flórída. Einnig ætli Fresh
Fields verslunarkeðjan að taka
íslensku afurðirnar til sölu.
„FULLYRÐING Davíðs Pétursson-
ar um að núverandi végarstæði sé
veðravíti, er gjörsamlega órök-
studd. Það hafa aldrei fokið bílar
út áf þessum vegi og það hafa ekki
orðið fleiri slys á þessum vegar-
kafla en almennt gerist á íslenskum
vegum,“ segir Jón Kjartansson,
bóndi á Stóra-Kroppi, í samtali við
Morgunblaðið í framhaldi af frétt-
um um deilur um vegarstæði nýrrar
Borgarfj arðarbrautar.
„Tillögur Vegagerðarinnar sem
þeir kalla 2a og 2b gera ráð fyrir
að vegurinn verði færður niður fyr-
ir svokallaðan Rudda. Þannig að
ef Davíð Pétursson á við sviptivinda
upp múlann þá mun sú hætta heyra
sögunni til ef vegurinn verður lagð-
ur eins og tillaga 2a og 2b gera ráð
fyrir. Hreppsnefnd Reykholtsdals-
hrepps hefur lagt til að þessi leið
verði farin.
Vegagerðin ekki gert
tilraun til sátta
Það er hreinlega ekki rétt að mér
hafi verið boðið að veglínan yrði
færð fjær húsunum. Vegagerðin
hefur ekki gert minnstu tilraun til
þess að koma á sáttum í málinu. Í
skýrslu skipulags ríkisins um mat
á umhverfisáhrifum stendur: „Ekki
hefur verið unnin tillaga um færslu
vegarins, vegna þess að ekki hafa
komið óskir um það frá landeiganda
eða öðrum umsagnaraðilum."
En svo segir: „Meðfylgjandi er
rissuð inn veglína sem sýnir gróf-
lega hugsanlega lausn þar sem veg-
urinn yrði færður um nálægt 200
metra frá húsum á Stóra-Kroppi.
Tillagan hefur í för með sér aukn-
ingu landrýmis undir veg. Lengja
þarf vegtengingu að Stóra-Kroppi
um rúmlega 200 metra. Einnig
þarf að gera ráð fyrir að gamli
vegurinn milli Geirsár og Stóra-
Kropps verði notaður sem tenging
að Runnum, þannig að hann skilast
ekki aftur til jarðarinnar.“
Þarna er Vegagerðin að finna
allskonar annmarka á því að vegur-
inn verði færður 200 metra fjær
útihúsunum. Mér sýnist að þeir séu
því að gera því skóna að þetta sé
ekkert inni í myndinni. Ég lýsi
furðu minni yfir því að um leið og
Vegagerðin er tilbúin til þess að
gera heimreið að Steðja sem er
bæði löng og brött, að þeir telji
það vera vandamál að lengja heim-
reiðina að Stóra-Kroppi sem er á
flötu landi.
Málatilbúningur rökleysa
Davíð segir að nýja veglínan sé
síður en svo í óþökk íbúa héraðs-
ins, en það er málatilbúningur sem
á ekki við rök að styðjast. Eg bendi
enn og aftur á mótmæli borgara-
fundar í Logalandi sem haldinn var
í desember, enda ályktaði hrepps-
nefnd að fela Vegagerðinni að
kanna aðra kosti í málinu og leggja
til að vegurinn yrði um efri leið.
Nær allir íbúar Flókadals skrif-
uðu undir áskorunarskjal til
hreppsnefndar um að færa stofn-
brautina ekki frá dalnum og fjöl-
margir íbúar Reykholtsdalshrepps
hafa lýst því yfir að þeir séu and-
vígir þessum tillögum.
Það er ekki rétt að einungis tveir
landeigendur af sex séu andsnúnir
nýju veglínunni. Þeir bæir sem
vegurinn fer um eru Steðji, Runn-
ar, Stóri-Kroppur og Asgarður.
Reyndar fer vegurinn um land
Hamra, sem er í eyði og í eigu
sveitarfélaga norðan Skarðsheiðar,
en það hefur enginn afstaða komið
fram frá þeim til þessa vegar. Það
skiptir engu máli fyrir Hamra og
Steðja hvernig vegurinn fer um þau
lönd, þannig að það er skiljanlegt
að eigendurnir taki ekki afstöðu.
Ég bendi á það að Magnús Egg-
ertsson bóndi í Ásgarði, Þorvaldur
Pálmason og Sigríður Einarsdóttir
ábúendur að Runnum, ásamt mér,
hafa mótmælt tillögu Vegagerðar-
innar skriflega. Ég fullyrði því að
þrír af fjórum landeigendum, eða
ábúendum, hafa mótmælt legu
vegarins um Reykholtsdal."
BROTIST var inn í fyrirtækið
Skákprent í Dugguvogi í fyrrinótt
og þaðan stolið tölvubúaði og
ýmsum óbætanlegum gögnum.
Að sögn Jóhanns Þóris Jóns-
sonar, eiganda Skákprents, virðist
sem innbrotsþjófarnir hafi verið
búnir að undirbúa innbrotið því
þeir brutu sér leið inn í húsið og
beint inn í það herbergi þar sem
búnaðurinn var. Fjögur önnur fyr-
irtæki eru í húsinu en ekki var
farið inn í þau.
Tækin skipta minnstu
Meðal þess tækjabúnaðar sem
stolið var má nefna tvær tölvur,
einn tölvuskjá, skanna og ýmis
fleiri tæki. Jóhann segir að þenn-
an búnað megi meta á þijár til
fjórar milljónir. Það sé þó ekki
hann sem mestu skipti heldur
hugbúnaðurinn, sem fór með, og
umfram allt það efni sem var í
minni tölvanna. Af því má nefna
*
Ometanlegu
efni stolið
tvö tölublöð af tímaritinu Skák,
eitt af tímaritinu Lopa og bandi
og fjórar bækur. Þar fyrir utan
voru uppskriftir að veiðiblöðum,
ýmis merki og margt fleira.
Vinnslu tímaritanna var um það
bil að ijúka og segir Jóhann að
fílmurnar að þeim hefðu líklega
verið prentaðar út í dag ef ekki
hefði farið sem fór.
Hann segir starfsemina lamaða
í bili og að langan tíma muni taka
að vinna upp allt sem glataðist,
ef það tekst þá nokkum tíma.
Skáksagan glötuð
Jóhann hefur gefíð út tímaritið
Skák í 34 ár og hann segir að
allt sem viðkomi því og öðm sem
hann hefur fengist við sé inni í
þessum tölvum. Segja megi að
skáksagan hafí farið þama með
þessum tækjum. Hann segir efnið
ekki gagnast neinum nema sér.
Þar fyrir utan hafí þjófamir skilið
ýmis tæki eftir sem verði til þess
að vélbúnaðurinn gagnist þeim
ekki.
Vill fá efnið aftur
Jóhann var ótryggður. Hann
vill eðlilega fá efnið sitt aftur og
segist tilbúinn til að ræða málið
við einhvern þann sem vilji gera
eitthvað til þess. Hann vitnar í
því samhengi til tölvu Þráins Bert-
elssonar, sem stolið var á síðasta
ári, og harða disksins úr henni
en honum var skilað fyrir milli-
göngu þriðja aðila.
I fyrrinótt var einnig brotist inn
í Birkituminn við Birkimel og
þaðan stolið talsverðu magni af
tóbaki auk peninga og sælgætis.
Kostnaður vegna sjúkrahúsa, sjúkra- og lífeyristrygginga fer fram úr fjárlögum
Stefnir í 950 milljóna
króna halla á árinu
KOSTNAÐUR vegna reksturs
sjúkrahúsa, sjúkra- og lífeyris-
trygginga stefnir í að fara 950
milljónir fram úr fjárlögum ársins
að sögn Ingibjargar Pálmadóttur
heilbrigðisráðherra. Ingibjörg seg-
ir að gera megi ráð fyrir að halli
sjúkrahúsanna verði 400 milljónir,
sjúkratrygginga 300 milljónir og
lifeyristrygginga 250 milljónir.
Davíð A. Gunnarsson, forstjóri
ríkisspítalanna, segir töluverðan
vanda að halda rekstrinum innan
fjárlaga. Ekki síst vegna þess að
starfsemin skili meiri afköstum og
sé því kostnaðarsamari en tvö síð-
astliðin ár.
Ingibjörg viidi ekki upplýsa um
stöðu einstakra sjúkrahúsa. Hins
vegar sagði hún greinilegt að
sjúkrahúsin í Reykjavík ættu í
miklum erfíðleikum með að halda
sig innan ramma íjárlaganna og
nokkur sjúkrahús úti á landi
fengju aðstoð við að stuðla að
sparnaði á haustmánuðum.
Tilsjónarmenn
sendir út á land
„Fyrri ráðherra hafði gert
samning við nokkur sjúkrahús úti
á landsbyggðinni um að ákveðnar
aðgerður yrðu til að halda kostn-
aði innan fjárhagsramma. Ekki
virðist alls staðar stefna í að svo
verði og því hefur verið ákveðið
að senda svokallað tilsjónarmenn
á sjúkrahúsin samkvæmt ákvæð-
um samningsins.
Tilsjónarmönnunum er ætlað að
aðstoða heimamenn við að kanna
hvort hægt sé að draga úr fasta-
kostnaði með einhveijum hætti.
Ég get svo nefnt að sumar heil-
brigðisstofnanir hafa sjálfar óskað
eftir að fá til sín tilsjónarmenn til
aðstoðar og stundum eflaust til
að sanna ágæti sitt,“ segir Ingi-
björg.
Af öðrum aðgerðum sagði Ingi-
björg að viðræður stæðu yfír við
sérfræðinga til að lækka sérfræði-
kostnaði og reglugerð til að
lækkka lyfjakostnað tæki að fullu
gildi 1. ágúst.
Miðað við reynslu nágránna-
þjóðanna má gera ráð fyrir að
reglugerðin spari sjúklingum um
100 milljónir og ríkinu á bilinu 80
til 90 milljónir á ársgrundvelli.
Ingibjörg sagðist hafa áhyggjur
af því að hallinn nú yrði þungur
baggi á ríkinu á næsta ári. Nauð-
synlegt væri að horfa til lengri
tíma en eins árs eins og gert hefði
verið þegar hugað væri að sparn-
aðaraðgerðum og gera þyrfti á því
athugun hvort sumarlokanir í
sparnaðarskyni skiluðu í raun ein-
hveijum árangri.
Óhjákvæmilegt að
draga úr starfsemi
„Við þurfum að huga að skipulags-
breytingum og því hvort langar
sumariokanir verða ekki einfald-
lega að kostnaðarauka annars
staðar í heilbrigðisþjónustinni.
Hvort sem ríkisendurskoðun eða
aðrir geta hjálpað okkur að fara
ofan í saumana á því er nauðsyn-
legt að hið rétta komi í ljós,“ sagði
Ingibjörg.
Hins vegar minnti hún á að allt-
af væri óhjákvæmilegt að draga
eitthvað úr starfsemi yfír sumar-
leyfístímann því erfítt væri finna
afleysingar fyrir starfsmenn með
mikla sérfræðiþekkingu.
Meiri afköst valda erfiðleikum
Þó sumarlokanir ríkisspítalanna
séu um 10% meiri en þegar mest
var árið 1992 er starfsemin tæp-
lega 10% meiri á fyrri hluta ársins
en á sama tímabili_ síðastliðin tvö
ár að sögn Davíðs Á. Gunnarsson-
ar forstjóra. Hann segir eina af
skýringunum að lokanir vegna
langvinnra vinnudeilna hafi haft
þær afleiðingar að starfsemin hafi
ekki verið eins mikil og gert hafi
verið ráð fyrir og kostnaður, t.d.
vegna vinnulauna, hafi þar af leið-
andi verið minni á árunum 1993
og 1994 en á þessu ári.
Davíð sagði að starfsemin væri
meiri en gert hefði verið ráð fyrir
í upphafi ársins.
Hann sagði jafnframt öfugsnúið
að meiri afköst hefðu erfiðleika í
för með sér fyrir reksturinn. „Auð-
vitað er einkennilegt að á meðan
mikið gleðiefni þykir að farþegum
Flugleiða hafi fjölgað um 16%
eykur aðeins á rekstrarvandann
hjá okkur þegar okkur tekst, með
minni lokunum eða útsjónarsemi,
að íjölga sjúklingum um sama
hlutfall. Þegar aðrir stefna að því
að auka þjónustuna er okkur falið
að draga eins og við frekast getum
úr starfsemi spítalans til að halda
kostnaðinum innan fjárlaga,“
sagði Davíð.
7 milljarðar á fjárlögum
Davíð’ sagði að ríkisspítalar
hefðu fengið 7 milljarða á fjárlög-
um. „Ég á erfitt með að svara því
núna hver staðan er því við vitum
ekki ennþá hvað við fáum út úr
sumrinu þegar mestu sparnaða-
raðgerðirnar eru í gangi. Hins
vegar tel ég afskaplega líklegt að
okkur takist ekki að halda rekstr-
inum innan fjárlaga nema með
mjög afgerandi aðgerðum seinni-
hluta ársins.“