Morgunblaðið - 27.07.1995, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 27. JÚLÍ 1995
MINNINGAR
MORGUNBLA.ÐIÐ
+ Guðrún Sig-
urðardóttir,
handavinnukenn-
ari, fæddist í
Reykjavík 15. júlí
1905. Hún lést á
Droplaugarstöðum
15. júlí sl. Guðrún
var dóttir hjón-
anna Sigurðar
Jónssonar, skóla-
stjóra Miðbæjar-
skólans í Reykja-
'-f vík, og Onnu
Magnúsdóttur,
kennara við sama
skóla. Guðrún átti
einn albróður,
Steinþór Sigurðsson, f. 1904,
d. 1947, hann var sljörnufræð-
ingur, kennari og fram-
kvæmdastjóri Rannsóknarráðs,
eiginkona hans var Auður Jón-
asdóttir. Þau áttu tvö börn, Sig-
urð og Gerði. Hálfbræður Guð-
rúnar voru Hróar, f. 1925, d.
1953, Tryggvi, f. 1929, sjómað-
ur, og Konráð, f. 1931, læknir.
Móðir þeirra var Rósa Tryggva-
dóttir, seinni kona Sigurðar. 30.
desember giftist Guðrún Gísia
■'JpO Gestssyni frá Hæli. Hann lést
4. október 1984. Guðrún og Gísli
eignuðust fjögur börn, þau eru:
KYNNI MÍN af tengdaforeldrum
mínum, Gisla Gestssyni og Guðrúnu
Sigurðardóttur, hófust þegar Sig-
rún, kærastan mín, bauð mér inn
á heimili sitt á gamlársdag 1959
til þess að kynna mig fyrir foreldr-
um sínum og öðrum í fjölskyldunni
sem tilvonandi eiginmann. Ekki var
laust við að verðandi tengdasonur
kenndi nokkurs taugatitrings vegna
þessarar kynningar, en fyrir rósamt
og vingjarnlegt viðmót húsráðenda
róaðist hinn mjóslegni biðill og
fannst sér einkar vel tekið af þess-
ari glaðværu og söngelsku fjöl-
skyldu.
Við Sigrún gengum í hjónaband
og fluttumst til Danmerkur þar sem
við dvöldumst í nokkur ár og áttum
því láni að fagna að búa vel og
gátum því boðið þeim Gísla og
Guðrúnu að dvelja hjá okkur um
tíma. Þau áttu marga vini í Kaup-
mannahöfn frá þeim tíma er þau
voru bæði við nám í Danmörku og
þar sem þau áttu sitt tilhugalíf. Það
—voru liðnir margir áratugir síðan
þau höfðu komið aftur til þessa
lands sem þau höfðu mjög sterkar
taugar til og við áttum öll sameigin-
legt að þykja vænt um. Ég man
að þau léku við hvem sinn fingur,
kynntu okkur fyrir vinum sínum
og léku við dóttursoninn sem þá
var nýfæddur. Þetta var skemmti-
legur tími og glatt á hjalla alla daga.
Við Sigrún fluttumst aftur til
íslands og fengum þá ásamt sonum
okkar að búa hjá Gísla og Guðrúnu
um nokkurt skeið meðan við vorum
að koma undir okkur fótunum í
heimilishaldi á íslandi. Á þessum
tíma kynntist ég tengdaforeldrum
mínum náið og fann þá glöggt hví-
t líkt mannkostafólk þetta var. Guð-
rún var handavinnukennari meðan
á starfsævinni stóð og útivinnandi
húsmóðir, sem ekki var algengt á
þeim tímum og hefur áreiðanlega
reynt á þolrif hennar að sinna fullu
kennarastarfi ásamt heimilishaldi á
stóru heimili. Enginn varð þó var
við annað en að heimilisstörfin
væru rækt eins og best yrði á kos-
ið enda voru þau Gísli mjög sam-
hent í því að láta þau ganga vel
sem og önnur hlutverk er þau tóku
sér fyrir hendur í lífínu.
Jt Af kynnum mínum við tengdafor-
eldrana varð ég þess fljótt áskynja
að heimili þeirra einkenndist af
óvenjumikilli samheldni, ættrækni
og menningarbrag. Það var mjög
gestkvæmt á heimilinu og þar voru
oft haldin samkvæmi með vinum
og ættmennum og var þá gjaman
tekið lagið við undirleik Gísla á
píanó. Var sá söngur bæði kraft-
1) Anna, f. 1933,
íþróttakennari, gift
Geir Krisljánssyni
skrifstofumanni,
þau eiga tvö börn
og þijú barnabörn.
2) Margrét, f. 1935,
forvörður við Þjóð-
minjasafnið. 3) Sig-
rún, f. 1937, lyfja-
fræðingur, gift Jó-
hanni Má Maríus-
syni, aðstoðarfor-
stjóra Landsvirkj-
unar, þau eiga fjög-
ur börn og þijú
barnabörn, og 4)
Gestur, jarðfræð-
ingur, giftur Erlu Halldórsdótt-
ur mannfræðingi og eiga þau
tvö börn. Árið 1925 var Guðrún
í húsmæðraskóla í Sorö í Dan-
mörku og árið 1927 lauk hún
handavinnukennaraprófi frá
Den Suhrske Husmoderskole í
Kaupmannahöfn. Hún var for-
fallakennari í Miðbæjarbama-
skólanum og stundaði einka-
kennslu frá 1927-1931 og
handavinnukennari í Miðbæjar-
skólanum 1931-1969.
Utför Guðrúnar fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin kl. 13.30.
mikill og lífsglaður og lét vef í eyr-
um því fjölskyldan og vandamenn
höfðu mörgu góðu söngfólki á að
skipa.
Guðrún og Gísli áttu sameiginleg
áhugamál sem þau stunduðu af
kappi. Má hér einkum nefna ferða-
mennsku og tónlistaráheyrn. Þau
voru mjög virkir meðlimir í Ferðafé-
lagi íslands og hygg ég að fáir
hafi náð að skoða sitt eigið land
jafnvel og þau. Einnig höfðu þau
hið mesta yndi af músík og sóttu
hljómleika reglulega og hlustuðu
mikið á sígilda tónlist heima hjá
sér, en þau áttu gott safn af hljóm-
plötum. Þau áttu góða og skemmti-
lega vini og ræktuðu vinskapinn
dyggilega. Minnist ég margra góðra
stunda með tengdaforeldrum mín-
um í þessum glaða hópi, en Gísli
og Guðrún létu börn sín og fjöl-
skyldur þeirra njóta vina sinna í
ríkum mæli.
Guðrún og Gísli áttu gott samlíf
og voru samrýnd mjög. Gísli var
allra manna skemmtilegastur þegar
sá gállinn var á honum, fullur af
fróðleik og skemmtilegum tilvitnun-
um og sögum og með okkur tókst
sérstök vinátta sem styrktist með
árunum. Guðrún var hæglát í fasi,
flíkaði ekki tilfinningum sínum en
stóð tveim fótum á jörðinni eins og
klettur en maður varð jafnframt
hlýjunnar áþreifanlega var sem af
henni stafaði og því jafnaðargeði
sem hún bjó yfir og ekki minnist
ég þess að styggðaryrði hrytu af
hennar vörum í minni áheyrn. Hún
var stálminnug og hélt því fram í
andlátið þrátt fyrir mikla vanheilsu
síðustu árin. Guðrún lagði rækt við
handavinnukennsluna og eru þær
ófáar frúrnar í Reykjavík sem sóttu
handavinnukunnáttu sína til
kennslu hennar. Var hún mjög
vandvirk í verkum sínum og vinsæl
af nemendum.
Guðrún varð níræð daginn sem
hún lést og fannst mér það vera í
góðu samræmi við líf þessarar ró-
legu og dásamlegu konu að hún
skyldi líða friðsæl inn í sólbjartan
sumarmorgun á afmælisdaginn
sinn á vit hins óræða, þegar nóg
var lifað. Að leiðarlokum votta ég
tengdaforeldrum mínum virðingu
mína og þakka þeim fyrir samver-
una. Blessuð veri minning þeirra.
Jóhann Már Maríusson.
Það var á 90. afmælisdaginn sinn
sem amma kvaddi í hinsta sinn. Til
ömmu og afa í Stigahlíðinni var
alltaf gaman að koma. Þar fengum
við barnabörnin að láta öllum illum
látum án þess að hastað væri á
okkur. Við fengum jafnvel að leika
okkur í fótstignu saumavélinni
hennar ömmu sem mér skilst að
börnin hafi aldrei fengið. Stundum
báðum við stelpurnar um að fá að
gista. Amma var alltaf fús að hafa
okkur og fengum við þá að sofa í
undirkjólum af henni.
Hjá ömmu var alltaf til banana-
kaka og jólakaka. Appelsínukaka
var sjaldnar til, en hún var það
besta sem ég bragðaði, ekki síst
fengi ég Sinalco að drekka með.
Frá því ég man eftir mér sátum við
frænkurnar með bút úr grófum jafa
og saumuðum í. Fyrst var saumað-
ur rammi úr kappmelluspori svo
efnið raknaði ekki upp, síðan mynd-
ir úr krosssaumi inn í rammann.
Er ég hafði náð góðum tökum á
krosssaumnum fannst mér tími til
kominn að læra að pijóna. Amma
hóf þá, með gífurlegri þolinmæði,
að kenna mér. Henni tókst, ásamt
Möggu frænku, að gera úr mér
hina sæmilegustu pijónakonu þótt
ég segi sjálf frá.
Skemmtilegast þótti mér að kom-
ast í þvottahúsið með ömmu. I
þvottahúsinu í Stigahlíðinni var
fomleg vinda sem raða þurfti í eft-
ir kúnstarinnar reglum og risastór
strauvél. Við frænkurnar gátum
staðið tímunum saman við strauvél-
ina og straujað sama þvottastykkið
aftur og aftur, alltaf var jafnspenn-
andi að sjá hvort það festist eða
losnaði eftir hringinn.
Fyrir átta árum varð amma fyrir
áfalli og var því bundin hjólastól
það sem eftir var ævinnar. Þótt hún
hafi nærri misst alla sjón við áfallið
og önnur höndin væri lömuð, hélt
amma áfram að sauma. Með hjálp
starfsfólks í Bólstaðarhlíðinni og
Möggu, dóttur sinnar, saumaði hún
myndir handa langömmubömum og
púða handa barnabörnum í jólagjöf,
auk þess sem hún málaði á svuntur
o.fl.
Ekki veit ég hvort amma trúði
því, en hitt veit ég að hún vonaði
að hún myndi hitta afa aftur eftir
dvöl sína á jörðinni. Megi Guð gefa
að ósk hennar rætist.
Guðrún Másdóttir.
Þegar mér barst andlátsfrétt
Guðrúnar mágkonu minnar að
morgni afmælisdags hennar 15.
júlí, en þann dag hefði hún orðið
90 ára, komu upp í huga minn orð
frænda míns, Eiríks Einarssonar
er hann viðhafði við andlát annars
nákomins vinar: „Sestur sólskins-
dagur er“. Já, æviferill Guðrúnar
var svo bjartur og af henni stafaði
slík hlýja, að hann minnti helst á
sólskinsdag, og við andlátsfréttina
var eins og drægi ský fyrir sólu,
þó að æviferillinn væri orðinn lang-
ur, og þegar mikið á hana lagt í
hennar langvinnu veikindum.
Ég man er fundum okkar Guð-
rúnar bar fyrst saman, en þá var
hún ung stúlka 23 ára gömul, geisl-
andi af lífsgleði, og af henni staf-
aði svo mikilli hlýju og góðleika,
að öllum leið vel í návist hennar.
Þetta var árið 1928 og hún var
nýkomin til landsins frá Kaup-
mannahöfn, þar sem hún hafði ver-
ið við nám á annað ár og kynnst
þar Gísla bróður mínum, sem var
þar einnig við nám, en í efnaverk-
fræði. Hann hafði svo ráðið hana í
kaupavinnu að Hæli um sumarið,
og þar varð hún strax eins og ein
af fjölskyldunni, og veit ég að ekk-
ert okkar gleymir þesu sumri, þeg-
ar hún Gunna, eins og hún var jafn-
an nefnd, kom í fjölskylduna og
sýndi okkur hvers hún var megnung
í hlýleika, fómfýsi, skyldurækni og
dugnaði í að framfylgja sínum
ströngu kröfum til sjálfrar sín.
Nokkrum árum seinna giftu þau
sig, eða í árslok 1931 en þá hafði
Guðrún fengið stöðu sem handa-
vinnukennari við Miðbæjarbarna-
skólann í Reykjavík og Gísli stöðu
sem bankaritari við Landsbankann
í Reykjavík. Það var jirúgandi efna-
hagskreppa hér á Islandi á þeim
tímum, og það sama gilti í öllum
hinum vestræna heimi, en á Njáls-
götu 77, þar sem þau stofnuðu sitt
fyrsta heimili, var ekki að sjá að
þurrð væri á neinum veraldargæð-
um, þegar ungu hjónin tóku á móti
vinum og vandamönnum í litlu íbúð-
ina með sínum einföldu húsgögnum
og sennilega af fremur litlum efn-
um.
Þau Gunna og Gísli bjuggu ekki
lengi á Njálsgötunni en fluttu á
Eiríksgötu 37, og þar voru þau til
1936 er þau fluttu á Barónsstíg 59,
en það varð mjög gestkvæmt og
eftirminnilegt heimili, en þar
bjuggu þau til ársins 1956, en
keyptu þá íbúð í Stigahlíð 2. Þau
höfðu fram að því búið í þriggja
herbergja leiguíbúðum, en í Stiga-
hlíðinni var plássið meira, og vel
rúmt um fjölskylduna. En þó að
íbúðirnar, sem þau byggju í væru
lengi vel litlar, varð enginn var við
það, því að það virtist alltaf nóg
pláss til að taka á móti næturgest-
um, og við skyldfólkið frá Hæli
áttum lengi þar vísan næturstað,
þegar við þurftum að gista í bæn-
um.
Þau Gísli og Gunna voru einstak-
lega vinmörg, og því fengu þau
margar heimsóknir af samstarfs-
fólki, vinum og vandamönnum og
gestrisni þeirra hjóna var næsta
einstæð. Heimilið var mikið ménn-
ingarheimili, þar sem meðal gesta
voru gjarnan merk skáld og lista-
menn og heimilisfaðirinn einnig
ágætlega heima í listum og bók-
menntum, og auk þess duglegur
að spila á píanóið, bæði merk mús-
íkverk og undirspil, þegar tekið var
þar lagið, sem oft var gert, einkum
þegar við hittumst þar fjölskyldan
frá Hæli og að sjálfsöðgðu oftar.
Þau áttu einnig mikið af plötum og
góð hljómflutningstæki, og því
gafst þar oft tækifæri til að hlýða
á klassíska músík flutta af ágætum
listamönnum. Þau hjónin stunduðu
einnig alla tíð tónleika Sinfóníu-
hljómsveitarinnar, og þegar fram í
sótti fylgdu börnin með á þessa
tónleika.
Gísli skipti um vinnustað á miðri
ævi og hóf störf við Þjóðminjasafn-
ið og vann m.a. við uppgröft á göml-
um bæjarrústum. Þá var Gísli lengi
í stjórn Ferðafélags íslands, og í
sambandi við þessi störf ferðuðust
þau hjón mikið með almennings-
vögnum, en einkabifreið áttu þau
hjónin aldrei. Gunna var einnig oft
með Gísla, þegar hann var lengri
tíma burtu frá heimilinu við upp-
gröft, og hélt þá einskonar heimili
fyrir hann og þá studnum við mjög
frumstæðar aðstæður. Þau fóru
einnig nokkrum sinnum saman í
langar utanlandsferðir til að heim-
sækja Gest son þeirra og fjölskyldu,
þar sem hann vann að jarðhitarann-
sóknum.
Ég held að ég hafi ekki verið
einn um það að finnast heimilis-
bragurinn hjá þeim hjónum alveg
einstakur og svo fallegur að gott
er að láta hugann reika til þeirra
tíma, þegar þau hjón lifðu lífinu
saman á Barónstíg 59 og Stigahlíð
2. Gunna átti stóran þátt í því yndis-
lega heimili, sem þau áttu þar og
gáfu vinum og vandamönnum svo
ríkulegan aðgang að af örlæti og
góðvild. Þau höfðu lifað saman í
yfir 50 ár frá því þau giftust, þegar
Gísli fór að finna til heilsubilunar
sem við öll vonuðum að yrði ekki
alvarleg. En svo reið af höggið, því
að Gísli lést fyrirvaralítið að kvöldi
þess 4. október 1984. Þetta varð
að sjálfsögðu mikið áfall fyrir
Gunnu, sem hafði á langri ævi
bundið öll sín störf og tilveru við
líf og störf mannsins síns og fjöl-
skyldu þeirra. En hér reyndist
Gunna jafnsterk og alla tíð áður.
Hún kvartaði aldrei yfír því sem
hún hafði misst, þó að við vissum
að söknuður hennar væri sár, ein-
beitti sér að því, að sinna í meira
mæli en hingað til, þörfum barna
og barnabarna, af hennar um-
hyggju og gjöfulu hlýju.
Fyrir átta árum varð svo Gunna
fyrir miklu áfalli, þegar hún fékk
heilablóðfall og lamaðist það mikið,
að hún varð að nota hjólastjól það
sem eftir var ævinnar, og jafnframt
því skertist sjón hennar mikið. En
hún hélt fullum sálarkröftum og
kvartaði aldrei né vorkenndi sjálfri
sér, en naut einnig sérstakrar um-
GUÐRÚN
* SIG URÐARDÓTTIR
hyggju barna og barnabarna, sem
þau veittu henni af miklum myndar-
skap og kærleika.
Nú þegar við kveðjum þessa
sterku konu, sem lifði svo heil-
steyptu og fallegu lífsformi, sem
hér hefur verið lýst, þá er mér efst
í huga innilegt þakklæti og ekki
síst fyrir það, sem hún var konu
minni, þegar hún kom hér til lands
ókunnug öllum, og einnig vil ég
þakka henni fyrir sjálfan mig, allt
frá skólaárum mínum, og svo fyrir
börnin mín sem litu á heimili þeirra
Gunnu og Gísla sem sitt annað
heimili.
Við vorum mörg að hugsa um
það, hvort við gætum heimsótt hana
á afmælisdaginn hennar nú þegar
hún yrði níræð, til að þakka henni
fyrir svo margt frá liðnum árum,
en hún var þá farin brott héðan
snemma þann morgun, og ég veit
hvern hún hefur þá vonað að hitta,
að sjálfsögðu fyrst og fremst mann-
inn sinn, hann Gísla, sem var svo
erfitt að kveðja, en hún hafði svo
oft óskað sér að fá að hitta aftur.
Það kveður hana nú stór og
öflugur hópur barna og barna-
barna, ásamt þeirra venslafólki,
frændum og vinum þakklátum
huga, og við finnum það öll hve
mikils virði hún Gunna var okkur
öllum og hve vandfyllt er skarðið
eftir hana.
Ég vil svo að lokum þessara fá-
tæklegu orða votta bömum hennar
og öllu venslafólki innilega samúð
við fráfall hennar, og sendi þessari
heiðurskonu hinstu kveðju með
innilegri þökk fyrir líf hennar og
störf.
Hjalti Gestsson.
Góð kona er gengin.
Guðrún kvaddi á níræðisafmæli
sínu.
Alltaf þótti mér Guðrún fremur
eins og tengdamóðir en mágkona.
Sporin í Stigahlíðina voru mörg og
þangað var gott að koma. Einatt
var maður þiggjandi en aldrei mátti
minnast á þakklæti.
Mér verður minnisstætt menn-
ingar- og rausnarheimili þeirra
hjónanna, Guðrúnar og Gísla, þar
sem ríkti skemmtilegur léttleiki og
hlýja, og allt í föstum skorðum.
Guðrún hélt sínu vingjarnlega,
æðrulausa og glaða geði þrátt fyrir
heilsubrest. Hún fylgdist vel með
sínum og einnig með umheiminum.
Las bókmenntir og sagði manni frá
því sem hún hafði lesið, af hljóðbók-
um eftir að sjónin fór.
Það var gott að þekkja Guðrúnu,
sem var eins og Lómagnúpur, fast-
ur punktur í tilverunni.
Hafðu þökk fyrir samfylgdina.
Sigrid.
Það má með nokkrum sanni segja
að Iífí mannsins sé skipt niður í
kafla, mismunandi fyrirferðarmikla.
Því hefur það tíðkast í ræðu og riti
að líkja mannsævinni við bók. A 90
ára afmælisdegi Guðrúnar Sigurð-
ardóttur, Gunnu Sigurðar, lauk lífs-
bók hennar. Hlutar þeirrar bókar
eru mér nokkuð kunnir, aðrir minna.
Ég gríp niður í kapítula sem hefst
fyrir tæpum 64 árum, nánar tiltekið
þ. 30. des. 1931. Þá skruppu þau
Gunna og Gísli á fund borgardómar-
ans í Reykjavík og létu gefa sig þar
saman í hjónaband. Á þeim árum
voru ekki í tísku glæsileg kirkju-
brúðkaup og veglegar veislur þótt
þetta myndarlega og vel gefna par
hefði vissulega sómt sér vel við þær
aðstæður. En efni og ástæður leyfðu
ekki slíkt, enda var það ekki i anda
þessara brúðhjóna að berast á og
allra sist að lifa um efni fram. Þau
byijuðu búskapinn á bjartsýninni
einni saman og það kom sér vel þá
og oft síðar að þau kunnu þá list
að vera nægjusöm. Mig grunar líka
að þá strax hafi komið fram sá eig-
inleiki Gunnu að öfunda ekki, en
gleðjast yfir því sem hún sjálf hafði.
Ekki efa ég að frá upphafi kynna
þeirra Gísla hafí honum verið ljóst
hvílíkur gimsteinn hún var og hví-
líkt gæfuspor hann steig inn úr
nepjunni inn á skrifstofu borgar-
dómara þennan umrædda desemb-