Morgunblaðið - 27.07.1995, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDÁGUR 27. JÚLÍ 1995 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Sumarið hefur ekki verið hagstætt geitungum og hunangsflugum
Geitungabú
minni og færri
BÚ TRJÁGEITUNGA eru bæði
minni og færri í sumar en undan-
farin, ár að mati Erlings Ólafs-
sonar, skordýrafræðings á Nátt-
úrufræðistofnun. Hann segir að
bú þessa geitungastofns hafi
þroskast hægt og að mörg þeirra
hafi hreinlega drepist vegna
slæms tíðarfars í júní.
Erling segir ekki enn ljóst
hvernig tveimur öðrum stofnum
geitunga, holu- og húsagei-
tunga, reiði af í sumar en þeir
láti ekki á sér kræla fyrr en í
ágúst. Húsageitungar hafa að
sögn Erlings verið í bullandi
uppsveiflu síðustu ár.
Dreifast um Iandið
Um þetta leyti árs er vöxtur
geitungabúa í mestum blóma
og segir Erling að búin stækki
hratt þessa dagana. Hvað sem
því liði sýndist honum þau vera
færri en síðustu sumur. Hann
segir ekki hægt að spá um það
hvernig geitungastofnum reiði
af næsta sumar en það fari mik-
ið eftir tíðarfari næsta vor.
Jafnvel þótt tíðarfar hafi ver-
ið slæmt víða um land í sumar,
segir Erling að geitungar dreif-
ist víða um land. „Geitungar
hafa numið land í „rokbælum"
eins og í Keflavík og á Akra-
nesi. Eg hélt að það væru vígi
sem héldu en þau eru fallin,"
segir Erling. Hann fullyrðir að
geitungar forðist jafnan staði
þar sem vindar blási og því til
sönnunar séu þeir færri í Vest-
urbænum en víða annars staðar
I Reykjavík, m.a. fyrir áhrif
norðanáttarinnar.
Erling telur að hunangsflug-
ur hafi ekki átt góðar stundir
í sumar. „Þær eru sóldýrkendur
og þurfa hita og sól til að vel
fari um þær. Þær bjarga sér
þó alveg en það er greinilega
mun minni virkni í þeim en í
góðu ári,“ segir Erling.
Rættum
lækkun raf-
orkuverðs til
fiskvinnslu
FULLTRÚAR Samtaka fiskvinnslu-
stöðva áttu fund með fulltrúum
Landsvirkjunar og dreifiveitanna í
gær þar sem lagðar voru fram óskir
um lækkun á raforkutöxtum.
Arnar Sigurmundsson, formaður
Samtaka fiskvinnslustöðva, sagði að
á fundinum hefði verið bent á taxta-
mismun milli fyrirtækja í fisk-
vinnslu. Fiskvinnslan greiddi að
meðaltali 4 kr. fyrir kílóvattstundina
en t.d. Járnblendifélagið 75 aura.
Arnar sagði að óskirnar hljóðuðu
upp á 200 millj. kr. lækkun raforku-
kostnaðar á ári fyrir fiskvinnsluna
í heild. Svar Landsvirkjunar var á
þá leið svipuðu erindi hefði áður
verið hafnað en það yrði tekið upp
á nýjan leik á stjórnarfundi í ágúst.
„Ef ekkert gerist þá munu menn
draga úr starfsemi, sérstaklega í
botnfiskvinnslunni, og hún mun í
auknum mæli fara út á sjó. Við eig-
um von á því að fá svör fyrir miðjan
ágúst,“ sagði Arnar.
Leiðrétting
Verkalýðs-
felogm í
Straumsvík
I Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins sl. sunnudag, þann
23. júlí, slæddist sú meinlega
villa inn í tvígang, þegar rætt
var um verkalýðsfélög og
verkalýðsforystu, að til sög-
unnar voru nefnd verkalýðsfé-
lög á Suðurnesjum, í stað
verkalýðsfélaganna sem semja
fyrir starfsmenn íslenska álfé-
lagsins hf. í Straumsvík. Beð-
ist er velvirðingar á þessum
mistökum.
Morgunblaðið/Einar S. Einarsson
Tveir piltar stelast til að veiða
Iax við Gullinbrú.
Veiðiþjófar
við Gullinbrú
NOKKUÐ hefur borið á að fólk
stelist til að veiða lax á stöng við
Gullinbrú. Laxveiðar úr sjó eru
bannaðar með lögum og lögregl-
an fylgist með því að lögunum sé
framfylgt. Árni Þór Sigmunds-
son, varðstjóri lögreglunnar í
Grafarvogi, segir að veiðiþjófarn-
ir séu á öllum aldri, allt frá ungum
börnum upp í rígfullorðið fólk.
Árni segir að þetta skapi mikla
hættu því við bakkann sé glerhált
þang og í vatninu sé þungur
straumur og mikil iðuköst.
Horfur á því að skípin
fari í næstu viku
UMBOÐSMENN færeyskrar út-
gerðar úthafstogaranna tveggja,
Atlantic Queen og Atlantic Princess,
sem hafa legið við festar í Hafnar-
Ijarðarhöfn í tvo mánuði, segja að
horfur séu á því að útgerðin greiði
skuldir sínar og kaupi veiðarfæri svo
skipin geti haldið úr höfn í næstu
viku. Fulltrúar Sjómannafélags
Reykjavíkur funduðu með útgerðar-
mönnunum í gær.
Alls eru um 170 skipverjar á skip-
unum tveimur, þar af eru langflestir
frá Georgíu. Skipin eru skráð í Belize
og eru að hálfu í eigu Georgíumanna
og hinn helminginn á færeyska út-
gerðarfélagið.
Á fundinum tjáðu færeysku út-
gerðarmennirnir fulltrúum Sjó-
manna.félagsins að þeir hefðu með-
ferðis fjármuni til að greiða skuldir
og kaupa veiðarfæri. Annað skipið
myndi láta úr höfn næstkomandi
miðvikudag en hitt eitthvað síéar.
Már Sveinbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri Hafnarljarðarhafnar,
segir að skipin hafi hlaðið á sig við-
skiptaskuldum þann tíma sem þau
hafa verið í Hafnarfjarðarhöfn. Út-
Hafa safnað skuld-
um meðan þau hafa
verið í höfn
gerð skipanna skuldar höfninni á
aðra milljón króna í hafnargjöld.
Jónas Garðarsson, formaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, sagði að
ekki hefði verið greitt fyrir kost um
borð í skipin og nú væri búið að
loka fyrir frekari viðskipti við þau.
„Það verður óskemmtileg uppákoma
ef það bregst að skipin fari í næstu
viku því andinn um borð er ekki of
góður fyrir,“ sagði Jónas.
Jónas segir að upphaflega hafi
staðið til að Statoil í Færeyjum kost-
aði rekstur skipanna og þau átt að
fara til veiða í Smugunni. Móðurfyr-
irtækið í Noregi hafi ekki verið sátt
við ákvarðanir færeyska forstjórans
og honum verið sagt upp störfum.
„Þetta er, að mér skilst, grunnurinn
að þessum vandræðum. Færeysku
útgerðarmennirnir áttu að greiða
áhöfnum laun og skilyrt var að
ákveðinn fjöldi sjómanna frá Georg-
íu yrði á skipunum," sagði Jónas.
Jónas sagði að Sjómannafélag
Reykjavíkur gæti ekkert gert til
lausnar þessu máli, en félagið gæti
þó veitt sjómönnunum einhveija að-
stoð. „Við komum að þessu máli
vegna tengsla okkar við alþjóðasam-
tök sjómanna," sagði Jónas.
Sigvaldi Jósafatsson hjá Gáru hf.,
umboðsaðila færeysku útgerðarinn-
ar, segir að staða mála sé nú önnur
og betri en verið hefur og hreyfing
í rétta átt. „Ég veit ekki hveijar
skuldir útgerðarinnar eru en hún
hefur samið sjálf beint við lánar-
drottna á ýmiss konar skilmálum.
Það átti að útbúa skipin til veiða
hér á landi. Síðasta sem ég heyrði
var að menn vonast til þess að skip-
in fari héðan í næstu viku. Ég hef
reyndar heyrt þetta áður en mér
finnst vera vísbendingar til þess að
svo geti orðið núna,“ sagði Sigvaldi.
Sævar Gunnarsson, formaður Sjó-
mannasambands íslands, segir að
sambandið sé að skoða þetta mál
og hreyfing sé í því. Hann kveðst
líta það alvarlegum augum en vildi
ekki tjá sig að öðru leyti um það.
Forstjóri Hagkaups kveðst vænta athug-asemda við reglugerð um innflutt kjöt og osta
Vilja lækka landbúnað-
arverð innanlands
ÓSKAR Magnússon, forstjóri Hag-
kaups, segir að þau 26 tonn af kjöti,
sem verður heimilt að flytja inn frá
l. septembertil áramóta samkvæmt
nýrri reglugerð um úthlutun toll-
kvóta á unnu kjöti, ostum og græn-
meti, sé eins og dropi í hafíð og
muni aðeins nægja til að kynna
neytendum viðkomandi vöru.
„Þetta magn fullnægir ekki
neysluþörf að neinu marki og mun
vart lækka verð á landbúnaðarvör-
um hérlendis eins og Hagkaup hafði
áhuga á. Nú er tvísýnt að nokkurt
slíkt gerist og þvi höfum við byrjað
viðræður við bændur og aðila innan
bændasamtakanna um að ná niður
verði á innlendri landbúnaðarfram-
leiðslu með öðrum hætti, tiJ hags-
bótar fyrir neytendur,“ segir Óskar.
Lögfræðingar Hagkaups fengu
reglugerðina í hendur í gær, og
kveðst Óskar eiga von á að fyrir-
tækið muni gera athugasemdir eða
fyrirvara við regiugerðina á næstu
dögum með einhveijum hætti. Hann
segir að 4. grein reglugerðarinnar
um innflutning á ostum vekja sér-
staklega spurningar, en þar segir
m. a. að sú regla skuli gilda að fyrst
verði úthlutað vegna umsókna á
ostategundum sem ekki eru fram-
leiddar hér á landi. Við þá úthlutun
skuli ganga fyrir vara sem ætluð
er til matvælaiðnaðar, en þar á eft-
ir verði úthlutað kvótum vegna
annarra umsókna.
Ótrúlega vanhugsað
„Síðan kemur ótrúJega vanhugs-
að ákvæði um að aðilar sem sæki
um innflutning skuli tilgreina teg-
und, magn og framleiðsluland. Það
er með öðrum orðum ætlast til þess
að við tilgreinum á næstu dögum
þessi atriði, áður en við erum búnir
að kaupa ostinn. Þarna er verið að
snúa öllum venjulegum lögmálum í
viðskiptum við, því að við getum
ekki gert samninga um ost sem við
fáum síðan kannski aldrei að flytja
inn vegna þess að við fáum ekki
úthlutað kvóta,“ segir Óskar.
„Hver heilvita maður sér að það
er mjög sérkennilegt að við förum
á stúfana og ákveðum nákvæmlega
magn og tegund án þess að vita
hvort við fáum að flytja inn viðkom-
andi osta eða hversu mikið við
megum flytja inn, en það er t.d.
ein af ástæðum ákvörðunar við inn-
kaup enda kostar einn ostur meira
en þúsund ostar.“
Óskar bendir einnig á að við
kvótaúthlutun hafí ríkt mikill vand-
ræðagangur að hans mati frá því
að hugmyndum um hana hafi verið
hreyft. „Það hefur tekið stjórnvöld
ótrúlegan tíma að reyna að finna
eitthvert kerfi sem héldi í þeim efn-
um og hefur ekki enn tekist. Nú
er ætlast tii að við sækjum um og
Játum fylgja með útreikninga á til-
boðum í tollkvóta, ef svo færi að
stjórnvöld ákvæðu að fara tilboðs*
leiðina sem er óvíst því að þau
gætu einnig látið varpa hlutkesti
um hver hrepppi innflutninginn í
þeim tilvikum þegar margir eru um
hituna. Þetta þýðir að við þyrftum
að láta reikna út hvað væri hugsan-
legt að bjóða sem tekur ekki aðeins
mikinn tíma, heldur gæti einnig
verið unnið til einskis og myndi
einnig óhjákvæmilega hækka vöru-
verð til viðbótar við tolla sem eru
miklu meira en nægir fyrir. Væri
ekki eðlilegra að úthluta þessum
3% í einhveiju hlutfalli við þá sölu
sem menn hafa haft á þessum vör-
um undanfarin ár, í stað þess að
hafa þijár aðferðir í gangi?“
Óskar kveðst telja lögin um inn-
flutning á landbúnarvörum sam-
kvæmt GATT-samkomulaginu
þrengja verulega að áhugasömum
aðilum og að mestu leyti ekki til
þess fallið að bæta hag neytenda.
„Þegar maður sér að aðeins er lítil
rifa á dyrum að innflutningi, horfir
maður inn á við og athugar hvaða
leiðir eru vænlegar til að ná sam-
stöðu á milli verslunar, bænda og
samtaka bænda.
Aðspurður um leiðir þær sem
Hagkaup telur færar til að lækka
landbúnaðarverð innanlands, segir
hann forsvarsmenn fyrirtækisins
beina sjónum sínum m.a. að lækk-
un sláturkostnaðar. „Við höfum
heyrt ótrúlegar tölur á borð við að
það kosti nálægt 145 krónum að
slátra hveiju kílói af lambi. Kostn-
aðurinn við að slátra svíni er ein-
hvers staðar undir 40 krónum á
hvert kíló. Þetta stafar af alls kon-
ar óhagræði í sláturhúsunum en
einnig af allt of stuttri sláturtíð.
Væri hægt að byija fyrr að slátra
og slátra lengur fram eftir hausti,
myndi nást betri nýting í sláturhús-
unum og framboð á fersku kjöti á
markaðinum ykist.“
I
i
i
i
i
(
t
H
t

I
H
i
\i
i
■
\(
i
<
<
<